Pokémon
| Pokémon | |
|---|---|
 | |
| Yaratıcı | Satoshi Tajiri Ken Sugimori Junichi Masuda |
| Sahibi | Nintendo Creatures Game Freak |
| Orijin | Pocket Monsters Red ve Green (1996) |
| Yazılı yayınlar | |
| Kısa Hikayeler | Pokémon Junior |
| Film ve televizyon | |
| Çizgi filmler | Pokémon (1997–günümüz) Pokémon Chronicles (2006) |
| Televizyon özel | Mewtwo Returns (2000) The Legend of Thunder (2001) The Mastermind of Mirage Pokémon (2006) |
| Televizyon filmleri | Pokémon Origins (2013) |
| Gösteriler | |
| Müzikaller | Pokémon Live! (2000) |
| Oyunlar | |
| Geleneksel | Pokémon Trading Card Game Pokémon oyun kartı takası |
| Video oyunları | Pokémon video oyun serisi Super Smash Bros. |
| Müzik | |
| Dizi & Film müzikleri | Pokémon 2.B.A. Master (1999) |
| Diğer | |
| Theme park | Poképark |
| Resmî site | |
| Website | |
Pokémon (ポケモン Pokemon),[1][2][3] The Pokémon Company tarafından yönetilen Japonya kökenli bir video oyunu olarak çıkan, sonra ki zamanla ise çizgi roman ve animeye uzananan medya imtiyazıdır. Pokémon, 1995 yılında Satoshi Tajiri tarafından yaratıldı.[4] Markayı yöneten The Pokémon Company; Nintendo, Game Freak ve Creatures ortaklığında kurulan bir şirkettir. Ayrıcalık, "Pokémon eğitmeni" denilen insanların spor amacıyla yakalayıp eğittiği ve dövüştürdüğü "Pokémon" adlı kurmaca hayvanları konu alır. Ayrıcalığı oluşturan tüm yapıtlar Pokémon evreninde geçer.[5][6]
Pokémon markası, Game Boy oyun konsolu için Game Freak tarafından geliştirilen ve Nintendo tarafından Şubat 1996'da piyasaya sürülen Pokémon Red ve Green adlı iki oyunla başladı. (Japonya dışında Pokémon Red ve Blue adlarıyla piyasaya sürüldüler.) Marka daha sonra değişik platformlara da yayıldı ve toplam 90 milyar dolar ayrılık gelirine ulaşarak[7] tüm zamanların en yüksek hasılat yapan medya ayrıcalığı oldu.[8] İlk video oyunu serisi, 368 milyonu aşan satış ve bir milyarı aşan indirme sayılarıyla dünyanın en çok satan ikinci video oyun ayrıcalığıdır. (İlki Nintendo'nun Mario serisidir.) Oyunların peşinden gelen anime dizisi de dünyanın en başarılı video oyun oyun uyarlaması oldu. 25 sezona yayılan 1.200+ bölümüyle 169 ülkede yayımlandı. Bunlara ek olarak, Pokémon ayrıcalığı dünyanın en çok satan oyuncak markasını, 30,4 milyardan çok kart satışıyla dünyanın en çok satan kart oyununu, bir anime film serisini, bir canlı aksiyon filmini, kitapları, manga çizgi romanları, müzikleri, hediyelik eşyaları ve bir tema parkını içerir.
İlk jenerasyon 151 Pokémon'dan oluşmaktaydı. Günümüzde 9 jenerasyon ve resmi Pokémon sitesinde 1008 Pokémon bulunmaktadır.
2022 itibarıyla Pokémon 25. sezonda ve 1200'den ayrı ayrı bölümü ile devam eden anime, 23 sinema filmi, 9 kısa film, 12 seride 34 oyun ve 123'ten çok yan oyundan oluşmaktadır.
İsim
"Pokémon" ismi, serinin Japonya'daki ismi olan olan "Pocket Monsters" (ポケットモンスター Poketto Monsutā)'ın kısaltılmış halidir. Anlamı "Cep Canavarları"dır. İngilizcede "Pokémon" kelimesinin çoğulu yine "Pokémon"dur. Ayrıca Pokémon isimleri için de durum aynıdır, "One Pikachu" ve "Many Pikachu" kullanımı doğrudur.
