İçeriğe atla

Plüton'un atmosferi

Ayrılırken Plüton'un 80 km yükseklikte olup Güneş tarafından aydınlatılan atmosferini gösteren New Horizons'un çektiği fotoğraf.[1][2][3]

Plüton'un atmosferi, cüce gezegenin etrafını saran bir gaz tabakasıdır. Genelde Plüton'un yüzeyinde buzlarıyla dengede olan azot (N2), metan (CH4) ve karbon monoksit (CO) gazlarından meydana gelen ince bir atmosferdir.[2][3][4] Yüzey basıncı 0,65 ilâ 2,4 Pa (6,5 ilâ 24 μbar) arasında olup[5] kabaca Dünya'daki atmosfer basıncınin 1/1.000.000 ilâ 1/100.000'idir. Plüton'un eliptik yörüngesinin atmosferi üzerinde büyük ölçüde etkilediği tahmin edilmektedir: Plüton Güneş'ten uzaklaştıkça atmosferinin yavaş yavaş donması gerekir. Plüton, Güneş'e daha yakınken Plüton'un sert yüzeği ısınır ve böylece buzlar süblimleşir. Terin cilt üzerinde buharlaşmasıyla vücudu serinletmesi gibi bu süblimasyonla bir nevî zıt sera etkisi görülür.

Güçlü bir sera gazı olan metanın varlığı, Plüton'un atmosferinde sıcaklık terselmesine sebebiyet vererek yüzeyin 10 km üzerinde sıcaklığın yüzeydekinden 36 K daha sıcak olmasına sebebdir.[6] Atmosferin aşağı kısmındakı metan konsantrasyonu, üst kısmına göre daha yüksektir.[6]

Plüton'un Güneş'ten uzaklaşmasına rağmen 2002'de atmosfer basıncı (0,3 Pa), Plüton'un kuzey kutbunun 120 senelik bir aradan sonra gölgeden çıkmasından dolayı 1988'den daha yüksekti. Güneş ışınları, azotun kutup örtüsünün süblimasyonunun başlamasına sebebiyet vermiştir. Bu gazın artık karanlıkta kalmış güney kutup örtüsünün üzerinde donması onyıllar sürecektir.[7] Atmosferi şekillendiren bâzı moleküllerin enerjileri, Plüton'nun zayıf çekim kuvvetini aşarak uzaya kaçınca Güneş'in morötesi ışınları tarafından iyonize edilirler. Güneş rüzgârı, iyonların meydana getirdiği engelle karşılaşınca (kırmızı bölgede gösterildiği gibi) muhtemelen Plüton'un Güneş'e bakan tarafında bir şok dalgası oluşturarak yavaşlar ve yolundan sapar. İyonlar, Güneş rüzgârınca akıntısına "kapılarak" cüce gezegenin yanından geçerek bir iyon veya plazma kuyruğu (mavi bölge) oluştururlar. Plüton'un etrafandaki Güneş rüzgârı, New Horizons uzay aracının SWAP ölçü aletiyle bu düşük enerjili atmosferik iyonları 14 Temmuz 2015'te en yakınından geçtikten kısa bir süre sonra ilk defa ölçmüştür. Böyle ölçümler, SWAP takımının Plüton'un atmosferini kaybediş hızını tespit edip böylece Plüton'un atmosferi ve yüzeyinin nasıl geliştiği konusunda fikir verecektir.[8]

Rasat tarihçesi

New Horizons'un 14 Temmuz 2015'te gözlemlediği Plüton'un atmosfer basıncı.

Plüton'un atmosferinin varlığı ilk defa 1985'te İsrail'deki Wise Rasathanesi'nden Noah Brosch ve Haim Mendelson tarafından ortaya atıldı[9] ve 1988'de Uçun Kuiper Rasathanesi tarafından Plüton'un yıldızları örtmesi esnasında gözlemlendi.[10] Atmosfersiz bir cisim, bir yıldızın önünden geçtiğinde yıldız rasat eden için âniden yok olur; Plüton'un hâlinde yıldız tedricen karardı.[9] Kararma oranında atmosfer basıncının 0,15 Pa, yanı takriben Dünya'nınkinin 1/700.000'i olduğu tespit edildi.[11]

Plüton'un atmosferinin bir Güneş tutulması sırasında New Horizons tarafından tespiti.[12]
Plüton'un atmosferinde pus tabakaları (14 Temmuz 2015).
Plüton yüzeyinin bir sanatçı tarafından çiziminde atmosferik pusu ve gökte Charon'la Güneş görülmektedir.

