İçeriğe atla

Plüton'un jeolojik özellikleri listesi

Cthulhu (solda), Tombaugh Regio (ortada) ve "Brass Knuckles" (sağda). Meng-p'o'nun bir kısmı sağda uzakta görünür.
2017-09-07 tarihinde IAU tarafından resmî olarak tasdik edilem özellik isimlerini gösteren bir Plüton haritası.[1]

Uluslararası Astronomi Birliği, Plüton'un yüzey özelliklerine aşağıdaki temalardan kaynaklanan kalıcı isimler verilmesine karar verdi: kâşifler, uzay görevleri, uzay araçları, bilim adamları ve mühendisler; hayalî kâşifler, gezginler, gemiler, hedefler ve kökenler; keşifleri hayal etmiş yazarlar ve sanatçılar; kurgusal yeraltı dünyaları, yeraltı varlıkları ve yeraltına gitmiş gezginler.

Bu, New Horizons uzay aracından elde edilen verilerle çalışan bilim insanları tarafından tanımlanan Plüton'daki isimlendirilmiş jeolojik özelliklerin bir listesidir. Uluslararası Astronomi Birliği (IAU), 7 Eylül 2017'de ilk 14 ismi resmen tasdik etti, ancak bu sayfada listelenen isimlerin çoğu hâlâ gayri resmîdir.[1] IAU, isimlerin aşağıdaki temalardan seçileceğini belirledi:[2][3]

  • Dünya mitolojilerinden yeraltı dünyasına ait isimler.
  • Yeraltında bulunan tanrılar, tanrıçalar ve cüceler.
  • Kahramanlar ve yeraltı dünyasının diğer kâşifleri.
  • Plüton ve Kuiper Kuşağı ile ilişkilendirilen yazarlar.
  • Uzay görevlerinin ve uzay araçlarının öncüleri.
  • Plüton ve Kuiper Kuşağı ile ilgili bilim insanları ve mühendisler.

Cavi

Cavus (okunuşu ka:vus), boş veya dik kenarlı bir depresyondur. Plüton'da şu ana kadar bir cavus tespit edilmiştir; Mitolojik bir yeraltı dünyasının adını almıştır. Aşağıda New Horizons ekibinin seçtiği resmî olmayan isimlerin listesi yer almaktadır (yukarıda listelenen temaların hepsine karşılık gelen isimler değil).[2][4] Resmî olarak tasdik edilmiş isimler bu şekilde etiketlenmiştir.[1]

Özellik Kimin ismi verildiği İsmin tasdiki
(Tarih · Referans)
Adlivun Cavus İnuit mitolojisinde yeraltı dünyası 8 Ağustos 2017 · WGPSN
Baralku Cavi Yolngu kültüründe ölülerin adası Baralku
Hekla CavusOrta Çağ Avrupa'sında Cehenneme giriş olduğuna inanılan İzlanda yanardağı30 Mayıs 2018 · WGPSN
Quidlivun Cavus İnuit mitolojisinde ölülerin ruhlarının bulunduğu Ay'daki arazi

Colles

Collis (okunuşu kolis), alçaktaki bir tepe. Plütonlu collisler (Latince Latincecolles, okunuş koles), Dünya yörüngesinde çalışmış uzay araçlarına göre isimlendiriliyor. Aşağıda New Horizons ekibinin seçtiği resmî olmayan isimlerin listesi yer almaktadır (yukarıda listelenen temaların hepsine karşılık gelen isimler değil).[2] Resmî olarak tasdik edilmiş isimler bu şekilde etiketlenmiştir.[1]

Özellik Kimin ismi verildiği İsmin tasdiki
(Tarih · Referans)
Astrid Colles İsveç'in ilk uyduları olan Astrid programı
Challenger Colles Uzay Mekiği Challenger'in kaybını onurlandırmak için verildi
Coleta de Dados Colles Brezilya'nın ilk uydusu Satélite de Coleta de Dados
Columbia Colles Uzay Mekiği Columbia'nın kaybını onurlandırıyor
Soyuz Colles Soyuz programı; Soyuz 11'in kaybını onurlandırır

Kraterler

Plütonlu kraterler, bilim insanları ve Plüton'un çalışmasıyla alakalı diğer kişilere göre isimlendiriliyor. Aşağıda New Horizons ekibinin seçtiği resmî olmayan isimlerin listesi yer almaktadır (yukarıda listelenen temaların hepsine karşılık gelen isimler değil).[2] Resmî olarak tasdik edilmiş isimler bu şekilde etiketlenmiştir.[1]