Konsept
Pokémon dünyası, yapımcı Satoshi Tajiri'nin çocukluk hobisi olan böcek toplamanın yansımasıdır. Oyundaki Pokémon eğitmenlerinin görevleri, bulunabilecek tüm Pokémonları yakalayıp Pokédex'i tamamlamak ve Pokémonları eğiterek güçlü bir takım oluşturup diğer eğitmenlerle mücadele edip en güçlü Pokémon eğitmeni olmak.
Oynanış
Oyuna bir Başlangıç Pokémonu (Starter Pokémon) seçilerek başlanır. Bir Çimen türü, bir Ateş türü veya bir Su türü arasından seçim yapılır. Örneğin Pokémon Red ve Blue'da (ve yeniden yapımları Pokémon FireRed ve LeafGreen'de) oyuncu Bulbasaur, Charmander veya Squirtle'dan birini seçer. Bu 3 türden birini seçme kuralı sadece Pokémon Yellow'da uygulanmamıştır. Bu oyun animedeki hikâyeyi takip ettiğinden oyuncuya Elektrik türü Pikachu verilir; ayrıca Bulbasaur, Charmander ve Squirtle'ın üçü de oyunda temin edilir.
Oyuncunun rakibi her zaman oyuncunun seçtiği Pokémona karşı avantajlı olanı seçer. Örneğin oyuncu Çimen türü seçtiğinde rakibi Ateş türü seçer. Pokémon Yellow'da bu kural da uygulanmaz. Rakip Eevee'yi seçer, oyuncunun rakibe karşı zaferleri ve kaybetmelerine göre Eevee evrim geçirip Jolteon, Vaporeon veya Flareon'a dönüşür.
Pokémon dünyasında eğitmen bir Pokémonla karşılaştığında "PokéBall" (PokéTopu) fırlatarak yakalayabilmektedir. Yakalanan Pokémon bir başka eğitmen tarafından yakalanamaz, ancak takas edilebilir veya eğitmeni tarafından bir başkasına verilebilir. Pokémonlar mücadele kazandıkça tecrübe puanı (EXP) kazanır ve seviye atlayabilir. Seviye atladıkça atak ve hız gibi istatistikleri (stats) artar ve yeni hareketler ve teknikler öğrenebilir. Belirli seviyeye ulaştığında evrim geçirerek daha güçlü bir Pokémona dönüşebilir.
Oyunlarda eğitmen, Pokémonlarını geliştirmek için oyunda karşısına çıkan diğer eğitmenlerle savaşır. Ayrıca her oyunda sekiz güçlü Pokémon eğitmeni bulunur. Salon Lideri (Gym Leader) adı verilen bu eğitmenleri yenerek Rozet (Gym Badge) kazanılır. Bu rozetler Pokémon Ligi (Pokémon League)'ne giriş için gereklidir.
Pokémon Ligi'nde Elit Dörtlü (Elite Four) isimli oldukça güçlü 4 eğitmene karşı mücadele verilir. Onları yendikten sonra Bölge Şampiyonu (Regional Champion) ile son bir karşılaşma yapılır. Bu şampiyonu yenen eğitmen Pokémon Ustası (Pokémon Master) ve yeni şampiyon olur.
Anime
Ana konu: Pokémon (anime)
Pokémon animesi ve filmleri, Pokémon oyunlarını esas alsa da oyunlardan farklı konuları işler ("Pokémon Yellow" haricinde, bu oyun animedeki konuları izler). Animede Ash Ketchum (Japonya'da Satoshi) isimli ana karakterin Pokémon Ustası olma yolundaki maceraları anlatılır. Kendisine Pokémonları ve birkaç arkadaşı da eşlik eder.
Pokémon: The Original Series: Animenin ilk serisidir. Ash'in ilk Pokémonu Pikachu olur. Oyunda ise Bulbasaur, Charmander ve Squirtle'dan biri seçilir. Anime, Kanto bölgesinde geçer, Pokémon Red ve Blue'daki hikâyeyi takip eder. Animede Ash'e Pewter Şehri Salon Lideri Brock ve Cerulean Şehri Salon Lideri kız kardeşlerden en küçüğü olan Misty eşlik eder. Pokémon'un bu ilk sezonu, diğerlerinden ayrılması amacıyla "Pokémon: Indigo League" olarak adlandırılmıştır.
