İçeriğe atla

Physalis

Physalis
Yaşadığı dönem aralığı: 52-0 myö
Wasatchian-Günümüz 
Physalis peruviana
Korunma durumu
Değerlendirilmedi (IUCN 3.1)
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem:Plantae
Şube:Tracheophyta
Sınıf:Magnoliopsida
Takım:Solanales
Familya:Solanaceae
Cins:Physalis
L.[1]

Physalis, Solanaceae familyasına bağlı bir bitki cinsidir.[2]

Özellikler

Yaklaşık olarak 30 cm (12 in)-40 cm (16 in) yüksekliğe erişen bitkinin meyveleri bilye büyüklüğünde ve turuncumsudur.[3] Dokusu domatesi andırır. Meyvesi kağıdımsı bir kabuğa sarılıdır. Güneşe ve sıcaklığa ihtiyaç duyar. Bazı türleri soğuğa karşı hassas olmasına karşın bazı türleri soğuğa dayanabilir.

Sınıflandırma

Etimoloji

Physalis sözcüğü, Yunanca φυσαλλίς: phusallis[4] (idrar kesesi) kelimesinden gelir.

Taksonomi

Physalis cinsine bağlı türler (2024):

  1. Physalis acutifolia
  2. Physalis aggregata
  3. Physalis ampla
  4. Physalis angulata - L.
  5. Physalis angustifolia - Nutt.
  6. Physalis angustiloba
  7. Physalis angustior
  8. Physalis angustiphysa
  9. Physalis arborescens
  10. Physalis arenicola - Kearney
  11. Physalis breviloba
  12. Physalis campanula
  13. Physalis campechiana
  14. Physalis carnosa
  15. Physalis carpenteri - Riddell ex Rydb.
  16. Physalis caudella - Standl.
  17. Physalis chamaesarchoides
  18. Physalis cinerascens - (Dunal) Hitchc.
  19. Physalis cordata - Mill.
  20. Physalis coztomatl
  21. Physalis coztomtl
  22. Physalis crassifolia - Benth.
  23. Physalis eggersii
  24. Physalis filipendula
  25. Physalis fuscomaculata
  26. Physalis glabra
  27. Physalis glutinosa
  28. Physalis gracilis
  29. Physalis greenmanii
  30. Physalis grisea - (Waterf.) M. Martiñez
  31. Physalis hastatula
  32. Physalis hederaefolia
  33. Physalis hederifolia - A. Gray
  34. Physalis heterophylla - Nees
  35. Physalis hintonii
  36. Physalis hunzikeriana
  37. Physalis ignota
  38. Physalis ingrata
  39. Physalis integrifolia
  40. Physalis jalicensis
  41. Physalis lagascae
  42. Physalis lanceolata - Michx.
  43. Physalis lassa
  44. Physalis latecorollata
  45. Physalis laterocorollata
  46. Physalis lathyroides
  47. Physalis latiphylla
  48. Physalis latiphysa - Waterf.
  49. Physalis leptophylla
  50. Physalis lignescens
  51. Physalis longicaulis
  52. Physalis longifolia - Nutt.
  53. Physalis longiloba
  54. Physalis longipedicellata
  55. Physalis macvaughii
  56. Physalis mcvaughii
  57. Physalis melanocystis
  58. Physalis microcarpa
  59. Physalis microphysa
  60. Physalis minimaculata
  61. Physalis minuta
  62. Physalis missouriensis - Mack. & Bush
  63. Physalis mollis - Nutt.
  64. Physalis muelleri
  65. Physalis neomexicana - Rydb.
  66. Physalis nicandroides
  67. Physalis oregonensis
  68. Physalis orizabae
  69. Physalis parvianthera
  70. Physalis patula - Mill.
  71. Physalis pennellii
  72. Physalis peruviana - L.
  73. Physalis philadelphica - Lam.
  74. Physalis philippensis
  75. Physalis porrecta
  76. Physalis pringlei
  77. Physalis pruinosa
  78. Physalis pubescens - L.
  79. Physalis pumila - Nutt.
  80. Physalis purpurea
  81. Physalis quillabambensis
  82. Physalis rydbergii
  83. Physalis saadei
  84. Physalis sancti-josephi
  85. Physalis solanacea
  86. Physalis sordida
  87. Physalis spathulifolia
  88. Physalis stapelioides
  89. Physalis subilsiana
  90. Physalis subrepens
  91. Physalis sulphurea
  92. Physalis tamayoi
  93. Physalis tehuacanensis
  94. Physalis turbinata
  95. Physalis vestita
  96. Physalis victoriana
  97. Physalis virginiana - Mill.
  98. Physalis viscida
  99. Physalis viscosa - L.
  100. Physalis volubilis
  101. Physalis walteri - Nutt.
  102. Physalis waterfallii
Soyu tükenen türler
  1. † Physalis infinemundi

