Polisario
Polisario Cephesi | |
|---|---|
 | |
| Genel sekreter | İbrahim Ghali |
| Kurucu | El Veli Mustafa Seyyit |
| Kuruluş tarihi | 10 Mayıs 1973 |
| İdeoloji | Sahra milliyetçiliği Sosyal demokrasi Demokratik sosyalizm Arap milliyetçiliği Pan-Afrikanizm Tarihsel: Marksizm |
| Siyasi pozisyon | Merkez sol Tarihsel: Sol |
| Uluslararası üyelik | Sosyalist Enternasyonal İlerici İttifak |
| Resmî renkler | Siyah Beyaz Kırmızı Yeşil |
| Sahra Ulusal Konseyi | 53 / 53 |
| Pan-Afrika Meclisi | 5 / 265 |
| İnternet sitesi | |
| Parti bayrağı | |
 | |
| Sahra Demokratik Arap Cumhuriyeti | |
Polisario ya da Polisario Cephesi (İspanyolca: Frente Popular de Liberación de Saguía el Hamra y Río de Oro) (Türkçe:Saguia el Hamra ve Rio de Oro'nun Kurtuluşu İçin Halk Cephesi), Afrika'nın kuzeybatısındaki Batı Sahra'da Fas egemenliğine son vermek ve bu bölgenin bağımsızlığını sağlamak için savaşan ve tek taraflı ilan edilen Sahra Demokratik Arap Cumhuriyeti'nde siyasal olarak faaliyet gösteren ayrılıkçı örgüt.
Polisario'nun temelleri, Batı Sahra'nın yerli göçebe halklarından Sahravilerden oluşan güçlerin, komşu Moritanya'da üslenerek Batı Sahra'daki İspanyol denetimine karşı verdikleri mücadeleye dayanır. El Veli Mustafa Seyyit ile İbrahim Ghali'nin etrafında toplanan topluluklar örgütün kuruluşunda rol oynamış, bölgenin İspanyol Sahrası adı ile İspanya kontrolündeki koloni düzeninden kurtulması amaçlamıştır. Bu mücadele ilk olarak Fas topraklarında başlasa da, burada destek alınamaması sonucu Moritanya'da toplantılar düzenlemişlerdir. 10 Mayıs 1973 tarihinde gerçekleştirilen gizli bir toplantı ile Polisario'nun kuruluşunu ilan etmişlerdir.[1]
İspanya'nın 1976'da Batı Sahra'dan çekilmesinin ardından Fas ve Moritanya bölgeyi aralarında paylaştılar. Bölgenin denetimini ele geçirmek isteyen Cezayir, Polisario'ya kendi topraklarında üsler ve savaş teçhizatı sağladı. 1979'da Moritanya ile Polisario arasında barış yapıldıysa da, Fas Batı Sahra'nın Moritanya'ya ait kesimine tek taraflı olarak el koydu. 1980'lerde Polisario gerillaları Batı Sahra'daki Fas karakollarıyla savunma birliklerine saldırı düzenlediler. 1991'den beri tek taraflı olarak ilan ettiği ateşkese uyarak silahlı saldırılara ara vermiştir.
Ayrıca diplomatik bir kampanya yürüten Polisario, Sahra Arap Demokratik Cumhuriyeti adını taşıyan bir hükûmet kurmuştur. 43 ülke bu hükûmeti tanımaktadır. 1984 yılında, Fas hükûmeti Polisario hükûmetini tanıdığı gerekçesiyle Afrika Birliği Örgütü'nden çekilmiş, bu kararından 2017 içerisinde vazgeçerek tekrar üyelik başvurusu yapmış ve birliğe dahil olmuştur. ABD, Batı Sahra'da Fas egemenliğini tanımaktadır.[2][3]
İdeoloji
Polisario Cephesi'nin kuruluşunda benimsediği politik çizgi, ardılı olduğu organizasyonlardan da aldığı miras üzere Sahra milliyetçiliği temeli üzerine Batı Sahra'nın bağımsızlığını sağlamayı amaçlamaktaydı. Bu bağlamda, o dönemlerde dünya üzerine güçlü bir etkisi olan Marksizm'in kendi kaderini tayin hakkı ve ulusal kurtuluş gibi kavramları üzerine yoğunlaşmışlardır.
1970'li yıllardan itibaren Polisario Cephesi, Batı Sahra anayasasında Marksizm'e referans veren maddeleri kaldırmaya başlamıştır. 1991 yılında Sovyetler Birliği'nin dağılması, grubu serbest piyasayı desteklediğini açıklayarak sosyal demokrasi ve demokratik sosyalizmi benimsemeye yöneltmiştir. Sahra halkı içerisindeki bütün ideolojik eğilimleri bünyesinde toplamayı amaçladığını ilan eden Polisario Cephesi içerisinde, Pan-Afrikanizm ve Arap milliyetçiliği gibi ideolojiler de etkili durumdadır.
