İçeriğe atla

Planaryalar

Planaryalar
Biyolojik sınıflandırma
Âlem: Animalia
Alt âlem: Eumetazoa
Üst şube: Platyzoa
Bölüm: Bilateria
Şube: Platyhelminthes
Sınıf: Turbellaria
Familya: Planariidae
Takımlar
  • (Nemertodermata)

Planaryalar, (ya da Latince Turbellaria) Yassısolucanlar şubesine ait genellikle küçük (<1 – 60 cm) ve serbest yaşayan üyeleri kapsayan bir sınıftır.

Günümüzde karışık (polifiletik) bir grup olarak Acoela ve Nemertodermata olarak ayrılmıştır.

Hareketleri sillerle sağlanan canlılardır. Çoğunluğu etçildir. Çoğu türleri denizlerde ve tatlısularda bulunurken, bazıları nemli yerlerde de yaşayabilir. Planaryalar hermafrodit oldukları için eşeyli, rejenerasyonla da eşeysiz üreyebilirler. Planaryada merkezi sinir sistemi bulunur. Serbest yaşarlar (parazit değil). Dolaşım sıvısı yoktur. Sahip olduğu kasların (sirkular kaslar, parenkimal kaslar, longitudinal kaslar, faringeal kaslar) hareketi vücut boşluğundaki maddelerin iletimini sağlar. Vücutları segmentsizdir. Hücre yenilemeleri o kadar hızlıdır ki bu canlıları kaç parçaya ayırırsanız ayırın, her biri yeni bir planarya oluşturur. Başka bir anlamda bu canlılar sonsuza dek yaşayabilirler. Bu nedenle insanlarda hücre yenilenmesi, kanserle savaş, kayıp uzuv, doku ve organların yenilenmesi ve sonsuz yaşam gibi alanlardaki araştırmalarda kullanılmaktadırlar. Michael Levin ve arkadaşlarının, Tuft Üniversitesi laboratuvarında yaptıkları çalışmalarda elde ettikleri sonuçları, bir video sunum olarak buradan izleyebilirsiniz.[1]

Kitaplar

  • Abramson, C. I., Kirkpatrick, D. E., Bollinger, N., Odde, R., & Lambert, S. (1999). Planarians in the classroom: Habituation and instrumental conditioning. Washington, DC: American Psychological Association.
  • Sheiman, I. M., & Tiras, K. P. (1996). Memory and morphogenesis in planaria and beetle. Westport, CT: Praeger Publishers/Greenwood Publishing Group.