Dağılım ve habitat

Sıcak ve subtropik bölgelere özgü, Amerika ve Avustralasya'da doğal olarak yetişen bir bitkidir. Birçok türü ise Meksika'ya endemiktir.[5] Melezleme olarak dünya çapında birçok ülkeye tanıtılmıştır.

Kullanımı

Arkeolojik olarak geçmiş tarihlerde Kuzey Meksika ve Amerikan yerli halkı tarafından yiyecek olarak kullanıldığı bilinmektedir.[6][7][8][9][10]

Meyveleri β-Cryptoxanthin açısından zengindir. Domatesin kullanıldığı gibi kullanılabilir. Dış kabuğundan ayrıldıktan sonra içindeki meyve yenebilir[11] veya salatalarda kullanılabilir.

Physalis peruviana veya Altın çilek adı altında ticareti yapılan meyvesi içeriğinde lifler barındırır. Özellikle zayıflamada etkili olduğu yönünde tanıtımı yapılan “Altın Çilek” meyvesinin hapı piyasaya çıkarılmış olsa da Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Türk Eczacılar Birliği bu konuda önemli açıklamalarda bulunmaktadır.[12]

Galeri

Dış bağlantılar

Kaynakça

  1. ^ "Genus: Physalis L". Germplasm Resources Information Network. United States Department of Agriculture. 1 Eylül 2009. 29 Mayıs 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2010. 
  2. ^ "ITIS". 19 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2022. 
  3. ^ Morton JF (1987). "Cape gooseberry, Physalis peruviana L. in Fruits of Warm Climates". Purdue University, Center for New Crops & Plant Products. 18 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2024. 
  4. ^ "Physalis [[:Şablon:Pipe]] Definition of physalis in English by Oxford Dictionaries". 22 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.  URL–vikibağı karışıklığı (yardım)
  5. ^ Vargas, O. (2001). "Two new species of Physalis (Solanaceae) endemic to Jalisco, Mexico". Brittonia. 53 (4): 505-10. doi:10.1007/bf02809650. 
  6. ^ Vargas-Ponce, Ofelia; Sánchez Martínez, José; Zamora Tavares, María del Pilar; Valdivia Mares, Luis Enrique (1 Aralık 2016). "Traditional management of a small-scale crop of Physalis angulata in Western Mexico". Genetic Resources and Crop Evolution (İngilizce). 63 (8): 1383-1395. doi:10.1007/s10722-015-0326-3. ISSN 1573-5109. 
  7. ^ Jennings, Jesse D. (April 1970). "The Prehistory of the Tehuacan Valley, Vol. 1: Environment and Subsistence. Edited by Douglas S. Byers. University of Texas Press, Austin, 1967. - The Prehistory of the Tehuacan Valley, Vol. 2: The Non-Ceramic Artifacts. Richard S. MACNEISH, Antoinette Nelken-Terner, and Irmgard W. Johnson. University of Texas, Austin, 1967". American Antiquity. 35 (2): 234-236. doi:10.2307/278167. ISSN 0002-7316. JSTOR 278167. 
  8. ^ Ruz Sosa, Mario Humberto (15 Şubat 2013). "El añil en el Yucatán del siglo XVI". Estudios de Cultura Maya. 12. doi:10.19130/iifl.ecm.1979.12.525 Özgürce erişilebilir. ISSN 2448-5179. 
  9. ^ Le Paige, Gustavo (1977). "Recientes descubrimientos arqueológicos en la zona de San Pedro de Atacama". Estudios Atacameños (5): 111-126. doi:10.22199/s07181043.1977.0005.00008 Özgürce erişilebilir. ISSN 0716-0925. 
  10. ^ McClung de Tapia, Emily; Martínez Yrízar, Diana; Ibarra Morales, Emilio; Adriano Morán, Carmen Cristina (January 2014). "Los orígenes prehispánicos de una tradición alimentaria en la cuenca de méxico". Anales de Antropología. 48 (1): 97-121. doi:10.1016/s0185-1225(14)70491-6 Özgürce erişilebilir. ISSN 0185-1225. 
  11. ^ Angier, Bradford (1974). Field Guide to Edible Wild Plants. Harrisburg, PA: Stackpole Books. s. 90. ISBN 0-8117-0616-8. OCLC 799792. 
  12. ^ "Altın çilek zayıflatmıyor". www.haberdar.com. 9 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2011. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Moraceae</span>

