Pisonia Tertibi
Pisonia Tertibi, Gaius Calpurnius Piso tarafından 65 yılında Roma İmparatoru Neron'a karşı gerçekleştirilen ve onun saltanatında gerçek bir kırılma noktası olarak gösterilen tertip.
Plan
Ünlü Romalı devlet adamı, edebiyat hamisi ve hatip Gaius Calpurnius Piso, Neron'un tahttan indirilmesi ve yerine imparatorluk muhafızları olarak bilinen Praetorian muhafızlar tarafından kendisinin geçirilmesini içeren bir plan yapmıştı. Kendisine yardım edeceğine inandığı birkaç etkili senatör ve equestrian sınıftan kişilerin adını listesine kaydetmiş, ardından başarısı şüpheli bir plan olarak kendisinin Praetorian Kampı'nda resmi olarak imparator olarak ilan edilme işlerini ayarlayacak olan ve Ofonius Tigellinus ile müşterek prefect olan Faenius Rufus ile anlaşmıştı. Komplocuların bu plan için farklı nedenleri vardı; bazıları imparatorluk bazıları ise cumhuriyet taraftarıydı. Antik tarihçi Tacitus'a göre, planın lider kadrosunda Praetorian mahkemenin tribünü Subrius Flavus ve bir centurion olan ve Piso'ya bu entrikanın oluşturulmasında yardım eden Sulpicius Asper'de vardı (Pagan 73).
Tertip, Epicharis adında bir kadının planın bir kısmını Campania'daki donanma komutanı Volusius Proculus'a ifşa ederek ihanet etmesi sonucu ortaya çıktı. Proculus, Neron'un kendisine ihsanda bulunmadığından şikayet edince Epicharis isim vermeden plandan kısmi olarak bahsetmişti. Epicharis'in düşündüğü gibi plana katılmak yerine, Proculus onu tutuklattırdı. Planın ayrıntıları ve komplocuların isimleri için işkence yapıldıysa da, Epicharis plana sadık kaldı ve ifşa etmedi (Pagan 74–75).
Daha sonra azatlı bir köle olan Milichus planı keşfetti ve bunu karısının onu ikna etmesinden sonra Neron'un sekreteri Epaphroditos'a rapor etti (Pagan 85). Komplo açığa çıkartıldıktan sonra Neron, Piso ve diğer komplo elebaşlarının intihar etmelerini emretti. Filozof Seneca, şair Marcus Annaeus Lucanus ve satirist Petronius da tertiple ilişkilendirildiler ve benzer davranışlara maruz kaldılar.
İlginç bir ayrıntı olarak, bu Piso Dört İmparator Yılı'nda adı geçen Lucius Calpurnius Piso Licinianus'la aynı aileden gelmektedir. Kesin olan bir şey varsa, o da Piso ailesinin 1. yüzyılın ikinci yarısında İmparatorluk sarayındaki entrikalar içerisinde sık sık etkin roller aldıklarıdır.
Üyeleri
En az 41 kişi tertibin bir parçası olmakla suçlandı. Bu 41 kişi arasında 19 Senatör, 7 Equites, 11 asker ve 4 kadın vardı.
İdam edilenler ya da intihar etmek zorunda bırakılanlar
Piso, Plautius Lateranus, Lucan, Afranius Quintianus, Flavius Scaevinus, Claudius Senecio, Vulcatius Araricus, Julius Augurinus, Munatius Gratus, Marcius Festus, Faenius Rufus, Subrius Flavus, Sulpicius Asper, Maximus Scaurus, Venetus Paulus, Epicharis, Seneca the Younger, Antonia, Marcus Vestinus Atticus
Sürgüne gönderilenler ve rütbesi indirilenler
Novius Priscus, Annius Pollio, Glitius Gallus, Rufrius Crispinus, Verginius Flavus, Musanius Rufus, Cluvidienus Quietus, Julius Agrippa, Blitius Catulinus, Petronius Pricus, Julius Altinus, Caesennius Maximus, Caedicia, Pompeius, Cornelius Martialis, Flavius Nepos, Statius Domitius,
Suçları bağışlananlar ya da suçsuz bulunanlar
Antonius Natalis, Cervarius Proculus, Statius Proximus, Gavius Silvanus, Acilia
Kaynakça
- Victoria Emma Pagán, Conspiracy Narratives in Roman History. Austin, TX: University of Texas Press, 2004. Pp. ix + 197. ISBN 0-292-70561-1. (İngilizce)
