İçeriğe atla

Pi (Tanhu)

Pi (Çince: 比 ; pinyin: bǐ, tam adı: 醢落尸逐鞮單于, pinyin: hǎiluòshīzhúdī chányú, taht: MS 48 - MS 56), Güney Hiung-nu'nun tanhu (Güney Tanfu 南單于 nán chán yú). Doğu Hiung-nu'nun Vuçulu Joti Tanhu (烏珠留若鞮單于 pinyin: wūzhūliúruòdī chányú)'nun oğlu ve Ho-han-ye Tanhu (呼韓邪單于 hūhánxié chányú)’nun torunu.

İlk yıllarında Rizhu Kral (日逐王: rìzhú wáng) adını kullanıyordu. MS 46 yılında Panu (蒲奴單于 púnú chányú) tanhu olduğunda bunu kabul edemeyerek çok kızmıştı. Aynı yıl Hiung-nu kıtlık ve bulaşıcı hastalıklarından dolayı nüsufunun üçte ikisini kaybetmişti. Han Hanedanı’nın bu faciadan istifade ederek Hiung-nu’ya saldıracağını öngören Panu, Han’a temsilciyi yollayarak barışı istemişti.

MS 47 yılında Pi de gizlice bir Çinli’yi Han’a yollamış ve Hiung-nu’nun haritasını vererek desteğini istemişti. Panu Pi'ye karşı askerleri yollamış fakat Pi’nin askerlerin güçlü olduğunu görünce geri çekilmişti.

MS 48 yılının bahar mevsiminde Hiung-nu’nun 8 boyunun önde gelenler anlaşarak Pi’yi tanhu olarak seçmişti.

Aynı yılın Aralık ayında Pi bağımsızlığını ilan ederek dedesinin adı olan "Ho-han-ye"'yi kullanmaya başlamıştı. Böylece Hiung-nu ikiye bölünmüş oldu. Pi'nin yaklaşık 40.000 kişiyle birlikte güneye kayarak kurduğu ülkesine Güney Hiung-nu ve Pi'ye de Güney Tanhu derlerdi.

Notlar

Kaynakça

Ayrıca bakınız

  • Panu

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Hiung-nu</span> İlk Çağda Orta Asyada yaşamış göçebe Avrasya Türk İmparatorluğu

Hiung-nu, Türkçe tarihyazımında bilinen isimleri ile Büyük Hun İmparatorluğu veya Asya Hun İmparatorluğu, eski Çin kaynaklarına göre MÖ 3. yüzyıl ile MS 1. yüzyılın sonları arasında doğu Avrasya bozkırlarında yaşamış göçebe halklardan oluşan boylar konfederasyonudur. Bilinen ilk Türk devletidir. Hiung-nu halkı hakkındaki bütün bilgiler dağınık Çin kaynaklarına ve arkeolojik bulgulara dayanmaktadır. Dilleri hakkındaki değişik varsayımlar, Çin kaynaklarında bulunabilen çoğunluğu kişi ve unvan adları olan sözcüklere dayanmaktadır. Dillerindeki sözcüklerin Çin lehçelerindeki transkripsiyonlarına göre dillerinin Türk, İrani, Moğol, Ural, Yenisey kökenli veya yalıtık dil olduğuna ve hatta halkın çok uluslu olduğundan dilin de karışık bir dil olabileceğine dair görüşler bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Mete</span> Türk Hun Devletinin Ve Ordusunun Kurucusu

Mete, Mao-tun (Çince: 冒頓單于 pinyin: Mòdú Chānyú;, MÖ 209 - MÖ 174 arasında hüküm sürmüş Asya Hun İmparatorluğu hükümdarı olan Türk-Hun hükümdardır. Oğuz Kağan Destanı'ndaki Oğuz Kağan ile aynı kişi olduğu düşünülmektedir. Babası Teoman'dır. Kendisi Baideng Muharebesi sırasında Han Hanedanlığı'nı yenmiş ve vergiye bağlamıştır. Yüeçi ve Tunguz milletlerini de yenerek devletini Hazar Denizi'nden Mançurya'ya kadar uzatmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Batı Hiung-nu</span> Hunların ayrılarak Çiçi Yabgu tarafından yönetilen bir Türk devleti

Batı Hun, Hun'nun tanhu sülalesinden Çi-çi Tanhu 'nun batıya kayarak kurduğu yönetim.

