İçeriğe atla

Phyllis Ann Fast

Phyllis Ann Fast
Doğum1946
Anchorage, Alaska
MilliyetKoyukon
VatandaşlıkAmerikalı
Mezun olduğu okul(lar)Alaska Fairbanks Üniversitesi
ÖdüllerNorth American Indian Prose Award (2000)
Kariyeri
Dalıantropoloji (Alaska Atabaskları)
Çalıştığı kurumlarUniversity of Alaska Anchorage

Phyllis Ann Fast (d. 1946), Koyukon kökenli Amerikalı antropoloji profesörü ve resim sanatçısı. Akademik çalışmaları özellikle Alaska yerlileri üzerinedir. Onların görsel ve gösteri sanatları, cinsiyet ilişkileri ve siyasi ve sosyal ekonomik durumları ana ilgi alanıdır.[1]

Ailesi

1946 yılında Anchorage, Alaska'da doğan Phyllis'in annesi Elsie Harper Fast (d. 1912, Rampart) Koyukonlardan, babası ise Beyazdır. Annesinin 1982 yılında ölümü üzerine sarsıntı geçirince üstesinden gelmek için resim ve boyama sanatına eğilmiştir.[2]

Eğitimi

1968 yılında Bachelor of Arts olarak Alaska Fairbanks Üniversitesi, 1990 yılında Master of Arts olarak Alaska Anchorage Üniversitesi ve 1998 yılında da PhD olarak Harvard Üniversitesi'ni bitirmiştir.[3]

Hizmetleri

Alaska Fairbanks Üniversitesinde 1995 - 2004 yılları arasında Alaska Native Studies öğretmenliği yapmıştır. Alaska Anchorage Üniversitesinde ise 2004 yılında antropoloji eğitimi vermiştir.[2]

Ödülleri

  • 2000 North American Indian Prose Award: Bu ödülü Northern Athabascan Survival: Women, Community and the Future kitabıyla almıştır.

Kitapları

  • Northern Athabascan Survival: Women, Community and the Future

Kaynakça

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 3 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2013. 
  2. ^ a b http://twospirits.myshopify.com/collections/phyllis-fast[]
  3. ^ "Arşivlenmiş kopya". 9 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2013. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Alaska</span> Amerika Birleşik Devletlerinde eyalet

Alaska, Amerika Birleşik Devletleri'nin kuzeybatı ucunda yer alan bir eyaletidir. Bir yarı-eksklav olan Alaska, doğuya Kanada'nın British Columbia ve Yukon bölgeleriyle sınırlanmıştır ve batıda Bering Boğazı'ndaki bir deniz sınırını Rusya Federasyonu'nun Chukotka Otonom Okrugu ile paylaşmaktadır. Kuzeyde Arktik Okyanus'un Chukchi ve Beaufort Denizleri, güneyde ve güneybatıda ise Pasifik Okyanusu yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">İsmail Hakkı Oygar</span>

İsmail Hakkı Oygar, Türk seramik sanatçısı.

<span class="mw-page-title-main">Alaska Yerli Dil Merkezi</span>

Alaska Yerli Dil Merkezi, Amerika Birleşik Devletleri'nin Alaska eyaletinde devlet mevzuatına göre Fairbanks Alaska Üniversitesi bünyesinde 1972 yılında kurulan araştırma merkezi.

Ann Fienup-Riordan, Amerikalı kültürel antropoloji uzmanı olan antropolog.

<span class="mw-page-title-main">Alaska yerli sanatı</span>

Alaska yerli sanatı, Amerika Birleşik Devletlerinin Alaska eyaletinde beş ana kültür grubuna ayrılan ve Amerika yerlilerinden ayrı değerlendirilen avcı ve toplayıcı Alaska yerlilerinin sanatıdır. Türkiye'nin iki katı büyüklüğündeki Alaska'nın dünyanın geri kalanından uzak olması bu sanatların yeterince tanınmamasının ana sebebidir. Günümüzde Alaska Native Arts Foundation adlı kâr amacı gütmeyen kurum tarafından tanıtım ve dağıtımı yapılan bu sanatın ürünleri zengin ve çeşitlidir. Bu sanatta Kızılderili halklarından Tlingitler ve Haydalar totem direği gibi tahta oymacılık ürünleriyle tanınırken, Atabask dillerini konuşan Kızılderililer boncuk işi ve sepet yapımıyla, Eskimo halklarından İnyupikler fildişi oymacılığıyla, Yupikler ise daha çok maskelerle öne çıkarlar. Alaska yerli sanatı örnekleri dünyanın değişik müzelerinde sergilenmektedir ve Alaska'daki örnekleri Alaska Yerli Dil Merkezinde de bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Alaska Atabaskları</span>