Pokémon: Adventures in the Orange Islands, sadece animede yer alan Orange Adaları'nda geçer. Brock'un yerine genç bir ressam olan Tracey Sketchit gelir. Ancak sezon sonlarına doğru Brock ekibe tekrar katılır.
Sonraki sezonlar olan Pokémon: Johto Journeys, Pokémon: Johto League Champions ve Pokémon: Master Quest'te ise orijinal üçlü Ash, Brock ve Misty'nin batıdaki Johto bölgesindeki maceraları anlatılır. Bu sezonlar 2. jenerasyon oyunlardan uyarlanmıştır. Bu sezonların bitmesiyle Pokémon: The Original Series de son bulur.
Pokémon: The Advanced Generation: 3. jenerasyon oyunları esas alır. Ash, güneydeki Hoenn bölgesine gider. Burada May adlı yeni başlayan bir eğitmene akıl hocalığı rolündedir. Onlara eşlik eden May'in kardeşi Max, eğitmen olmasa da Pokémon konusunda oldukça bilgilidir. Brock da bu ekibe katılır, ancak Misty Salon Lideri görevini sürdürmek ister ve Cerulean Şehri'ne döner. Advanced Battle sezonunun ardından gelen Battle Frontier sezonu Pokémon Emerald oyununu konu alır ve Pokémon FireRed ve LeafGreen'den izler taşır. Max'in eğitmenliğe başlaması, May'in ise Johto'daki Grand Festival için gitmesiyle The Advanced Generation serisi son bulur.
Pokémon: Diamond and Pearl: 4. jenerasyon oyunları esas alır ve Sinnoh bölgesinde geçer. Ash ve Brock'a Pokémon koordinatörü olmak isteyen Dawn isimli bir kız katılır. Serinin sonunda Ash ve Brock Kanto'ya geri döner. Brock, yeni hayali olan Pokémon Doktoru olmak için burada kalır.
Pokémon: Best Wishes!: 5. jenerasyon oyunları konu edinir. Unova bölgesindeki maceraya Iris ve Cilan eşlik eder. Kanto'ya dönerken Ash onlardan ayrılır.
Pokémon: XY: 6. jenerasyon oyunları esas alır ve Kalos bölgesinde geçer. Ash'e çocukluk arkadaşı Serena ile birlikte abi-kardeş Clemont ve Bonnie eşlik eder.
Pokémon: XYZ: Bu seri XY'nin bir devamıdır. Bu seride Zygarde'yi (Kalosun Koruyucusu) Bonnie bulur ve maceraları kaldığı yerden devam eder derken Ash ve Greninja'nın arasındaki Fenomen Bağı ortaya çıkar. XY'nin son bölümündeki Hyakkoku Gym Lideri tarafından görülen gelecek öngörüsü ile bağlantılıdır.
Pokémon: Sun and Moon: 7. jenerasyon oyunlarını esas alır ve Alola bölgesinde geçer. Bu seri daha çok komediye odaklanılan bir seridir. Serimizde Ash Pokémon Okuluna gider. Ash bu serinin sonunda Alola Ligi'ni kazanmıştır. Böylece Ash anime serisinin başlamasından 22 yıl sonra ilk defa resmi bir Pokémon Ligi'ni kazanmıştır.
Pokémon: Sword and Shield: Genel olarak 8. jenerasyon oyunlarındaki Galar bölgesini, Dynamax ve Gigantamax konularını ele alsa da şimdilik diğer bölgeleri de konu alan serisidir. Ash'e Gou (Japonca isim) isimli bir çocuk eşlik etmektedir. Partneri "Raboot"dur ve en büyük hayali Mythical Pokémon "Mew"i yakalamaktır.
Anime'nin Ek Serileri
Pokémon Origins: Pokemon'un ata oyunlarında Red ve Green'in ana karakterleri ile geçen 4 bölümlük kısa bir seridir.
Pokémon Generations: Konusu bilindik üzere Origins serisinindeki Red karakterimizin diğer bölgelere gitmesiyle ilgilidir.
Pokémon Twilight Wings: Galar bölgesinde geçen ek bir Pokemon anime serisidir.
Pokémon Evolutions: 8 jenarasyonun hepsi hakkında 8 bölümlük bir mini seridir.