<span class="mw-page-title-main">Usun</span> Halk

Usun ya da Wusun ya da Vusun,, Han Hanedanı döneminde yaşamış göçebe-yarı göçebe Türk veya Hint-Avrupa kökenli bir halk. Çin kaynaklarının aktardığına göre Çin'in kuzey batısında Yüeçiler'e yakın bir bölgede yaşamış, Yüeçiler tarafından yenilgiye uğratılınca MÖ 176 yıllarında Hiung-nu'ların egemenliğine girmiş, daha sonra İli Nehri ve Issık Göl bölgesine yerleşmiş ve en azından beş yüzyıl boyunca bölgedeki gücünü korumuştur.

Güney Hiung-nu, Ho-han-ye yönetimindeki Doğu Hiung-nu'nun tekrar parçalanmasında Güney topraklarını idare eden devlettir.

Ho-han-ye, Hiung-nu'nun Tanhu'su.

Şanyu, Hiung-nu liderlerinin kullandıkları unvandır.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Liang (16 Krallık)</span>

Kuzey Lyang, Çin tarihinde 'Beş Barbar Onaltı Krallık döneminde Hiung-nuların bir kolu olduğu tahmin edilen Lushui Hu (盧水胡)'nun Juqu Mengxun (沮渠蒙遜) tarafından kurulmuş bir devlet. Etnik Han Duan Ye, başlangıçta Juqu klanının desteğiyle Kuzey Liang hükümdarı olarak tahta çıkarılsa da, Duan daha sonra 401'de devrildi ve Juqu Mengxun hükümdar ilan edildi.

Büyük Hun İmparatorluğu, Doğu Hun Devleti, Ak Hun İmparatorluğu, Batı Hun Devleti, Kuzey Hun Devleti, Avrupa Hun İmparatorluğu ve Güney Hun Devleti liderleri listesi:

<span class="mw-page-title-main">Önceki Chao (16 Krallık)</span> Çinde Hunlar tarafından yönetilen devlet

Önceki Chao, Birinci Chao, Han Zhao, Çin tarihinde 'Beş Hu Onaltı Krallık döneminde Güney Hiung-nu'nun 19. tanhu'suolan Teçişi Tanhu 'nun sülalesinden Yufuluo 'nın torunlarından Jin Hanedanı'nca "Hiung-nu Beş boyu Büyük müfettişi" görevine atanmış Liu Yuan tarafından kurulmuş bir hanedan.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Hiung-nu</span> Hun devletinin bölünmesi sonucu kurulmuş bir Türk devleti

Kuzey Hiung-nu, Ho-han-ye yönetimindeki Doğu Hiung-nu'nun tekrar parçalanmasından sonra kuzey topraklarını idare eden devlettir.

<span class="mw-page-title-main">Panu</span>

Panu, Kuzey Hiung-nu tanhu.

<span class="mw-page-title-main">Siyenpiler</span>

Siyenpiler veya Sien-piler, Moğolistan ve Mançurya sınırı civarında yaşamış göçebe kabile.

<span class="mw-page-title-main">Tiele</span> tarihsel Türk topluluklarından birisi.

Tiele (Çince: 丁零; pinyin: Dīnglíng, Wade-Giles: Dinlin, Kaoçe, Chile, Tiele, ayrıca moğollarda tegreg, tarihi Türk topluluklarındandır. Dinlinler aslen, güney Sibirya'da Lena Nehri boyunca, Baykal Gölü'nün batısında yaşarlardı. Millat'tan önce 3. yüzyılda, batıya doğru yayılmaya başladılar ve Hiung-nu imparatorluğunun bir parçası oldular.

Chunwei ya da Çungvi, Xia Hanedanının torunlarından olup Hiung-nuların atası olduğu aktarılan efsanevi önder.

<span class="mw-page-title-main">Han-Hiung-nu Savaşı</span> Savaş

Han-Hiung-nu Savaşı ayrıca Çin-Hiung-nu Savaşı olarak da bilinir, Çin Han İmparatorluğu ile göçebe Hiung-nu konfederasyonu arasında MÖ 133'ten MS 89'a kadar yapılan bir dizi askeri savaştı.

Altay Dağları Muharebesi, MS 89 Haziran'ında Han Hanedanı tarafından Kuzey Hiung-nu'ya karşı başlatılan büyük bir seferdi. Savaş Dou Xian yönetiminde Han Hanedanı için başarıyla sonuçlandı.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Şanyu</span>

Kuzey Şanyu, MS 1. yüzyılda yaşayan, isimsiz ve belirsiz bir şanyu veya Hiung-nu hükümdarıydı.

Yufuluo, Güney Hiung-nu'nun tanınmayan şanyusuydu. Saltanatı MS 188'den MS 195 yılında ölümüne kadar sürmüştür.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.