İçeriğe atla

Polonya sosyolojisi

Poznań Adam Mickiewicz Üniversitesi

Polonya sosyolojisi, Avrupa sosyolojisine benzer bir şekilde 19. yüzyılın ortalarından itibaren gelişme göstermektedir. Hem Polonya'nın parçalanması ve gelen I. Dünya Savaşı'nın etkisiyle bağımsızlığını kazanamayan Polonya'da yine de sosyoloji alanında bilimsel eserler yayınlandı.[1]İki savaş arası dönem de yükselişe geçen İkinci Polonya Cumhuriyeti'nde sosyolog olarak Florian Znaniecki öne çıktı. Znaniecki'nin çalışmaları ile ünlenen Polonya sosyolojisi, Marksizim akımından etkilenmiştir.[2]

Canlı bir sosyal bilim dalına dönüşen Polonya soyolojisi, Jan Stanisław Bystroń tarafından dikkate alınması gerektiği ve farklı bir alanı olduğu öne sürüldü.

Tarih

Polonya sosyolojisinin tarihi ve teorisi, Polonya'da özel bir çalışma alanı bulmaktadır. Akademik olarak incelenen bu disiplinin eserleri genellikle Lehçe olarak yayınlanmaktadır.

Polonya sosyolojisine dair eserler bırakan ve çalışmalar gerçekleştiren tüm sosyologlar 2001 yılında bir listede yayınlandı. Parçalanmış ve bağımsızlığını geç kazanmış Polonya devleti tarihinde 213 sosyolog bulunmaktadır.[3]

Erken dönem

Florian Znaniecki büstü - Poznan.

Erken dönem Polonya sosyolojisi üç sosyolog etrafında şekillenmiştir. Auguste Comte, Karl Marx ve Émile Durkheim'dan etkilenen Polonya sosyolojisi daha sonra kayda değer çalışma ve sosyologları, sosyoloji tarihine kazandırmıştır.

Polonya sosyolojisi, Polonya'nın parçalanması döneminde gelişimini sürdürdü ve araştırma konusu haline gelen bir bilim dalına dönüştü. Florian Znaniecki ilk Polonya sosyoloji kürsüsünü 1920 yılında Poznan Üniversitesi'nde kurdu. Daha sonra 1923 ve 1930 yıllarında, Varşova, Krakow içerisinde Polonya sosyolojisine dair kürsüler de kuruldu.

Polonya sosyolojisinin gelişmesini sağlayan ve eserler ortaya koyan bazı sosyologlar ise şöyledir.[4]

Dünya Savaşı ve Komünist Polonya

Nazi Almanyası ve SSCB tarafından Polonya'nın işgalini gösteren harita.

Gerçekleşen Dünya Savaşı, Polonya sosyolojisi çalışmalarını etkiledi. Hem Nazi Almanyası hem de SSCB'nin aralıklı olarak Polonya'yı işgal etmesi, akademik çalışma alanlarına engeller getirdi. Özellikle Komünist Polonya'nın ilk yıllarında sosyoloji "burjuvanın sahte bilimi" olarak görülmekteydi.

1956 yılına gelindiğinde ise Polonya Sosyoloji Derneği'nin kurulması ile birlikte çalışma alanı biraz daha rahatladı. Ancak yönetimi eleştiremeyen sosyologlar, örgütler üzerinde araştırmalar yaparak, hükûmeti zayıflatacak açık fikirlere karşı sansürlendi.[5]

Kavramlar ve trendler

Savaş ve savaş sonrası

Savaşın dindiği zamanlarda, Polonya sosyolojisi mantıksal pozitivizm düşüncesinden etkilenerek, alanına yeni bir bakış açısı kazandırdı. Komünist dönemde kaçınılmaz yaklaşım olan Marksist yaklaşıma ek olarak da Znaniecki'n ortaya attığı hümanistik sosyolojiden de ilham aldı.