ÖzellikKimin ismi verildiğiİsmin tasdiki
(Tarih · Referans)
BrintonHenry Brinton, Henry Brinton, Plüton çalışmalarının NASA yöneticisi
BurneyPlüton'un adını teklif eden Venetia Burney8 Ağustos 2017 · WGPSN
CoradiniAngioletta Coradini, İtalyan astronom
CoughlinThomas Boyd Coughlin, Amerikalı makine ve uzay mühendisi, Yeni Ufuklar misyonunun ilk proje yöneticisi3 Ocak 2020 · WGPSN
DrakeNew Horizons misyonunu tasdik eden komiteye başkanlık eden İngiliz-Amerikalı astronom Michael Julian Drake
ElliotJames L. Elliot, Plüton'un atmosferinin kaşifi8 Ağustos 2017 · WGPSN
FarinellaPaolo Farinella, İtalyan astronom
GiclasHenry L. Giclas, Lowell Rasathanesi'nde bir astronom
GuestJohn Guest[5] İngiliz yanardağ ve gezegen bilimcisi
H. SmithHarlan Smith, astronom ve McDonald Rasathanesi müdürü
HardawayLisa Hardaway, Amerikan havacılık mühendisi ve Yeni Ufuklardaki RALPH teleskobu program yöneticisi5 Ağustos 2020 · WGPSN
HardieRobert H. Hardie, Amerikalı gök bilimci, Pluto'nun 6,4 günlük rotasyon döneminin ortak kaşifi3 Ocak 2020 · WGPSN
HarringtonRobert Sutton Harrington, Charon'un ortak kâşifi
HollisAndrew J. Hollis, Büyük Britanyalı astronom
K. EdgeworthKenneth Edgeworth, Kuiper Kuşağı'nı ortayan atan İrlandalı astronom
KhareBishun Khare, Gezegen atmosferlerinde uzmanlaşmış Hint-Amerikalı kimyager, tholinleri kapsamlı bir şekilde inceledi30 Mayıs 2019 · WGPSN
KiladzeRolan Il'ich Kiladze, Plüton'un dinamiklerini, astrometrisini ve fotometrisini araştıran Gürcü gök bilimci30 Mayıs 2019 · WGPSN
KowalCharles T. Kowal, ilk centauru keşfeden Amerikalı astronom
OortJan Oort, Oort Bulutu'nu ortaya atan Hollandalı astronom
PulfrichCarl Pulfrich, Plüton'u keşfetmek için kullanılan göz kırpma karşılaştırıcısını geliştiren Alman fizikçi5 Ağustos 2020 · WGPSN
SafronovViktor Safronov, Rus astronom
SimonelliDamon Simonelli, Amerikalı astronom ve Plüton jeoloğu30 Mayıs 2019 · WGPSN
ZagarDamon Francesco, Plüton yörüngesinin ilk çalışmalarını yürüten İtalyan astronom5 Ağustos 2020 · WGPSN

Dorsa

Dorsum bir sırttır. Plütonlu dorsa (dorsumlar) mitolojideki yeraltı dünyasına göre isimlendiriliyor. Aşağıda New Horizons ekibinin seçtiği resmî olmayan isimlerin listesi yer almaktadır (yukarıda listelenen temaların hepsine karşılık gelen isimler değil).[2] Resmî olarak tasdik edilmiş isimler bu şekilde etiketlenmiştir.[1]

Özellik Kimin ismi verildiği İsmin tasdiki
(Tarih · Referans)
Pandemonium Dorsa John Milton'ın şiirlerindeki Cehennem'in başkenti Pandæmonium
Tartarus Dorsa Tartarus, Yunan mitolojisindeki cehennem çukuru 8 Ağustos 2017 · WGPSN

Fluctūs

Fluctus (okunuşu fluktu:s), sıvının dışarı akışıyla kaplanmış bir arazidir. Plütonlu fluctūs (fluctuslar), yeraltı dünyasının gezginlerine göre isimlendiriliyor. Aşağıda, New Horizons ekibinin seçtiği resmî olmayan isimlerin listesi yer almaktadır (yukarıda listelenen temaların hepsine karşılık gelen isimler değil).[2] Resmî olarak tasdik edilmiş isimler bu şekilde etiketlenmiştir.[1][4]

Özellik Kimin ismi verildiği İsmin tasdiki
(Tarih · Referans)
Dionysus Fluctus Dionysus, oyun yazarı Euripides'i geri getirmek için Hades'e (yeraltı dünyası) giden Yunan mitolojisi tanrısı
Mpobe FluctusMpobe, Baganda mitolojisinde yeraltı dünyasına isteyerek giren bir kahraman
Pere Porter Fluctus Pere Porter, 16-17. asra ait ahlaki bir romanın karakteri olup cehennemi ziyaret etti.
Xanthias Fluctus Xanthias, Yunan mitolojisinde yeraltına seyahatinde Dionysos'a katılan köle