Ana Seri
| Nesil | Oyun | Platform | Bölge | Çıkış Tarihi | Notlar |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Pokemon Red ve Green | Game Boy | Kanto | 27 Şubat 1996 | Oyun Japonya dışındaki bölgelere Pokemon Red & Blue olarak çıktı ve Pokemon Green sadece Japonya'ya özel bir oyun oldu. |
| 1 | Pokémon Blue | Game Boy | Kanto | 10 Ekim 1996 | Oyun Japonya dışındaki bölgelere Pokemon Red & Blue olarak çıktı. |
| 1 | Pokémon Yellow | Game Boy | Kanto | 16 Haziran 2000 | Bu versiyon, Pikachu'ya özeldir. Animedeki hikâyeyi konu alır ve ilk Pokemonu'n yanınızda gezmesinin ilk kullanıldığı oyundur. |
| 2 | Pokémon Gold ve Silver | Game Boy Color | Johto | 6 Nisan 2001 | Johto Pokemon Ligi bitirildikten ve Elite Four ile Pokemon Şampiyonu yenildikten sonra ilk bölge olan Kanto'ya geçilebilir. |
| 2 | Pokémon Crystal | Game Boy Color | Johto | 24 Kasım 2001 | |
| 3 | Pokémon Ruby ve Sapphire | Game Boy Advance | Hoenn | 14 Kasım 2003 | En çok satan GBA oyunu olmuştur. |
| 3 | Pokémon FireRed ve LeafGreen | Game Boy Advance | Kanto | 1 Ekim 2004 | İlk oyunlar olan Red & Green'in yeniden yapımıdır. |
| 3 | Pokémon Emerald | Game Boy Advance | Hoenn | 21 Ekim 2005 | Ruby ve Sapphire oyunlarının bir birleşim yapımıdır. |
| 4 | Pokémon Diamond ve Pearl | Nintendo DS | Sinnoh | 27 Temmuz 2007 | Pokemon serisindeki ilk çevrimiçi oyundur. |
| 4 | Pokémon Platinum | Nintendo DS | Sinnoh | 13 Eylül 2008 | |
| 4 | Pokémon HeartGold ve SoulSilver | Nintendo DS | Johto | 26 Mart 2010 | İkinci oyunlar olan Gold & Silver'ın yeniden yapımıdır. |
| 5 | Pokémon Black ve White | Nintendo DS | Unova | 4 Mart 2011 | Pokemon serisinde Unova'da geçen ilk Pokémon oyunudur. |
| 5 | Pokémon Black 2 ve White 2 | Nintendo DS | Unova | 12 Ekim 2012 | Black and White oyunundaki konudan farklı olarak, dört sene sonrası konu alır. Ancak oynanış ve grafikler genel hatlarıyla aynıdır. |
| 6 | Pokémon X ve Y | Nintendo 3DS | Kalos | 12 Ekim 2013 | Tamamen üç boyutlu ilk Pokemon oyunudur. |
| 6 | Pokémon Omega Ruby ve Alpha Sapphire | Nintendo 3DS | Hoenn | 28 Kasım 2014 | Üçüncü oyunlar olan Ruby ve Sapphire'ın yeniden yapımıdır. |
| - | Pokémon Go | iOS ve Android | Tüm Dünya | 2016 | Pokemon'u gerçek dünyaya taşımak isteyen, artırılımış gerçeklik oyunudur. |
| 7 | Pokémon Sun ve Moon | Nintendo 3DS | Alola | 18 Kasım 2016 | |
| 7 | Pokémon Ultra Sun and Ultra Moon | Nintendo 3DS | Alola | 17 Kasım 2017 | Sun ve Moon oyunu'na ek Ultra Beast'ler ve starter'lara Z-Move vb. eklentilerle eklenen ek paket oyunu |
| 8 | Pokémon Sword ve Pokemon Shield | Nintendo Switch Lite | Galar | 15 Kasım 2019 | Galar isimli bölgede oynadığımız ilk video oyunu |
| 8 | Pokémon Brilliant Diamond ve Shining Pearl | Nintendo Switch | Sinnoh | 19 Kasım 2021 | Sinnoh bölgesinde geçen Diamond ve Pearl oyununun yenide yapımı |
| 8 | Pokémon Legends: Arceus | Nintendo Switch | Hisui | 28 Ocak 2022 | Hisui bölgesinde (Eski Sinnoh) geçen bir açık Dünya oyunu. |
| 9 | Pokémon Scarlet ve Violet | Nintendo Switch | Peldea | 18 Kasım 2022 | Peldea Bölgesi'nde geçen bir açık Dünya oyunu. |
Filmler
Japonya'da vizyona giriş yılları ile:
- Pokémon: The First Movie—Mewtwo Strikes Back (1998)
- Pokémon: The Movie 2000—The Power of One (1999)
- Pokémon 3: The Movie—Spell of the Unown (2000)
- Pokémon 4Ever—Celebi: Voice of the Forest (2001)
- Pokémon Heroes (2002)
