Pirğebuli Manastırı

Pirğebuli Manastırı
პირღებულის მონასტერი
Temel bilgiler

Konum	Tetritskaro Belediyesi, Kvemo Kartli, Gürcistan
Koordinatlar	41°30′00″K 44°27′55″D / 41.50000°K 44.46528°D / 41.50000; 44.46528
Mimari
Mimari tür	Manastır kompleksi

Pirğebuli Manastırı (Gürcüce: პირღებულის მონასტერი) Gürcistan'ın Kvemo Kartli bölgesindeki Hrami nehri vadisinde bulunan bir Orta Çağ Gürcü Ortodoks manastırıdır. 12. yüzyılın sonlarına veya 13. yüzyılın başlarına tarihlenen manastır, farklı koruma durumlarındaki çeşitli yapılardan oluşmaktadır. Ana kilise, dışı zengin taş oymalarla süslenmiş büyük bir salon kilisesidir. Manastır, Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.^[1]

Tarihi

Pirğebuli, Tetratskaro Belediyesi'ndeki Hrami nehrinin sol kıyısında, Güney Gürcistan'ın Kvemo Kartli bölgesindeki harap bir Orta Çağ kenti olan Samşvilde'nin 3 km güneybatısında yer almaktadır.^[2]

Doğu cephesindeki taş levha üzerine oyulmuş, Orta Çağ Gürcü alfabesi asomtavruli ile yazılmış yazıtta, "kraliçelerin kraliçesi Rusudan" ve babası Demetre'den bahsetmektedir. Bahsedilen Rusudan, Kraliçe Rusudan (r. 1222-1245) veya Kraliçe Tamar'ın (r. 1184-1213) halası olan Rusudan olabilir. 1745'te Description of the Kingdom of Georgia adlı kitabı yazan Prens Vahuşti, ayrıca, Pirğebuli'nin güzelce döşenmiş büyük bir yapı olduğunu ve Tamar'ın emriyle yapıldığı söylemektedir. Manastırdan, 17 ve 18. yüzyıllarda yazılmış bir avuç tarihi belgede bahsedilmektedir; bu belgeler dışında manastırın yazıya geçmiş tarihi bilinmemektedir. 18. yüzyılda, Barataşvili ailesinin bir kolu olan soylu Abaşişvili ailesinin aile mezarlığı olarak hizmet vermiştir. Bina 2000'li yıllarda sistematik olarak incelenmiş ve onarılmıştır.^[3]

Planı

Pirğebuli manastırının Theotokos'a adanmış ana kilisesi, bölgeden çıkarılmış bazalt taş bloklardan inşa edilmiştir. Salon kilisesi tasarımıyla inşa edilmiş yapının kuzey duvarı kayaya dayanmıştır. Kilise birkaç kez yeniden modellenmiştir. Kuzeye eklenen iki şapele ana dikmeden erişilebilmektedir. 17. yüzyılın ortalarında, giriş kapısının üzerindeki Gürcüce yazıtta olduğu gibi, Tiflis Piskoposu Elise Saginaşvili tarafından güney duvarına bir narteks ve yer altı mezarı eklenmiştir. Kilisenin içi bir zamanlar sıvalanmış ve fresklenmişti, ancak duvar resimlerinin sadece önemsiz parçaları günümüze ulaşmıştır. Dış duvarlar oyulmuş taş süslemelerle bezenmiştir. Yakınlardaki iki katlı bir çan kulesi ve başrahip için yapılmış ev de bu döneme aittir. Kompleks, aynı zamanda bir yemekhanenin kalıntılarını, çiftlik binalarını, küçük bir şapeli, savunma duvarlarını ve kayadan yapılmış odaları içermektedir.^[2]

Kaynakça

^ "List of Immovable Cultural Monuments" (PDF) (Gürcüce). National Agency for Cultural Heritage Preservation of Georgia. 12 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 25 Temmuz 2019.
^ ^a ^b Gamkrelidze, Gela; Mindorashvili, Davit; Bragvadze, Zurab; Kvatsadze, Marine, (Ed.) (2013). "პირღებული [Pirghebuli]". ქართლის ცხოვრების ტოპოარქეოლოგიური ლექსიკონი [Topoarchaeological dictionary of Kartlis tskhovreba (The history of Georgia)] (PDF) (Gürcüce). Tiflis: Georgian National Museum. s. 408. ISBN 978-9941-15-896-4. 29 Eylül 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2019.
^ Gogoladze, Tamaz (2013-2014). "მასალები პირღებულის მონასტრისა და მისი წინამძღვრების შესახებ" [Materials about Pirghebuli Monastery and Its Father Superiors]. Georgian Source-Studies (Gürcüce). Cilt 15-16. ss. 29-39. ISSN 1987-9563.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Pitareti Manastırı</span> Manastır

Pitareti Manastırı Gürcistan'daki Orta Çağ Ortodoks Hristiyan manastırıdır. Kvemo Kartli bölgesinde yer alan Ağbulak şehrinin yaklaşık 26 km güneybatısında konumlanmıştır. Başkent Tiflis'in de güneybatısında yer alır.