Makaleler

  • Abramson, C. I. (1990). Classical conditioning. Washington, DC: American Psychological Association.
  • Alvarado, Alejandro Sánchez, "Quick Guide – Planarians" Current Biology Vol. 14 (R737-8), No. 18 (Retrieved online)
  • Arees, E. A. (1986). Absence of light response in eyeless planaria: Physiology & Behavior Vol 36(3) 1986, 445-449.
  • Ash, J. F., McClure, W. O., & Hirsch, J. (1973). Chemical studies of a factor which elicits feeding behaviour in Dugesia dorotocephala: Animal Behaviour Vol 21(4) Nov 1973, 796-800.
  • Best, J. B., Abelein, M., Kreutzer, E., & Pigon, A. (1975). Cephalic mechanism for social control of fissioning in planarians: III. Central nervous system centers of facilitation and inhibition: Journal of Comparative and Physiological Psychology Vol 89(8) Oct 1975, 923-932.
  • Best, J. B., Elshtain, E., & Wilson, D. D. (1967). "Single Monophasic Square-wave Electric Pulse Excitation of the Planarian Dugesia Dorotocephala": Erratum: Journal of Comparative and Physiological Psychology Vol 63(3) Jun 1967, 515.
  • Bianki, V. L., Sheiman, I. M., & Zubina, E. V. (1990). Preference of movement direction in T-maze in planaria: Zhurnal Vysshei Nervnoi Deyatel'nosti Vol 40(1) 1990, 102-107.
  • Buttarelli, F. R., Pontieri, F. E., Margotta, V., & Palladini, G. (2002). Cannabinoid-induced stimulation of motor activity in planaria through an opioid receptor-mediated mechanism: Progress in Neuro-Psychopharmacology & Biological Psychiatry Vol 26(1) Jan 2002, 65-68.
  • Carney, R. E., & Mitchell, G. L. (1978). Reactions of planarians after cannibalization of planarians exposed to four stimulus combinations: Journal of Biological Psychology Vol 20(2) Dec 1978, 44-49.
  • Cebria, F. (2008). Organization of the nervous system in the model planarian Schmidtea mediterranea: An immunocytochemical study: Neuroscience Research Vol 61(4) Aug 2008, 375-384.
  • Coward, S. J., & Piedilato, J. W. (1972). The behavioral significance of the rhabdite cells in planarians: Journal of Biological Psychology Vol 14(1) Jul 1972, 5-7.
  • Dawson, J. H. (1972). Behavioral effects of a magnetic field on goldfish and planaria: Dissertation Abstracts International Vol.
  • Fiore, C., Tull, J. L., Zehner, S., & Ducey, P. K. (2004). Tracking and predation on earthworms by the invasive terrestrial planarian Bipalium adventitium (Tricladida, Platyhelminthes): Behavioural Processes Vol 67(3) Nov 2004, 327-334.
  • Itoh, M. T., Shinozawa, T., & Sumi, Y. (1999). Circadian rhythms of melatonin-synthesizing enzyme activities and melatonin levels in planarians: Brain Research Vol 830(1) May 1999, 165-173.
  • Kato, C., Mihashi, K., & Ishida, S. (2004). Motility recovery during the process of regeneration in freshwater planarians: Behavioural Brain Research Vol 150(1-2) Apr 2004, 9-14.
  • Katz, A. N. (1978). Inexpensive animal learning exercises for huge introductory laboratory classes: Teaching of Psychology Vol 5(2) Apr 1978, 91-93.
  • Kessler, C. C. (1973). The effect of magnesium pemoline on learning in the planarian: Journal of Biological Psychology Vol 15(2) Dec 1973, 31-33.
  • Kimmel, H. D., & Carlyon, W. D. (1990). Persistent effects of a serotonin depletor (p-chlorophenylalanine) in regenerated planaria (Dugesia dorotocephala): Behavioral Neuroscience Vol 104(1) Feb 1990, 127-134.
  • Kimmel, H. D., & Garrigan, H. A. (1973). Resistance to extinction in planaria: Journal of Experimental Psychology Vol 101(2) Dec 1973, 343-347.
  • Kimmel, H. D., Olson, S. J., Stephenson, J. M., & Ray, R. L. (1976). Percent of longitudinal body contraction and latency of response onset in planaria as a function of intensity of electric shock: Physiological Psychology Vol 4(3) Sep 1976, 389-390.
  • Kimmel, H. D., Ray, R. L., & King, J. (1975). A television technique for quantifying conditioned and unconditioned responses of planarians: Behavior Research Methods & Instrumentation Vol 7(4) Jul 1975, 353-356.
  • Krebs, E. K. (1975). Factors in conditioning and orientation of planarians: Learning in a polar field: Journal of Biological Psychology Vol 17(2) Dec 1975, 21-23.
  • Kusayama, T., & Watanabe, S. (2000). Reinforcing effects of methamphetamine in planarians: Neuroreport: For Rapid Communication of Neuroscience Research Vol 11(11) Aug 2000, 2511-2513.
  • Levison, M. J., & Gavurin, E. I. (1979). Truly random control group in Pavlovian conditioning of planaria (Dugesia dorotocephala): Psychological Reports Vol 45(3) Dec 1979, 987-992.
