İçeriğe atla

Platea Muharebesi

Platea Muharebesi
Yunan-Pers Savaşları

Persler ve Spartalılar Platea'da çarpışıyor, 19. yüzyıl çizimi
Tarih27 Ağustos MÖ 479
Bölge
Platea / Yunanistan
Sonuç Kesin Grek galibiyeti
Taraflar
Yunan kent devletleriAhameniş İmparatorluğu
Komutanlar ve liderler
Pausanias Mardonius (ölü)
Masistios (ölü) Artabazus
Güçler
110 bin[not 1] 240 bin[not 2]


Platea Savaşı, Antik Yunanistan'da yapılan son büyük Yunan-Pers savaşıdır. MÖ 479 yılında Perslere karşı Sparta, Atina, Korint, Megara gibi Yunan şehir devletleri arasında gerçekleşmiştir.

Arka plan

MÖ 500-479 yılları arasında Ege'de siyasi durum

Salamis Deniz Savaşındaki yenilgisinden sonra Pers kralı I. Serhas, fethettiği Yunan topraklarını Generali Mardonius'a bırakarak İran'a döner. Mardonius önce Makedonya kralı I. Alexander aracılığıyla Atina ile ateşkes imzalamak ister. Buna göre Persler, Atina'ya özerklik verecek ve savaşta harap olan şehrin yeniden inşa edilmesini karşılayacaktır. Atinalılar bu öneriyi reddedecek ve bunun yerine Sparta'ya bir elçi göndererek şehirlerinin güvenliğini sağlamak ve Persleri Yunanistan'dan kovmak için müttefiklik önereceklerdir. Spartalılar kendi ülkelerini korumakla daha çok ilgilidirler ve bunun için Korint Geçidinde bir duvar inşa etmekteydiler. Mardonius bunun üzerine Atina'yı yeniden ele geçirir ve önerisini tekrar yeniler, ancak yeniden reddedilir. Atina, Megara ve Platea şehirleri temsilciler göndererek Sparta'dan yardım isterler.[1][2] Spartalılar önce onaylamasalar da sonradan Atina'nın Perslerle barış yapması halinde oluşacak tehlikeyi görerek teklifi kabul ederler. Herodot'a göre Spartalılar Pausanias'ın komutasında 45.000 asker gönderirler; 5.000 Spartalı profesyonel savaşçı, 5.000 Periokoi savaşçısı ve 35.000 Spartalı köle helot.[3][4] Bu toplam, bir savaşta yer alan en kalabalık Sparta ordusu olacaktır. Pers komutan Mardonius Spartalıların gelişini öğrenince Atina'yı tamamen yıkacak ve Teb'e çekilerek bekleyecektir.

