Polytrichum juniperinum
.
| Polytrichum juniperinum | |
|---|---|
 | |
Bilimsel adlandırma  | |
| Alem: | Bitki |
| Şube: | Bryophyta |
| Sınıf: | Polytrichopsida |
| Takım: | Polytrichales |
| Familya: | Polytrichaceae |
| Cins: | Polytrichum |
| Tür: | P. juniperinum |
| İkili ad | |
| Polytrichum juniperinum | |
Polytrichum juniperinum, genellikle ardıç saçı[1] veya ardıç politrikum yosunu[2] olarak bilinir, her zaman yeşil olan ve çok yıllık bir yapraklı kara yosunu türüdür; yaygın görülen bu yosun, Antarktika dahil tüm kıtalarda yetişebilir.[3][4]
Tanım
Bu yosun, kırmızımsı bir renge sahip olan köklerle birlikte kendi özgü kırmızı-kahverengi uçları olan gri-yeşil yapraklara sahiptir.[5] Bu yosun, bu özelliği sayesinde çok benzediği kıl saçından (Polytrichum piliferum) ayırt edilebilir; kıl saçının farkı, temiz (beyaz) bir yaprak ucuna sahip olmasıdır.[6] Ardıç saçı yosununun yaprakları kuru ortamlarda mızrak şeklindeyken ve yukarı doğru uzarken nemli ortamlarda yanlara doğru uzar. Bu yosun, büyüme şekli değişiklik göstermekle birlikte genellikle ince, iç içe geçmiş keçe şeklinde ve nadiren yakından ilişkili şekilde büyür.[3][7] Ardış saçı yosunu, rizoidlerden yapraklara su taşımak için küçük tüplerden oluşan iyi gelişmiş bir sisteme sahiptir. Bu yosundaki yapraklar; eğrelti otları, açık tohumlular (gimnospermler) ve kapalı tohumlular (anjiyospermler) gibi damarsal bitkilerdeki sisteme benzer ve bu nedenle yosunlardaki sistemden daha farklı özelliklere sahiptir. Kökler, bu gelişmiş sistem nedeniyle tipik yosunlara kıyasla daha yükseğe uzama potansiyeline sahiptir.[3]
Dağılım
Ardıç saçı yosunu, çok sayıda habitatta büyür ancak çoğunlukla kuru, asidik, açık habitatlarda bulunur.[5] Bu yosun, yangın ve ağaç kesimi nedeniyle önceden bozulmaya uğrayan ortamlarda yaygındır. Bu yosunun bulunduğu diğer alanlar; mineralli topraklar, humus, taşlar, kök kalıntıları, bayırlar, patika yanları ve kuru açık odunlardır.[7] Ardıç saçı yosununun genellikle nemli veya ıslak ortamlarda görülmemekle birlikte nemli odunlarda ve ırmak kenarları gibi diğer nemli yerlerde büyüyebildiği keşfedilmiştir.[3]
Üreme
Ardıç saçı yosunu iki evcikli bir bitkidir, bu nedenle erkek ve dişi gametofitleri farklı bitkilerdedir. Ardıç saçı yosunu, oldukça belirgin erkek ve dişi organlarına sahiptir. Erkek bitkiler, eski erkek organlarını kaybetmeden büyümeye devam etmelerinden dolayı olağan dışı olarak değerlendirilir.[6] Erkek bitkiler, sürgünlerinin uçlarında ufak terminal (uç) çiçekler oluşturan değişik parlak kırmızı-turuncu yapraklarından dolayı oldukça dikkat çekicidir.[5] Bu bitki, diğer yosunlara benzer şekilde gametofit baskın yaşam döngüsüne sahiptir. Spermin yumurtaya ulaşması için arkegonun boynundan aşağıya yüzebilmesini sağlayarak üremenin olmasını sağlamak için su gerekir. Ardıç saçı yosununun sporofiti, döllenme olduktan sonra arkegonun dışına büyüyerek dişi gametofiti üzerinde yaşar. Sporofitte ayak, sap, spor kapsülü, operkulum ve kaliptra bulunur.[3] Tepede kapsül ağzının ve kapsül kapağının ve kaliptranın etrafını çerveleyen 64 tane kısa kör diş bulunur. Bu yosun, kapsülün tüm uzunluğu boyunca uzayan uzun saçlara (trikom) sahiptir, bu nedenle bu yosuna saç yosunu adı verilmiştir.[3][7]
Tıbbi kullanımı
Şifacılar, bu bitkinin güçlü bir diüretik (idrar söktürücü) olduğunu düşünmektedir.[7] Bu bitki, idrar yolu salgılarını arttırdığı için idrar yolu tıkanmalarının ve fazla su birikiminden dolayı doku şişmesi olarak tanımlanan ödem için eski bir terim olan istiska tedavisinde işe yarar. Ayrıca bu bitki, mide bulantısına neden olmadığı için uzun süreli kullanımlar için çok iyi bitki olarak görülmektedir.[4][7]
Kaynakça
- ^ Edwards, Sean R. (2012). English Names for British Bryophytes. Special Volume - British Bryological Society. 4. 5. Wootton, Northampton: British Bryological Society. ISBN 978-0-9561310-2-7. ISSN 0268-8034.
- ^ "Polytrichum juniperinum". Natural Resources Conservation Service PLANTS Database. USDA. Erişim tarihi: 4 Şubat 2016.
- ^ a b c d e f Polytrichum juniperinum 12 Nisan 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., U.S. Department of Agriculture, Forest Service, Rocky Mountain Research Station, Fire Sciences Laboratory.
- ^ a b Plants For A Future. Plant Database 24 Şubat 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
- ^ a b c Polytrichum juniperinum 23 Aralık 2012 tarihinde Archive.is sitesinde arşivlendi, The British Bryological Society. British mosses and liverworts a field guide.
- ^ a b Juniper haircap 26 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Ecomare.nl. Retrieved on 2011-05-22.
- ^ a b c d e Hair Cap Mosses 25 Ekim 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Thunder Bay, ON, Lakehead University, Faculty of forestry and the forest environment (Producer).