  • Loomis, L. L., & Napoli, A. M. (1975). Transfer of training through two cannibalisms of planarians: Journal of Biological Psychology Vol 17(1) Jul 1975, 37-40.
  • Mason, P. R. (1973). Size and other factors determining planarian behaviour: Journal of Biological Psychology Vol 15(2) Dec 1973, 8-13.
  • Mason, P. R. (1975). Chemo-klino-kinesis in planarian food location: Animal Behaviour Vol 23(2) May 1975, 460-469.
  • Micklin, M. P., & May, J. G. (1975). An apparent frustration effect in planarians: Journal of Biological Psychology Vol 17(2) Dec 1975, 4-9.
  • Nazaryan, O. A. (1973). Retention of traces of previous experience in planaria after regeneration: Zhurnal Vysshei Nervnoi Deyatel'nosti Vol 23(1) Jan-Feb 1973, 120-125.
  • Nixon, S. E. (1974). Some behavioral observations on a cave dwelling planarian: Journal of Biological Psychology Vol 16(2) Dec 1974, 32-33.
  • Nogi, T., Yuan, Y. E., Sorocco, D., Perez-Tomas, R., & Levin, M. (2005). Eye regeneration assay reveals an invariant functional left-right asymmetry in the early bilaterian, Dugesia japonica: Laterality: Asymmetries of Body, Brain and Cognition Vol 10(3) May 2005, 193-205.
  • Pagan, O. R., Rowlands, A. L., Azam, M., Urban, K. R., Bidja, A. H., Roy, D. M., et al. (2008). Reversal of cocaine-induced planarian behavior by parthenolide and related sesquiterpene lactones: Pharmacology, Biochemistry and Behavior Vol 89(2) Apr 2008, 160-170.
  • Pescetto, G., & Dettore, D. (1981). Negative phototaxis and conditioning in the planarian Dugesia dorotocephala: Rivista di Neurobiologia Vol 10(2) Apr-Jun 1981, 287-295.
  • Peters, A., Streng, A., & Michiels, N. K. (1996). Mating behaviour in a hermaphroditic flatworm with reciprocal insemination: Do they assess their mates during copulation? : Ethology Vol 102(3) Mar 1996, 236-251.
  • Raffa, R. B., Dasrath, C. S., & Brown, D. R. (2003). Disruption of a drug-induced choice behavior by UV light: Behavioural Pharmacology Vol 14(7) Nov 2003, 569-571.
  • Raffa, R. B., & Desai, P. (2005). Description and quantification of cocaine withdrawal signs in Planaria: Brain Research Vol 1032(1-2) Jan 2005, 200-202.
  • Raffa, R. B., Stagliano, G. W., Ross, G., Powell, J. A., Phillips, A. G., Ding, Z., et al. (2008). The kappa -opioid receptor antagonist nor-BNI inhibits cocaine and amphetamine, but not cannabinoid (WIN 52212-2), abstinence-induced withdrawal in planarians: An instance of 'pharmacologic congruence': Brain Research Vol 1193 Feb 2008, 51-56.
  • Raffa, R. B., Stagliano, G. W., & Tallarida, R. J. (2006). Subadditive withdrawal from cocaine/kappa -opioid agonist combinations in Planaria: Brain Research Vol 1114(1) Oct 2006, 31-35.
  • Rawls, S. M., Baron, S., Ding, Z., Roth, C., Zaveri, N., & Raffa, R. B. (2008). Nociceptin attenuates methamphetamine abstinence-induced withdrawal-like behavior in planarians: Neuropeptides Vol 42(3) Jun 2008, 229-237.
  • Rawls, S. M., Rodriguez, T., Baron, D. A., & Raffa, R. B. (2006). A nitric oxide synthase inhibitor (L-NAME) attenuates abstinence-induced withdrawal from both cocaine and a cannabinoid agonist (WIN 55212-2) in Planaria: Brain Research Vol 1099(1) Jul 2006, 82-87.
  • Rawls, S. M., Gomez, T., & Raffa, R. B. (2007). An NMDA antagonist (LY 235959) attenuates abstine H., & Gleason, K. (1975). Determinants of planarian aggregation behavior: Animal Learning & Behavior Vol 3(4) Nov 1975, 343-346.
  • Stasko, A. B., & Sullivan, C. M. (1971). Responses of planarians to light: An examination of klino-kinesis: Animal Behaviour Monographs Vol 4(2) 1971, 47-124.
  • Umeda, S., Stagliano, G. W., & Raffa, R. B. (2004). Cocaine and kappa -opioid withdrawal in Planaria blocked by D-, but not L-, glucose: Brain Research Vol 1018(2) Aug 2004, 181-185.
  • Van Deventer, J. (1974). The behavior of two species of planaria in confined spaces: Psychological Record Vol 24(3) Sum 1974, 379-384.
  • Van Deventer, J. (1974). The feeding latencies of two species of planaria: Psychological Record Vol 24(3) Sum 1974, 373-377.
  • Vreys, C., Schockaert, E. R., & Michiels, N. K. (1997). Unusual pre-copulatory behaviour in the hermaphroditic planarian flatworm, Dugesia gonocephala (Tricladida, paludicola): Ethology Vol 103(3) Mar 1997, 208-221.
  • Wisenden, B. D., & Millard, M. C. (2001). Aquatic flatworms use chemical cues from injured conspecifics to assess predation risk and to associate risk with novel cues: Animal Behaviour Vol 62(4) Oct 2001, 761-766.

