Plato Tiburtinus - Turkipedia

Platon Tiburtinus (Latince: Plato Tiburtinus, "Plato of Tivoli"; 12. yy. dolayları), 1116-1138 yılları arasında Barselona'da yaşamış 12. yüzyıl İtalyan matematikçisi, astronomu ve çevirmeniydi.^[1] En çok İbranice ve Arapça belgeleri Latinceye çevirmesiyle tanınır ve göründüğü kadarıyla usturlap (bir astronomi aleti) hakkındaki bilgileri Arapçadan çeviren ilk kişidir.

Tivolili Platon, Arap astrolog Albohali'nin Doğum Kitabı (Book of Birth) adlı eserini 1136 yılında Latinceye çevirmiştir.^[2] Claudius Ptolemy'nin Tetrabiblos adlı eserini 1138'de^[3] Arapçadan Latinceye, el-Battani'nin astronomi eserini, Theodosius'un Spherics'ini ve Abraham bar Chiia'nın Liber Embadorum'unu çevirmiştir.^[4]

Yahudi matematikçi Savasorda (Abraham Bar Ḥiyya Ha-Nasi) ile birlikte çalışmıştır. El yazmaları geniş çapta yayılmış ve diğer alimlerin yanı sıra Albertus Magnus ve Fibonacci tarafından da kullanılmıştır.

Eserleri

Kendisine bilim - matematik alanında dört eser atfedilir:

Liber Embadorum (“Book of Areas”, "Alanlar Kitabı" veya “Practical Geometry”, "Pratik Geometri"), (metinde belirtilen astronomik bir tarihten sonra) 1145 yılında İbraniceden aktarılmıştır. Kitap, Geometry of Fibonacci adlı eser üzerinde etkili olmuştur ve Occident'te ikinci dereceden denklemlerin ilk kapsamlı incelemelerinden birini içermektedir.
Bitinyalı Theodosius'un Spherica adlı eseri,
Al-Battāni'nin al-Zij ("Astronomi Risalesi") eseri,
Abu’l-Qāsim Maslama'nin (İbnü's-Saffâr) De usu astrolabii adlı eseri, El yazması Batı'daki ilk usturlap hakkında bilgiler içerir.

Yedi başka eserin (beş astrolojik, bir jeomantik ve şimdi kayıp olan bir tıbbi eser) Arapçadan çevirileri Platon'a atfedilir:

Ptolemy’nin Quadripartitum adlı eseri,
The Iudicia Almansoris,
Ali ibn Aḥmad al-Imrani'nin The De electionibus horarum adlı eseri,
Abu 'Ali al-Khaiyat'ın The De nativitatibus or De iudiciis nativitatum adlı eseri,
Abū Bakr al-Ḥasan (Albubather)'in The De revolutionibus nativitatum adlı eseri,
“Alfakini, son of Abizarch” veya “son of Abraham”'ın The Questiones geomantice or Liber Arenalis scientie adlı eseri,
“Aeneas”'ın A De pulsibus et urinis adlı eseri.

Ayrıca bakınız

12'nci yüzyıl Latince çevirileri

Kaynakça

^ Charles E. Butterworth, Blake Andrée Kessel, The Introduction of Arabic philosophy into Europe, (Brill, 1994), 11.
^ Google Kitaplar'da First Encyclopaedia of Islam: 1913-1936, s. 875,
^ Jim Tester, Astrology of the Western World, (1987), s. 54
^ David Eugene Smith, History of Mathematics, (Dover Publications, Inc, 1951), s.201.

Konuyla ilgili yayınlar

Baldassarre Boncompagni: Delle versioni fatte da Platone Tiburtino. Atti dell’ Accademia pontificia dei Nuovi Lincei, 4, 1851, S. 249–286
F. J. Carmody: Arabic Astronomical and Astrological Sciences in Latin Translation: A Critical Bibliography. Berkeley, Los Angeles 1956
Charles Homer Haskins: Studies in History of Medieval Science. Cambridge, Massachusetts 1924
Charles Homer Haskins: The Renaissance of the Twelfth Century. Cambridge: Harvard University Press 1927
George Sarton: Introduction to the History of Science. Band 2, Teil 1, Baltimore 1931, S. 177–179
Moritz Steinschneider Die Europäischen Übersetzungen aus dem Arabischen bis Mitte des 17. Jahrhunderts. Graz 1956
Moritz Steinschneider: Abraham Judaeus: Savasorda und Ibn Esra … In: Zeitschrift für Mathematik und Physik. Band 12, 1867, S. 1–44

Dış bağlantılar

Minio-Paluello, Lorenzo (2008) [1970-80]. "Plato of Tivoli". Complete Dictionary of Scientific Biography. Encyclopedia.com.
"Translators". 12 Ekim 1999 tarihinde kaynağından arşivlendi.

