İçeriğe atla

Planck zamanı

Fizikte Planck zamanı (tP), Planck birimleri olarak bilinen doğal birimler sisteminde zaman birimidir. Işığın bir vakumda bir Planck uzunluğu mesafesini kat ettiği süredir.[1] Birim, onu ilk kullanan Max Planck'ten sonra adlandırılmıştır.

Planck zamanı şöyle ifade edilir:[2]

≈ 5,39106(32) × 10−44 s

Burada:

Planck sabiti (bazen ifadede yerine kullanılır[1])
G = yerçekimi sabiti
c = bir vakumdaki ışık hızı
s, zamanın SI birimi olan saniye.

Parantezler arasındaki iki rakam (yani 32 sayısı), yaklaşık değerin standart hatasını ifade eder.

Fiziksel anlamı

Bir Planck zamanı, ışık hızında hareket eden bir fotonun, bir Planck uzunluğundaki mesafeyi kat edeceği süredir. Teorik olarak bu ölçümü asla mümkün olmayan en küçük süredir[3] ve değeri yaklaşık olarak 10−43 saniyedir. Bugün anlaşılan fizik kanunlarına göre bir Planck zamanından daha küçük süreleri ne ölçebiliriz ne de değişimlerini anlayabiliriz. 2010 Mayıs itibarıyla, kesin olmamakla birlikte doğrudan ölçülen en kısa süre, 12 attosaniyedir (1,2 × 10−17 saniye), yaklaşık 3,7 × 1026 Planck zamanı.[4]

Planck zamanı, boyut analizi olarak bilinen ve ölçü birimleri ile fiziksel sabitleri inceleyen matematiksel fiziğin bir alanında ortaya çıkar. Planck zamanı, G yerçekimi sabiti, c görelilik sabiti ve h kuantum sabitinin eşsiz kombinasyonu sonucu oluşan sabit bir zaman birimidir. Bir Planck zamanından daha küçük bir t süresinde oluşan süreçler için tP / t boyutsuz niceliği birden büyüktür. Boyut analizinde hem kuantum mekaniği hem de kütleçekim etkisi, bu şartlar altında önem arz eder ve bir kuantum kütleçekimi teorisini gerektirir. Tüm bilimsel ve kişisel tecrübeler için milyar kere milyar Planck zamanından daha fazla süre geçmiştir. Planck ölçeğinde meydana gelen bir olayı algılamak zordur.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ a b "Big Bang models back to Planck time". Georgia State University. 19 Haziran 2005. 25 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Şubat 2013. 
  2. ^ CODATA Value: Planck Time 1 Temmuz 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. – The NIST Reference on Constants, Units, and Uncertainty.
  3. ^ "Planck Time". COSMOS - The SAO Encyclopedia of Astronomy. Swinburne University. 7 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Şubat 2013. 
  4. ^ "12 attoseconds is the world record for shortest controllable time". 12 Mayıs 2010. 5 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2012. 

İlgili Araştırma Makaleleri

Kütleçekim ya da çekim kuvveti, kütleli her şeyin gezegenler, yıldızlar ve galaksiler de dahil olmak üzere birbirine doğru hareket ettiği doğal bir fenomendir. Enerji ve kütle eşdeğer olduğu için ışık da dahil olmak üzere her türlü enerji kütleçekime neden olur ve onun etkisi altındadır.

Planck sabiti (h), bir fizik sabitidir ve kuantum mekaniğindeki aksiyonum kuantumu için kullanılır. Değeri h= 6.62607015×10−34 J⋅s' dir. Planck sabiti daha önceleri bir Fotonun enerjisi (E) ile elektromanyetik dalgasının frekansı (ν) arasında bir orantı idi. Enerji ile frekans arasındaki bu ilişki Planck ilişkisi veya Planck formülü olarak adlandırılır:

<span class="mw-page-title-main">Kütle çekimi sabiti</span> nesneler arasındaki yerçekimi kuvvetini kütleleri ve mesafeleriyle ilişkilendiren fiziksel sabit

Kütleçekim sabiti MKS sisteminde yaklaşık 6,67x10ˉ¹¹ değerine sahiptir ve de G harfi ile gösterilir.

<span class="mw-page-title-main">Kuantum mekaniği</span> atom altı seviyede çalışmalar yapan bilim dalı

Kuantum mekaniği veya kuantum fiziği, atom altı parçacıkları inceleyen bir temel fizik dalıdır. Nicem mekaniği veya dalga mekaniği adlarıyla da anılır. Kuantum mekaniği, moleküllerin, atomların ve bunları meydana getiren elektron, proton, nötron, kuark, gluon gibi parçacıkların özelliklerini açıklamaya çalışır. Çalışma alanı, parçacıkların birbirleriyle ve ışık, x ışını, gama ışını gibi elektromanyetik ışınımlarla olan etkileşimlerini de kapsar.

