İçeriğe atla

Polonya'nın ilk parçalanması

Polonya'nın ilk parçalanması
Birinci bölünmeden sonra Rus İmparatorluğu'nun koruması altında olan Polonya-Litvanya Birliği (1773–1789)
Nüfus kaybı
Prusya'ya580.000[1]
Avusturya'ya2.650.000
Rusya'ya1.300.000
Bölgesel kayıplar
Prusya'ya36.000 km²
Avusturya'ya83.000 km²
Rusya'ya92.000 km²

Polonya'nın ilk parçalanması, sonunda 1795'e kadar Polonya-Litvanya Birliği'nin varlığını sona erdiren üç parçalanmadan ilki olarak 1772'de gerçekleşti. Prusya Krallığı ve Habsburg Monarşisini tehdit eden Rus İmparatorluğu'nun gücünde büyüme, bu ilk parçalanmanın arkasındaki temel sebepti.

Prusya Kralı Büyük Frederick, Rusların Osmanlı İmparatorluğu'na karşı başarılarını kıskanan Avusturya'nın savaşa girmesini önlemek için parçalanmayı tasarladı. Zayıf olan Milletler Topluluğu'nun arazisi, zaten Rusya tarafından kontrol edilenler de dâhil olmak üzere, daha güçlü komşuları olan Avusturya, Rusya ve Prusya arasında paylaştırıldı ve böylece bu üç ülke arasında Orta Avrupa'daki bölgesel güç dengesini geri kazandı.

Polonya'nın kendisini etkin bir şekilde savunamaması ve ülkenin içinde bulunan yabancı birliklerle Polonya parlamentosu (Sejm), üç güç tarafından toplanan Sejm'in parçalanması 1773'te onayladı.

Arka plan

Birinci bölünme, Rus-Türk Savaşı'nda (1768-1774) Rusların Osmanlılara karşı kazandığı zaferlerle Rusya'yı güçlendimesi ve bölgedeki (özellikle Moldavya ve Wallachia'da) Habsburg çıkarlarını tehlikeye sokmasıyla; Avrupa'daki güç dengesi değiştikten sonra meydana geldi.[2][3]

Kaynakça

  1. ^ Tim Blanning (2016). Frederick the Great: King of Prussia. p. 688 (316 for reference): Random House. ISBN 1400068126. 
  2. ^ Jerzy Lukowski, Hubert Zawadzki, A Concise History of Poland, Cambridge University Press, 2001, 0-521-55917-0, Google Print, p.84
  3. ^ Hamish M. Scott, The Emergence of the Eastern Powers, 1756–1775, Cambridge University Press, 2001, 0-521-79269-X, Gooble Print, pp. 181–182

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Yedi Yıl Savaşı</span> Büyük Britanya ve Fransanın Sömürgecilik Yarışı

Yedi Yıl Savaşı ya da Yedi Yıl Harbi, Avrupa'nın güçlü devletleri arasında, 1756-1763 yılları arası yaşanmış bir dizi askeri çatışmadır. Savaşın nedeni Büyük Britanya ve Fransa için aralarındaki sömürge yarışı, Avusturya ve Prusya içinse Orta Avrupa hegemonyasıdır. Yedi Yıl Savaşı, küresel çapta gerçekleşen ilk savaştır.

<span class="mw-page-title-main">Avusturya-Macaristan İmparatorluğu</span> 1867 ile 1918 yılları arasında Orta Avrupada var olan bir monarşi

Avusturya-Macaristan İmparatorluğu, Orta Avrupa'da hüküm sürmüş ve I. Dünya Savaşı'ndan sonra yıkılmış bir imparatorluktur. Bu imparatorluğu oluşturan Avusturya İmparatorluğu ve Macaristan Krallığı aslında içişlerinde bağımsız iki ayrı ülkeydi fakat dışişleri açısından, Avrupa'nın birçok ülkesinde hüküm süren Habsburg Hanedanı'na mensup tek bir Habsburg imparatoru tarafından yönetilmekteydi. Resmî para birimi Kron'du.

<span class="mw-page-title-main">Polonya-Litvanya Birliği</span> 1569-1795 Avrupada iki konfederasyonlu monarşi

Polonya-Litvanya Birliği, Birinci Polonya Cumhuriyeti, İki Ulus Cumhuriyeti, İki Ulus Birliği veya İki Halk Birliği, 17. yüzyıl Avrupası'nın en güçlü ülkelerinden biriydi.

<span class="mw-page-title-main">1672-1676 Osmanlı-Lehistan Savaşı</span> Osmanlı İmparatorluğu ile Lehistan-Litvanya Birliği arasında 1672-1676 yılları arasında yapılmış savaş

1672-1676 Osmanlı-Lehistan Savaşı, 17. yüzyıldaki Osmanlı-Lehistan savaşlarından biridir.