2002'de Paris Rasathanesi'nden Bruno Sicardy,[13] MIT'den James L. Elliot[14] ve Williams Koleji'nden Jay Pasachoff,[15] Plüton'un başka bir yıldızın önünden geçmesini gözlemledi. O sırada Plüton, 1988'e göre Güneş'ten daha uzakta olmasına ve dolayısıyla daha soğuk ve seyreltilmiş bir atmosferi olması beklenirken atmosfer basıncının 0,3 Pa olduğu tahmin edildi. Bu uyuşmazlığın bir açıklaması, 1987'de Plüton'un kuzey kutbunun 120 senelik bir aradan sonra gölgeden çıkarak tekrar gün yüzü görmesi ve böylece azotun kutup örtüsünden süblimasyonuydu. Atmosfere böylece karışan fazla nitrojenin atmosferden artık karanlıkta kalan güney kutbu üzerinde süblimasyonu onyıllar sürecektir.[7] Aynı çalışmada elde edilen verilerdeki atlamalar, Plüton'un atmosferinde rüzgarın ilk delili olabilecek sonucu ortaya çıkardı.[7] Başka bir yıldız tutulması, MIT-Williams Koleji takımından James L. Elliot, Jay Pasachoff ve Southwest Research Institute'ta Leslie A. Young tarafından yönetilen başka bir takım tarafından 12 Haziran 2006'da Avustralya'dan gözlemlendi.[16]

2006'da bilim insanları Submillimeter Array'i kullanarak Plüton'un sıcaklığının takriben 43 K (-230 °C; -382 °F), yani tahmin edilenden 10 K daha soğuk olduğunu tespit ettiler.[17]

Ekim 2006'da NASA'nın Ames Araştırma Merkezi'nden Dale Cruikshank (New Horizons'un eş araştırmacılarından biri) ve iş arkadaşları, Plüton'un yüzeyinde etanı (C2H6) spektroskopik olarak keşfetti. Bu etan, Plüton'un yüzeyinde donmuş metanın fotolizi veya radyoliziyle(, yanı Güneş ışığı ve yüklü parçacıklarla kimyasal değişim) meydana gelir ve atmosferde kalır.[18]

29 Haziran 2015'te Plüton, uzak bir yıldız ve Dünya arasından geçince Yeni Zelanda yakınlarında bir gölge oluşturarak havadaki bir rasathane olan SOFIA tarafından Plüton'un atmosferini tetkike imkân verdi. Sonuçlar Temmuz 2016'da yayınlanacaktır.[19]