- Pokémon: Jirachi Wish Maker (2003)
- Pokémon: Destiny Deoxys (2004)
- Pokémon: Lucario and the Mystery of Mew (2005)
- Pokémon Ranger and the Temple of the Sea (2006)
- Pokémon: The Rise of Darkrai (2007)
- Pokémon: Giratina and the Sky Warrior (2008)
- Pokémon: Arceus and the Jewel of Life (2009)
- Pokémon: Zoroark: Master of Illusions (2010)
- Pokémon the Movie: Black—Victini and Reshiram and
- Pokémon the Movie: White—Victini and Zekrom (2011)
- Pokémon the Movie: Kyurem vs. the Sword of Justice (2012)
- Pokémon the Movie: Genesect and the Legend Awakened (2013)
- Pokémon the Movie: Diancie and the Cocoon of Destruction (2014)
- Pokémon the Movie: Volcanion and the Mechanical Marvel (2016)
- Pokémon: I Choose You! (2017)
- Pokémon: Detective Pikachu (2019)
- Pokemon: Mewtwo Strikes Back[9]
- Pokémon the Movie: Secrets of the Jungle (2020)
Mangalar
Pokémon mangaları; animeyi, oyunları ve kart oyunlarını konu alan birçok seriden oluşur. İngilizce yayımlanan mangalar sırasıyla şu şekildedir:
- The Electric Tale of Pikachu (animeyi konu alır)
- Pokémon Adventures (oyunları konu alır)
- Magical Pokémon Journey
- Pikachu Meets the Press (gazete türü karikatürler)
- Ash & Pikachu
- Pokémon Gold & Silver
- Pokémon Ruby-Sapphire and Pokémon Pocket Monsters
- Pokémon: Jirachi Wish Maker
- Pokémon: Destiny Deoxys
- Pokémon: Lucario and the Mystery of Mew (3. filmin manga uyarlaması)
- Pokémon Ranger and the Temple of the Sea (4. filmin manga uyarlaması)
- Pokémon Diamond and Pearl Adventure!
- Pokémon Adventures: Diamond and Pearl / Platinum
- Pokémon: The Rise of Darkrai (5. filmin manga uyarlaması)
- Pokémon: Giratina and the Sky Warrior (6. filmin manga uyarlaması)
- Pokémon: Arceus and the Jewel of Life (7. filmin manga uyarlaması)
- Pokémon: Zoroark: Master of Illusions (8. filmin manga uyarlaması)
- Pokémon The Movie: White: Victini and Zekrom (9. filmin manga uyarlaması)
- Pokémon Black and White
Albümler
Çıkış tarihlerine göre Soundtrack albümleri:
- Pokémon 2.B.A. Master (1999)
- Pokémon: The First Movie (1999)
- Pokémon World (2000)
- Pokémon: The First Movie Original Motion Picture Score (2000)
- Pokémon: The Movie 2000 (2000)
- Pokémon: The Movie 2000 Original Motion Picture Score (2001)
- Totally Pokémon (2001)
- Pokémon 3: The Ultimate Soundtrack (2001)
- Pokémon Christmas Bash (2001)
- Pokémon X: Ten Years of Pokémon (2007)
- Pokémon X & Pokémon Y: Super Music Collection (2013)
- Pokémon FireRed & Pokémon LeafGreen: Super Music Collection (2013)
- Pokémon HeartGold & Pokémon SoulSilver: Super Music Collection (2014)
- Pokémon Ruby & Pokémon Sapphire: Super Music Collection (2014)
- Pokémon Diamond & Pokémon Pearl: Super Music Collection (2014)
- Pokémon Black & Pokémon White: Super Music Collection (2014)
- Pokémon Black 2 & Pokémon White 2: Super Music Collection (2014)
- Pokémon Omega Ruby & Pokémon Alpha Sapphire: Super Music Collection (2014)
- Pokémon Red and Green Super Music Collection (2016)
- Pokémon Sun & Pokémon Moon: Super Music Collection (2016)
Oyun Kartları
Pokémon Trading Card Game'de amaç, kartlardaki güçlü ve zayıf yanlara göre rakibin Pokémonunu yenmektir. Amerika'da ilk olarak 1999'da yayımlandı. Nintendo e-Reader uyumlu sürümleri de bir süre piyasalardaydı. 1998'de kart oyununun Game Boy Color versiyonu Nintendo tarafından Japonya'da piyasaya sunulmuştu.