Yorgi'nin Açi Manastırı Gürcistan'ın güneybatısındaki Guria bölgesinde bulunan Ozurgeti şehrinin 9 km güneyindeki Açi köyünde konumlanmış bir Orta Çağ Gürcü Ortodoks Kilisesidir.

Samşvilde, Güney Gürcistan'ın Kvemo Kartli bölgesine bağlı Tetritskaro ilçesinde Samşvilde köyünde yer alan yıkık müstahkem şehir ve arkeolojik sittir. Kentteki kalıntılar çoğunlukla Orta Çağ yapılarından kalmadır. Hrami nehri vadisinin yanında konumlanan sit, 2.5 km uzunluğunda ve 400 m genişliğindedir. En tanınmış yapılardan bazıları, Samşvilde Sioni Kilisesi ve kayalık bir nehrin burnuna dikilmiş olan kaledir.

Tigva Meryem'in ölümü Manastırı tartışmalı Güney Osetya bölgesindeki Prone nehri vadisinin Tigva köyünde yer alan bir Gürcü Ortodoks manastır kilisesidir. Manastır binası kubbeli Yunan haçı planı tasarımına sahiptir. Gürcüce bir yazıta göre, Kral IV. Davit'in kızı Tamar tarafından 1152 yılında yaptırılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Tserakvi</span>

Tserakvi, Orta Çağ Gürcü Ortodoks kilisesidir.

Avranlo Kalesi Güney Gürcistan'ın Kvemo Kartli bölgesindeki Tsalka Belediyesinde yer alan megalit bir yapıdır. Avranlo köyünün 0.5 km kuzeybatısında konumlanan kale, Taş yapı tekniği kullanılarak inşa edilen bir kiklop duvar örgüsüdür. Deniz seviyesinden 1640 metre yükseklikte bulunan kale, Ktsia nehrinin sol kıyısında kalmaktadır. MÖ 1. binyılın son çeyreğine tarihlenmiştir.

Zeda Vardzia Güney Gürcistan'ın Samtshe-Cavaheti bölgesindeki Aspindza Belediyesi'nde yer alan bir 11. yüzyıl Theotokos Gürcü Ortodoks kilisesidir. Kilise, Orta Çağ yontma kaya kompleksi Vardzia'nın 3 km kuzeybatısında yer almaktadır. Kilise, Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.

Martkopi İlah Manastırı Gürcistan'ın başkenti Tiflis'in 25 km doğusundaki Martkopi köyünde yer alan bir Gürcü Ortodoks manastırıdır. Manastırın tarihi, 6. yüzyıldaki stilit çalışmalarına dayanmaktadır ve On Üç Süryani Babadan biri olan Aziz Anton ile ilişkilidir. Manastırın mevcut yapılarının çoğu 17 ila 19. yüzyıllar arasında yapılmıştır. Manastır, Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.

Abelya Teslis Kilisesi Güney Gürcistan'ın Kvemo Kartli bölgesindeki Ağbulak Belediyesinde yer alan bir 13. yüzyıl Gürcü Ortodoks kilisesidir. Tek nefli sade bir tasarımı olan kilise, günümüzde Abeliani olarak bilinen tarihi Abelya köyünün eteklerinde konumlanmıştır. Kilisenin güney duvarındaki bir yazıtta yapının 1250 ve 1259 yılları arasında, yani Moğol yönetimi altındaki iki hükümdarlı Gürcistan döneminde yapıldığı anlaşılmaktadır. Kilise, Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.

Gudarehi Manastırı Güney Gürcistan'daki bir 13. yüzyıl Gürcü Ortodoks manastırıdır. Kvemo Kartli bölgesine bağlı Tetritskaro belediyesindeki Gudarehi köyünün batısında konumlanmıştır. Manastır kompleksi, ana salon kilisesi, bağımsız çan kulesi, saray, hücreler, şapeller, ahırlar ve şarap mahzeni gibi çeşitli yapıların kalıntılarından oluşmaktadır. Kilise, Orta Çağ taş oymaları ve yazıtlarla süslenmiştir. Kompleks, Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.

Tiri Manastırı, günümüzde tartışmalı Güney Osetya bölgesinde bulunan, Tshinvali'nin yanında konumlanmış bir 13. yüzyıl kilisesidir. Salon kilise planında Gürcü Ortodoks manastırı olarak inşa edilen kilise, Orta Çağ freskleri ve Gürcüce yazıtlar içermektedir. 2008 yılındaki Rus-Gürcü savaşından sonra, Gürcüler manastıra erişimini kaybetmiştir. 2015 yılında kilise binası, özgünlüğünü bozan ve fresklerine kısmen zarar veren bakım çalışmalarına maruz kalmıştır. Bu çalışmalar, Tshinvali'de tartışmaya ve Gürcistan'da protestolara yol açmıştır. Manastır, Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.