Kaynakça

  1. ^ "Cell Intelligence in Physiological & Morphological Spaces". Cell Intelligence in Physiological & Morphological Spaces. Michael Levin. 11 Ekim 2022. 28 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Kasım 2022. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

Uzun süreli bellek ya da Uzun dönemli hafıza, iki depolama hafıza modeli teorisinin bir parçası olarak, öğeler arasındaki ilişkilerin depolandığı bellektir. Teoriye göre uzun süreli bellek, kısa süreli bellekten farklı işlevlere sahiptir. Bu da kısa süreli belleğin 20 ila 30 saniye içerisindeki bilgileri çağırmasından farklı olarak, depolanmış bilgileri uzun sürelerde tekrar, tekrar çağırabilmesidir. Bu iki bellek arasında bir fark görünmüyor gibi olsa da, her ikisi bilgiyi farklı yer ve alanlarda depolamaları bağlamında modelleri farklıdır.

<span class="mw-page-title-main">Cinsel yönelim</span> kalıcı cinsel çekim modeli

Cinsel yönelim kişilerin karşı cinsiyete, hemcins veya cinsiyete veya birden fazla cinsiyete karşı romantik veya Cinsel çekim hissetmeye yönlendiren kalıcı kişisel bir niteliktir. Bu çekimler genellikle karşıcinsellik (heteroseksüellik), eşcinsellik (homoseksüellik), biseksüellik, altında toplanır; bununla beraber aseksüellik de bazen dördüncü kategori olarak tanımlanır. Bu kategoriler cinsel kimliklerin daha ayrıntılı dünyasını yönleridir. Örneğin, insanlar panseksüel veya poliseksüel, veya hiçbirinden olmak gibi diğer etiketleri de kullanabilir. Amerikan Psikologlar Derneği'ne göre, cinsel yönelim "aynı zamanda bir kişinin bu çekimlere dayanan, davranışlarla ilişkili kimlik hissi ve bu çekimleri paylaşan diğer kişilerden oluşan topluluğa olan üyeliğini de tanımlar".

Silah odaklanması suç olaylarında görgü tanıklığının güvenilirliğini etkileyecek bir faktördür. Olay anında psikolojik olarak tüm dikkat silaha verilir, silahı tutan kişi ve çevre ikinci plana atılır. Hatta bazı durumlarda tanık, tutulan silahın tüm ayrıntılarını hatırlamasına rağmen silahı tutan kişiyi teşhis edemez. Bu durum suç olaylarında failin tespitini zorlaştıran bir fenomendir.

Kabul ve kararlılık terapisi veya KKT klinik davranış analizinin psikoterapide kullanılan bir şeklidir. Kararlılık, davranış değişim stratejileri ile psikolojik esneklik sağlamak için çeşitli şekillerde harmanlanmış kabul ve farkındalık stratrejilerini kullanan kanıta dayalı psikolojik müdahale yöntemleri bütünüdür. Hayes, Wilson ve Strosahl tarafından seksenlerin sonunda geliştirilen bu yaklaşım ilk olarak kapsayıcı uzak durma olarak adlandırılmıştır.