<span class="mw-page-title-main">II. Friedrich (Prusya kralı)</span>

II. Friedrich ; 1740 yılından ölümüne kadar Prusya kralıydı. Prusya onun yönetimi altında topraklarını büyük ölçüde genişletti ve Avrupa'da önemli bir askerî güç haline geldi. Askeri alandaki başarıları ve ülkesinin kalkınması yolundaki çabalarından dolayı Büyük Friedrich adıyla anılır.

<span class="mw-page-title-main">Avusturya-Prusya Savaşı</span> Prusya Krallığı ve Avusturya İmparatorluğu arasındaki savaş (1866)

Avusturya-Prusya Savaşı veya Yedi Hafta Savaşı, 1866'da Avusturya İmparatorluğu liderliğinde Alman Konfederasyonu ile Prusya Krallığı ile Alman müttefikleri yanında İtalya ve Alman müttefikleri arasında gerçekleşti. Sonuç olarak Alman devletleri üstünde Prusya egemenliği ve Üçüncü İtalyan Bağımsızlık Savaşı denilen İtalyan birleşmesi süreci gerçekleşti.

<span class="mw-page-title-main">II. Kuzey Savaşı</span>

İkinci Kuzey Savaşı ; İsveç ve düşmanları Polonya-Litvanya Birliği (1655-60), Rusya (1656–58), Brandenburg-Prusya (1657–1660), Habsburg Monarşisi (1657–60) ve Danimarka-Norveç ülkeleri arasında yapılan savaştır. Ayrıca Birleşik Hollanda Cumhuriyeti de sık sık İsveç karşıtı müdahalelerde bulunmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Almanya'nın birleşmesi</span> Ayrı Alman krallıkların ilk defa Alman İmparatorluğu adı altında birleşmesi

Resmî olarak Almanya'nın birleşmesi ile siyasi ve idarî olarak birleşik bir ulus devletin ortaya çıkması 18 Ocak 1871'de Fransa'daki Versay Sarayı'nın Aynalar Galerisi'nde gerçekleşti. Fransa-Prusya Savaşı sonrası Fransızların silah bırakmasının ardından, Alman devletlerinin prensleri Prusyalı I. Wilhelm'i Alman İmparatoru ilan etmek için bir araya geldi. Pratikte, Almanca konuşan halkların çoğunluğunun birleşik bir devlet altında toplanması, resmî ve soylu yöneticiler arasındaki gayriresmî ittifaklar sayesinde bir süredir düzensiz olarak gelişmekteydi. Ancak birleşme fikirleri, tarafların kendi çıkarları yüzünden Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu'nun 1806'da dağılması ve Napolyon Savaşları'nın gerçekleşmesi üzerine kuvvetlenen milliyetçilik hareketlerine kadar neredeyse yüz yıl gecikerek aristokratik bir deneme olmaktan öteye gidemedi.

<span class="mw-page-title-main">Üçlü İtilaf</span> Britanya, Rusya ve Fransa arasında kurulan ittifak

Üçlü İtilaf, Britanya-Rusya Antantı'nın (1907) imzalanmasıdan sonra Fransa, Britanya ve Rusya arasında kurulan ittifaktır.

<i>Sejm</i> Polonya Parlamentosunun alt kanadı

Sejm, Polonya Cumhuriyeti'nin Polonya Parlamentosu'nun alt meclisidir. 460 kişiden genel oy hakkı ile seçilmiş ve "Polonya Cumhuriyeti'nin Sejm'inin Mareşali" olarak bilinen konuşmacı tarafından yönetilmiştir.

Silezya Savaşları, 18. yüzyılın ortalarında Prusya ve Avusturya İmparatorluğu arasında Silezya bölgesinin kontrolünü sağlayabilmek amacıyla gerçekleşen üç adet savaştır. Bu savaşlar;

<span class="mw-page-title-main">Polonya'nın parçalanması</span> Polonya-Litvanya Birliğinin 18. yüzyıl sonundaki üç zorunlu bölünmesi

Polonya'nın parçalanması, Lehistan-Litvanya Birliği'nin 18. yüzyılın sonunda Rus İmparatorluğu, Prusya ve Avusturya İmparatorluğu tarafından parçalanmasıdır. Bu parçalanma 123 yıl boyunca egemen olan Lehistan ve Litvanya'nın ortadan kaldırılmasıyla sonuçlanarak devletin varlığını sona erdirmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Prusya Bölümü</span>

Prusya Bölümü veya Prusya Polonyası, Polonya'nın parçalanması sırasında 18. yüzyılın sonlarında Prusya Krallığı tarafından alınan Polonya-Litvanya Birliği'nin eski topraklarını ifade eder. Prusya'nın elde edilmesi ile Milletler Topluluğu'nun eski batı bölgesini oluşturan arazisi 141.400 km2'yi buldu. Prusya katılımıyla imparatorluk Rusyasının liderliğindeki ilk parçalanma 1772'de, ikincisi 1793'te ve üçüncüsü 1795'te gerçekleşti, bu da Polonya'nın sonraki 123 yıl boyunca devlet olarak elenmesine neden oldu. Polonya dili önemsizleştirildi

<span class="mw-page-title-main">Kongre Polonyası</span> Doğu Avrupadaki eski devlet

