Valparaíso Şili'de bir liman şehridir. Yaklaşık nüfusu 278.000 kişidir. Valparaíso'nun ilçe ve banliyöleri ile nüfusu 905.300 kişiyi bulur (2004). Şili Kongresi bu şehirde bulunur.
Şili (İspanyolca:
İspanyolca ya da Kastilya dili, Latin dillerinden biri. Kökeni İspanya'nın Kastilya bölgesine dayanır. 480 milyona yakın kişinin ana dili olarak konuştuğu İspanyolca, ana dil olarak Çinceden sonra en çok konuşulan ikinci dildir. En çok konuşulan diller sıralamasında ise İngilizce, Çince ve Hintçe dilinden sonra dördüncü sıradadır. İnternette ise İngilizce ve Çinceden sonra en çok kullanılan üçüncü dildir. İspanyolca, Portekizce ve Katalanca ile birlikte, Latin dillerinin güneybatı kolunu temsil eden üç dilden biridir.
Peru, ya da resmî adıyla Peru Cumhuriyeti Güney Amerika'nın batısında bir ülkedir. Kuzeyde Ekvador ve Kolombiya, doğuda Brezilya, güneydoğuda Bolivya, güneyde Şili ve batıda Büyük Okyanus'la sınırlıdır.
İnka medeniyeti, Güney Amerika'nın batı kıyısındaki And Dağları bölgesindeki Cuzco şehri civarında, efsanevi kralları ve ilk Sapa Inca olan Manco Capac'ın 11. yüzyılda Cuzco Krallığı'nı kurmasıyla başlamıştır. Manco Capac'ın soyunun egemenliğinde Krallık bölgedeki diğer Andlı topluluklar gibi büyümeye devam etmiş ve 1438 yılında adının birebir çevirideki anlamı yer sallayan olan Pachacutec liderliğindeki İnkalar sınırlarını genişleterek diğer Andlı toplulukları egemenlikleri altına almaya başlamışlardır. Böylece, Pachacutec Amerika kıtasında Kolomb öncesi var olan en büyük imparatorluk olan İnka İmparatorluğu'nu (Tawantinsuyu) kurmuştur.
Keçuva dilleri veya İnka dilleri veya topluca Keçuvaca, Güney Amerika'nın And Dağları'nın ortalarındaki bölgelerde konuşulan bir dil ailesi veya lehçe sürekliliğidir. Keçuvaca dil ailesinin bilinen bir akrabası yoktur ve Amerikan yerli dilleri içinde en çok konuşulan dil ailesidir.
Şarap veya mey, fermente meyvelerden yapılan alkollü bir içecektir. Maya, meyvelerdeki şekeri tüketir ve onu etanol ve karbondioksite dönüştürerek ısı açığa çıkarır. Şarap erik, kiraz, nar, yaban mersini, frenk üzümü ve mürver gibi çeşitli meyvelerden yapılabilse de çoğunlukla üzümden yapılır ve "şarap" terimi genellikle bir niteleyici olmadan kullanıldığında üzüm şarabını ifade eder. Şarap, çoğunlukla %9 ila %15 arası alkol ihtiva etmektedir. Başka meyvelerden de üretilebilen şaraplar o meyvenin adı ile anılmaktadır.
Iquique Şili’nin kuzeyinde yer alan bir liman şehri ve bölgesidir. Hem Iquique bölgesinin hem de Tarapacá bölgesinin başkentidir. Pasifik Okyanusu sahilinde yer alan Iquique şehri batıda Atacama Çölü’nün bir parçası olan Pampa del Tamarugal ile komşudur. 2011 nüfus sayımına göre şehrin nüfusu 180.601’dir. Iquique bölgesinin merkezi konumunda olan şehir 19. yüzyılda Atacama Çölü’de yapılan Potasyum nitrat madencilik çalışmaları sırasında oldukça gelişmiştir. Köken olarak bir Peru şehri olan Iquique Pasifik Savaşı’ndan sonra Şili’nin himayesine geçmiştir. Günümüzde Şili’nin iki serbest ekonomik bölgesinden birisidir.
Callao, Peru'nun 1.453.720 nüfuslu bir liman şehridir. 146,98 km² bir alana sahiptir.
