İçeriğe atla

Pilaki

Pilaki
Barbunya Pilaki tabağı
Ülke(ler)Türkiye
Türümeze

Pilaki, Türk mutfağının zeytinyağlı (bu yüzden soğuk yenen), başlıca soslu yemeklerinden birkaçına verilen isimdir. En bilineni "Barbunya Pilaki"nin içinde ana malzeme olarak benekli kuru hali kullanılan bir çeşit fasulye olan barbunyadır. "Balık Pilaki" ise yazın Levrek, kışın palamut veya uskumru ile yapılır.

Zeytinyağında pembeleştirilmiş ince kıyım baş soğan ve sarımsak, pilakinin sosunun tadını, domates salçası ise rengini ve ekşiliğini sağlar. Bir gün önceden ıslatılıp haşlanmış, süzülmüş ve sosun içinde yavaş ateşte veya 180 derece fırında pişirilmiş barbunya fasulyesi[1] ya da "Balık Pilaki"de halka kesimi balık[2] yemeğin esas kısmıdır. Küp kesilmiş ve fasulyenin yanı sıra pişirilen patates, havuç, kereviz, gibi şeyler çeşni katar. Tuz ve bazen şeker, pişirirken tat için katılır. Yemek soğutulduktan sonra üstünde limon, maydanoz ve sızma zeytinyağı ile servis edilir.

Osmanlı Mutfağındaki Pilaki Çeşitleri

Melceü’t-Tabbâhîn

Basılı ilk yemek kitabı Melceü’t-Tabbâhîn'de çeşitli pilaki tarifleri vardır.[3] Bunlar: Dana pilakisi, kefal balığı pilakisi, yağsız uskumru pilakisi, diğer balık pilakisi, istiridye pilakisidir.

Mükemmel ve Mufassal Aş Ustası

Mükemmel ve Mufassal Aş Ustası yemek kitabında çok çeşitli pilaki tarifleri vardır. Bunlar: Uskumru pilakisi, midye pilakisi, palamut pilakisi, mantar pilakisi, domates pilakisi, fasulye pilakisi, diğer çeşit fasulye pilakisi, türlü sebze pilakisidir.[4]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Dolma</span> doldurulmuş sebze, meyve, deniz ürünleri ve çiçek yemeklerinin genel adı

Dolma, Balkan, Güney Kafkasya, Orta Asya, Akdeniz, Ege ve Orta Doğu mutfaklarında yeri olan bir yemek çeşididir. Biber, domates, soğan, patlıcan ve kabak gibi sebzelerden yapılmaktadır. 2017 yılında Azerbaycan'ın "Dolma yapımı ve paylaşımı geleneği" UNESCO Somut Olmayan Kültürel Miras Listelerine dahil edilmiştir. Bu geleneğe halen daha Azerbaycan'da rastlanmaktadır. Dolma aynı zamanda geleneksel Irak mutfağının en popüler yemeklerinden biridir ve Irak'ın yöresel yemeği olarak kabul edilir. Dolma, Irak'taki tüm etnik gruplar tarafından tüketilir.

<span class="mw-page-title-main">Meze</span> özellikle içki sofralarında yer verilen küçük ve çeşitli yemek tabakları

Meze Doğu Akdeniz'de ve özellikle Türk mutfağında yer alan bir yiyecek grubudur. Genelde soğuk servis edilir. İspanyol tapası ve İtalyan antipastisine benzer. Ana yemek öncesi aperatif olarak yenildiği gibi, çilingir sofralarının da vazgeçilmez öğesidir.

<span class="mw-page-title-main">Yahni</span>

Yahni, sebze, et, baharat veya deniz ürünlerinin, et suyu veya kemik suyu ya da sos ile pişirilmesiyle yapılan ana yemektir.

<span class="mw-page-title-main">Türk mutfağı</span> Türk gastronomi geleneğine dahil bütün yiyecek ve içecekler

Türk mutfağı, Türkiye'nin ulusal mutfağıdır. Orta Asya, Selçuklu ve Beylikler ile Osmanlı kültürünün mirasçısı olan Cumhuriyet Dönemi Türk Mutfağı hem Balkan ve Orta Doğu mutfaklarını etkilemiş hem de bu mutfaklardan etkilenmiştir. Ayrıca Türk mutfağı yörelere göre de farklılıklar gösterir. Karadeniz mutfağı, Güneydoğu mutfağı, Orta Anadolu mutfağı gibi birçok yöreler kendilerine ait zengin bir yemek haznesine sahiptirler.

<span class="mw-page-title-main">İmambayıldı</span> Türk mutfağından, zeytinyağlı, soğuk patlıcan yemeği

İmambayıldı, ana malzemesi patlıcan olan, soğan ve sarımsak kullanılarak hazırlanan zeytinyağlı bir yemek türüdür.