14 Temmuz 2015'te New Horizons, Dünya tabanlı rasatların ölçtüğü atmosfer basıncının ancak yarısını ölçebilmiştir.[20]

Kaynakça

  1. ^ "New Horizons Plüton'da Mission Briefing - Temmuz 24, 2016". NASA. SpaceRef. 26 Temmuz 2015. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2015. []
  2. ^ a b Chang, Kenneth (24 Temmuz 2015). "Pluto's atmosphere is thinner than expected, but still looks hazy". New York Times. 26 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2015. 
  3. ^ a b "Conditions on Plüton: Incredibly hazy with flowing ice". New York Times. 24 Temmuz 2015. 28 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2015. 
  4. ^ Croswell, Ken (1992). "Nitrogen in Pluto's atmosphere". 19 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2007. 
  5. ^ Lellouch, Emmanuel; Sicardy, Bruno; de Bergh, Catherine; Käufl, Hans U.; Kassi, Samir; Campargue, Alain (2009). "Pluto's lower atmosphere structure and methane abundance from high-resolution spectroscopy and stellar occultations". Astronomy and Astrophysics. 495 (3). ss. L17-L21. arXiv:0901.4882 $2. Bibcode:2009A&A...495L..17L. doi:10.1051/0004-6361/200911633. 
  6. ^ a b Lellouch, Emmanuel; Sicardy, Bruno; de Bergh, Catherine (2009). "Pluto's lower atmosphere structure and methane abundance from high-resolution spectroscopy and stellar occultations". Astronomy & Astrophysics. 11 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ağustos 2015. 
  7. ^ a b c Britt, Robert Roy (2003). "Puzzling seasons and signs of wind found on Pluto". Space.com. 9 Ocak 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2007. 
  8. ^ "Arşivlenmiş kopya". 8 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ağustos 2015. 
  9. ^ a b Marsden, Brian G. (26 Ağustos 1985). "Occultation by Pluto on 1985 August 19". IAU Circular. Cilt 4097. 24 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2011. 
  10. ^ Chester, Geoff. "NOFS contributes to SOFIA'S successful observation of challenging Pluto occultation" (PDF). US Naval Observatory. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 11 Şubat 2012. 
  11. ^ Johnston, William Robert (2006). "The atmospheres of Pluto and other trans-Neptunian objects". 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2007. 
  12. ^ Staff (14 Temmuz 2015). "NASA – Video (00:17) – Alice occultation – Gladstone". NASA & YouTube. 6 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2015. 
  13. ^ Sicardy, Bruno; Widemann, Thomas; Lellouch, Emmanuel; Veillet, Christian; Cuillandre, Jean-Charles; Colas, François; Roques, Françoise; Beisker, Wolfgang; Kretlow, Mike; Lagrange, Anne-Marie; Gendron, Éric; Lacombe, François; Lecacheux, Jean; Birnbaum, Cyril; Fienga, Agnès; Leyrat, Cédric; Maury, Alain; Raynaud, Élisabeth; Renner, Stefan; Schultheis, Mathias; Brooks, Kate; Delsanti, Audrey; Hainaut, Olivier R.; Gilmozzi, Roberto; Lidman, Christopher; Spyromilio, Jason; Rapaport, Michel; Rosenzweig, Patricia; Naranjo, Orlando; Porras, Luis; Díaz, F.; Calderón, H.; Carrillo, S.; Carvajal, A.; Recalde, E.; Cavero, L. Gaviria; Montalvo, Celso; Barría, Daniela; Campos, R.; Duffard, René; Levato, Hugo (10 Temmuz 2003). "Large changes in Pluto's atmosphere as revealed by recent stellar occultations". Nature. 424 (6945). Nature. ss. 168-70. Bibcode:2003Natur.424..168S. doi:10.1038/nature01766. PMID 12853950. 
  14. ^ "Pluto is undergoing global warming, researchers find". Massachusetts Institute of Technology. 9 Ekim 2002. 27 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2007. 
  15. ^ "Williams scientists contribute to new finding about Pluto". Williams College. 9 Temmuz 2003. 29 Aralık 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2007. 
  16. ^ Elliot, James L.; Person, Michael J.; Gulbis, Amanda A. S.; Adams, Elisabeth R.; Kramer, E. A.; Zuluaga, Carlos A.; Pike, Rosemary E.; Pasachoff, Jay M.; Souza, Steven P.; Babcock, Bryce A.; Gangestad, Joseph W.; Jaskot, Anne E.; Francis, Paul J.; Lucas, R.; Bosh, Amanda S.; Giles, A. Barry; Greenhill, John G.; Dieters, Stefan W.; Ramm, David J. (2006). "The size of Pluto's atmosphere as revealed by the 2006 Haziran 12 occultation". Bulletin of the American Astronomical Society. Cilt 38. s. 541. Bibcode:2006DPS....38.3102E. 
  17. ^ Than, Ker (2006). "Astronomers: Pluto colder than expected". Space.com (via CNN.com). 19 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2011. 
  18. ^ Stern, S. Alan (1 Kasım 2006). "Making Old Horizons New". The PI's Perspective. Johns Hopkins University Applied Physics Laboratory. 5 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2011. 
  19. ^ Veronico, Nicholas A.; Squires, Kate K. (29 Haziran 2015). "SOFIA in the right place at the right time for Pluto observations". NASA. 8 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Temmuz 2015. 
  20. ^ Gipson, Lillian (24 Temmuz 2015). "New Horizons Reveals Pluto's Atmospheric Pressure Has Sharply Decreased". NASA. 9 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Temmuz 2015. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Güneş Sistemi</span> Güneş ve Güneş merkezli astronomik cisimler

Güneş Sistemi, Güneş'in kütleçekim kuvvetiyle yörüngede tutulan ve çeşitli gök cisimlerinden oluşmuş bir sistemdir. Güneş ve 8 gezegen ile onların doğruluğu onaylanmış 150 uydusu, 5 cüce gezegen ile onların bilinen toplam 8 uydusu ve milyarlarca küçük gök cisminden oluşur. Küçük cisimler kategorisine asteroitler, Kuiper Kuşağı cisimleri, kuyruklu yıldızlar, gök taşları ve gezegenler arası toz girer.