Fossae

Fossa, hendeğe benzer bir özelliktir. Plüton fossaları yeraltı mitleri ile ilgili figürlere göre isimlendiriliyor. Aşağıda New Horizons ekibinin seçtiği resmî olmayan isimlerin listesi yer almaktadır (yukarıda listelenen temaların hepsine karşılık gelen isimler değil).[2] Resmî olarak tasdik edilmiş isimler bu şekilde etiketlenmiştir.[1]

Özellik Kimin ismi verildiği İsmin tasdiki
(Tarih · Referans)
Beatrice Fossa İlahî Komedya’da Cennet'e Araf olan Beatrice Portinari
Djanggawul Fossae Djanggawul, Djanggawul, Ölüler Adası'ndan Yolngu yaratılış figürleri 8 Ağustos 2017 · WGPSN
Dumuzi Fossa Dumuzid, karısı İnanna'yı yeraltında başkasıyla değiştiren efsanevi Sümer kralı
İnanna Fossa İnanna, yeraltı dünyasına inen Sümer tanrıçası
Kaknú FossaKaknú, Ohlone, Wiwe ile savaşmak için yeraltı dünyasına seyahat eden, bir peregrine şahini andıran efsanevi kahraman13 Ağustos 2019 · WGPSN
Mwindo FossaeMwindo, yeraltı dünyasına seyahat eden efsanevi Nyanga kahramanı30 Mayıs 2019 · WGPSN
Sleipnir Fossae Sleipnir, Odin'in yeraltı dünyasına girerken bindiği at 8 Ağustos 2017 · WGPSN
Sun Wukong Fossa Cehennem'e giden Çin Maymun Kralı Sun Wukong
Uncama FossaUncama, Yeraltında bir kirpiyi takip eden ve ölü ruhların köyüne gelen Zulu masalı kahramanı3 Ocak 2020 · WGPSN
Virgil Fossae Dante'nin İlahî Komedya'sındaki Cehennem ve Araf'dan geçerken kılavuzluk yapan Virgil 8 Ağustos 2017 · WGPSN

Lacūs

Lacus (okunuşu laku:s), bir "göl" veya küçük bir düzlüktür. Aşağıda New Horizons ekibinin seçtiği resmî olmayan isimlerin listesi yer almaktadır (yukarıda listelenen temaların hepsine karşılık gelen isimler değil).[2][4] Resmî olarak tasdik edilmiş isimler bu şekilde etiketlenmiştir.[1]

Özellik Kimin ismi verildiği İsmin tasdiki
(Tarih · Referans)
Alcyonia Lacus Alkyonian Gölü olarak da bilinen Lerna, Yunan mitolojisindeki yeraltı dünyasına girişti. 30 Mayıs 2019 · WGPSN

Lineae

Linea ince uzun bir yer şeklidir. Plütonlu lineae uzay sondalarına göre isimlendiriliyor. Aşağıda New Horizons ekibinin seçtiği resmî olmayan isimlerin listesi yer almaktadır (yukarıda listelenen temaların hepsine karşılık gelen isimler değil).[2] Resmî olarak tasdik edilmiş isimler bu şekilde etiketlenmiştir.[1]

Özellik Kimin ismi verildiği İsmin tasdiki
(Tarih · Referans)
Chandrayaan Linea Hindistan'ın ilk ay sondaları olan Chandrayaan programı
Luna Linea Ay'ı ziyaret eden ilk uzay aracını hazırlayan Luna programı
Yutu Linea Yutu, ilk Çinli ay gezgini

Maculae

Makula, karanlık bir noktadır. Plütonlu makulalar (maculae), kurgu ve mitolojiden gelen yeraltı yaratıklarına göre isimlendirilir. Aşağıda New Horizons ekibinin seçtiği resmî olmayan isimlerin listesi yer almaktadır (yukarıda listelenen temaların hepsine karşılık gelen isimler değil).[2] Resmî olarak tasdik edilmiş isimler bu şekilde etiketlenmiştir.[1]

Özellik Kimin ismi verildiği İsmin tasdiki
(Tarih · Referans)
Ala Macula Ala, İgboların yeraltı dünyasının bir tanrısı
Balrog Macula Balrog, J.R.R. Tolkien'nin yazılarındaki bir yeraltı iblisi.
Cadejo Macula Cadejo, Orta Amerika folklorundan
Cthulhu Macula[6]Cthulhu, H.P. Lovecraft'ın yazılarında eski bir tanrı.
Hun-Came Macula Popol Vuh’un önde gelen Maya ölüm tanrılarından biri.
Krun Macula Krun, yeraltı dünyasının Mandeist derebeyi
Meng-p'o Macula Meng Po, ölümden sonra unutkanlığın Çin tanrıçası
Morgoth Macula Morgoth, J.R.R. Tolkien'in yazılarında bir kötülük figürü.
Vucub-Came Macula Popol Vuh’un önde gelen Maya ölüm tanrılarından biri.