İlgili Araştırma Makaleleri

Klaudyos Batlamyus, İskenderiyeli Yunan matematikçi, coğrafyacı, astronom ve müzik teorisyeniydi ve üçü daha sonra Bizans, İslam ve Batı Avrupa bilimi için önemli olan yaklaşık bir düzine bilimsel tez yazmıştır. MS 100–170 yılları arasında yaşadığı tahmin edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">İbn Rüşd</span> Arap filozof, bilim insanı ve yazar (1126–1198)

İbn Rüşd, Endülüslü-Arap felsefeci, hekim, fıkıhçı, matematikçi ve tıpçı. Tercüme ve yorumlamalarıyla Aristo'yu Avrupa'ya yeniden tanıtmıştır. İslam felsefesinde Aristocu akım olan meşşailiğin temsilcilerindendir.

Hârizmî ya da tam künyesiyle Ebû Ca'fer Muhammed bin Mûsâ el-Hârizmî ; matematik, gök bilim, coğrafya ve algoritma alanlarında çalışmış Fars bilim insanı. Hârizmî 780 yılında Harezm bölgesinin Hive şehrinde dünyaya gelmiştir. 850 yılında Bağdat'ta ölmüştür.

Fibonacci, ayrıca Leonardo Bonacci, Pisalı Leonardo veya Leonardo Bigollo Pisano olarak da bilinen Pisa Cumhuriyetinden İtalyan matematikçi, "Orta Çağ'ın en yetenekli Batılı matematikçisi" olarak kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Bîrûnî</span> Müslüman Fars astronom ve polimat (973–1048)

Bîrûnî, İslam'ın Altın Çağı'ndaki çalışmaları ile bilinen hezârfen. Tam adı Ebu Reyhan Muhammed bin Ahmed el-Birûnî'dir.

Hypatia Yunan filozof, matematikçi ve astronomdur. İskenderiye Kütüphanesi'nde felsefe, matematik ve astronomi üzerine dersler vermiştir. Yeni Platonculuk öğretisine bağlı olan Hypatia, Atina Akademisi'nin Eudoxus'ün başını çektiği Matematik geleneğine üye idi. Hypatia doğayı; mantık, matematik ve deney ile açıklamaya çalıştı.

<span class="mw-page-title-main">Battânî</span> Arap astronom ve matematikçi (858–929)

Ebu Abdullah Muhammed bin Cabir bin Sinan er-Rekki es-Sabi el-Battani Latince Albategnius, Albategni ya da Albatenius olarak bilinen, Arap astronom, astrolog ve matematikçidir. Şu anda Türkiye'de bulunan Şanlıurfa ilinin bir ilçesi olan Harran'da doğmuştur. Lakabı es-Sabi''dir fakat tam künyesi, bizi onun Müslüman olduğu sonucuna götürür.

Barselonalı Lupitus (Sunifred), 10.yy'ın ikinci yarısında Barselona'da yaşamış gök bilimci.

Kâşî ya da tam künyesiyle Gıyâsüddîn Cemşîd bin Mes'ûd el-Kâşî 14. yüzyılın son yarısında, Kaşan'da doğmuş hekim, matematikçi ve gökbilimcidir.

<span class="mw-page-title-main">Fergânî</span>

Ebu el-Abbas Ahmed bin Muhammed bin Kesir el-Fergani Batı'da Alfraganus olarak da bilinen Türk Müslüman astronom ve 9. yüzyıl'da yetişmiş en ünlü astronomlardan biridir. Ay'daki "Alfraganus" kraterinin ismi O'na ithafen verilmiştir.

Abdülhamîd bin Vâsi bin Türk ya da tam adıyla Ebü'l-Fazl Abdülhamîd bin Vâsi' bin Türk el-Huttelî el-Hâsib, dokuzuncu yüzyılda yaşamış Türk matematikçi. Öz geçmişi hakkında çok az bilgi bulunmaktadır. Onunla ilgili iki kayıt vardır, biri Farslı İbn el-Nedim ve diğeri İbn el-Kefti tarafından, fakat bilgiler aynı değildir. Ancak İbn el-Kefti onun adını ʿAbd al-Hamid ibn Wase ibn Türk Jili olarak bahseder. Jili, Gilan anlamına gelir. D. Pingree'ye göre, o Ḵottal 'nın kuzeyinde ve Badaḵšān batısındadır) veya Gilan doğumludur. Abū Barza Fażl b. Moḥammad b. ʿAbd-al-Ḥamīd b. Tork 'un onun torunu olduğu görünür.