Alaska Atabaskları ya da Alaska Deneleri, Amerika Birleşik Devletlerine bağlı Alaska eyaletinin daha çok içbölgesinde Alaska Interior adı verilen İç Alaska'da birazı da güneyde Pasifik kıyılarında yaşayan ve Na-Dene dillerinin Atabask dilleri grubunun Kuzey Atabask dilleri alt grubundan dilleri konuşan Kuzey Atabasklarından, avcı ve toplayıcı, yarı göçebe, anasoylu, animist ya da şamanist Subarktik yerlisi Kızılderili halkları. Alaska yerlilerinin beş ana kültür grubundan birini oluştururlar. Dil temelinde 11 ayrı halk olarak, Ahtnalar, Denağinalar, Guçinler, Hanlar, Değinaklar, Holikaçuklar, Koyukonlar, Yukarı Kuskokvimler, Aşağı Tananalar, Tanakroslar ve Yukarı Tananalar biçiminde sınıflandırılır. Toplam nüfusları yaklaşık 6.400 kişidir ve ancak çok ufak bir kısmı anadillerini konuşabilmektedir. En çok nüfusa sahip olanlar Koyukonlar ile Guçinlerdir. Siyasi, idari ve kültürel açıdan ABD'deki diğer Atabasklardan ayrılırlar. Kanada'daki aynı alt grupta yer alan Kanada Atabasklarına dilce ve kültürce daha yakındırlar ve Guçinler ile Hanların büyük bir kısmı ile Yukarı Tananaların ufacık bir kısmı Kanada'nın Alaska'ya yakın yörelerinde de yaşarlar. Kuzey, batı ve güneyden Eskimo halklarına, doğudan ise ırkdaşı olan Kanada Atabasklarıyla komşudurlar. Eskimolara komşu olanlar Eskimo kültüründen kısmen etkilenmişlerdir. Rus Alaskası döneminde Ruslarla karşılaşan Alaska Atabaskları içinde en çok Ruslaşanlar Pasifik kıyısındaki Denağinalardır. Ekonomik rahatlamaya 1971 yılında kabul edilen Alaska Yerli Talepleri Çözümleme Yasası (ANCSA) ile kavuşmuşlar ve aynı dönemde dil ve kültürlerini serbest kullanma ve eyaletçe korunma haklarını da elde etmişlerdir. Günümüzde Ahtna ve Denağina haricindeki Alaska Atabasklarının siyasi, ekonomik, yasal ve sosyal savunucusu 1962 yılından beri Tanana Chiefs Conference adlı kâr amacı gütmeyen kabile birliğidir. ABD'deki bütün Amerika yerlileri gibi Alaska Atabasklarının da eğitim, sağlık ve idaresinden ABD İçişleri Bakanlığı bünyesinde Amerika Birleşik Devletleri'nin yönetimine ait Bureau of Indian Affairs dairesi sorumludur.

<span class="mw-page-title-main">Atabasklar</span>

Atabasklar, Atabask halkları, Atabask Kızılderilileri, Athabaskalar ya da Deneler, Kuzey Amerika'da Amerika Birleşik Devletleri ile Kanada'da yaşayan ve Na-Dene dillerinin Atabask dilleri grubundan dilleri konuşan, avcı ve toplayıcı, yarı göçebe, anasoylu, animist-şamanist Kızılderili halkları. Toplam nüfusları yaklaşık 200.000 kişidir ve çoğunluğu Navaholar oluşturur. En yakın akrabaları birlikte dilce bir üst grup oluşturan Eyaklar, en uzak akrabaları ise Eyak-Atabask dillerine paralel Na-Dene dillerinin diğer ana grubunu oluşturan Tlingitlerdir.