Kongre Polonyası veyahut resmi adıyla Polonya Krallığı, ya da Rus Polonyası, 1815'te Viyana Kongresi'nde egemen bir Polonya devleti olarak oluşturulan bir yönetimdi. Polonya, Habsburg Monarşisi, Rusya ve Prusya tarafından bölündükten sonra Rus egemenliği altında kuruldu. 1831 Kasım Ayaklanması'na kadar, krallık Rus Çarları ile birlikteydi. Daha sonra devlet, 19. yüzyıl boyunca Rus İmparatorluğu'na zorla entegre edildi. 1915 yılında, I. Dünya Savaşı sırasında, Polonya, 1918'de bağımsızlığını yeniden kazanana kadar, İttifak Devletleri tarafından Polonya'nın nominal Polonya Krallığı ile değiştirildi.

<span class="mw-page-title-main">Avusturya Bölümü</span>

Avusturya Bölümü, 18. yüzyılın sonlarında Polonya'nın parçalanması sırasında Habsburg Monarşisi tarafından ele geçirilen Polonya-Litvanya Birliği'nin topraklarını kapsamaktadır. Polonya; Rusya İmparatorluğu, Prusya Krallığı ve Habsburg Avusturya tarafından bölüşüldü ve Polonya Krallığı tamamen ortadan kaldırıldı. Avusturya, 1772'deki birinci bölünme sırasında ve 1795'te üçüncü bölünmesi sırasında Polonya topraklarını ele geçirdi. Üçüncü bölünmenin ardından Avusturya İmparatorluğu topraklarına 128,900 km² eklenmiş ve imparatorluğa 2,65 milyondan fazla insan dahil olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Polonya tarihi (1795-1918)</span>

1795-1918 yılları arasındaki Polonya Tarihi, Polonya'nın bağımsızlığını tamamen kaybettiği ve Prusya, Avusturya İmparatorluğu ve Rusya arasında bölündüğü dönemdir. 1795'te, Polonya, 18. yüzyılda gerçekleşen üç bölünmenin üçüncüsü ve sonuncusu gerçekleşti ve Polonya-Litvanya Birliği tamamen ortadan kalktı. Bununla birlikte, hem Polonya'da hem de Polonya'nın dışında yaşanan olaylar, 19. yüzyıl boyunca Polonya bağımsızlığının yeniden tesis edilmesi umutlarını canlı tuttu.

<span class="mw-page-title-main">Osmanlı İmparatorluğu tarihi</span> Osmanlı İmparatorluğunun tarihi

Osmanlı İmparatorluğu, yaklaşık 1299 yılında Osman Gazi tarafından Anadolu'nun kuzeybatısında, Bizans İmparatorluğu'nun başkenti Konstantinopolis'in hemen güneyinde küçük bir beylik olarak kuruldu. Osmanlılar Avrupa'ya ilk kez 1352'de geçtiler, 1354'te Çanakkale Boğazı'ndaki Çimpe Kalesi'nde kalıcı bir yerleşim kurdular ve başkentlerini 1369'da Edirne'ye taşıdılar. Aynı zamanda, Anadolu'daki çok sayıda küçük Türk devleti de fetihler ya da bağlılık bildirimleri yoluyla filizlenmekte olan Osmanlı sultanlığına dahil edildi.

<span class="mw-page-title-main">Polonya'nın ikinci parçalanması</span>

Polonya'nın ikinci parçalanması, 1793 yılında Polonya'nın parçalanmasının ikinci aşamasıdır. İkinci parçalanma, 1792 Polonya-Rus Savaşı ve 1792 Targowicka Konfederasyonu'nun ardından gerçekleşti ve bölgesel hak sahipleri olan Rus İmparatorluğu ve Prusya Krallığı tarafından onaylandı. Bölünme, baskı altındaki Polonya parlamentosu (Sejm) tarafından 1793'te Polonya'nın üçüncü parçalanması olan kaçınılmaz olarak tamamen ilhakını önlemek için kısa ömürlü bir girişimde onaylandı.

<span class="mw-page-title-main">Polonya'nın üçüncü parçalanması</span>

Polonya'nın üçüncü parçalanması, 1795 yılında Polonya'nın parçalanmasının üçüncü ve son aşamasıdır. Üçüncü parçalanma, 1794 Kościuszko Ayaklanması'nın ardından gerçekleşti ve Lehistan-Litvanya Birliği tamamen Rus İmparatorluğu, Habsburg Monarşisi ve Prusya tarafından ilhak edildi.

<span class="mw-page-title-main">Bar Konfederasyonu</span>

Bar Konfederasyonu, 1768'de Podolya'daki Bar kalesinde, Lehistan-Litvanya Birliği'nin iç ve dış bağımsızlığını Rus siyasi etkisine ve Kral II. Stanisław August Poniatowski ile Leh birliğinin zengin kodamanlarının gücünü sınırlamaya çalışan Polonyalı reformculara karşı savunmak için kurulan bir Lehistan-Litvanya soyluları (szlachta) birliğiydi.