Montes

Mons, bir dağdır. Plütonlu montes (dağ sıraları) kâşiflerin ve maceracıların adını almıştır. Aşağıda New Horizons ekibinin seçtiği resmî olmayan isimlerin listesi yer almaktadır (yukarıda listelenen temaların hepsine karşılık gelen isimler değil).[2] Resmî olarak tasdik edilmiş isimler bu şekilde etiketlenmiştir.[1]

Özellik Kimin ismi verildiği İsmin tasdiki
(Tarih · Referans)
al-İdrisî Montes Muhammad al-Idrisi, Orta Çağ Murâbıt kâşifi 2017-08-08 · WGPSN
Barét MontesaJeanne Barét, Dünya'nın çevresini dolaşan ilk kadın2018-04-26 · WGPSN
Elcano MontesJuan Sebastián Elcano, completed Magellan's circumnavigation after his death2019-05-30 · WGPSN
Enrique Montes[7]
Hillary MontesEdmund Hillary, Everest Dağı'na (Tenzing Norgay ile) çıkan ilk insan 2017-08-08 · WGPSN
Piccard Mons Auguste Piccard, 23 kilometreye yükselebilen balonlarla üst atmosferin ölçümlerini yaptı 2019-05-30 · WGPSN
Pigafetta MontesAntonio Pigafetta, participated in Magellan's circumnavigation and wrote its only first-hand record2019-05-30 · WGPSN
Tabei MontesJunko Tabei, first woman to climb both Mount Everest and the Seven Summits2019-11-19 · WGPSN
Tenzing MontesbTenzing Norgay, Everest Dağı'na (Edmund Hillary ile) çıkan ilk insan 2017-08-08 · WGPSN
Wright Mons Wilbur Wright ve Orville Wright, uçağın icadı, uçakla ilk uçuş[8]2019-05-30 · WGPSN
Zheng He Montes Zheng He, Orta Çağ'ın Çinli kaşifi
a.^ Formerly Baré Montes
b.^ Formerly Norgay Montes

Paludes

Palus (kelimenin tam anlamıyla "bataklık"), küçük bir ovadır. Plüton'daki Paludes, tarihî kâşiflerin adını almıştır. Aşağıda New Horizons ekibinin seçtiği resmî olmayan isimlerin listesi yer almaktadır (yukarıda listelenen temaların hepsine karşılık gelen isimler değil).[2][4] Resmî olarak tasdik edilmiş isimler bu şekilde etiketlenmiştir.[1]

Özellik Kimin ismi verildiği İsmin tasdiki
(Tarih · Referans)
David-Néel Palus Alexandra David-Néel, en çok Tibet'te 1924'teki Lhasa ziyareti ile bilinen Belçikalı-Fransız kaşif
Hyecho PalusHyecho, Korean traveler and scholar, crossed Asia from China to Arabia and back in 724-7272020-01-02 · WGPSN
Tinne Paludes Alexine Tinne, Sahara'yı geçmeye çalışan ilk Avrupalı Hollandalı kadın seyyah

Plana

Planum, bir yayla veya yüksek düzdür. Bunlardan biri (Sputnik Planum) Plüton'da önce tespit edildi; ama o zamandan beri bir planitia olduğu anlaşıldı.

Planitiae

Planitia, plana'dan farklı olarak alçak arazide yer aldıklarından alçaktaki düzlüklerdir. Aşağıda New Horizons ekibinin seçtiği resmî olmayan isimlerin listesi yer almaktadır (yukarıda listelenen temaların hepsine karşılık gelen isimler değil).[2] Resmî olarak tasdik edilmeş isimler bu şekilde etiketlenmiştir.[1]

Özellik Kimin ismi verildiği İsmin tasdiki
(Tarih · Referans)
Bird Planitia [9]19. asır İngiliz kâşifi Isabella Bird[10]
Piri Planitia Yeni Dünya'nın ilk haritasının yapan Pîrî Reis[11]
Sputnik Planitia [11]Sputnik 1, Sputnik 1, Dünya'nın yörüngesinde dönen ilk uydu 2017-08-08 · WGPSN

Regiones

Regio, coğrafî olarak etrafından ayrılmış bir bölgedir. Plüton regioları (regiones), kurgu ve mitolojide yeraltı dünyasının ruhlarına veya Plüton'un çalışmasıyla ilişkili bilim insanlarına göre isimlendiriliyor. Aşağıda New Horizons ekibinin seçtiği resmî olmayan isimlerin listesi yer almaktadır (yukarıda listelenen temaların hepsine karşılık gelen isimler değil).[2] Resmî olarak tasdik edilmiş isimler bu şekilde etiketlenmiştir. [2] Böyle bir özellik olan ve önceleri Cthulhu Regio denilen özellik, şimdi bir makula olarak kabul edilir.[6][12]