Uluslararası ilişkiler
Fas'la aralarındaki rekabete bağlı olarak Cezayir, Polisario Cephesi'ne yoğun bir askeri ve ekonomik destek[4][5] sağlamaktadır. Tinduf'ta insani yardım üzerine çalışmalarda bulunan mülteci kampları, Sahra Demokratik Arap Cumhuriyeti tarafından yönetilmekte ve Cezayir tarafından korunmaktadır.
Libya Arap Cemahiriyesi, Polisario Cephesi'ne diplomatik destek vermiş ve Sahra halkından öğrencilere eğitim şartlarını kolaylaştırmıştır. Güney Afrika'da ırkçılığa karşı mücadele eden ve sosyal demokrasiyi benimseyen ANC, iktidara gelmesinin ardından Sahra Demokratik Arap Cumhuriyeti'yle birlikte hareket etmeye başlamıştır.
Namibya'da uzun süredir dominant parti olarak varlık gösteren SWAPO, geçmişte Polisario Cephesi'nden bağış yoluyla silah desteği almıştır. Bu desteğe karşılık olarak, Sahra Demokratik Arap Cumhuriyeti'nin bağımsızlığını tanıyan Afrika ülkeleri arasında yer almıştır. Günümüzde gerçekleşen çatışmalara yönelik yaptığı açıklamalarda da Namibya, Sahra halkının kendi kaderini tayin hakkına saygı duyduğunu belirtmiştir. Doğu Timor'un eski ulusal kurtuluş hareketi olan Fretilin, çoğu konuda Polisario Cephesi'ne benzer politikalar takip etmiştir.
Küba ve Venezuela gibi sosyalist ülkeler Polisario Cephesi'ne güçlü bir yakınlık beslemeye devam ederken, Sovyetler Birliği ve Kuzey Kore'nin de geçmişte düşük ölçekli destek sunduğu bilinmektedir. Suriye, Hafız Esad'ın yönetiminden itibaren Sahra Demokratik Arap Cumhuriyeti'nin en önemli müttefiklerinden biri haline gelmiştir. PLO'nun içerisindeki sol görüşlü grupların çoğu, Polisario Cephesi'yle iş birliği içerisindedir.
Hamas-İsrail Savaşı'nın başlamasıyla Polisario Cephesi ve PFLP (Türkçe: Filistin Halk Kurtuluş Cephesi) arasında görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Bunun sonucunda, Sahra Demokratik Arap Cumhuriyeti tarafından Filistin halkıyla dayanışma ilan edilmiş ve İsrail'e yönelik kınama mesajı yayınlanmıştır.
İspanya'daki demokratik sosyalist bir siyasi parti olan Podemos ve Avrupa Parlamentosu'ndaki sosyalist partileri bir araya getiren GUE/NGL de, Polisario Cephesi'ne yakın tutumlar sergilemiştir.
Polisario Cephesi, uluslararası alanda Sosyalist Enternasyonal'in danışman, İlerici İttifak'ın tam üyesidir. Arap Soğuk Savaşı olarak tanımlanan siyasi kutuplaşma sırasında, Sovyetler Birliği ve Çin tarafından desteklenen Doğu Bloku'yla birlikte hareket etmişlerdir.
Kaynakça
- ^ Tony Hodges: Western Sahara. The Roots of a Desert War. Lawrence Hill & Company, Westport (Connecticut) 1983, Sayfa 157-161
- ^ Proclamation on Recognizing The Sovereignty Of The Kingdom Of Morocco Over The Western Sahara 8 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., U.S. Embassy & Consulates in Morocco
- ^ ABD resmen Fas'ın egemenliğini tanıyor 8 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Yeniçağ
- ^ "Batı Sahra Sorunu" (PDF). Ortadoğu Araştırmaları Merkezi. 30 Aralık 2021. 30 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 30 Ağustos 2024.
- Dış politikasını halkların sömürgecilikten kurtulması üzerine kuran Cezayir, Sahra’ya verdiği destekle mevcut sınırlar konusundaki tutumunu korumak ve sömürgecilikten miras kalan sınırları ihlal etmemek istemiştir ki bu Afrika Birliği'nin de desteklediği bir ilkedir.
- Cezayir, Batı Sahra’ya vermiş olduğu desteğin tüm haklı davalara destek verme politikasından kaynaklandığını belirtmektedir.
- ^ "Fas, Polisario'ya Karşı Askeri Operasyon Başlattı". Morocco Launches Military Operation Against Polisario. Anadolu Ajansı. 13 Kasım 2020. 17 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2024.
- Morocco on Friday announced it launched an operation to end what it called "serious provocations" by the Polisario Front, an Algeria-backed movement which for decades has called for regional independence in Western Sahara.
Dış bağlantılar
- Etoile Rouge12 Eylül 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- www.arso.org 16 Şubat 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Leo Kamil, Fueling the Fire. U.S. policy & the Western Sahara Conflict (Red Sea Press 1987)
- Anthony G. Pazzanita & Tony Hodges, Historical dictionary of Western Sahara (2nd ed. Scarecrow Press 1994)