Savaş

Pers Ordusunun Yunanistan seferi

Mardonius Boeotia'daki nehir kıyısını tahkim eder, bütün Yunanların kendisine karşı birleşebileceğini düşünmemektedir. Atinalılar, ilerleyen Sparta Ordusuna 8.000 asker gönderirler ve Pers saldırılarından korunmak için Cithaeron Dağı geçidinde beklemektedirler. Mardonius Yunanlara karşı erkenden saldırarak toplanmalarına engel olmak ve süvarilerini denemek ister. Pers süvarileri karşılaştıkları sert savunma karşısında geri çekilecektir. Yunanlar Mardonius'un kampını kurduğu Platea'ya doğru ilerlemeye başlarlar.[5] Atinalılar ordunun sol kanadını oluştururken, Spartalılar solda, Tegeanlılar da merkezde yer alacaktır. Bu noktada Yunan Ordusu toplamı çeşitli kent devletlerinden gelen yardımlarla 110.000 askere ulaşmıştır.[6] (38.700 hoplit ve 71.300 hafif piyade[7]) Tarihçi Herodot'a göre Mardonius'un ordusunda ise 300.000 Pers vardır.[8] Artabazus ise emrindeki 50.000 askeri Mardonius'un taktiklerine karşı olduğu için vermeyecektir. Herodot'un verdiği Pers ordusuna ait rakamlar tarihçiler arasında fazla bulunmaktadır. Pers ordusunun yanında savaşan Kuzeyli Yunan müttefikler de dahil olmak üzere, Frig, Trakyalı, Fenikeli, Etiyopyalı ve Mısırlı birlikler de bulunmaktadır. İki ordu birbirinin tam karşısında kamp kuraca ve 10 gün boyunca yunan ordusu Pers süvarilerince saldırıya maruz kalacaktır.[9] Pers süvari komutanı Masistios'un son saldırıda öldürülmesi Yunan moralini yükseltecektir.[10] Ancak savaşa iki taraf da önce başlamamak için bekliyordu. Persler ilk saldırıya Yunanların başlamasını zorlamak için su kaynaklarını zehirleyecek ve hayvan sürülerini gasp edeceklerdir. Sonunda Mardonius, daha çok erzakın olacağı Teb'e çekilmeyi öneren Artabazus'a rağmen saldırmaya karar verir.[11] Uzun süre bekledikleri savaş gelip çatınca Yunan ordusu saldırı planlarını yapar. Maraton Savaşında Perslerle savaşmış olan Atinalılar Pers ordusunun ana kuvvetinin karşısına kaydırılacak, Spartalılar da Pers ordusundaki Yunanların karşısına alınacaktır. Değişen durumu gören Persler, Spartalıların korktuklarını düşünecek ve savaş taktiklerini buna göre değiştireceklerdir. Su ve erzakları azalan Yunan Ordusu kamplarını bozunca Mardonius Yunanların kaçtıklarını zannederek arkalarından ilerlemeye başlar.[12] Kuvvetlerini bir tuzağın içine soktuğundan habersiz olarak saldırı emri verir. Spartalılar dağ yamaçlarına çıkarak süvari saldırısından korunurken, Atinalılar da Teblilerle savaşmaktadır. Pers piyadeleri ilerlemeye başlayınca Yunan safları da saldırıya geçecek ve uzun mızraklı birlikler Pers saflarını bozacaktır. Savaş artık bir katliama dönüşmüş ve Mardonius'un kendisi öldürülmüş, Pers ordusu yok edilmiştir. Mardonius'un savaşa girmemesini isteyen ama sözünü dinletemeyen Pers komutanı Artabazus ordunun geri kalanını toplayarak geri çekilir. Herodot'a göre Pers ordusundan geriye sadece 43.000 kişi kalırken, Yunan kayıplarının çok az olduğunu belirtir. Ölü sayıları her tarihçi tarafından birbirinden çok farklı verildiğinden dolayı gerçek kayıplar hiç belirlenemeyecektir.

Savaşın sonrası

Aynı gün Mycale Deniz Savaşından Yunan donanması Pers filosunu İyonya açıklarında yenecektir. Artabazus Ege üzerinden İran'a dönmeye çalışacak ancak dönüş yolunda Makedon kralı I. Alexander tarafından saldırıya uğrayacaktır. Bu savaşın da sona ermesiyle beraber Persler Yunan iç politikasında hala bir etken olsalar da Yunanistan'ın tamamen ele geçirilmesi hayali sona erecektir. İran ise Büyük İskender tarafından fethedilecektir. Pers kampından ele geçirilen silahlar eritilerek yapılan bronz zafer anıtı Delphi Tapınağına hediye edilerek Yunan halklarının ortak zaferini temsil etmesi istenecektir. Yılanlı Sütun olarak bilinen bu anıtın bir kısmı İstanbul’da hala ayaktadır. Anıt Büyük Konstantin tarafından şehre getirilmiştir. Savaştan sonra devam eden diğer bir durum ise Perslerin bu savaştan sonra da başarılı Yunan paralı askerlerini ordusunda kullanması olacaktır. Bu askerlerin başarısı aynı zamanda Büyük İskender’in fetihlerinin de önünü açacaktır.

Zaferi temsil eden Yılanlı Sütun bugün İstanbul'dadır.