1990'lar ve sonrası

Marksist düşüncenin yerini hiçbir teori alamamasına rağmen, Polonyalı sosyologlar teorik olarak liberalizm yanlısı tutum sergilemektedir. Hem nitel hem nicel araştırma yolları da Polonya sosyolojisi içinde önemli yere sahiptir. 2000'li yıllardan itibaren nitel araştırma Polonya için popülerliğini artırdı ve sosyologların ortak bir dergi yayınlamasına neden oldu.[6]

1990 yılından beri Polonyalı sosyologların ortak temaları şunlardır:

Dergiler

Polonya Bilimler Akademisi (PAN) tarafından yayınlanan dergiler
Lehçe Dergi Adları Türkçe Dergi Adları Polonya Bilimler Akademisi Bölümleri
Archiwum Historii Filozofii i Myśli SpołecznejFelsefe Tarihi ve Toplumsal Düşünce Arşivleri Felsefe ve Sosyoloji Enstitüsü
ASK: Społeczeństwo, Badania, MetodyToplum, Araştırma, Yöntemler
Sisyphus: Sociological Studies

(JSTOR aracılığıyla İngilizce incelemeye bakın)

Sisifos: Sosyolojik Çalışmalar
Kultura i SpołeczeństwoKültür ve Toplum Siyaset Bilimi Enstitüsü; Sosyoloji Komitesi
LUDİnsanlar Etnoloji Komitesi; Polonya Etnografya Derneği
Studia SocjologiczneSosyolojik Çalışmalar Felsefe ve Sosyoloji Enstitüsü; Sosyoloji Komitesi
Roczniki Socjologii MorskiejDeniz Sosyolojisi Arşivi Gdansk
Diğer dergiler
Lehçe Dergi Adları Türkçe Dergi Adları Yayımcı
Polish Sociological ReviewPolonya Sosyolojik İncelemesi Polonya Sosyoloji Derneği
Przegląd Socjologii Jakościowej

(ayrıca QSR uluslararası baskısı)

Nitel Sosyoloji İncelemesi 23 Aralık 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Organizasyon ve Yönetim Sosyolojisi Bölümü, Lodz Üniversitesi
Przegląd SocjologicznySosyolojik İnceleme Łódzki Ośrodek Socjologiczny
Roczniki Socjologii RodzinyAile Sosyolojisi Yıllıkları Adam Mickiewicz Üniversitesi
Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i SocjologicznyHukuki, Ekonomik ve Sosyolojik Hareket Adam Mickiewicz Üniversitesi; Poznan Ekonomi Üniversitesi

Ayrıca bakınız

Konuyla ilgili yayınlar

Kaynakça

  1. ^ Polonya sosyolojisi kaynakları. 24 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Aralık 2021. 
  2. ^ Polonya sosyolojisi üzerine Znaniecki'nin eserleri. 24 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Aralık 2021. 
  3. ^ Wincławski, Włodzimierz. 2001.
  4. ^ Kategori:Polonyalı sosyologlar
  5. ^ Rykowski, Agencja Interaktywna Twój DESIGN Łukasz. "Polish Sociological Association | 00-330 Warsaw, ul. Nowy Świat 72; tel. 22 826 77 37". 3 Mart 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Aralık 2021. 
  6. ^ "Qualitative Sociology Review". www.qualitativesociologyreview.org. 5 Mart 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Aralık 2021. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Sosyoloji</span> toplumun oluşum, işleyiş ve gelişim yasalarını inceleyen bilim dalı

Sosyoloji veya toplum bilimi, toplum ve insanın etkileşimi üzerinde çalışan bir bilim dalıdır. Toplumsal (sosyolojik) araştırmalar sokakta karşılaşan farklı bireyler arasındaki ilişkilerden küresel sosyal işleyişlere kadar geniş bir alana yayılmıştır. Bu disiplin insanların neden ve nasıl bir toplum içinde düzenli yaşadıkları kadar bireylerin veya birlik, grup ya da kurum üyelerinin nasıl yaşadığına da odaklanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Zygmunt Bauman</span> Bağımsız olarak var olan...

Zygmunt Bauman, Yahudi kökenli Polonyalı sosyolog ve filozoftur. Postmodern felsefenin hem sosyoloji alanında uyarlanmasını hem de genel kuramsal düzeyde sağlıklı bir şekilde değerlendirmesini ortaya koyan yapıtlarıyla tanınmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Georg Simmel</span>

Georg Simmel, Ferdinand Tönnies ile birlikte Alman Sosyolojisi'nin kurucularından biri olan sosyolog, filozof ve eleştirmen.