<span class="mw-page-title-main">Deneler</span>

Deneler ya da Doğu Atabaskları, Kanada'nın doğusunda Kuzeybatı Toprakları, Alberta, Saskatchewan, Manitoba ve Nunavut eyalet ve topraklarında yaşayan, avcı ve toplayıcı, yarı göçebe, anasoylu, animist ya da şamanist Subarktik Kızılderilileri kültür grubundan Atabask Kızılderili halkı. Dil temelinde 4 ayrı halka ayrılırlar: Denetalar, Sahtular, Tlınçonlar, Sarıbıçaklar, Denesulineler. Diğer Kanada Kızılderilileri gibi Deneler de yasal olarak Kızılderili rezervi adı verilen kamp benzeri toplama yerleşimlerde yaşamak zorundadırlar. 2006 sayımına göre 11.130 kadarı anadillerini konuşabiliyor

<span class="mw-page-title-main">Guçinler</span>

Guçinler ya da Kuçinler, Kuzey Kutup Dairesinde kabaca 65° ve 69° Kuzey enlemde, 130° ve 150° Batı boylamında, Amerika Birleşik Devletlerine bağlı Alaska eyaletinin kuzeydoğusunda İç Alaska coğrafi bölgesindeki Yukon Nehri civarında ve Kanada'nın Yukon ile Kuzeybatı Toprakları bölgelerinde yaşayan, rengeyiği avlayan avcı ve toplayıcı, yarı göçebe, anasoylu, önceleri animist ya da şamanist, şimdi ise Hristiyan olan Alaska Atabasklarından Kızılderili halkı. Alaska Guçinleri ya da Batı Guçinleri ile Kanada Guçinleri ya da Doğu Guçinleri olmak üzere iki ana gruba ayrılırlar. Alaska'da nüfusça Koyukonlardan sonra en büyük ikinci Atabask halkıdır. En yakın akrabaları dilce birlikte grup oluşturan Alaska ve Kanada Hanlarıdır. 2010 yılındaki nüfusları 9.000 kişidir ve anadillerini akıcı biçimde konuşabilenlerin sayısı UNESCO'ya göre 400 kişidir. Alaska Yerli Dil Merkezine göre Alaska'daki 1.000 kişilik nüfustan 150 kadarı, Kanada'daki 1.900 kişilik nüfustan ise 400 tanesi anadillerini konuşabiliyor. Huş kabuğundan kano ve kar ayakkabısı yapımıyla, iki yönlü kızaklarıyla, oklu kirpinin dikenleriyle yapılan kirpi işi ile karmaşık ve süslü boncuk işi (naagąįį) bezemeleriyle tanınırlar. Günümüzde avcılık, balıkçılık ve mevsimlik istihdamdan oluşan karma ekonomi görülür.

<span class="mw-page-title-main">Koyukonlar</span> Amerika Birleşik Devletlerine bağlı Alaska eyaletinin ortasında İç Alaska coğrafi bölgesindeki Yukon–Koyukuk Census Area sayım bölgesinin Yukon ile Koyukuk nehirleri civarında taygada yaşıyor

Koyukonlar ya da Koyukon Atabaskları, Amerika Birleşik Devletlerine bağlı Alaska eyaletinin ortasında İç Alaska coğrafi bölgesindeki Yukon–Koyukuk Census Area sayım bölgesinin Yukon ile Koyukuk nehirleri civarında taygada yaşayan, sığın avlayan avcı ve toplayıcı, yarı göçebe, anasoylu, önceleri animist ya da şamanist iken sonradan Hristiyan olsa da animist inanç ve gelenkleri güçlü Alaska Atabasklarından Kızılderili halkı. Alaska'daki en büyük Atabask halkı olup, Yukarı, Merkezî ve Aşağı Koyukonlar olmak üzere üç ana lehçe grubuna ayrılırlar. En yakın akrabaları dilce birlikte üstgrup oluşturan Holikaçukça ile Değinakça konuşan Atabasklardır. Alaska Yerli Dil Merkezine göre 2.300 kişilik etnik (Denaakkʼe) nüfustan 150 kadarı anadillerini (Denaakkenaageʼ) konuşabiliyor. Alaska'daki diğer Atabaskların aksine Eskimo komşuları olan Yupik ve İnyupiklerin kültüründen oldukça etkilenmişlerdir. Koyukonlarla Avrupalıların ilk karşılaşması Rus İmparatorluğuna bağlı Rus Alaskası döneminde 1838 yılında Yukon Nehri yolundan Nulato'ya gelen Ruslarla olmuştur. Geçmişte Rus-Amerikan Kumpanyası ile Hudson's Bay Company şirketlerindeki Avrupalı kürk tüccarlarıyla yoğun olarak ticaret yaparken, günümüzde daha çok avcılık, balıkçılık ve mevsimlik istihdamdan oluşan karma ekonomi görülür.