Güney Amerika deniz ayısı, denizaslanıgiller (Otariidae) familyasının, Güney deniz ayıları (Arctocephalus) cinsine mensup bir türdür.
Río de la Plata Kral Vekilliği, bir zamanlar İspanya'nın Latin Amerika'daki genel valiliklerinden biriydi. Diğerleri Yeni İspanya, Yeni Granada ve Peru Kral Vekilliği'ydi.
Aquavit, İskandinavya'nın milli içkisi sayılan ve patatesten damıtılıp çeşitli otlarla tatlandırılan alkollü bir içkidir.
José de San Martín, Güney Amerikalı devrimcidir.
Atacama Çölü, Şili'nin kuzeyinde bulunan dünyanın en kurak sıcak çölüdür. Batısında Büyük Okyanus bulunur. Kuzeyde Peru, doğuda ise Bolivya ve Arjantin sınırlarını oluşturur.
2007 Peru depremi, 15 Ağustos 2007'de Peru'nun Ica bölgesinde yaşanan 8.0 Mw büyüklüğünde bir depremdir. Yerel saat itibarıyla 18:40:58'de başlamış ve yaklaşık üç dakika sürmüştür. Depremin merkez üssü Lima'nın 150 kilometre güneydoğusunda ve 39 kilometre derinliktedir. Amerika Birleşik Devletleri Jeoloji Araştırmaları Kurumu, depremin şiddetinin Mercalli ölçeğine göre IX olduğunu açıklamıştır.
Empanada, İspanya, Orta Amerika (Meksika), Filipinler ve başta Şili, Arjantin, Paraguay, Uruguay, Peru, Bolivya, Kolombiya, Ekvador ve Venezuela olmak üzere Güney Amerika'da içi doldurularak yapılan ve yenen bir börektir. Bolivya'da Empanada'ya Salteña denir ki adını, kökeninin geldiği yer olarak tahmin edilen Arjantin şehri Salta'dan alır.
Pasifik Savaşı, Şili, Peru ve Bolivya arasında Arica ve Parinacota bölgesi, Tarapacá bölgesi ve Atacama bölgesi için bugünkü Şili'nin kuzeyinde 1879 ile 1884 yılları arasında meydana gelmiştir. Peru ile Bolivya savaş öncesinde gizli bir antlaşma ile Şili'ye karşı ittifaka girmişlerdir.
Peru pelikanı, pelikangiller (Pelecanidae) familyasından çok büyük bir su kuşu türüdür. Güney Amerika'nın batı sahillerinde Peru'nun Lobos de Tierra Adası'ndan Şili'nin Pupuya Adası'na kadar olan bölgede yaşar.
Pisco ekşi, Şili ve Peru mutfaklarından Peru kökenli tipik bir alkollü kokteyldir. Bu kokteyl ismini ana madde olarak kullanılan piscodan almaktadır. Ekşi sözcüğu ise ekşi narenciye suyu ve tatlandırıcılarla hazırlanan bir tür kokteyl sınıflandırmasını ifade eder. Peru'da Peru piscosu ve taze sıkılmış lim suyu ile hazırlanan kokteylin içinde şurup, buz, yumurta akı ve Angostur acıları da vardır. Şili versiyonu da buna benzerdir, ancak Şili piscosu ve pika limi kullanır ve ne Angostur acıları ne de yumurta akı kullanılır. Kokteylin ananas gibi meyveler veya koka yaprakları gibi bitkilerle oluşturulan diğer çeşitleri de vardır.
İspanyol istilacılarının bölgeyi kolonileştirirken yanlarında Vitis vinifera asmalarını getirdiği 16. yüzyıl dan beri Şili şarabının Yeni Dünya şarap bölgesinde uzun bir tarihi oldu. 19. yüzyılın ortalarında Cabernet Sauvignon, Merlot, Carmenère ve Franc gibi Fransız şarap çeşitleri tanıtıldı. 1980'lerin başında paslanmaz çelik fermantasyon tanklarının ve fermantasyon için meşe fıçıların kullanılmasıyla bir rönesans başladı. Kaliteli şarap üretimi arttıkça şarap ihracatı da hızla büyüdü. Şarap imalathanelerinin sayısı 1995'te 12 iken 2005'te 70'in üzerine çıktı.
Wikimedia Commons'ta Pisco (içki) ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.