<span class="mw-page-title-main">Orta Çağ İslam dünyasında bilim</span> 8. yüzyıl ile 15. yüzyıl arasında İslam dünyasında geliştirilen ve uygulanan bilimsel etkinlikler

Orta Çağ İslam dünyasında bilim, İslam'ın Altın Çağı adı verilen ve 8. yüzyıl ile 14. yüzyıl-15. yüzyıl arasında İslam dünyasında geliştirilen ve uygulanan bilim. Bu dönemde Hint, Fars, Sabii ve özellikle Yunan uygarlıklarına ait eserler Arapçaya tercüme edildi. Bu çeviriler tüm bir Orta Çağ boyunca İslam uygarlığında yaşayan bilim insanlarının bilimsel gelişmelerde bulunmalarına ve bu gelişmeleri sonraki yüzyıllara taşımalarına olanak sağladı.

Yakub bin Tarık 8. yüzyılda Bağdat'ta yaşamış İranlı (Pers) astronom ve matematikçi.

Muhyîl‐Millet ved‐Dîn Yahyâ Ebû Abdullah ibn Muhammed ibn Ebî El‐Şükr el‐Mağribî el‐Endelüsî ya da kısaca Muhyiddin el-Mağribî, İslam'ın Altın Çağı'nda yaşamış Endülüslü bir astronom, astrolog ve matematikçidir. Meraga Rasathanesi'nde çalışan ve en meşhurları Nasîrüddin Tûsî olan bir grup astronomdan biriydi. Muhyiddin, astronomi alanında geniş çaplı ve sistematik bir gezegen gözlemi projesi yürüttü ki bunlar sayesinde yeni astronomik parametreler geliştirilmiştir.

Çandarlılı Autolycus bir Yunan astronomu, matematikçi ve coğrafyacı.

Smirnili Theon, asal sayıların, kareler gibi geometrik sayıların, devamlılığın/sürekliliğin, müziğin ve astronominin birbiriyle nasıl ilişkili olduğunu tanımlayan bir Yunan filozofu ve matematikçiydi. Çalışmaları Pisagor düşünce okulundan güçlü bir şekilde etkilenmiştir. Hayatta kalan Platon'u Anlamak İçin Yararlı Matematik Üzerine Yunan matematiği'ne giriş niteliğindeki bir araştırmasıdır.

Gerald James Toomer, antik Yunan ve Orta Çağ İslam astronomisi üzerine çok sayıda kitap ve makale yazmış bir astronomi ve matematik tarihçisidir.

<span class="mw-page-title-main">Gerardus Cremonensis</span> Latince eser veren İtalyan çevirmen ve yazar (1114-1187)

Gerardus Cremonensis, bilimsel kitapların Arapçadan Latinceye çeviren İtalyan tercümandır. Kastilya Krallığı'nda Toledo'da çalıştı ve Toledo'daki kütüphanelerden Arapça kitaplar aldı. Kitaplardan bazıları orijinal olarak Yunanca yazılmıştı ve o zamanlar Konstantinopolis'te iyi bilinmesine rağmen, Batı Avrupa'da Yunanca veya Latince olarak mevcut değildi. Gerardus Cremonensis, on ikinci yüzyılda Arapların ve eski Yunanlıların astronomi, tıp ve diğer bilimlerdeki bilgilerini Latince olarak kullanıma sunarak Batı ortaçağ Avrupa'sını canlandıran Toledo Çevirmenler Okulu arasında en önemli çevirmendir. Gerardus'un en ünlü çevirilerinden biri, Toledo'da bulunan Arapça metinlerden Batlamyus'un Almagest eseridir.

Ebu Ca'fer Muhammed ibn Hüseyin Hazin (900-971), el-Hazin olarak da anılır, İranlı Horasanlı Müslüman astronom ve matematikçi. Hem astronomi hem de sayılar teorisi üzerinde çalıştı.

Prens Baldassarre Boncompagni-Ludovisi, İtalyan matematik tarihçisi ve aristokrat.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.