<span class="mw-page-title-main">Plüton</span> Cüce gezegen

Plüton, Kuiper Kuşağı'nda bulunan bir cüce gezegendir. Güneş Sistemi'nde bilinen en büyük cüce gezegen ve Neptün ötesi cisim ve doğrudan Güneş etrafında dolanan en büyük on altıncı cisimdir. 2006 yılına dek gezegen olarak sınıflandırılmaktaydı. Plüton, bünyesinde birçok cisim barındıran Kuiper Kuşağı'nın en belirgin üyelerinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Atmosfer</span> Bir gök cismini çevreleyen gaz katmanları

Atmosfer, gaz yuvarı veya hava yuvarı herhangi bir gök cisminin etrafını saran ve gaz ile buhardan oluşan tabaka.

Neptün ötesi cisim Güneş Sistemi'nde bulunup ortalama yörüngesi Neptün'ün yarı büyük ekseninden daha büyük olan küçük gezegenlerin genel ismidir. Uzayın bu bölümünde kalan Kuiper kuşağı, Oort bulutu ve dağınık disk cisimleri bu kategoridendir.

<span class="mw-page-title-main">Kuiper Kuşağı</span> gök cisimlerinden oluşan halka

Kuiper Kuşağı, Güneş Sistemi'nin kenarında bulunan bir halkadır. Esas olarak uzay kayaları ve cüce gezegenlerden oluşur. Neptün'ün yörüngesinin ötesine oturur. Gezegensel hareket düzeyinde ve Güneş'ten yaklaşık olarak 30 ila 50 astronomik birimden uzak bir disktir. Edgeworth-Kuiper Kuşağı adıyla da anılmaktadır. Hawaii'deki astronomlar 1992 yılında bu bölgede sayıları 1.000'i bulan buzlu cisimlerin ilkini keşfetmişlerdir. Bu cisimlerin bir bölümü çok yığışık olup çapları da yüzlerce kilometreyi bulabilmektedir. Kuiper Kuşağı ile Oort Bulutu'nun da üst üste bindiği bugünkü varsayımlar arasında yer almaktadır. Kuiper Kuşağı'nda bulunan gök cisimlerinin birer gezegen olup olmadığı yönünde de büyük tartışmalar bulunmaktadır. Kuiper Kuşağı'nda şimdiye kadar 400 gezegenimsi gök taşı bulunmuştur. Bu kuşakta çapı 100 km'den büyük en az 70.000 gök cismi olduğu varsayılmaktadır. Bu bölgeye Kuiper Uçurumu da denmektedir. Bu ismin verilmesindeki sebep ise kaya yoğunluğunun bu bölgede birdenbire azalmasıdır. NASA'nın Kuiper Kuşağı ve Plüton'a doğru yol alacak olan New Horizons uzay aracı da 2006 yılının Ocak ayında fırlatılmış, bir sene sonra 2007'de Jüpiter gezegeninin yanından geçmiştir. 14 Temmuz 2015'te Plüton'a en yakın noktadan geçerek gezegenin yapısı ve atmosferini incelemiştir. 2015 Nisan ayı itibarıyla New Horizons uydusu Plüton ile ilgili düşük çözünürlüklü görüntüleri göndermiş ve bilgilerimizi tazelemiştir.

<span class="mw-page-title-main">Titan (uydu)</span> Satürn uydusu

Titan, Satürn'ün en büyük uydusu ve yoğun bir atmosferi olduğu bilinen tek doğal uydudur. Dünya dışında, yüzeyinde kararlı sıvı bulundurduğu kanıtlanan 2. gök cismi olan Titan'daki büyük su kütleleri gibi görünen okyanusların, metan gazının sıvı hali olduğu görülmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Cüce gezegen</span> Güneşin veya başka bir yıldızın etrafında hareket eden, gezegen olarak kabul edilebilecek kadar büyük olmayan yuvarlak bir metal ve kaya veya gaz kütlesi

Cüce gezegen, doğrudan Güneş etrafında hareket ettiği bir yörüngede bulunan, bu nedenle başka bir cismin doğal uydusu olmayan, kütleçekimsel olarak yuvarlak olacak kadar büyük, ancak Güneş Sistemi'nin sekiz klasik gezegeni gibi yörünge baskınlığı elde etmek için yetersiz olan küçük gezegen kütleli bir cisimdir. En tipik cüce gezegen örneği, 2006 yılında "cüce" kavramı benimsenmeden önce onlarca yıl boyunca bir gezegen olarak kabul edilen Plüton'dur.