Savaşan kişiler

  • Aristodemus: savaşan Spartalılar arasında Thermopylae Muharebesinde öldürülen 300 Spartalıdan tek hayatta kalan kişidir. Arkadaşlarıyla beraber ölmemiş olmasının üzüntüsünü bu savaşla üzerinden atmıştır. Savaşta cesur ataklar yaparak adeta ölüme davetiye çıkarmış ve bu sorumsuz çıkışlarından dolayı ondan daha az başarıyla savaşanlar ödüllendirilirken ona özel bir ödül verilmemiştir.
  • Callicrates: Spartalılar ve diğer savaşçılar arasında en yakışıklısı olarak bilinen savaşçı, savaşın olacağı günün ilk saatlerindeki ok saldırısında ağır yaralanacak ve savaşamayarak ölecektir. Saflardaki yerini bırakmayan savaşçı, ilk hücumla birlikte ileri atılsa da hemen yığılacak ve hayatını kaybedecektir.

Popüler kültürde etkileri

  • 2007 yılında çekilen Zack Snyder’in 300 Spartalı filminin son sahnesinde Plataea Savaşının başlangıcı gösterilir. Burada Yunan-Pers ordusu sayıları 1:3 olarak verilmektedir: 40.000 Yunan, 120.000 Pers. Bu oran ise Yunan Ordusu için çok iyi bir oran olarak değerlendirilir.

Notlar

  1. ^ Herodot'un Grek kuvvetleri için verdiği bu rakam, muharebe alanına ilerleyen kuvvetterin mevcududur. Ancak yine Herodot, Platae önlerinde muharebesiz geçen on gün boyunca Grek kuvvetlerine yeni yeni birliklerin katıldığını, ordu mevcudunun "gözle görülür ölçüde" artığını belirtmektedir. Dolayısıyla muharebeye katılan Grek kuvvetleri, Herodot'un hesabına göre 110 binin üzerinden olmalıdır.
  2. ^ Herodot'a göre Mardonius 300 bin kişilik bir ordu istemişti Serhas'tan.(8.100.5) Bu Ordudan ayrılan Artabazus komutası altında bir görev kuvveti Serhas'a refagat etmiş ve geri dönmüştür.(8.126.1 - 3) Artabazus kuvvetleri Platea'da muharebeye girmeden çekilmişlerdi.(Pausanias'ın Byzantion Hakimiyeti ve Komplo Teorisi[] Sh.: 52) Sonuç olarak muharebeye girmeyen Artabazus kuvvetleri düşüldüğünde Mardonius ordusunun en fazla 240 bin kişi olarak muharebeye girmiş olması gerekir.

Ayrıca bakınız

Dış bağlantılar

Kaynakça

  1. ^ "Herodot, 9.6". 25 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Aralık 2012. 
  2. ^ "Herodot, 9.7". 25 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Aralık 2012. 
  3. ^ "Herodot, 9.10.1". 2 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Aralık 2012. 
  4. ^ "Herodot, 9.11.3". 25 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Aralık 2012. 
  5. ^ "Herodot, 9.25.2 - 3". 23 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Aralık 2012. 
  6. ^ "Herodot, 9.30". 24 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Aralık 2012. 
  7. ^ "Herodot, 9.29". 24 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Aralık 2012. 
  8. ^ "Herodot, 8.100.5". 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Aralık 2012. 
  9. ^ "Herodot, 9.50". 4 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Aralık 2012. 
  10. ^ "Herodot, 9.22.1 - 2". 24 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Aralık 2012. 
  11. ^ "Herodot, 9.41.2 - 4". 27 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Aralık 2012. 
  12. ^ "Herodot, 9.59.1". 22 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Aralık 2012. 


İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">I. Leonidas</span> Sparta kralı ve Sparta Komutanı

Leonidas (Λεωνίδας), Sparta Kralı ve II. Anaxandridas'ın oğullarından biri. Thermopylae Muharebesi sırasında ölmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Thermopylae Muharebesi</span> Perslerin Yunanistanı ikinci kez işgali sırasında gerçekleşen bir muharebe

Thermopylae Muharebesi, Ahameniş İmparatorluğu'nun Yunanistan'ı ikinci kez işgali sırasında gerçekleşen üç günlük bir muharebedir. Muharebe, Sparta Kralı I. Leonidas'ın komutasındaki Yunan Şehir Devletleri ittifakı kuvvetleri ile I. Serhas komutasındaki Pers kuvvetleri arasında cereyan etmiştir. Pers ve Yunan kuvvetleri, M.Ö. 480 yılının Ağustos ya da Eylül ayında, Artemision Deniz Muharebesi ile aynı günlerde, Ege Denizi sahiline yakın Termofil Geçidi'nde karşılaşmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Maraton Muharebesi</span>

Maraton Muharebesi, Yunanistan'a birinci Pers saldırısı sırasında, MÖ 490 yılında Platea'dan gelen destek birliğiyle takviye edilmiş Atina kuvvetleri ile General Datis komutasındaki Ahameniş Ordusu arasında Maraton Ovası'nda gerçekleşen bir muharebe. Muharebe, I. Darius'un Yunan kent devletlerine, özellikle de Atina ve Sparta'ya boyun eğdirme yönündeki askeri girişiminin doruk noktası sayılmaktadır. Yunanistan'a İlk Pers Saldırısı, Batı Anadolu'daki İyon kent devletlerinin Pers hakimiyetini yıkmak için giriştikleri İyon Ayaklanması'nı, Atina ve Eretria'nın askeri olarak desteklenmesine bir tepki olarak ortaya çıkmıştır. Atina ve Eretria birlikleri, İyon kuvvetleriyle birlikte Sard'ın aşağı kentini ele geçirmeyi ve yakmayı başardılar. Ancak geri çekilirken Efes yakınlarında muharebeye girmeye zorlandılar ve Efes Muharebesi'nde ağır kayıplarla bozguna uğradılar. Bu baskın tarzı sefer yüzünden I. Darius Atina ve Eretria'yı yakıp yıkmaya yemin etmiştir. Bu sıralarda Atina ve Sparta, Antik Yunanistan'daki en büyük iki kent devletiydi.

<span class="mw-page-title-main">Themistokles</span>

Temistoklis ya da Themistocles Pers Savaşları boyunca Atina meclisinde görev almış olan Atinalı politikacı ve general. Atinalıları Perslerin saldırılarına karşı donanmayı geliştirmeleri için ikna etmesi ve Salamis Deniz Muharebesi ile tanınır. Onun döneminde Atina'nın donanmasındaki gemilerin sayısı 70'ten 200'e çıkmıştır. Ayrıca Maraton Muharebesi gibi savaşlarda komutanlık ederek Pers-Yunan savaşlarının kaderini değiştirmiştir. Atina demokrasisinin ilk yıllarında öne çıkan, aristokrat olmayan politikacı tipi olarak ilklerden birisiydi. Alt sınıfa mensup Atinalıların desteğini almakta olan bir popülistti ve bu durum Atina soyluları ile ters düşüyordu. MÖ 493'te arkhon (yönetici) olarak seçilmesinin ardından, Atina'nın deniz gücünü artırması için polis'i ikna etti. MÖ 490'da Yunanistan'a birinci Pers saldırısı sırasında, Maraton Muharebesi'nde savaştı ve bu savaş sırasında, muhtemelen on Atinalı strategoi'den (general) birisi olarak görev yapmıştı.

