İçeriğe atla

Plan 9 (işletim sistemi)

Plan 9 from Bell Labs
Renée French tarafından çizilen, uzay kostümü içindeki Plan 9 maskotu Glenda[1][2]
rio, Plan 9'un varsayılan masaüstü ortamı
Geliştirici(ler)Plan 9 Vakfı, önceden Bell Labs
Kaynak türüÖzgür ve açık kaynak
Lisans2021: MIT[3]
2014: GPL-2.0-only[4]
2002: LPL-1.02[5]
2000: Plan 9 OSL[6][7][8][9]
Çekirdek türüMonolitik[10]
Platform desteğix86 / Vx32, x86-64, MIPS, DEC Alpha, SPARC, PowerPC, ARM
ArdılıInferno
Öbür türev ve forklar
Kullanıcı arayüzürio / rc
Web sitesip9f.org
Dil sayısıİngilizce

Plan 9 from Bell Labs, 80'lerin ortasında Bell Labs'in Bilgisayar Bilimleri Araştırma Merkezi'nde (CSRC) geliştirilmeye başlanmış, 1960'larda geliştirilen Unix'den ilham alan bir dağıtılmış işletim sistemidir. 2000 yılından beri Plan 9 Özgür ve açık kaynaktır. En son sürümü 2015 başları çıkmıştır.

Plan 9'da Unix'in her şey bir dosyadır metaforu yaygın bir ağ merkezli dosya sistemi ile ve imleç duyarlı komut satırı tabanlı I/O yerine pencere sistemi ve imleç duyarlılığı olmayan grafiksel kullanıcı arayüzü aracılığıyla genişletilmiştir.

Plan 9 from Bell Labs ismi Ed Wood'un 1959 yapımı Plan 9 from Outer Space isimli kült bilimkurgu filminden esinlenilmiştir. Sistem hala hobiciler ve işletim sistemi araştırmacıları tarafından kullanılmakta ve geliştirilmektedir.[11][12]

Kaynakça

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 12 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2022. 
  2. ^ Lucent Technologies (2006). "Glenda, the Plan 9 Bunny". 14 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Aralık 2008. 
  3. ^ "Plan 9 License". p9f.org. 14 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2021. 
  4. ^ "Plan9License". akaros.cs.berkeley.edu. 13 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2021. The University of California, Berkeley, has been authorised by Alcatel-Lucent to release all Plan 9 software previously governed by the Lucent Public License, Version 1.02 under the GNU General Public License, Version 2. 
  5. ^ "Lucent Public License Version 1.02". plan9.bell-labs.com. 3 Ekim 2003 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2021. 
  6. ^ "Plan 9 Open Source License - Version 1.4 - 09/10/02". plan9.bell-labs.com. 18 Aralık 2002 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2021. 
  7. ^ "Plan 9 Open Source License - Version 1.2 - 10/29/00". plan9.bell-labs.com. 6 Aralık 2000 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2021. 
  8. ^ "Plan 9 Open Source License - Version 1.1 - 09/20/00". plan9.bell-labs.com. 26 Ekim 2000 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2021. 
  9. ^ "Plan 9 Open Source License Agreement". plan9.bell-labs.com. 16 Ağustos 2000 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2021. 
  10. ^ Crawford, Diane (1999). "Forum". Communications of the ACM. Association for Computing Machinery (ACM). 42 (8): 11-15. doi:10.1145/310930.310939. ISSN 0001-0782. 
  11. ^ "Arşivlenmiş kopya". 2 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2022. 
  12. ^ "Arşivlenmiş kopya". 26 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2022. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">GNU</span> bilgisayar işletim sistemi

GNU; çekirdeği, sistem araçlarını, açıcılarını, kütüphanelerini ve son kullanıcı yazılımlarını içeren, GNU Tasarısı kapsamında geliştirilen bir işletim sistemidir. İsminin açılımı "GNU's Not Unix" dir. Bu ismi almasındaki sebep de tasarımının Unix'e benzerken kendisinin özgür yazılım olması ve herhangi bir UNIX kodunu içermemesidir.