<i>New Horizons</i>

New Horizons NASA tarafından yürütülen bir insansız uzay uçuşu görevidir. Cüce gezegen Plüton ve uydularına uçuş yapan ilk uzay aracıdır. 19 Ocak 2006'da başarıyla fırlatılmıştır. 28 Şubat 2007 saat 5:43:40 UTC'da Jüpiter'in yanından geçen New Horizons 'ın Güneş Sistemi' ni terk etmeden önce Temmuz 2015'te Plüton'a en yakın noktadan geçerek gezegenin yapısı ve atmosferini incelemiştir. Ayrıca, Plüton'un kaşifi Clyde Tombaugh'un küllerinin bir kısmı bu insansız uzay aracının içindedir. Uzay aracı New Horizon 6 Aralık 2014 tarihinde bekleme modundan uyanarak Dünya'ya sinyal göndermiştir.

<span class="mw-page-title-main">Charon (uydu)</span> Küçük gezegen Plütonun en büyük doğal uydusu

Charon, cüce gezegen Plüton'un bilinen beş doğal uydusunun en büyüğüdür. Ortalama yarıçapı 606 km (377 mi) olan Charon, Plüton, Eris, Haumea, Makemake ve Gonggong'dan sonra bilinen altıncı büyük Neptün ötesi cisimdir. 1978 yılında James Christy tarafından Washington, DC'deki Amerika Birleşik Devletleri Deniz Gözlemevi'nin Flagstaff İstasyonu'nda (NOFS) çekilen fotoğraf plakaları kullanılarak keşfedildi. Plüton'un diğer uyduları Nix ve Hydra'nın 2005 yılında, Kerberos'un 2011 yılında ve Styx'in ise 2012 yılında keşfinden sonra (134340) Pluto I olarak da tanımlanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Hydra (uydu)</span>

Hydra Plüton'un uzaklık olarak beşinci ve en dıştaki doğal uydusudur. Çapı yaklaşık 51 kilometredir. Nix uydusundan sadece biraz daha büyük olan Hydra; Plüton'un ikinci en büyük uydusudur.

<span class="mw-page-title-main">Eris (cüce gezegen)</span> Güneş Sistemindeki 2. en büyük cüce gezegen

Eris, Güneş Sistemi'nde bilinen en kütleli ve ikinci en büyük cüce gezegendir. Dağınık diskte bulunan bir Neptün ötesi cisimdir (TNO) ve yüksek bir yörünge dışmerkezliğine sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Makemake</span> Güneş Sisteminde bir cüce gezegen

Makemake Güneş Sistemi'ndeki bilinen dördüncü büyük cüce gezegen ve Klasik Kuiper kuşağı cismi popülasyonundaki ikinci büyük Kuiper kuşağı cismidir. Makemake'nin çapı kabaca Plüton'un dörtte üçü kadardır. S/2015 (136472) 1 adında bir uydusu vardır. Bu gezegenin ortalama 30 K olan aşırı düşük sıcaklığı bize yüzeyi hakkında bazı detaylar vermektedir. Tahminlere göre yüzeyi; metan, etan ve olasılıkla nitrojen buzulları ile kaplıdır.

<span class="mw-page-title-main">Kerberos (uydu)</span> Plütonun uydusu ve dört uydudan biridir

Kerberos, en uzun ekseninde yaklaşık 19 kilometre boyunda olan Plüton'un küçük bir doğal uydusudur. Plüton'un keşfedilen dördüncü doğal uydusuydu ve varlığı 20 Temmuz 2011'de ilan edildi. Temmuz 2015'te New Horizons uzay aracı tarafından Plüton ve diğer dört uydusuyla birlikte görüntülendi. Kerberos'un New Horizons görevinde elde edilen ilk görüntüsü 22 Ekim 2015'te kamuoyuna açıklandı.

<span class="mw-page-title-main">Plüton Sistemi</span>

Plüton, 5 uyduya sahiptir. En büyüğü Charon'dur. Charon ve Plüton arasındaki mesafe, Güneş Sistemi'nde bilinen bütün gezegen-uydu ya da cüce gezegen-uydu arasındaki mesafeden çok daha küçüktür. Diğer uyduları Nix, Hydra, Kerberos ve Styx'tir. Bunlar, Charon'a göre daha küçüktür.

<span class="mw-page-title-main">Doğal uydu</span> bir gezegenin yörüngesinde dönen gök cismi

Doğal uydu, en yaygın kullanımıyla, bir gezegenin, cüce gezegenin veya küçük bir Güneş Sistemi cisminin yörüngesinde dönen astronomik bir cisimdir.