Hobi Manastırı veya resmi adıyla Nocihevi Meryem'in Ölümü Manastırı, Batı Gürcistan'daki Hobi şehrinin yakınlarında konumlanmış bir Gürcü Ortodoks manastırıdır. Kilise binasının tarihi 13. yüzyıla dayanmaktadır. Dış kısmı taş oymalarla, iç kısmı ise fresklerle süslenmiştir. Manastır, Megrelya Prensliği'nden Dadiani hanedanına manastır olarak hizmet vermiştir. Manastır, birkaç rölik ve ikonaya ev sahipliği yapmaktadır. Manastır, Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.

Bieti Manastırı Güney Osetya/Gürcistan'ın tarihi Şida Kartli bölgesinde konumlanmış, yarı harabe bir Orta Çağ Gürcü Ortodoks manastırıdır. Salon kilisesi planında inşa edilmiş olan kilise, kısmen kayaya oyulmuştur. Kilise, Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir. Gürcistan'ın güneyindeki Samtshe-Cavaheti bölgesinde bulunan, Bieti adında başka bir Orta Çağ Gürcü kilisesi daha vardır.

İkvi Yorgi Kilisesi Doğu Gürcistan'ın Şida Kartli bölgesindeki Kaspi belediyesinde konumlanmış bir Gürcü Ortodoks kilisesidir. Yunan haçı planıyla yapılmış olan kilise, 11. yüzyıla tarihlenmektedir. Kilise, ayrıntılı dekoratif dış taş oymaları ve 2011'deki yağışta gördükten sonra restore edilen 12-13. yüzyıl freskleriyle bilinmektedir. Kilise, Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.

Urbnisi İlk Şehit Aziz Stephen Katedrali, yaygın olarak bilinen adıyla Urbnisi Sioni Kilisesi, Doğu Gürcistan'ın Şida Kartli bölgesindeki Urbnisi köyünde konumlanmış bir Gürcü Ortodoks katedralidir. İlk kez 6. yüzyılda inşa edilmiş olan kilise, 10 ve 17. yüzyıllarda yeniden inşa edilmiştir. Yapı, görece büyük bir üç nefli bazilikadır. Kilise duvarları, Gürcü alfabesinin kullanıldığı en eski örneklerin de bulunduğu birçok yazıt içermektedir. Katedral, Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.

Mğvimevi Manastırı, Batı Gürcistan'ın İmereti bölgesindeki Çiatura kentinin yakınlarında konumlanmış, kısmen kayaya oyulmuş bir Gürcü Ortodoks manastırıdır. Meryem'in doğuşunu adanmış olan kilise, 13. yüzyılda kalma iki nefli bir bazilikadır. Kompleks ayrıca küçük bir kilise, çan kulesi ve bir savunma duvarı içermektedir. Manastır günümüzde rahibe manastırı olarak kullanılmaktadır. Kilisenin dışını birçok mimari heykel süslemektedir. Mğvimevi kompleksi, Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.

Hirsa Aziz Stephen Manastırı Doğu Gürcistan'ın Kaheti bölgesindeki bir Gürcü Ortodoks manastırıdır. Manastırın temelinin, 6. yüzyılda yaşamış On Üç Süryani Babadan biri olan keşiş Stephen'a dayandığı düşünülmektedir. Kubbeli bir kilise olan mevcut yapı, 886 ve 1822 arasındaki bir dizi yeniden yapılanmanın sonucudur. Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.

Samşvilde Sioni Kilisesi,, Gürcistan'ın güneyinde Kvemo Kartli bölgesindeki Samşvilde tarihî koruma alanında bulunan bir harabe, Orta Çağ Ortodoks katedrali kalıntılarıdır. Apsisli sığınağı ve pastoforiumlu merkezi kubbesi olan kilise, 759 ve 777 yılları arasında inşa edilmiştir. Günümüzde harabe durumunda olan kiliseden geriye sadece doğu duvarının parçaları kalmıştır. Kilise, Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.

Çitahevi Aziz Yorgi Kilisesi Güney Gürcistan'ın Samtshe-Cavaheti bölgesindeki Borcomi vadisinde konumlanmış bir Orta Çağ Hristiyan manastırıdır. Manastır yaygın olarak, "Yeşil Manastır" anlamına gelen Mtsvane Manastırı adıyla da bilinmektedir. İki yüzyıldan fazla süredir terk edilmiş durumda olan manastır, 2003 yılında tekrar Hristiyan kullanımına açılmıştır. Manastır, popüler bir turizm ve hac bölgesidir. Manastır kilisesi ve çan kulesi, Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.

Tsotne Dadiani, Dadiani hanedanından asilzade ve Gürcistan'daki Moğol yükselişi döneminde öne çıkan siyasi figürlerden biridir. 1246 yılında Moğol hegemonyasını devirmeyi amaçlayan başarısız bir komplonun parçası olmuştur. Komplo planlarının Moğollara götürülmesiyle tutuklanan Tsotne, gördüğü işkencelerden sağ kurtulmuştur. Orta Çağ Gürcü yıllıklarında, Tsotne'nin suç ortaklarıyla aynı kaderi paylaşma konusundaki ısrarın Moğolları merhametli davranmaya ittiği yazmaktadır. Bu olayla popüler bir tarihi şahsiyete dönüşen Tsotne, Gürcü Ortodoks Kilisesi'nin azizlerinden biri olmuştur.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.