| Makale serilerinden | ||||||||
| İlişkiler (Ana hat) | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||
Türler
| ||||||||
Sonlar
| ||||||||
| ||||||||
Uygulamalar
| ||||||||
| ||||||||
Poliandri, poligami (çok eşlilik) türü evliliğin kadın merkezli biçimidir. Bu evlilik tipinde bir kadın birden fazla erkekle evlenebilmektedir. Eğer evlenilen erkekler birbirleri ile kardeş ise bu evlilik tipine fraternal poliandri adı verilir. İlkel kabilelerde sıklıkla rastlanan bu evlilik tipi anaerkil toplumlarda görülebilmektedir.
Aile veya ocak, toplumun en küçük birimi olarak kabul edilen sosyal bir yapı. En küçük, yani "çekirdek" olarak adlandırılan bir aile; baba, anne ve çocuklardan oluşur.
Feminizm, kadınların haklarını tanıyarak bu hakların korunması amacıyla eşitsizliklerin ortadan kaldırılmasına yönelik çeşitli ideolojiler, toplumsal hareketler ve kitle örgütlerinden oluşan hareket. Sözcüğün köken olarak Latince "femina" ve onun Fransızca türevi olan "féminisme" sözcüğünden geldiği ve Türkçe eş anlamlısının hatunculuk olduğu belirtilmektedir. Kadın hareketi doğrudan kadınları ilgilendiren ve dolaylı olarak kültürü ilgilendiren konularda bilinç uyandırır. Feminizmin temel amaçları; eğitim, iş, çocuk bakımı, yönetim gibi konularda eşit haklara sahip olmaktan, yasal kürtaj hakkından, kadın sağlığı konusunda ilerlemelere, tacizin ve tecavüzün engellenmesinden lezbiyen haklarına kadar uzanır.
Kali Yuga, Hint Zaman Anlayışı'na göre maddi ve manevi yozlaşmanın doruğa çıktığı dördüncü zaman devresidir. Hindu metinlerinin çoğu yorumcusuna göre Kali Yuga Krişnanın ömrünün sona ermesinden itibaren başlayan –yaklaşık 5000 yıl önce MÖ 3102– ve 1200 yıl sürecek olan bu zaman döngüsü içinde Vişnunun son avatarı Kali, elinde kılıcı ve beyaz ata binmiş olarak ortaya çıkacak ve kötülüğü yok edecektir.
Şeriat, Kur'an âyetleri ile Muhammed'in söz ve fiillerinden oluşan naslardan alimler sınıfının (Fukaha) çıkarımları (istinbat) ile oluşturulan dinî kanunlar toplamıdır. İslam'da ibadetler, muameleler ve cezalarla ilgili tüm kavram ve kuralları kapsar. Tarihsel seyir içerisinde kanun ve kuralların teorik (usul) ve pratik uygulama (füru/fetva) çalışmaları ile ilgilenen ve isimleri öne çıkan kişiler adına belirli toplum ve devlet yönetimlerinin de tercihlerini yansıtan fıkıh mezhepleri ortaya çıkmış, ancak şeriat hiçbir zaman tek başına geçerli bir hukuk sistemi olmamış, Ömer veya Emevilerden itibaren "örfi hukuk" ile birlikte kullanılmıştır. Şeriat’ın "insanlar arası ilişkiler bölümü” 1850’lerden itibaren “İslam hukuku” olarak yeni bir isimle sunulmaya başlanır. İslam hukukunda yer yer modern hukukla benzer argümanlar kullanılmasına rağmen aralarında bir takım temel farklar vardır. İslam'da hukuki argümantasyon olarak -insanların birbirlerinin maddi ve manevi alanlarına girmelerini yasaklayan- hak ve -üst makamın alt grup insanlara dengeli davranmasını içeren- adalet kavramları ön plana çıkarılır. Buna göre amirler emirleri altında bulunan insanların gözetimi ve onlara karşı adaletli olmakla, yönetilenler ise onlara itaatle yükümlüdürler. Adaletten sapan amire itaat edilip edilmeyeceği tartışmalıdır. Ayrıca bu anlayışta insanlar Allah'ın kulları (İbadullah) olmakta, şeriat onlara karşı adaletli davranmayı gerektirse bile eşit davranmayı gerektirmemektedir. Şeriat ile modern hukuk arasındaki farklardan belki de en önemlisi, insanların eşit ve özgür bireyler oldukları temelinde geliştirilen modern hukuktaki insan hakları kavramına karşılık, şeriat anlayışında bireysel özgürlük kavramı bulunmamasıdır. Dinî edebiyat ve söylemlerde sıkça kullanılan özgür irade kavramı günlük yaşam tarzını seçebilmesinde değil, kader karşısında insanın uhrevi sorumluluğu bağlamındaki felsefi tartışmalarda görülür. Kur'an'da 30 ayette tekrarlanan ve İslamcılığın temel motivasyonlarından birisi olan “şeriatta kötü olarak tanımlanan durumlar için güç kullanımı kişilerin ev, elbise, beden ve ibadet–inanç gibi özel alanlarına girmeyi gerektirse bile bu kişilerin (kul) hakkına tecavüz olarak değerlendirilmez.