Özellik Kimin ismi verildiği İsmin tasdiki
(Tarih · Referans)
Lowell Regio X. Gezegen ile ilgili düşünceleriyle Plüton'un keşfine istemeyerek sebep olan Percival Lowell2019-05-30 · WGPSN
Tombaugh Regio Clyde Tombaugh, Plüton'un kâşifi 2017-08-08 · WGPSN

Rupēs

Rupes, dik bir kayalıktır. Plütonlu rupesler (rupēs), kâşiflere göre isimlendirilir. Aşağıda New Horizons ekibinin seçtiği resmî olmayan isimlerin listesi yer almaktadır (yukarıda listelenen temaların hepsine karşılık gelen isimler değil).[2] Resmî olarak tasdik edilmiş isimler bu şekilde etiketlenmiştir.[1]

Özellik Kimin ismi verildiği İsmin tasdiki
(Tarih · Referans)
Cousteau Rupes Jacques Cousteau, deniz altının kaşifi
Eriksson Rupes Leif Erikson, Amerika'nın ilk İzlandalı kaşifi
Piri Rupes Yeni Dünya'nın ilk haritasının yapan Pîrî Reis[11]2019-05-30 · WGPSN

Terrae

Terra, geniş bir toprak kütlesidir. Plütonlu terralar (terrae), uzay sondalarına göre isimlendirilir. Aşağıda New Horizons ekibinin seçtiği resmî olmayan isimlerin listesi yer almaktadır (yukarıda listelenen temaların hepsine karşılık gelen isimler değil).[2] Resmî olarak tasdik edilmiş isimler bu şekilde etiketlenmiştir.[1]

Özellik Kimin ismi verildiği İsmin tasdiki
(Tarih · Referans)
Hayabusa Terra Hayabusa, Hayabusa, bir asteroid örneğini geri getiren ilk uzay aracı 2017-08-08 · WGPSN
Pioneer Terra Pioneer programı, dış Güneş Sistemi'ni keşfetmek için yapılan ilk uzay aracı
Vega Terra Venüs'ün yüzeyine sondalar bırakmanın yanı sıra Halley Kuyruklu Yıldızı'nın ilk yakından geçişlerini yapan Vega programı[11]2019-05-30 · WGPSN
Venera Terra Venera programı, Venüs'e ilk inen araçlar2019-05-30 · WGPSN
Viking Terra Viking programı, Mars'a inen araçlar
Voyager Terra Voyager programı, Jüpiter, Satürn, Uranüs, Neptün ve yıldızlararası uzaydaki ilk uzay araçları. 2017-08-08 · WGPSN

Valles

Vallis, bir vadidir. Plütonlu valles, tarihî kâşiflerin ismini almıştır. Aşağıda New Horizons ekibinin seçtiği resmî olmayan isimlerin listesi yer almaktadır (yukarıda listelenen temaların hepsine karşılık gelen isimler değil).[2][4] Resmî olarak tasdik edilmiş isimler bu şekilde etiketlenmiştir.[1]

FeatureKimin ismi verildiğiİsmin tasdiki
(Tarih · Referans)
Heyerdahl VallisThor Heyerdahl, Norveçli maceraperest ve etnograf
Hunahpu VallesHunahpu, one of the mythological Maya Hero Twins2019-05-30 · WGPSN
Kupe VallisKupe, Yeni Zelanda'nın efsanevi kaşifi

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q "Pluto Features Given First Official Names". NASA. 7 Eylül 2017. 17 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2018. 
  2. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q "Global Mosaics of Pluto and Charon (unofficially named features)". APL – New Horizons. 8 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2017. 
  3. ^ "Naming of Astronomical Objects". IAU – International Astronomical Unition. 4 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2017. 
  4. ^ a b c d e Oliver L. White, Jeffrey M. Moore, William B. McKinnon, John R. Spencer, Alan D. Howard, Paul M. Schenk, Ross A. Beyer, Francis Nimmo, Kelsi N. Singer, Orkan M. Umurhan, S. Alan Stern, Kimberly Ennico, Cathy B. Olkin, Harold A. Weaver, Leslie A. Young, Andrew F. Cheng, Tanguy Bertrand, Richard P. Binzel, Alissa M. Earle, Will M. Grundy, Tod R. Lauer, Silvia Protopapa, Stuart J. Robbins, Bernard Schmitt, the New Horizons Science Team (2017). "Geological mapping of Sputnik Planitia on Pluto" (PDF). Icarus. Bibcode:2017Icar..287..261W. doi:10.1016/j.icarus.2017.01.011. 14 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ocak 2017. 
  5. ^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2018. 
  6. ^ a b Stern, S. A.; Grundy, W.; McKinnon, W. B.; Weaver, H. A.; Young, L. A. "The Pluto System After New Horizons". arXiv:1712.05669 $2. 
  7. ^ Moore, Jeffrey M.; ve diğerleri. (15 Ocak 2018). "Bladed Terrain on Pluto: Possible origins and evolution" (PDF). Icarus. Cilt 300. ss. 129-144. Bibcode:2018Icar..300..129M. doi:10.1016/j.icarus.2017.08.031. 12 Kasım 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Kasım 2017. 
  8. ^ "Tally Results". Ourpluto.org. 8 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Aralık 2015. 
  9. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 5 Nisan 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2018. 
  10. ^ "Public campaign to name the surface features on Pluto and Charon". SETI Institute. 13 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Eylül 2017. 
  11. ^ a b c d "What's eating at Pluto?". NASA. NASA. 18 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2016. 
  12. ^ Amanda M. Zangari; ve diğerleri. (Kasım 2015). "New Horizons disk-integrated approach photometry of Pluto and Charon". American Astronomical Society, DPS meeting #47, id.210.01. 9 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Aralık 2017. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Plüton</span> Cüce gezegen