<span class="mw-page-title-main">Salamis Deniz Muharebesi</span>

Salamis Deniz Muharebesi, Grek kent devletleri ittifakı ile Ahameniş İmparatorluğu arasında MÖ 480 yılı Eylül ayında gerçekleşen bir deniz muharebesidir. Muharebe, Saron Körfezi'nde, Salamis Adası ile Yunanistan anakarası arasındaki boğazda gerçekleşmiştir. Yunanistan'da MÖ 480 yılında başlayan Pers istilasının en kritik anıdır. Pers Ordusu'nun ilerlemesini durdurmak için küçük bir Grek kuvveti Thermopylae Geçidi'ni tutarken, Atina gemilerinin ağırlığını oluşturduğu bir müttefik filosu da Artemision Boğazı yakınlarında Pers Donanması'nı engellemeyi amaçlamıştı. Thermopylae Muharebesi'nin sonucunda Grek artçı kuvvetleri tümüyle imha edilmiş, ana kuvvetler çekilmeyi başarmıştı. Artemision'da ise Grek İttifakı Donanması Herodot'a göre denk bir muharebe sonucunda ağır kayıplara uğramış ve Thermopylae Geçidi'nin Grek kontrolünden çıkması üzerine geri çekilmiştir. Ardından Pers Ordusu Boeotia'yı ve Attika'yı istila etmiştir. Diğer tarafta Grek İttifakı karada Korint Kıstağı'nda savunma hazırlıkları yaparken Grek donanması da Salamis Adası'na çekilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Pers-Yunan savaşları</span> İşgalci Pers İmparatorluğu ile özgürlükçü Yunan şehir devletleri arasındakı savaşlar dizisi

Pers-Yunan savaşları,, Ahameniş İmparatorluğu ile Yunan kent devletleri arasında MÖ 500 ile MÖ 459 arasında gerçekleşen bir dizi muharebedir. Politik olarak bölünmüş Antik Yunanistan'la, dönemin en güçlü imparatorluğu olan Pers İmparatorluğu arasındaki çatışmalar, esasen Büyük Kiros'un, MÖ 547 yılında İyonya'yı istila etmesiyle başlamıştı. Gerçekte Grek dünyası açısından Pers İmparatorluğu ile aradaki düşmanlık, İmparatorluk'un Büyük İskender'in seferi sonunda dağılmasına kadar iki yüzyıldan fazla bir süre devam etmiştir. Bu düşmanlık, Pers ordularının Yunanistan'a karşı MÖ 490'da ve MÖ 480-479 yıllarındaki iki saldırısıyla sıcak çatışmaya dönüşmüştü.

Gorgo Sparta Kralı I. Kleomenes 'in tek çocuğu ve kızıdır. Thermopylae Muharebesi'nde savaşıp ölen Kral I. Leonidas'ın karısıdır. Gorgo, Herodot tarafından anılan çok az sayıdaki kadın tarihi kişilikten biridir. Siyasi kabiliyeti ve bilgeliğiyle dikkat çeker. 3 farklı Sparta kralının kızı, eşi ve annesi olan tek kadındır. Doğum tarihi kesin olarak belli olmamakla beraber MÖ 510 ila MÖ 506 yılları arasında olması muhtemeldir.

<span class="mw-page-title-main">İyonya Ayaklanması</span>

İyonya Ayaklanması Aiolis, Doris, Kıbrıs ve Karya'nın birleşmesiyle, Önasya üzerindeki Ahameniş İmparatorluğu hakimiyetine karşı geliştirdikleri, MÖ 499–493 tarihleri arasında gerçekleşen askerî bir ayaklanmadır. İyonya şehir devletlerini ayaklanmaya iten neden esas itibarıyla Önasya üzerindeki Pers hakimiyetiydi. Öte yandan Milet'in iki tiranının, Histiaeus ile Aristagoras'ın kişisel karar ve uygulamaları, ayaklanmayı başlatan ve sürükleyen görünürdeki ana dinamikler olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Eretria Kuşatması</span>

Eretria Kuşatması MÖ 490 yılında Yunanistan'a Birinci Pers Saldırısı sırasında gerçekleştirilmiş bir kuşatma harekâtıdır. Eğriboz Adası'ndaki Eretria kenti, General Datis ve Artaphernes komutasındaki güçlü Pers kuvvetlerince kuşatılmıştır. Yunanistan'a Birinci Pers Saldırısı, İyon şehir devletlerinin Pers hakimiyetini yıkmak için kalkıştıkları İyon Ayaklanması sırasında Ege'ye askerî güç göndermiş olmalarına bir karşılık vermedir. İyon Ayaklanması'nın başlarında Eretria ve Atina kuvvetlerinin desteğiyle İyon ordusu Sard'ın aşağı şehrini ele geçirmeyi başardı ve kentte yangın çıktı. Ancak yukarı kenti alamadılar ve geri çekilme sırasında Efes Muharebesi'nde ağır kayıplara uğradılar. Bu akın karşısında Pers Kralı I. Darius'un Atina ve Eretria'dan öç almaya yemin etmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Yunanistan'a birinci Pers saldırısı</span>