Pelvis, yanlarda ve önde iki kalça kemiği, arkada sakral kemik ve koksigeal kemiğin birleşmesiyle meydana gelir.
Evlilik, hemen hemen tüm kültürlerde evrensel olarak yer edinmiş, evli çift ile sahip olabilecekleri çocuklar arasında haklar ve yükümlülükler içeren; ve yasalar, kurallar, gelenekler, inançlar ve tutumlarla düzenlenen, yasal ve sosyal olarak onaylanmış cinsel ve ekonomik bir birliktelik olarak tanımlanır.
Zina, aralarında bir nikâh bağı bulunmayan yetişkin bir erkek ile kadın arasındaki cinsel ilişkidir, ancak efendi-cariye ilişkisinde de nikah bağı yoktur ve onlar zina sayılmamıştır.
Cinsel ilişki, cinsel birleşme, çiftleşme, vajinal seks veya sadece seks, bir erkeğin sertleşmiş penisinin, uyarılmış bir kadın vajinasının içine girmesini kapsayan, cinsel zevk ya da üreme amaçlı yapılan bedensel ilişkidir. Bunun yanı sıra, diğer penetrasyon tehlikesi içeren anal seks, oral seks, parmaklama, dildo kullanma gibi cinsel aktiviteler de eşcinsel veya heteroseksüel olmasına bakılmaksızın bir cinsel birleşme olarak kabul edilirler.
Çok eşlilik veya poligami, bir kimsenin aynı esnada birden fazla kişiyle evli ya da birlikte olmasıdır. Terim çok karılılık (polijini), çok kocalılık (poliandri), eşcinsel çok eşlilik ve grup evliliği durumlarını kapsamakla birlikte -yaygın olması nedeniyle- genellikle polijini ile eşanlamlı olarak kullanılır.
LGBT veya GLBT ya da LGBTQ+, 1990'larda LGB kısaltmasından sonra ortaya çıktı ve 1980'lerin ortaları ile sonlarından bu yana gey sözcüğü yerine kullanılarak LGBT topluluğunu temsil etmeye başladı. Birçok etkinci, gey topluluğu kullanımının eksik bir tanımlama olduğunu düşünerek LGBT topluluğu kullanımına geçti.
Don erkek ya da kadın iç giyiminde, cinsel organın olduğu bölgeyi örtme ve koruma amaçlı olarak kullanılan iç çamaşırlarının tümünün ortak ismi.
Polijini, poligami türü evliliğin erkek egemen (babaerkil) toplumlarda görülen biçimidir. Bu evlilik tipinde erkek birden fazla kadınla evlenebilir. Bunun oluşmasında pek çok sosyo-kültürel, ekonomik, siyasi, demografik etken mevcut olabilir. Nüfusun kadın lehine olduğu zaman dilimleri ya da bölgelerde bu evlilik tipi tercih edilebilir. Erkeğin siyasi gücü ve otoritesinin önemli olduğu gelenek ve göreneklerle pekiştirildiği toplumlarda bu evlilik sıklıkla görülebilmektedir.