Moraceae, Rosales takımına bağlı bir bitki familyasıdır.

<i>Solanum</i>

Solanum, Solanaceae familyasına bağlı bir bitki cinsidir. 1753'te Carl Linnaeus tarafından tanımlanmıştır. Besin mahsulü, patates, domates ve patlıcan gibi besinlerin bir kısmı bu cinse bağlıdır. Bazı Solanum türleriyle ilişkili zehirlenme vakaları nadir değildir ve ölümcül olabilir.

<span class="mw-page-title-main">Biber</span> sebze

Capsicum ya da biber, patlıcangillerden (Solanaceae) bir cins. Bu cinsin türleri, binlerce yıldır yetiştirildikleri Amerika kıtasına özgüdür. Capsicum dünya çapında yetiştirilmekte ve birçok mutfakta kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Hünnap</span> Bitki türü

Hünnap, cehrigiller (Rhamnaceae) ailesinden bahar aylarında hoş kokulu sarı renkli çiçekler açan, dikenli bir ağaç türüdür.

<span class="mw-page-title-main">Rosaceae</span> çilek, armut, elma, badem ve benzeri türleri içine alan, ayrı taç yapraklı iki çeneklilerden, örneği gül olan bir bitki familyası

Rosaceae (gülgiller), Rosales takımına bağlı bir bitki familyasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Fagaceae</span>

Fagaceae Fagales takımına bağlı bir bitki familyasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Polygonaceae</span> çiçekli bitkiler familyası

Polygonaceae, Caryophyllales takımına bağlı bir bitki familyasıdır. Polygonaceae, güçlü ve sert sapları olan bitkiler ailesidir. Bu ailede yaklaşık 1200 tür bulunur. Bu bitkiler dünya genelinde yaygın olarak bulunur ve bazı türleri ekonomik açıdan önemlidir.

<span class="mw-page-title-main">Şeftali</span> meyve ağacı türü

Şeftali, ilk evcilleştirildiği ve ekildiği Kunlun Dağları'nın kuzey yamaçları ve Tarim Havzası arasındaki Kuzeybatı Çin bölgesine has, yerli yaprak döken bir ağaçtır.

<span class="mw-page-title-main">Saxifragaceae</span> Bitki familyası

Saxifragaceae Saxifragales takımına bağlı bir bitki familyasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Çin koca yemişi</span>

Çin koca yemişi, Myricaceae familyasından bir bitki ve onun yenebilir meyvesi. Çince yangmei olarak bilinir. Subtropik, ılıman iklimlerde özellikle adından anlaşılacağı gibi Çin'in çeşitli eyaletlerinde özellikle Yangtze nehrinin güneyinde yetişen bir ağaçtır. Bununla birlikte Japonya, Tayland,Kore, Filipinler'de de kültür türleri yetiştirilmektedir. Çin kadar Japon sanatında da bu ağacın izlerine rastlanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Altın çilek</span>

Physalis peruviana veya Altın çilek, Physalis cinsine bağlı meyveli bir bitki türüdür.