Yunanistan'a birinci Pers saldırısı, Yunan-Pers Savaşları'nın bir bölümü olarak MÖ 492-490 yıları arasında gerçekleşen ve Atina ordusunun Maraton Muharebesi'ndeki kesin zaferiyle sona eren savaştır. Yunanistan'ın istilasını amaçlayan harekât, iki ayrı sefer olarak Ahameniş İmparatoru I. Darius'un emriyle başlatıldı. I. Darius'un öncelikli hedefi, İyon Ayaklanması'nı askeri yönden destekleyen Atina ve Eretria şehir devletlerinden öç almaktı. I. Darius, bu durumu aynı zamanda İmparatorluğu'nun sınırlarını Avrupa topraklarında genişletmek ve imparatorluğun batı sınırlarını güven altına almak için bir fırsat olarak değerlendirmek istemiştir.

<span class="mw-page-title-main">Artemision Deniz Muharebesi</span>

Artemision Deniz Muharebesi, Pers İmparatorluğu'nun Yunanistan'a İkinci Pers Saldırısı sırasında, üç gün içinde gerçekleşen bir dizi deniz muharebesidir. Muharebe Eğriboz Adası açıklarında gerçekleşmiş olup, MÖ 480 yılının Ağustos ya da Eylül ayında, Yunan-Pers Savaşları'nın ünlü muharebesi Thermopylae Muharebesi ile aynı tarihlerdedir. Bir yanda Sparta, Atina, Korint ve diğer Grek kent devletlerinin donanmalarından oluşan Grek İttifakı Donanması'yla, diğer yanda I. Serhas'ın Akamenid İmparatorluğu Donanması arasında gerçekleşmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Mykale Muharebesi</span>

Mykale Muharebesi, Yunan-Pers Savaşları'nın ikinci evresi sayılan Yunanistan'a İkinci Pers Saldırısı sırasında gerçekleşen ve bu Pers seferini sona erdiren önemli iki muharebeden biridir. Muharebe, MÖ 479 yılının 27 Ağustos'u ya da civarında Batı Anadolu kıyılarındaki, antik adı Mykale olan Dilek Dağı yamaçlarında, Grek kent devletleri İttifakı ile Akamenid İmparatorluğu kuvvetleri arasında yapılmıştır. Bizzat I. Serhas'ın komutası altında Yunanistan'a İkinci Pers Saldırısı'nın başlarında Pers kuvvetleri Thermopylae Muharebesi'nde ve Artemision Deniz Muharebesi'nde başarı kazanarak Teselya, Boeotia ve Attika'yı istila ettiler. Ancak daha sonra Salamis Deniz Muharebesi'nde Pers Donanması ağır bir darbe almıştır. Bu muharebeyle Pers kuvvetlerinin Mora Yarımadası'nı istilasının önüne geçilmiş oldu. Donanmanın büyük kısmını kaybeden I. Serhas Pers Ordusu'nun önemli bir parçasıyla Asya'ya çekilirken General Mardonius komutasında seçkin birliklerini, Yunanistan'ın istilasına devam etme göreviyle Yunanistan'da bırakmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Yunanistan'a ikinci Pers saldırısı</span>