<span class="mw-page-title-main">Unix</span>

UNIX türevi işletim sistemleri çok işlemcili çok pahalı makinelerden tek işlemcili, basit ve çok ucuz ev bilgisayarlarına kadar pek çok cihaz üzerinde çalışabilen esnek ve sağlamlığı çok değişik koşullarda test edilmiş sistemlerdir. Fakat özellikle kararlı yapısı ve çok kullanıcılı-çok görevli yapısıyla çok işlemcili sunucularda adeta standart haline gelmiştir ve özellikle akademik dünyada iş istasyonları üzerinde çok yaygın bir kullanım alanı bulmuştur. UNIX, Interdata 7/32, VAX ve Motorola 68000 arasında hızla yayıldı.

Kenneth Lane Thompson Amerikalı bir bilgisayar bilimcisi.Thompson, kariyerinin büyük bir bölümünde orijinal Unix işletim sistemini tasarlayıp uyguladığı Bell Labs'ta çalıştı. Ayrıca C programlama dilinin doğrudan selefi olan B programlama dilini de icat etti. Bununla beraber Plan 9 işletim sisteminin yaratıcılarından ve ilk geliştiricilerinden biriydi. Thompson, 2006'dan beri Go programlama dilini birlikte icat ettiği Google'da çalışmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">POSIX</span>

POSIX, UNIX için "taşınabilir işletim sistemi arabirimi".

<span class="mw-page-title-main">Dennis Ritchie</span> Amerikalı bilgisayar bilimci

Dennis MacAlistair Ritchie, uzun süre birlikte çalıştığı arkadaşı Ken Thompson ile birlikte C programlama dilini ve Unix işletim sistemini yazan saygın Amerikalı bilgisayar bilimcisi. 1983'te Turing Ödülü'nü, 1999'de Ulusal Teknoloji Madalyası ödülünü aldı. 12 Ekim 2011'de ölmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Brian Kernighan</span>

Brian Wilson Kernighan, Kanadalı bilgisayar bilimcisidir.

<span class="mw-page-title-main">Bell Labs</span>

Bell Laboratuvarları, önceleri American Telephone & Telegraph Company (AT&T) 'nin şimdilerde ise Alcatel-Lucent 'in araştırma geliştirme kurumudur. Merkezi Murray Hill, New Jersey ABD'de bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">BSD lisansları</span>

BSD lisansları izin veren özgür yazılım lisansları ailesidir. Lisans ilk kez aynı isimdeki bir Unix benzeri işletim sistemi olan Berkeley Software Distribution (BSD) tarafından kullanıldı.

Mozilla Kamu Lisansı, açık kaynak koda dayanan bir özgür yazılım lisans modelidir. 1.0 sürümü Netscape'de hukukçu olarak çalışan Mitchell Baker tarafından 1998'de yazıldı. Daha güçlü bir özgür yazılım vurgusuna sahip olan güncel 1.1 sürümüyse Mozilla Vakfı hukukçularınca kaleme alındı.

<span class="mw-page-title-main">Unix benzeri</span>

Unix benzeri işletim sistemi, resmi bir UNIX markası olmamasına karşın Unix sistemine benzer şekilde çalışan işletim sistemleridir. Unix benzeri bir yazılım, Unix komut ve kabuğuna benzer işlevlere sahiptir. Bu terimin kullanımı için bir standart yoktur ve bir yazılımın veya işletim sisteminin Unix benzeri olarak adlandırılıp adlandırılamayacağı üzerine farklı görüşler vardır.

Ripple, internet aracılığıyla para göndermek için kullanılan bir iletişim protokolüdür. ABD merkezli Ripple Labs tarafından 2012 yılında geliştirilmiş sistemde Dolar ve Türk Lirası gibi fiyat para birimlerinin yanı sıra, Bitcoin ve Litecoin gibi kripto para türünden ödemelerle diğer emtiaları ve değer birimlerini destekler. Ripple; bankaların, ödeme sağlayıcılarının, dijital varlık borsalarının ve şirketlerin gelişmiş blokzincir teknolojisini kullanarak güvenli, ücretsize yakın derecede düşük işlem ücretli ve her boyutta, küresel çapta para ve değer göndermeyi mümkün hale getirmeyi hedeflemektedir.