Yahudilikte evlilik, Tanrı'nın müdahil olduğu bir Yahudi erkek ve bir Yahudi kadın arasında yapılan birleşme anlaşmasının belgelenmesidir. Evliliğin tek koşulu çocuk yapmak olmamasına rağmen bu emrin yerine getirilmesi beklenir. Esas merkezi odak kadın ile erkeğin ilişkisidir. Ruhani anlamda evlilik, kadın ile erkeğin ruhlarının bir bütün olmasıdır. Bu sebeple evlenmemiş adam "tam" sayılmaz çünkü ruhu henüz tamamlanmamıştır ve yarımdır.
Yahudilikte cinsellik, geleneksel olarak üzerinde durulan bir konudur. Tanah ve rabinik kaynaklarda cinsellik ile ilgili birçok öykü ve kural bulunmaktadır. Ve ayrıca İsrail Yahudileri başka meshebdeki insanların cinsel konularına saygı duymazken, sadece kendilerinin cinsellik anlamına yükümlülük gösterirler.
Get, Halaha'ya göre boşanırken, boşanmanın geçerli olması için, kocanın karısına sunmak zorunda olduğu belgedir. Belgedeki metin kısadır: "Bütün erkeklere müsaitsin". Burada anlatılmak istenen kadının artık evli olmadığı ve zina kurallarının kadın üzerinde uygulanamayacağıdır. Verilen get ile Yahudi evliliğinde kocaya geçen haklar kadına iade edilmiş olur.
Yeminli bakireler, Arnavutluk'ta ülkenin sıkı ataerkil yapısından ötürü kadın kimliğinden vazgeçip bir erkek gibi yaşamaya devam eden kimselerdir.
Ketubot ("Evlenme akitleri"), Mişna'nın Naşim faslının ikinci bölümü. İlk kısmı; evlilik akti (Ketuba), erkeğin kadına karşı olan yükümlülükleri ile ilgilidir. Ketuba'da kadının getirdiği çeyizin miktarı ve kocanın ölümü veya boşanma durumunda, kadına ödenecek parasal meblağ belirtilir. Mişna, ayrıca evlilik merasimini, tecavüz ve kız kaçırma suçlarının cezasını, boşanma nedenlerini ve miras hukukunu tartışır ve Erets Yisrael'in ve Kudüs'ün ulviliğini vurguluyarak bir kocanın karısını oraya yerleşmeye zorlayabileceğini fakat oradan ayrılmaya mecbur edemiyeceğini belirtir. Konu, her iki Talmud'da ve Tosefta'da ayrıntılı olarak ele alınmıştır.
Kiduşin ("Kutsama"), Mişna'nın Naşim faslının yedinci bölümü. İlk dört kısmı, bir erkeğin kadınla evlenmesini iki aşama dahilinde kabul eder: (l) "Erusin" - resmi evlilikten 12 ay evvelki işlem ve (2) "Nissuim" - resmi nikahın tamamlanması, bunun için gerekli işaret ve beraber yaşama safhası. Mişna evlilik ile ilgili yasaları, kadın ve erkek arasındaki sosyal davranışlara ilişkin ahlaki ilkeleri inceler. Konu her iki Talmud'da ve Tosefta'da daha ayrıntılı olarak ele alınmıştır.
Naşim ("Kadınlar"), Mişna'nın üçüncü faslıdır. Yevamot, Ketubot, Neclarim, Nazir, Sota, Gittin ve Kiduşin adında yedi bölüme sahiptir ve bunlarda evlilik akti, sadakatsiz kadın, boşanma, kadın ve erkek arasındaki münasebetler ele alınır.
Yevamot, Mişna'nın Naşim faslının ilk bölümü. Bu bölümün 16 kısmı özellikle "Yibum" adını taşıyan Levir Evliliğini ele alır. Bu evlilik türünde; bir kadının kocası ölmüşse ve ondan oğulları olmamış ise, ölen adamın erkek kardeşi bu kadınla evlenmek mecburiyetindedir.