Yunanistan'a İkinci Pers Saldırısı, MÖ 480 - 479 yıllarında Akamenid İmparatorluğu Kralı I. Serhas'ın Yunanistan'ı istila için giriştiği ikinci Pers seferdir. Yunan-Pers Savaşları'nın ikinci bölümü olarak kabul edilir. İstila, I. Darius'un MÖ 492 – 490 yıllarında giriştiği ve Maraton Muharebesi'ndeki Pers yenilgisiyle sona eren ilk istila gişiminin bir yenilenmesiydi. Hazırlıkları I. Darius tarafından başlatılan bu sefer, ölümü üzerine tahta geçen oğlu I. Serhas tarafından devam ettirildi. Serhas, bu hazırlıkların sonunda güçlü bir kara ordusu ile donanma vücuda getirmiştir. Atina ve Sparta liderliğinde 70 kadar Grek kent devleti Pers istilasına karşı güçbirliği içinde koymak üzere bir ittifak oluşturdular. Ancak Yunanistan'daki birçok kent devleti ya tarafsız kaldı ya da Serhas'a boyun eğdi.

<span class="mw-page-title-main">I. Peloponez Savaşı</span>

I. Peloponez Savaşı, MÖ 460 – 446 yılları arasında, Sparta'nın başat güç olduğu Peloponez Birliği ile Atina İmparatorluğu ve bazı müttefikleri arasında gerçekleşen bir dizi muharebedir. Bu çatışmalara yer yer başta Thebai olmak üzere Sparta müttefikleri ve Atina tarafında Argos da katılmıştır. Savaş, görünürdeki birkaç nedene bağlanmaktadır. Bunlar, Atina'nın kent ile liman arasında "uzun duvarlar" olarak adlandırdığı surları inşa etmesi, Attika'daki Megara kentinin Peloponez Birliği'nden ayrılması ve Atina İmparatorluğu'nun gelişmesinden Sparta'nın duyduğu tedirginlik olarak verilmektedir. Savaş MÖ 460 yılında Oenoe Muharebesi'yle başlamıştır. Atina savaşın ilk evrelerinde üstün donanması sayesinde denizde bazı başarılar elde etmiştir. Kara muharebelerinde de başarılı sonuçlar elde ettiler. Bununla birlikte MÖ 457 yılında Sparta ve müttefikleri karşısında Tanagra Muharebesi'nde yenilgiye uğradılar. Ancak bir Atina karşı taarruzuyla Boeotia kuvvetleri Oenophyta Muharebesi'nde ezici bir yenilgiye uğratıldı. Ardından Atina kuvvetleri Thebai hariç olmak üzere tüm Boeotia topraklarını istila etmiştir. Daha sonra Atina Aegina donanmasını yenerek kenti kuşattı, düşürdü ve Mora Yarımadası kıyılarını yakıp yıkarak savaştaki durumunu sağlamlaştırmıştır. Ancak Atina'nın Mısır'a gönderdiği donanma ve ordunun MÖ 454 yılında yenilgiye uğraması durumu Atina açısından kötüleştirmiştir. Bunun üzerine Sparta ile beş yıllık bir ateşkes antlaşması yapılmıştır. Bu ateşkes süresinin sona ermesinin ardından MÖ 448 yılında savaş, II. Kutsal Savaş'la yeniden başlamıştır. Daha sonra MÖ 446 yılında Boeotia ayaklandı, Atina kuvvetlerini Koronea Muharebesi'nde yenilgiye uğratarak yeniden bağımsızlığını kazandı. I. Peloponez Savaşı, Atina ile Sparta arasında, Otuz Yıl Barışı olarak bilinen bir barış antlaşmasıyla sona erdirilmiştir. Antlaşma MÖ 446 – 445 kışında yapılmıştır. Bu antlaşmanın hükümlerine göre her iki taraf da kendi topraklarına çekilecektir. Atina denizde hakim durumunu sürdürürken Sparta da karada hakim durumda kalmıştır. Savaş sonunda Megara Peloponez Birliği'ne dönmüştür. Aegina ise Attik Delos Birliği'nin vergisini ödeyen otonom bir üyesi oldu. Peloponez Birliği ve Atina İmparatorluğu arasında yeniden, MÖ 431 yılında savaş başladı ve Atina'nın Sparta tarafından işgal edildiği MÖ 404 yılına kadar sürdü. Sonuç, Attik Delos Birliği'nin dağılması ve Atina İmparatorluğu'nun yıkılmasıydı.