<span class="mw-page-title-main">Musakka</span> Türk mutfağının sebze yemeklerinden

Musakka, Genellikle Orta Doğu ve Balkanlar'da yaygın olan, patlıcan veya patates bazlı bir yemektir. Kıymalı varyasyonları da dâhil olmak üzere birçok yerel ve bölgesel varyasyonları vardır.

<span class="mw-page-title-main">Piyaz</span> Çeşitli malzemelerden yapılarak (kuru fasulye, soğan, sumak, maydanoz...) ana yemeklerle servis edilen yan yemeklerden biridir

Piyaz, Türk mutfağının başlıca yan yemeklerinden biridir. Ana malzemesi kuru fasulyedir. Kuru fasulye haşlandıktan sonra soğan, sumak ve maydanoz gibi malzemeler yemeğe eklenip karıştırılır. Limon, sirke, yağ ilave edilerek tabağın hazırlanması tamamlanır. Domates, zeytin, haşlanmış yumurta gibi dekoratif malzemeler de isteğe göre eklenebilir.

<span class="mw-page-title-main">Çorba</span> sıvı, tuzlu yiyecek, genellikle sıcak yenir

Kökeni Sanskritçe’den gelen İngilizce çorba (soup) kelimesi, ‘iyi beslenme’ anlamı taşır. Yaklaşık 10 bin yıl öncesinde çorba hazırlandığını ve içildiğini gösteren kayıtlar bulunmaktadır. Çinde 2400 yıllık çorba arkeologlar tarafından Şian antik kentinde bulundu. İnsanlığın çorbayla tanışması, MS 3. yüzyıla rastlıyor. O devrin azizlerinden olan St. Patroklus, arpa ekmeğini suya batırıp üstüne tuz serperek yermiş. Bu daha sonraları, karanlık çağlardan itibaren Avrupa'nın beslenme sistemine girecek çorbanın ilk hali olarak karşımıza çıkıyor. Avrupa'da alta ekmek koyup, üstüne su veya etsuyu dökerek yapılan çorba çeşidi bugün Fransızlar'ın ünlü soğan çorbası olarak hala yerini koruyor

<span class="mw-page-title-main">İtalyan mutfağı</span> İtalyan Mutfağı

İtalyan mutfağı, kökeni MÖ 4. yüzyıla kadar uzanan, toplumsal ve siyasi değişimlerle yüzyıllar içerisinde gelişmiş, dünyanın her tarafında bilinip, sevilen, çok zengin bir mutfaktır. İtalyan mutfağında Etrüsk, Antik Yunan, Antik Roma, Bizans, Yahudi ve Arap mutfaklarının etkisi çok belirgindir. Yeni Dünyanın keşfiyle, bugünkü İtalyan mutfağının temeli olarak bilinen fakat aslında 18. yüzyıla kadar halk kitlelerine ulaştırılamamış patates, domates, dolmalık biber ve mısır gibi gıda ürünlerinin Avrupa'ya getirilmesiyle mutfakta önemli değişimler görüldü. İtalyan mutfağının özelliği bölgesel çeşitliliğinin fazla olması, ve çok farklı lezzetleri barındırmasından gelir.

<span class="mw-page-title-main">Lakerda</span> palamut veya torikten yapılan tuzlanmış balık mezesi

Lakerda uzun süreli saklanmak üzere özel şekilde hazırlanmış balık etidir. Esasen torik, günümüzde torik az bulunduğu için palamut balıklarının temizlenmiş takoz etleri serin, tuzlu, baskılı, defne yapraklı istiflenmiş şekilde haftalarca dinlendirilerek üretilir. tuzu durulanıp, soğan, karabiber, zeytinyağı ve limonla salata gibi servis edilir.

<span class="mw-page-title-main">Irak mutfağı</span> Vikimedya liste maddesi

Irak mutfağı, Irak'ın ulusal mutfağıdır. Arap kültürünün mirasçısı olan Irak mutfağı Orta Doğu mutfaklarından etkilenmiştir. Ayrıca Irak mutfağı yörelere göre de farklılıklar gösterir. Güney Irak mutfağı, Kuzey Irak mutfağı gibi birçok yöreler kendilerine ait zengin bir yemek haznesine sahiptirler. Irak mutfağı ya da Mezopotamya mutfağı uzun bir geçmişe sahiptir yaklaşık 10.000 yıl öncesine dayanmaktadır. Günümüzde, ırak mutfağı İran, Kürt ve Arap mutfaklarından etkilenmiştir. Kürt ve Arap mutfağı oldukça tutulmakta olup Irak'ın her yerinde şavurma lokantalarından ırak otellerinin lüks lokantalarına kadar her yerde bulunabilinmektedir. Hızlı yiyecekler, Arap, Kürt ve Batı mutfakları da oldukça popüler olup geniş miktarda bulunabilmektedir. ırak mutfağı Kürtler ve Araplarla binlerce yıllık etkileşimle günümüze gelmiş gayet zengin ve farklı bir mutfaktır. Mutfağın temel malzemeleri kuzu eti, yöresel baharatlardır, pirinç ve bulgurdur. Bu nedenle ırak mutfağı ağır yemeklerden oluşur. Mutfağın temel bileşenleri Kebaplar, Lahmacunlar, Etli yemekler ve hamurlu tatlılar olup dünyanın her yerinde tanınmakta ve tercih edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Suriye mutfağı</span>