<i>Scilloideae</i> bitki altfamilyası

Scilloideae, Asparagaceae ailesine bağlı bir altfamilyadır. Gruba giren çok sayıda tür süs bitkisi olarak oldukça popülerdir. Scilloideae, çoğunlukla Akdeniz Havzası, güney Afrika, Orta Asya ve Güney Amerika'da yayılış gösterir.

<span class="mw-page-title-main">Portakal (meyve)</span> Portakal ağacının turuncu renkli, yuvarlak ve kabuğu güzel kokulu meyvesi

Portakal, sedef otugiller ailesindeki çeşitli narenciye türlerinin bir meyvesidir; öncelikle acı portakal olarak da adlandırılan ilgili Citrus aurantium'dan ayırt etmek için tatlı portakal olarak da adlandırılan citrus sinensis'i ifade eder. Tatlı portakallar eşeysiz olarak çoğalır ve tatlı portakal çeşitleri mutasyonlarla ortaya çıkar.

<i>Capsicum cardenasii</i>

Capsicum cardenasii, Capsicum cinsi ve Solanaceae familyasındaki bir bitki türüdür. 2n = 2x = 24 olan bir diploiddir. Yakın ilişkili Capsicum türlerinden oluşan bir grup olan C. pubescens kompleksinin bir üyesidir. C. eximium ile yakından ilişkilidir. And Dağları'na özgüdür ve Bolivya ve Peru'da bulunabilir. Yerel adı ulupica'dır.

<i>Capsicum rhomboideum</i>

Capsicum rhomboideum, Capsicum cinsi 2n = 2x = 26 olan çok yıllık bir üyesidir ve acı biberin uzak yabani bir akrabası olarak kabul edilir. Meyvesinin keskinliği yoktur ve Scoville Acılık Ölçeği değeri 0'dır. Meksika, Orta Amerika ve Güney Amerika'nın And bölgesine özgüdür.

<i>Capsicum eximium</i>

Capsicum eximium, 2n = 2x = 24 ile Capsicum cinsinin bir üyesidir ve Yeni Dünya'ya, özellikle Güney Amerika'nın Andean bölgesine özgüdür. Diğer çoğu acı biber gibi, hem keskin hem de kendine uyumludur.

<i>Capsicum lanceolatum</i> bitki türü

Capsicum lanceolatum, Meksika'nın güneydoğusu, Honduras ve Guatemala'da yabani olarak bulunan Capsicum cinsinin bir türüdür. İlk olarak (Greenm.) C.V. Morton & Standl tarafından tanımlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Tamarillo</span>

Tamarillo, Solanum cinsine bağlı Solanum betaceum türünün meyvesidir. Olgunlaşmış hali olan yumurta şeklindeyken yenilir. Küresel olarak, özellikle Peru, Kolombiya, Yeni Zelanda, Ekvador, Ruanda, Avustralya ve Amerika Birleşik Devletleri'nde yaygındır.

<i>Solanum scabrum</i>

Bahçe Amerikan yabanmersini olarak da bilinen Solanum scabrum, bir yıllık veya çok yıllıktır. Linnaeus tarafından Afrika'ya atfedilse de, türün kökeni belirsizdir, aynı zamanda Kuzey Amerika'da da görülür ve birçok ülkede doğallaşmıştır. Afrika'da yaprak sebze olarak ve meyvelerinin boyası için yetiştirilir.

Otoriter bölge, demokratik bir sistemin demokratik olmayan bir alt birimi olarak tanımlanır. Bir devletin bir idari bölümü veya bir bakanlık olabilir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.