Sparta hegemonyası, Antik Yunan'da en büyük kara gücünü oluşturmuş olan Sparta kentinin hakimiyetindeki dönemi anlatır. Klasik dönemde Sparta Peloponez bölgesini denetimi altında tutmuş, yönetmiş ve etkilemiştir. Atina ve müttefiklerinin MÖ 431 - MÖ 404 yılları arasında yapılan Peloponez Savaşı'nda Sparta'ya yenilmelerinin ardından Antik Yunan dünyası MÖ 404 - MÖ 371 döneminde Sparta hakimiyetine girmiştir. Spartalılar düşmanlarına bilgi vermemek amacıyla içişlerine dair kayıt tutulmasına engel olmuştur. Sparta'ya dair tarih yazılarının hepsi Spartalı olmayan Ksenofon, Herodot, Plutarkhos ve Tukididis gibi tarihçiler tarafından yazılmıştır. Bu yüzden Sparta siyasi altyapısının işleyişine dair anlayış geliştirilmesinde sorun yaratmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">I. Artaserhas</span> Ahameniş İmparatorluğunun Altıncı Kralı

I. Artaserhas (Antik İranca: Artaxšaça. Bu ismin antik Grek formu babasının I. Serhas ismini taşımasından ortaya çıkartılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Lisandros</span>

Lisandros M.Ö. 405'te Hellespontos'ta gerçekleşen Aegospotami Savaşı'nda Atinalıları mağlup eden Sparta donanmasına komuta etmiş olan Spartalı amiraldir. Ertesi yıl Atinalıları teslim olmaya zorlayarak Peloponez Savaşı'nı sona erdirmiştir. Bunun ardından Haliartus Savaşı'ndaki ölümüne kadar geçen on yıl boyunca Sparta'nın Yunanistan'a hakimiyetinde önemli rol oynadı.

İkinci Kutsal Savaş, Delfi'deki Spartalıların Fokidalıları yenilgiye uğratması ve Delfi'nin bağımsızlığını tekrar kazanması ile sonuçlanan savaş.

Cleomenes MÖ 6. yüzyılın sonları ve 5. yüzyılın başlarında Sparta'nın Agiad kralıydı. Saltanatı MÖ 519 yılında başladı. Argos şehrini yıkma amaçlı maceracı ve bazen vicdansız bir dış politika izledi. Sparta'nın hakimiyet alanını Mora'nın içinde ve dışında genişletmek amaçlı çokça girişimleri de vardır. Mora Birliği onun döneminde ortaya çıktı. Hükümdarlığı sırasında, Atina meselelerine iki kez başarılı bir şekilde müdahale etti ancak Sparta'yı İyon Ayaklanması'nın dışında tuttu. Gizemli bir şekilde hapishanede öldü. Spartalı soylular onun ölümünü cinnet geçirdiği ve intihar ettiği şekilde yorumlamışlardır.

Euryanax İkinci Pers Savaşı sırasında Spartalı bir generaldi. Spartalı prens Dorieus'un oğluydu ve Agiad hanedanı üyesiydi. Babası Sparta tahtına üvey kardeşi I. Cleomenes'in geçmesinden sonra Sparta'dan ayrılmıştı, oysa Dorieus Spartalılar onu, taht için daha iyi bir aday olarak görülüyordu. Sparta'dan ayrıldığında Dorieus, kendisinin ve soyundan gelenlerin bir daha asla taht üzerinde hak iddia edemeyeceklerini biliyordu. Sparta yasası, bir Spartalı kralın Sparta dışında asla yaşamamış olması gerektiğini söylemektedir. Cleomenes veliahdı olmadan öldüğünde kral olan Euryanax değil, Dorieus'un küçük üvey kardeşi olan I. Leonidas idi. Euryanax Sparta'ya döndü, ancak babasının hüküm sürdüğü Erice'deki Sparta kolonisi Heraklea, Kartacalılar tarafından yok edildi.