Suriye mutfağı, Suriye'nin ulusal mutfağıdır. Arap ve Kürt kültürünün mirasçısı olan Suriye mutfağı Orta Doğu mutfaklardan etkilenmiştir. Ayrıca Suriye mutfağı yörelere göre de farklılıklar gösterir. Güney Suriye mutfağı, Kuzey Suriye mutfağı gibi birçok yöreler kendilerine ait zengin bir yemek haznesine sahiptirler. Suriye mutfağı ya da Mezopotamya mutfağı uzun bir geçmişe sahiptir yaklaşık 10.000 yıl öncesine dayanmaktadır. Günümüzde, Suriye mutfağı Kürt ve Arap mutfaklarından etkilenmiştir. Kürt ve Arap mutfağı oldukça tutulmakta olup Suriye'nin her yerinde döner lokantalarından Suriye otellerinin lüks lokantalarına kadar her yerde bulunabilinmektedir. Fast Foodlar, Arap, Kürt ve Batı mutfakları da oldukça popüler olup geniş miktarda bulunabilmektedir. Suriye mutfağı Kürtler ve Araplarla binlerce yıllık etkileşimle günümüze gelmiş gayet zengin ve farklı bir mutfaktır. Mutfağın temel malzemeleri kuzu eti, yöresel baharatlardır, pirinç ve bulgurdur. Bu nedenle ırak mutfağı ağır yemeklerden oluşur. Mutfağın temel bileşenleri Kebaplar, lahmacunlar, Etli yemekler ve hamurlu tatlılar olup dünyanın her yerinde tanınmakta ve tercih edilmektedir. Fast food tarzı Batı kültürünün de arttığı bu devirlerde, fast-food'la yarışabilir hızlı hazırlanabilen bir mutfaktır.

Melceü’t-Tabbâhîn (Aşçıların Sığınağı)(ملجأ الطباخين), Mekteb-i Tıbbiye-i Adliye-i Şâhâne hocalarından Mehmed Kâmil’in yazdığı ve 1844’te taşbaskı halinde yayımlanan ilk yemek kitabıdır. Çorbalar, kebaplar, et yemekleri, külbastılar, yahniler, köfteler, pilakiler, börekler, sıcak ve soğuk tatlılar, zeytinyağlılar, pilavlar, hoşaflar, şuruplar vs. olmak üzere on iki fasıldan oluşmaktadır.

Külbastı közde veya ızgarada pişirilen yemektir. Aslında kebaptan çok az farkı olan külbastı fileto etin ızgara üzerinde pişirilmesi ve daha sonra az bir sıvı içinde ısıtılmasıyla hazırlanmıştır.

Yeni Usûl Yemek Kitabı, Osmanlı döneminde yayınlanan yemek kitabıdır. 1880-81 yıllarında, kimliği belirsiz bir yazar tarafından yazılmıştır. 1924 yılında Muammer Mehri tarafından yeniden basılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Patlıcan dolması</span>

Patlıcan dolması, patlıcan içerisine bulgur ya da pirinç başta olmak üzere yöresine göre değişen diğer iç malzemeleri konarak yapılan bir yemektir. Zeytinyağlı patlıcan dolması ya da kıymalı patlıcan dolma sı şeklinde farklı çeşitleri vardır.

<span class="mw-page-title-main">Fasulye pilaki</span>

Fasulye pilaki, Türk mutfağında pişmiş bir fasulye yemeğidir. Başta bombay fasulye(Phaseolus coccineus) ve zeytinyağı ile yapılır. Bazen başka sebze veya sucuk de eklenebilir. Osmanlı mutfağında bulunur.

<span class="mw-page-title-main">İstiridye pilakisi</span>

İstiridye pilakisi, bir çeşit pilakidir. İstiridye ile hazırlanır. Malzemeleri istiridye, maydanoz, limon suyu, zeytinyağı ve tuzdur

<span class="mw-page-title-main">Dana pilakisi</span>

Dana pilakisi, bir çeşit pilakidir. Dana eti ile hazırlanır. Malzemeleri dana eti, maydanoz, limon suyu ve tuzdur.

Salamura, fermantasyon yöntemi ile hazırlanmış yemeklerdir. Osmanlı mutfağında Mükemmel ve Mufassal Aş Ustası yemek kitabında bamya salamurası, yaprak salamurası, fasulye salamurası, patlıcan salamurası, enginar salamurası, domates salamurası, sardalya salamurası, uskumru salamurası, lâkerda, kolyoz salamurası ve hamsi salamurası tarifleri verilmiştir. Melceü’t-Tabbâhîn yemek kitabında bamya salamurası tarifi verilmiştir.