Eleştiriler
Pokémon, şiddet yapısı ve "Pokémon evrimi"nin İncil'deki yaradılış öğretisine ters düştüğünden dolayı bazı Hıristiyanlar tarafından eleştirilmiştir. Ancak Vatikan yaptığı açıklamada Pokémon'un tamamıyla hayal ürünü olduğunu ve değerlere zarar vermediğini açıklamıştır.
1999'da 9 yaşlarında iki çocuk, Pokémon oyun kartlarının kendilerini kumara alıştırdığı gerekçesiyle Nintendo'ya dava açmıştır.
2001'de Pokémon oyunları ve kartları Suudi Arabistan'da yasaklanmıştır. Sebebi ise kart oyununda yer alan altı uçlu yıldızın Siyonizmi, haçların Hıristiyanlığı, üçgenlerin ise Masonluğu temsil ettiği iddiası ve kart oyununun İslam'da sakıncalı olan kumara benzemesidir.
Pokémon ayrıca materyalizmi destekleyen olguları sebebiyle de eleştirilmektedir.
16 Aralık 1997'de 635 Japon çocuk epilepsi krizleri nedeniyle hastanelik olmuştur. Sebebi ise Pokémon'un "Dennō Senshi Porygon" ("Electric Soldier Porygon", 1. sezon 38. bölüm) isimli bölümüdür. Bu bölümde patlama sonucu mavi ve kırmızı parlak ışıklar saniyede birkaç defa değişerek görünmüştür. Araştırmalara göre bu tür ışık efektleri daha önce epilepsi krizi geçmişi olmayanlarda bile krize sebep olabilmektedir. Bu televizyon kazası Pokémon parodilerinde sıkça kullanılmıştır, örneğin The Simpsons dizisinin "Thirty Minutes over Tokyo" ve South Park dizisinin "Chinpokomon" bölümünde.
Ayrıca Pokémon animesinin bazı bölümleri çeşitli sebeplerle yasaklanmıştır. Ayrıntılı bilgi için bkz: Pokémon'un yasaklanmış bölümleri
Kaynakça
- ^ "The ABC Book, A Pronunciation Guide". NLS Other Writings. NLS/BPH. Ocak 7, 2013. Ocak 12, 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: Ağustos 10, 2013.
- ^ Sora Ltd. (9 Mart 2008). Super Smash Bros. Brawl. Wii.
(Announcer's dialog after the character Pokémon Trainer is selected (voice acted))
- ^ "Pokemon". Dictionary.com. IAC. 28 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2017.
- ^ "Pokémon". Encyclopædia Britannica. Encyclopædia Britannica, Inc. 12 Kasım 2013. 27 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: April 5, 2015.
- ^ Grubb, Jeff (16 Eylül 2013). "Nintendo releases 'Gotta Catch 'Em All' remix music video for Pokémon". VentureBeat. October 19, 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2016.
- ^ Cannon, William (16 Eylül 2013). "'Pokemon X Y' News: Nintendo Brings Back 'Gotta Catch 'Em All' Catchphrase In New Remix Music Video; Watch Here [VIDEO]". Latin Times. October 10, 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2016.
- ^ "6 Major Studio Blockbusters That Could Rule the Box Office This Year". Observer. 31 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "'Anime will only get stronger,' as Pokémon beats Marvel as highest grossing franchise". Licensing.biz. 6 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Pokémon: Mewtwo Strikes Back - Evrim". 30 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
Dış bağlantılar
- Pokémon'un resmî Japonya sitesi7 Haziran 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Japonca)
- Pokémon'un resmî ABD sitesi7 Haziran 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
- Pokémon'un resmî Birleşik Krallık sitesi22 Temmuz 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