<span class="mw-page-title-main">Sanat sosyolojisi</span>

Sanat sosyolojisi, sosyolojinin alt dallarından biridir ve sanatı toplumsal bir süreç olarak, diğer toplumsal fenomenlerle bağlantı içinde ele alır ve analiz eder. Modern sanatın gelişimi, sosyolojik bir araştırma sürecini gerektirdiğinde ve sosyoloji de kendi içinde alt dallara doğru ayrılırken, Avrupa'da ve ABD'de bazı sosyal bilimcilerin katkısıyla sanat sosyolojisi giderek özerkleşen bir alan olarak ortaya çıkmıştır. Özellikle 20. yy.'ın ortalarında Frankfurt Okulu düşünürlerinin katkıları bugün sanat sosyolojisi literatürü içinde önemli bir yer tutmaktadır. Frankfurt Okulu, "sanat sosyolojisi" ve "sanat felsefesi" arasındaki dinamik etkileşim için de iyi bir örnektir.

<span class="mw-page-title-main">Poznań Adam Mickiewicz Üniversitesi</span>

Poznań Adam Mickiewicz Üniversitesi, Polonya'nın batısındaki Poznań şehrinde bulunan, ülkenin en önde gelen üniversitelerinden biridir. 7 Mayıs 1919'da açılan üniversite, 1955 yılından beri Polonyalı şair Adam Mickiewicz'in adını taşımaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Alain Touraine</span> Fransız toplum bilimci (1925 – 2023)

Alain Touraine, Fransız sosyologdur. École des Hautes Études en Sciences Sociales'te araştırma direktörüdür. Sanayi sonrası (post-endüstriyel) toplum kavramını oluşturmasıyla tanınır. İkinci Dünya Savaşı sonrasında Fransız sosyolojisinin önemli bir ismi olarak, özellikle toplumsal hareket analizleri üzerine çalışmalarıyla öne çıkmıştır. Çalışmaları Türkçede Yapı Kredi Yayınları ve Kırmızı Yayınları tarafından basılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Florian Znaniecki</span>

Florian Witold Znaniecki Polonyalı filozof ve sosyolog. Polonya ve Amerikan sosyolojisinin tarihinde önemli bir figür olan Znaniecki, Polonya akademik sosyolojisinin kurucusudur. En bilinen eseri, William I. Thomas ile birlikte yazdığı, Avrupa ve Amerika'daki Polonyalı Köylü ile uluslararası üne kavuşmuştur. Bu kitap, modern ampirik sosyolojinin temeli olarak kabul edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Askerî sosyoloji</span> Bir sosyoloji alanı

Askerî sosyoloji, askerî bir kurum içindeki bireyi ve askerlik mesleğini inceleyen akademik alanı tanımlamak için kullanılan terimdir. Savaş, askerlik ve silahlı kuvvetler ile toplum arasındaki karşılıklı ilişkileri ve etkileşimleri mercek altına alıp sistemli bir biçimde inceler. Askerî sosyoloji, ordu kavramını bir kurum ve yapı olarak ele alır.

<span class="mw-page-title-main">Hanna Palska</span>

Hanna Teresa Palska, Polonyalı sosyolog ve hekim. Beşeri bilimler alanında eğitim alarak Polonya Bilimler Akademisi Felsefe ve Sosyoloji Enstitüsü'nde doçent olarak görev yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Sosyolojinin dalları</span>

Aşağıdakiler, sosyoloji disiplinine genel bakış ve güncel bir rehber olarak sunulmaktadır:

<span class="mw-page-title-main">Uygulamalı sosyoloji</span>

Uygulamalı sosyoloji ya da "sosyolojik uygulama", uygulamalı bir ortamda sosyolojik bilgiyi kullanan müdahaleye atıfta bulunur hale geldi. Uygulamalı sosyologlar, toplum destekli polisliğin ve suç önlemenin geliştirilmesi, uyuşturucu mahkemelerinin değerlendirilmesi ve iyileştirilmesi, şehir içi ihtiyaçların değerlendirilmesi gibi toplumların günlük sorunları çözmelerine yardımcı olmak için sosyolojik yöntemler kullanarak üniversiteler, hükûmet ve özel muayenehane gibi çok çeşitli ortamlarda çalışırlar.