Bu sayfadaki tablolar ile özgür ve açık kaynak işletim sistemleri karşılaştırılmaktadır. Tablolarda EOL olmayanüm sürümlerin bir özelliği desteklemediği durumlarda aronu destekleyen ilk sürüm listelenir.

<span class="mw-page-title-main">Puppet</span>

Programcılıkta, Puppet bir açık kaynak yapılandırma yönetimi aracıdır. Birçok Unix benzeri sistemde ve Microsoft Windows'ta çalışır ve sistem yapılandırmasını tanımlamak için kendi bildirimsel programlama dilini kullanır. Puppet, 2005 yılında Luke Kanies tarafından kurulmuş olan Puppet Labs tarafından üretilmiştir. Ruby programlama dilinde yazılmış ve 2.7.0 sürümüne kadar GNU Genel Kamu Lisansı (GPL) ile ve sonraki sürümlerde de Apache Lisansı 2.0 ile özgür yazılım olarak yayınlanmıştır.

Bu sayfa işletim sistemi listesidir. Bilgisayar işletim sistemleri teknolojisine, sahibine, lisansına, çalışma durumuna, kullanıma ve birçok diğer özelliklerine göre kategorilere ayrılır. Uygulamada birçok grup ortak olabilir.

<span class="mw-page-title-main">Mac OS X Public Beta</span>

Mac OS X Public Beta, Apple Computer Mac OS X Cheetah işletim sisteminin Aqua kullanıcı arayüzüne özelliğine ilk halka açık versiyonu oldu. 29,95$'a satılmıştır.13 Eylül 2000 tarihinde kamuoyuna serbest bırakıldı. Bu, yazılım geliştiriciler ve erken benimseyenlere yaklaşan işletim sisteminin bir önizlemesini test etmek ve nihai yayınlanmasından önce gelecek işletim sistemi için yazılım geliştirmeye izin verdi. ABD sürümünün 1H39 bir yapı numarası ve uluslararası sürümün 2E14 yapı numarası vardır.

Alcatel-Lucent, Merkezi Fransa'nın Boulogne-Billancourt şehrinde bulunan bir Fransız küresel telekomünikasyon ekipmanları şirketidir.

Lucent, Amerika Birleşik Devletleri'ndeki New Jersey Murray Hill'de merkezi yapılan bir Amerikan çok uluslu telekomünikasyon ekipmanı şirketidir. Western Electric ve Bell Labs dahil AT&T Corporation'ın eski AT & T Technologies iş biriminin satılmasıyla 30 Eylül 1996'da kuruldu. Lucent, 1 Aralık 2006'da Alcatel-Lucent'ı kurarak Fransa'nın Alcatel SA'yla birleşti. Alcatel-Lucent, Ocak 2016'da Nokia tarafından alındı. "Lucent" ismi, Latince "hafif taşıyıcı" anlamına gelir.

pwd

pwd, Unix ve Unix benzeri işletim sistemlerinde mevcut dizinin yolunu yazdıran bir komuttur.

UNIX Zaman Paylaşım Sisteminin her bir versiyonu, bir önceki versiyondan, birinci versiyon ise prototip Unix'ten evrimleşmiştir. Aşağıda Unix işletim sistemlerinin prototip sürümlerden itibaren listesi verilmiş olup tüm varyantlar ve alt öğeler görüntülenmez.

<span class="mw-page-title-main">Unix shell</span> Unix işletim sistemi için yorumlayıcı program

Unix shell, Unix benzeri işletim sistemleri için bir komut satırı kullanıcı arabirimi sağlayan bir komut satırı yorumlayıcısı veya kabuğudur. Kabuk, hem etkileşimli bir komut dili hem de bir komut dosyası dilidir ve işletim sistemi tarafından sistemin kabuk komut dosyalarını kullanarak yürütülmesini kontrol etmek için kullanılır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.