Ara verme etkisi öğrenmenin zamana yayıldığında daha iyi olması, sıkıştırılmış tekrarlama yerine aralıklı tekrarlamanın tercih edilmesidir. Pratik olarak bu etki "tıkınma" denebilecek sınav gecesi çalışmasının uzun bir zaman çerçevesinde aralıklı çalışmak kadar etkili olmayacağını öne sürer. Bu etki öğreneni zorlar, ancak uzun süreçte daha iyi öğrenme sağlar.

<span class="mw-page-title-main">Problemli kumar oynama</span>

Problemli kumar oynama, kumar oynama sıklığının, buna ayrılan zamanın ve harcanan paranın yoğunluğunun artması sonucu kumar aktivitelerinin bireyin kontrolünden çıkması, işlevselliği ve ilişkileri üzerinde bozucu etkilerinin görülmesi durumuna psikoloji literatüründe verilen addır. Psikoloji literatüründe sıklıkla bağımlı kumar oynama veya patolojik kumar oynama tanımlarıyla da karşımıza çıkmaktadır.

Öz belirleme teorisi, kişilik gelişiminin ve davranışların örgütlenmesinin arkasında yatan içsel süreçlere odaklanan bir motivasyon ve kişilik kuramı olarak Edward Deci ve Richard Ryan tarafından geliştirilmiştir. Öz belirleme teorisi davranış düzenlemesi ile ilgili motivasyonları ve kaynakları açıklayan kapsayıcı bir kuramdır. Bu kurama göre, bireyin sosyal etkileşim sürecinde karşılaştığı tutum ve davranışları değerlendirip benimsemesi, güdülenme mekanizmaları aracılığıyla gerçekleşmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Hans Eysenck</span> İngiliz psikologu

Hans Jürgen Eysenck, PhD, DSc, Alman kökenli İngiliz psikolog, kariyerini Büyük Britanya'da geçirmiştir. Psikoloji alanın pek çok farklı konusunda çalışsa da en çok bilinen çalışmaları zeka ve kişilik üzerinedir. Eysenk öldüğünde alandaki hakemli dergilerde bulunan çalışmalarda en çok referans gösterilen psikologtu.

Ahlâki psikoloji ya da ahlâk psikolojisi hem felsefe hem de psikoloji alanlarını ortak bir zeminde inceleyen çalışma alanıdır. Tarihsel olarak, ahlaki psikoloji terimi, ahlaki gelişim çalışmasını ifade etmek için nispeten daha dar bir şekilde kullanılmıştır. Ahlaki psikoloji sonuç olarak etik, psikoloji ve zihin felsefesinin kesişimindeki çeşitli konulara daha geniş olarak değinmeye başlamıştır. Alanın bazı ana konuları ahlaki yargı, ahlaki akıl yürütme, ahlaki duyarlılık, ahlaki sorumluluk, ahlaki motivasyon, ahlaki kimlik, ahlaki eylem, ahlaki gelişim, ahlaki çeşitlilik, ahlaki temeller, ahlaki karakter, fedakarlık, psikolojik egoizm, ahlaki şans, ahlaki tahmin, ahlaki duygu, duygusal tahmin ve ahlaki anlaşmazlık olarak verilebilir.

<span class="mw-page-title-main">Prososyal davranış</span>

Prososyal davranışlar, olumlu sosyal davranışlar ya da başkalarına yarar sağlama niyeti; yardım etmek, paylaşmak, bağış yapmak, işbirliği yapmak ve gönüllülük gibi, diğer insanlara ya da bir bütün olarak topluma fayda sağlayan sosyal davranışlar bütünüdür. Bunlara ek olarak kurallara uymak ya da sosyal olarak kabul edilen davranışlarla uyum içinde olmak da prososyal davranışlar arasında sayılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Hayvan bilişi</span> insan olmayan hayvanların zekası

Hayvan bilişi, insan-olmayan hayvanların zihinsel kapasitelerini kapsayan bir alandır. Bu alanda kullanılan hayvan koşullandırma ve öğrenim çalışmaları, karşılaştırmalı psikolojiden geliştirilmiştir. Aynı zamanda etoloji, davranışsal ekoloji ve evrimsel psikolojinin etkisinde kalmıştır; bazen bu alandan bilişsel etoloji adıyla da bahsedilir. Hayvan zekası terimiyle ilişkilendirilen pek çok davranış aynı zamanda hayvan bilişinin de kapsamındadır.