<span class="mw-page-title-main">Ampirik sosyoloji</span> Metodolojik toplumbilim çalışması

Ampirik sosyoloji veya Görgül toplumbilim, birincil sosyolojik bilgilerin toplanması, işlenmesi ve anlatılması için metodolojik yöntem ve tekniklere dayanan toplumbilim çalışmasıdır. Toplum yaşamının ekonomi, hukuk, aile ve siyaset gibi yanlarının inceleme sırasındaki durumunu betimler. Gündelik hayatın yönleriyle; kaynak veya bilgi formu olarak kullanılan ya da kullanılabilen sağduyu ile ilişkilendirilir. İnsanların birbirlerini nasıl takdir ettiklerini ve birbirleriyle nasıl anlaştıklarını tümevarımsal biçimde inceler. 1895 ve 1929 yılları arasında Amerika'da gelişimi başlayan ampirik sosyoloji, İlerici Dönem'in sosyal reform hareketlerinde kökleri olan bir Amerikan geleneğidir.

<span class="mw-page-title-main">Kamu sosyolojisi</span>

Kamu sosyolojisi, akademik olmayan izleyicilerle etkileşim kurmak için sosyolojinin disiplin sınırlarını genişletmeyi vurgulayan daha geniş sosyoloji disiplininin bir alt alanıdır. Belki de en iyi, belirli bir bilimsel yöntem, teori veya bir dizi politik değerden ziyade bir sosyoloji tarzı olarak anlaşılması daha makul bir yoldur. Yirmi birinci yüzyıldan beri bu terim, 2004 Amerikan Sosyoloji Derneği (ASA) başkanlık konuşmasında kamu sosyolojisinin disipline edilmesi için ateşli bir çağrıda bulunan Berkeley sosyologu Michael Burawoy ile geniş çapta ilişkilendirilmiştir. Burawoy konuşmasında, halk sosyolojisini, öncelikle diğer akademik sosyologlara hitap etmekle ilgilenen bir sosyoloji biçimi olan "profesyonel sosyoloji" olarak adlandırdığı olguyla karşılaştırır.

<span class="mw-page-title-main">Barış, savaş ve sosyal çatışma sosyolojisi</span>

Barış, savaş ve sosyal çatışmanın sosyolojik incelemesi, grup çatışmalarını, özellikle kollektif şiddeti ve alternatif yapıcı şiddet içermeyen çatışma dönüşümü biçimlerini analiz etmek için sosyolojik teori ve yöntemleri kullanır.

Finansın sosyal çalışmaları, birçok disiplini birbirine bağlayan disiplinler arası bir araştırma alanıdır. Finansın sosyal çalışma alanları içerisin antropoloji, ekonomik sosyoloji, bilim ve teknolojik çalışmaları, uluslararası politik ekonomi, davranışsal finans gibi disiplinler bulunmaktadır. Finansın sosyal çalışma alanında; finansal faaliyetlerin, sosyal kültürel boyutları ele alınır. Ancak bunun yanında ticaret, fiyatlandırma, ekonomi ve ekonomi ile ilgili teknik konulara da yoğunlaşır.

<span class="mw-page-title-main">Bilimsel bilginin sosyolojisi</span>

Bilimsel bilgi sosyolojisi, özellikle bilimin sosyal koşullarını, etkilerini, sosyal süreçlerini mercek altına alan bir bilimin incelemesidir. Bilimsel cehalet sosyolojisi de bilimsel bilgi sosyolojisinin tamamlayıcısı görevini görmektedir. Bilimsel bilgi sosyolojisi, insan bilgisinin etkisini, etki alanlarını ve toplumlar üzerinde hakim olan fikirleri ve ortaya çıkışına neden olan sosyal etkileri incelemektedir.

Çin sosyolojisi, komünist rejimin baskıları ile zaman içinde gelişimini durdursa bile 1979 yılına gelindiğinde komünizm yönetimindeki gelişmeler ile birlikte serbest bırakılmıştır. Çin sosyolojisi, kamu sosyolojisi ile birlikte uyumlu çalışarak, Çin politikacıları tarafından önem arz eden bir bilim haline gelmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Hümanistik sosyoloji</span>

Hümanist sosyoloji, ilk olarak Florian Znaniecki'nin ortaya koyduğu bir sosyoloji alanıdır. Bu alan insan değerlerini ele alarak, değer sistemi hakkında görüşler bildirmeye çalışmaktadır. Ayrıca Hümanist sosyoloji, belirli zamanlarda antipozitivizm gibi alanlar ile de iç içe çalışmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Maciej Gdula</span>

Maciej Roman Gdula, sosyal teori ve siyaset teorisinin yanı sıra gazetecilik ve politika konusunda uzmanlaşmış bir Polonyalı sosyologtur.

Sosyoloji derneklerinin listesi, şuanda veya geçmişte sosyoloji alanında faaliyet gösteren derneklerin listesidir.