Plüton, Kuiper Kuşağı'nda bulunan bir cüce gezegendir. Güneş Sistemi'nde bilinen en büyük cüce gezegen ve Neptün ötesi cisim ve doğrudan Güneş etrafında dolanan en büyük on altıncı cisimdir. 2006 yılına dek gezegen olarak sınıflandırılmaktaydı. Plüton, bünyesinde birçok cisim barındıran Kuiper Kuşağı'nın en belirgin üyelerinden biridir.

Neptün ötesi cisim Güneş Sistemi'nde bulunup ortalama yörüngesi Neptün'ün yarı büyük ekseninden daha büyük olan küçük gezegenlerin genel ismidir. Uzayın bu bölümünde kalan Kuiper kuşağı, Oort bulutu ve dağınık disk cisimleri bu kategoridendir.

<span class="mw-page-title-main">Cüce gezegen</span> Güneşin veya başka bir yıldızın etrafında hareket eden, gezegen olarak kabul edilebilecek kadar büyük olmayan yuvarlak bir metal ve kaya veya gaz kütlesi

Cüce gezegen, doğrudan Güneş etrafında hareket ettiği bir yörüngede bulunan, bu nedenle başka bir cismin doğal uydusu olmayan, kütleçekimsel olarak yuvarlak olacak kadar büyük, ancak Güneş Sistemi'nin sekiz klasik gezegeni gibi yörünge baskınlığı elde etmek için yetersiz olan küçük gezegen kütleli bir cisimdir. En tipik cüce gezegen örneği, 2006 yılında "cüce" kavramı benimsenmeden önce onlarca yıl boyunca bir gezegen olarak kabul edilen Plüton'dur.

<span class="mw-page-title-main">Bizans imparatorları listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Bizans imparatorları listesi, Bizans İmparatorluğu'nun imparatorları hakkında kısa ayrıntılar sağlayan ve bu uzun süren imparatorluğun başına geçmiş olan kişileri hepsini bir arada gösteren bir bilgi kaynağıdır. Bu genel olarak, tek başına imparatorluk yapmayan ya da kıdemli imparator unvanını hiçbir zaman taşımayan birçok Bizans hükümdarlarının isimlerini kapsamamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">FA Cup</span>

The Football Association Challenge Cup veya yaygın kullanılan adıyla FA Cup, her yıl İngiltere'de düzenlenen futbol turnuvası. 1871 yılında kurulmuş olup, dünyadaki ilk futbol yarışmasıdır. Turnuvayı kazanan ekip UEFA Avrupa Ligi gruplarına direkt katılma hakkı elde eder.

<i>New Horizons</i>

New Horizons NASA tarafından yürütülen bir insansız uzay uçuşu görevidir. Cüce gezegen Plüton ve uydularına uçuş yapan ilk uzay aracıdır. 19 Ocak 2006'da başarıyla fırlatılmıştır. 28 Şubat 2007 saat 5:43:40 UTC'da Jüpiter'in yanından geçen New Horizons 'ın Güneş Sistemi' ni terk etmeden önce Temmuz 2015'te Plüton'a en yakın noktadan geçerek gezegenin yapısı ve atmosferini incelemiştir. Ayrıca, Plüton'un kaşifi Clyde Tombaugh'un küllerinin bir kısmı bu insansız uzay aracının içindedir. Uzay aracı New Horizon 6 Aralık 2014 tarihinde bekleme modundan uyanarak Dünya'ya sinyal göndermiştir.