Neal Elgar Miller, Amerikalı deneysel psikolog. Fizik, biyoloji ve yazarlık dahil olmak üzere çeşitli ilgi alanlarına sahip enerjik bir insan olarak tanımlanan Miller, bunların yanında psikoloji alanına da girdi. Bilimlerde bir arka plan eğitimi olan Miller, profesörlerden ve önde gelen psikologlardan davranışsal psikoloji ve fizyolojik psikolojinin çeşitli alanlarında, özellikle de davranışa organların tepkileri ilişkilendiren çalışmaları için ilham aldı.

Arka singulat korteks (ASK), singulat korteksin kaudal kısmıdır. Ön singulat korteksin arkasında yer alır. Limbik lobun üst kısmını oluşturur. 23. ve 31. Brodmann alanlarıyla ilişkilendirilir.

Parafili, aşağıdaki anlamlara gelebilir:

<span class="mw-page-title-main">Sosyoloji dergileri listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Bu listede, sosyolojiyi ve çeşitli alt alanlarını kapsamakta olan ilgili akademik dergiler yer alır.

Organizasyon(Örgüt) Sosyolojisi veya Örgütsel davranış (ÖD) : "örgütsel ortamlarda insan davranışının incelenmesi, insan davranışı ile organizasyon arasındaki arayüz ve organizasyonun kendisi"dir. ÖD araştırması en az üç şekilde kategorize edilebilir:

Çoklu Mağaza veya Modal Model olarak da bilinen Atkinson-Shiffrin Modeli, 1968 yılında psikolog Richard Atkinson ve Richard Shiffrin tarafından önerilen bir bellek modelidir. Modele göre insan hafızasının üç ayrı bileşeni vardır:

  1. Duyusal Kayıt adı verilen duyusal bilgilerin belleğe girdiği bileşen
  2. Hem duyusal kayıttan hem de uzun vadeli bellekten girdi alan ve tutan Kısa Süreli Depo
  3. Kısa süreli depoda tekrarlayarak, prova yaparak hatırlanan, bilgilerin süresiz olarak tutulduğu Uzun Süreli Depo

Bellek aktarımı, 1960'larda James V. McConnell ve diğerleri tarafından önerilen biyolojik bir süreçtir. Hafıza aktarımı, bozulmamış bir sinir sistemi yerine etten aşağı aktarılabilen bellek RNA'sı adı verilen hafıza için kimyasal bir altyapı önerir. RNA bilgiyi kodladığından, canlı hücreler dış olaylara tepki olarak kendi RNA'larını üretir ve değiştirir, nöronlarda uyaranları kaydetmek için de kullanılabilir. Bu, McConnell'in planaryanların rejenerasyondan sonra edinilen bilgilerin hafızasını koruduğu deneylerinin sonuçlarını açıkladı. Bellek RNA'sı yoluyla bellek aktarımı şu anda pek kabul gören bir açıklama değildir ve McConnell'in deneylerinin büyük ölçüde yeniden üretilemez olduğu kanıtlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">James V. McConnell</span>

James V. McConnell Amerikalı bir biyolog, hayvan psikoloğu ve yazardır. 1950'lerde ve 1960'larda planaryalarda öğrenme ve hafıza aktarımı üzerine yaptığı araştırmasıyla tanınır. McConnell ayrıca 1950'lerin ortalarında birkaç bilimkurgu kısa öyküsü de yayımladı.

OSU-6162 (PNU-96391), hem dopamin D2 reseptörlerinde hem de 5-HT2A reseptörlerinde kısmi bir agonist olarak hareket eden bir bileşiktir. Yakından ilişkili ilaç olan pridopidine benzer şekilde bir dopamin dengeleyici görevi görür ve hayvan çalışmalarında antipsikotik, anti-bağımlılık ve anti-Parkinson etkileri vardır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.