<span class="mw-page-title-main">Styx (uydu)</span> Plütonun en küçük doğal uydusu

Styx, Plüton'un en küçük doğal uydusudur. Keşfiyle 11 Temmuz 2012'de açıklanan Styx, New Horizons uzay aracı tarafından Temmuz 2015'te, Plüton ve gezegenin diğer uydularıyla birlikte görüntülenerek tek bir fotoğrafı çekildi. Gezegene en yakın ikinci uydu olup keşfi Temmuz 2011'de açıklanan Kerberos'un ardından gezegenin keşfedilen beşinci uydusudur. En uzun ekseninin uzunluğu yaklaşık 16 km olan Styx'in yörünge periyodu 20,1 gündür.

<span class="mw-page-title-main">Plüton'un jeolojisi</span> Küçük gezegen Plütonun yüzeyinin, kabuğunun ve iç kısmının bilimsel çalışması

Plüton'un jeolojisi Plüton yüzeyi, kabuğu ve iç yapısının karakteristiklerinden meydana gelir. Dünya'dan Plüton'un mesafesi fazla olduğundan cüce gezegeni Dünya'dan derinlemesine incelemek zordur. Bu sebeple Plüton ile ilgili birçok detay, New Horizons'un Plüton Sistemi içinden geçmesiyle 14 Temmuz 2015 ve sonrasına kadar bilinemedi.

<span class="mw-page-title-main">Plüton'un coğrafyası</span>

Plüton'un coğrafyası Plüton ile ilgili bölgelerin sınırlarının çizilmesini ve karakterizasyonu gerektirir. Plüton coğrafyası ağırlıklı olarak Dünya'da fizikî coğrafya adı verilene odaklanmıştır; yani Plüton üzerindeki fiziksel özelliklerin dağılımı ve kartografik temsillerini konu alır. 14 Temmuz 2015 tarihinde New Horizons uzay aracı Plüton'a uçan ilk uzay aracı olmuştur. Gök cisminin yanındanki kısa geçişi sırasında New Horizons, detaylı coğrafî ölçümler ve Plüton ile uydularının rasatını yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Sputnik Planum</span>

Sputnik Planum, Plüton'da 1.050 ila 800 km boyutlarında yüksek albedolu buzlu bir yayladır. Çoğu kuzey yarıkürede bulunmakta olmasına rağmen ekvatoru geçmektedir. Çoğu düzensiz çokgenlerle kaplı olan U şekilli vadilerle birbirinden ayrılmış bir yüzeye sahiptir. Çokgenler ortalamada karşıdan karşıya 33 km'dir. Bâzı durumlarda U şekilli vadiler, bloklu dağlar veya tepelerle doludur ya da koyu malzeme içerir. Sputnik Planum, kalp şeklindeki Tombaugh Regio'nun batı lobunu oluşturur. Yüzeyinde süblimasyona delil teşkîl eden rüzgâr çizgileri görünmektedir. Karanlık çizgiler birkaç kilometre uzunluğunda olup hepsi aynı yöndedirler. Yayla, aynı zamanda büyük ihtimalle süblimasyonun meydana getirdiği çukurlar ihtiva eder. Sputnik Planum, adını Dünya'nın ilk yapay uydusundan almıştır. Planumda New Horizons tarafından tespit edilebilir hiçbir krater olmadığından yüzeyin 10 milyon yıldan daha genç olması gerektiği sonucuna varılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Hillary Montes</span> Plütonun yüzeyi üzerinden 1,6 kmye ulaşmış dağlar

Hillary Montes cüce gezegen Plüton'un yüzeyi üzerinden 1,6 km'ye ulaşmış dağlardır. Norgay Montes'un kuzeybatısında, Sputnik Planum'un güneybatı sınır bölgesinde, Tombaugh Bölgesi'nin güneyinde bulunur. Hillary Montes, ilk defa 14 Temmuz 2015 tarihinde New Horizons uzay aracı tarafından görüntülenip NASA tarafından 24 Temmuz 2015 tarihinde haber verilmiştir. Dağlar, 29 Mayıs 1953 tarihinde Dünya'nın en yüksek zirvesi olan Everest Dağı'na çıkan Yeni Zelandalı dağcı Sir Edmund Hillary, ve onunla beraber gelen Nepalli dağcı Şerpa Tenzing Norgay'e göre adlandırılır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.