<span class="mw-page-title-main">Charon (uydu)</span> Küçük gezegen Plütonun en büyük doğal uydusu

Charon, cüce gezegen Plüton'un bilinen beş doğal uydusunun en büyüğüdür. Ortalama yarıçapı 606 km (377 mi) olan Charon, Plüton, Eris, Haumea, Makemake ve Gonggong'dan sonra bilinen altıncı büyük Neptün ötesi cisimdir. 1978 yılında James Christy tarafından Washington, DC'deki Amerika Birleşik Devletleri Deniz Gözlemevi'nin Flagstaff İstasyonu'nda (NOFS) çekilen fotoğraf plakaları kullanılarak keşfedildi. Plüton'un diğer uyduları Nix ve Hydra'nın 2005 yılında, Kerberos'un 2011 yılında ve Styx'in ise 2012 yılında keşfinden sonra (134340) Pluto I olarak da tanımlanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Eris (cüce gezegen)</span> Güneş Sistemindeki 2. en büyük cüce gezegen

Eris, Güneş Sistemi'nde bilinen en kütleli ve ikinci en büyük cüce gezegendir. Dağınık diskte bulunan bir Neptün ötesi cisimdir (TNO) ve yüksek bir yörünge dışmerkezliğine sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Kerberos (uydu)</span> Plütonun uydusu ve dört uydudan biridir

Kerberos, en uzun ekseninde yaklaşık 19 kilometre boyunda olan Plüton'un küçük bir doğal uydusudur. Plüton'un keşfedilen dördüncü doğal uydusuydu ve varlığı 20 Temmuz 2011'de ilan edildi. Temmuz 2015'te New Horizons uzay aracı tarafından Plüton ve diğer dört uydusuyla birlikte görüntülendi. Kerberos'un New Horizons görevinde elde edilen ilk görüntüsü 22 Ekim 2015'te kamuoyuna açıklandı.

<span class="mw-page-title-main">Doğal uydu</span> bir gezegenin yörüngesinde dönen gök cismi

Doğal uydu, en yaygın kullanımıyla, bir gezegenin, cüce gezegenin veya küçük bir Güneş Sistemi cisminin yörüngesinde dönen astronomik bir cisimdir.

<span class="mw-page-title-main">Styx (uydu)</span> Plütonun en küçük doğal uydusu

Styx, Plüton'un en küçük doğal uydusudur. Keşfiyle 11 Temmuz 2012'de açıklanan Styx, New Horizons uzay aracı tarafından Temmuz 2015'te, Plüton ve gezegenin diğer uydularıyla birlikte görüntülenerek tek bir fotoğrafı çekildi. Gezegene en yakın ikinci uydu olup keşfi Temmuz 2011'de açıklanan Kerberos'un ardından gezegenin keşfedilen beşinci uydusudur. En uzun ekseninin uzunluğu yaklaşık 16 km olan Styx'in yörünge periyodu 20,1 gündür.

<span class="mw-page-title-main">Plüton'un jeolojisi</span> Küçük gezegen Plütonun yüzeyinin, kabuğunun ve iç kısmının bilimsel çalışması

Plüton'un jeolojisi Plüton yüzeyi, kabuğu ve iç yapısının karakteristiklerinden meydana gelir. Dünya'dan Plüton'un mesafesi fazla olduğundan cüce gezegeni Dünya'dan derinlemesine incelemek zordur. Bu sebeple Plüton ile ilgili birçok detay, New Horizons'un Plüton Sistemi içinden geçmesiyle 14 Temmuz 2015 ve sonrasına kadar bilinemedi.

<span class="mw-page-title-main">Plüton'un coğrafyası</span>

Plüton'un coğrafyası Plüton ile ilgili bölgelerin sınırlarının çizilmesini ve karakterizasyonu gerektirir. Plüton coğrafyası ağırlıklı olarak Dünya'da fizikî coğrafya adı verilene odaklanmıştır; yani Plüton üzerindeki fiziksel özelliklerin dağılımı ve kartografik temsillerini konu alır. 14 Temmuz 2015 tarihinde New Horizons uzay aracı Plüton'a uçan ilk uzay aracı olmuştur. Gök cisminin yanındanki kısa geçişi sırasında New Horizons, detaylı coğrafî ölçümler ve Plüton ile uydularının rasatını yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Plüton'un atmosferi</span>

Plüton'un atmosferi, cüce gezegenin etrafını saran bir gaz tabakasıdır. Genelde Plüton'un yüzeyinde buzlarıyla dengede olan azot (N2), metan (CH4) ve karbon monoksit (CO) gazlarından meydana gelen ince bir atmosferdir. Yüzey basıncı 0,65 ilâ 2,4 Pa (6,5 ilâ 24 μbar) arasında olup kabaca Dünya'daki atmosfer basıncınin 1/1.000.000 ilâ 1/100.000'idir. Plüton'un eliptik yörüngesinin atmosferi üzerinde büyük ölçüde etkilediği tahmin edilmektedir: Plüton Güneş'ten uzaklaştıkça atmosferinin yavaş yavaş donması gerekir. Plüton, Güneş'e daha yakınken Plüton'un sert yüzeği ısınır ve böylece buzlar süblimleşir. Terin cilt üzerinde buharlaşmasıyla vücudu serinletmesi gibi bu süblimasyonla bir nevî zıt sera etkisi görülür.