Fizikte Planck uzunluğu (ℓP), Planck birimleri olarak bilinen doğal birimler sisteminde uzunluk birimidir ve vakumda ışık hızı ile Planck zamanı çarpımına eşittir.

Fizikte Planck enerjisi (EP), Planck birimleri olarak bilinen doğal birimler sisteminde enerji birimidir.

Fizikte Planck kütlesi (mP), Planck birimleri olarak bilinen doğal birimler sisteminde kütle birimidir.

Fizikte Planck yoğunluğu (ρP), Planck birimleri olarak bilinen doğal birimler sisteminde yoğunluk birimidir.

Fizikte Planck yükü, Planck birimleri olarak bilinen doğal birimler sisteminde elektriksel yük birimidir ve boyutsuz fiziksel sabit olarak tanımlanır.

<span class="mw-page-title-main">Planck akımı</span>

Fizikte Planck akımı (IP), Planck birimleri olarak bilinen doğal birimler sisteminde elektrik akımı birimidir.

Planck sıcaklığı (TP), Planck birimleri olarak bilinen doğal birimler sisteminde sıcaklık birimidir.

Planck kuvveti (FP), Planck birimleri olarak bilinen doğal birimler sisteminde kuvvet birimidir.

<span class="mw-page-title-main">Planck basıncı</span>

Planck basıncı (pP), Planck birimleri olarak bilinen doğal birimler sisteminde basınç birimidir.

Planck gerilimi (VP), Planck birimleri olarak bilinen doğal birimler sisteminde gerilim birimidir.

Planck empedansı (ZP), Planck birimleri olarak bilinen doğal birimler sisteminde elektrik direnci birimidir. Planck empedansı, doğrudan boşluğun empedansına (Z0) bağlıdır ve değeri Z0 bölü 4πdir. Vakum yalıtkanlık sabiti ε0'ı normalleştirmek için, Planck empedansı yerine Coulomb sabiti (1/(4πε0)) değil de Planck yükü kullanılır. Böylece Planck empedansı vakumun empedansının karakteristiğini tanımlayabilir.

Planck momentumu, Planck birimleri olarak bilinen doğal birimler sisteminde momentum birimidir. Aslında Planck momentumuna ait özel sembol yoktur. Fakat ile gösterilir. , Planck kütlesi ve , bir vakumdaki ışık hızıdır.

Planck açısal frekansıP), Planck birimleri olarak bilinen doğal birimler sisteminde açısal frekans birimidir.

Planck birimleri, aşağıdaki listede de gösterilen gibi SI tarafından kabul edilen ve yedi temel birimden türetilen fiziksel ölçü birimleridir. Bu yedi fiziksel sabit, eğer türetilen herhangi bir birimin sayısal değeri olarak kullanılırsa değeri 1 birim olur. Planck birimlerinin kuramsal fizikte derin anlamları vardır. Bunlar, fizik yasasının cebirsel ifadelerini, çok kolay biçimde basitleştirirler. Kuantum kütleçekimi gibi birleşik kuramların incelenmesi özel rol oynarlar.

Fizikte doğal birimler, evrensel fizik sabitleri kullanılarak elde edilen ölçü birimleridir. Örneğin temel yük (e), elektriksel yük ve ışık hızı (c), hız için kullanılan doğal birimlerdir. Herhangi bir evrensel fizik sabitini 1 birim olarak normalleştirmek için yalnızca evrensel ölçü sistemi kullanılır. Her ne kadar bu şekilde basitleştirme avantaj gibi görülüyor olsa bile, fizik yasalarının matematiksel ifadesinden elde edilen bu sabitlerin anlaşılması biraz zor olabilir.

Bohr yarıçapı bir fizik sabitidir. Hidrojen atomunun, protonu ve elektronu arasındaki mesafeye eşittir. Bohr yarıçapının, bir atomda Bohr atom modeli içindeki rolünden dolayı adlandırılmak istenmiştir. Fakat bu olay Niels Bohr'dan sonra gerçekleşmiştir. Uluslararası birimler sisteminde Bohr yarıçapı:

 : serbest uzayın elektriksel geçirgenliği
 : Planck sabiti
 : elektronun kütlesi
 : elemanter yük
 : ışık hızı sabiti
 : ince yapı sabiti