<span class="mw-page-title-main">486958 Arrokoth</span>

486958 Arrokoth (geçici atama 2014 MU69; eski takma adı Ultima Thule), Kuiper Kuşağı'nda bulunan bir Neptün ötesi cisimdir. Arrokoth, NASA uzay sondası New Horizons'un 1 Ocak 2019 tarihinde uçuş yaparak bir uzay aracı tarafından ziyaret edilen Güneş Sistemi'ndeki en uzak ve en ilkel cisim olmuştur. Arrokoth, iki gezegenimsi cisimden oluşan, 36 km (22 mi) uzunluğunda bir kontak ikilidir. Bu iki cisim, 21 ve 15 km (13 ve 9 mi) çaplarındadır ve büyük eksenleri boyunca birleşik bir yapıdadır. Yörünge süresi yaklaşık 298 yıl olan ve düşük bir yörünge eğikliği ve dış merkezliğe sahip olan Arrokoth, soğuk klasik Kuiper Kuşağı cismi olarak sınıflandırılır.

<span class="mw-page-title-main">Sputnik Planum</span>

Sputnik Planum, Plüton'da 1.050 ila 800 km boyutlarında yüksek albedolu buzlu bir yayladır. Çoğu kuzey yarıkürede bulunmakta olmasına rağmen ekvatoru geçmektedir. Çoğu düzensiz çokgenlerle kaplı olan U şekilli vadilerle birbirinden ayrılmış bir yüzeye sahiptir. Çokgenler ortalamada karşıdan karşıya 33 km'dir. Bâzı durumlarda U şekilli vadiler, bloklu dağlar veya tepelerle doludur ya da koyu malzeme içerir. Sputnik Planum, kalp şeklindeki Tombaugh Regio'nun batı lobunu oluşturur. Yüzeyinde süblimasyona delil teşkîl eden rüzgâr çizgileri görünmektedir. Karanlık çizgiler birkaç kilometre uzunluğunda olup hepsi aynı yöndedirler. Yayla, aynı zamanda büyük ihtimalle süblimasyonun meydana getirdiği çukurlar ihtiva eder. Sputnik Planum, adını Dünya'nın ilk yapay uydusundan almıştır. Planumda New Horizons tarafından tespit edilebilir hiçbir krater olmadığından yüzeyin 10 milyon yıldan daha genç olması gerektiği sonucuna varılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Hillary Montes</span> Plütonun yüzeyi üzerinden 1,6 kmye ulaşmış dağlar

Hillary Montes cüce gezegen Plüton'un yüzeyi üzerinden 1,6 km'ye ulaşmış dağlardır. Norgay Montes'un kuzeybatısında, Sputnik Planum'un güneybatı sınır bölgesinde, Tombaugh Bölgesi'nin güneyinde bulunur. Hillary Montes, ilk defa 14 Temmuz 2015 tarihinde New Horizons uzay aracı tarafından görüntülenip NASA tarafından 24 Temmuz 2015 tarihinde haber verilmiştir. Dağlar, 29 Mayıs 1953 tarihinde Dünya'nın en yüksek zirvesi olan Everest Dağı'na çıkan Yeni Zelandalı dağcı Sir Edmund Hillary, ve onunla beraber gelen Nepalli dağcı Şerpa Tenzing Norgay'e göre adlandırılır.

<span class="mw-page-title-main">Windows Live Expo</span>

Windows Live Expo Windows Live hizmet yelpazesinin bir parçası olarak Microsoft tarafından tanıtılan seri ilan hizmeti ve sosyal paylaşım sitesidir. Microsoft tarafından bir "çevrimiçi sosyal pazar" olarak tanımlandı. Web sitesi 31 Temmuz 2008'de faaliyete son verdi.

Aşağıda Korece isimler verilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Küçük gezegenler listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Aşağıda, artan sayısal sırayla numaralandırılmış küçük gezegenlerin bir listesi bulunmaktadır. Kuyruklu yıldızlar hariç, asteroitler, uzak cisimler ve cüce gezegenler dahil olmak üzere küçük gezegenlerin tümü Güneş Sistemi'ndeki küçük gök cisimleri olarak bilinir. Bu gezegenlerin listeleri, her biri 1000 küçük gezegen içeren yüzlerce sayfalık kataloglardan oluşmaktadır. Uluslararası Astronomi Birliği adına, Küçük Gezegen Merkezi, Minor Planet Sirkülerlerinde her yıl binlerce yeni numaralandırılmış küçük gezegen yayınlamaktadır. Haziran 2024 itibarıyla, toplamda 1.367.486 adet gözlemlenen cisimden 669.991 tanesi numaralandırılmış küçük gezegenlerdir. Geriye kalanlar ise henüz numaralandırılmamış küçük gezegenler ve kuyruklu yıldızlardır.