<span class="mw-page-title-main">Ahtnalar</span>

Ahtnalar, Ahtna Atabaskları ya da Ahtna Kızılderilileri, Amerika Birleşik Devletlerine bağlı Alaska eyaletinin güneydoğusunda Copper Nehri civarında yaşayan, avcı ve toplayıcı, yarı göçebe, anasoylu, önceleri animist ya da şamanist iken sonradan Ortodoks Hristiyan olan Alaska Atabasklarından Kızılderili halkı. Alaska'daki en büyük dördüncü Atabask halkı olup, Yukarı, Batı, Merkezî ve Aşağı Ahtnalar olmak üzere dört ana lehçe grubuna ayrılırlar. En yakın akrabaları dilce birlikte üstgrup oluşturan Denağinalardır. Alaska Yerli Dil Merkezine göre 650 kişilik etnik (‘Atnahwt’aene) nüfustan 25 kadarı anadillerini (‘Atnakenaege’) konuşabiliyor. Ahtnalarla Avrupalıların ilk karşılaşması Rus İmparatorluğuna bağlı Rus Alaskası döneminde 1783 yılında Copper Nehrine gelen Ruslarla olmuştur. Batılılarca ilk Ahtnaca kelime 1787 yılında kaydedilmiştir. Geçmişte Rus-Amerikan ve Hudson's Bay Company şirketindeki Avrupalı kürk tüccarlarıyla yoğun olarak ticaret yaparken, günümüzde daha çok avcılık, balıkçılık ve mevsimlik istihdamdan oluşan karma ekonomi görülür.

Kathleen Carlo-Kendall ya da Kathleen Carlo, Amerika Birleşik Devletlerine bağlı Alaska eyaletinin Tanana şehrinde doğan Koyukon Kızılderililerinden profesyonel oyma sanatçısı ve Alaska yerli sanatının çağdaş kadın yorumcusu.

Marie Meade, Amerika Birleşik Devletlerine bağlı Alaska eyaletinin Nunapitchuk şehrinde doğan Yupik Eskimolarından transkripsiyon ve çeviri yapan Yupikçe uzmanı, öğretmen, hikâye anlatıcısı ve geleneksel dansçıdır.

<span class="mw-page-title-main">Haydaca</span>

Haydaca ya da Hayda dili, Kanada'nın Britanya Kolombiyası eyaletinin Haida Gwaii adasında ve Amerika Birleşik Devletlerine bağlı Alaska eyaletinin Galler Prensi adasında Haydalar tarafından konuşulan izole dillerden ya da Na-Dene dillerinden tehlike altındaki Kızılderili dilidir. Na-Dene grubu içinde tek başına alt grupta toplanır. Diğer alt grubu Tlingitçe ile Eyak-Atabask dilleri oluşturur. Alaska Yerli Dil Merkezine göre Alaska'daki 650 kişilik nüfustan 10 kadarı, Kanada'daki 1.100 kişilik nüfustan ise ancak 30 tanesi anadillerini konuşabiliyor. 1774 yılında Avrupalılarca ilk karşılaşmada nüfusları 15.000 olan Haydalar yeni getirilen salgın hastalıklardan kırılmış ve bugün ancak Masset, Skidegate ve Hydaburg köylerinde yaşamaktadırlar.

Sven Haakanson, Jr., Supik kökenli Amerikalı antropolog ve Kodiak, Alaska'da Alutiiq Museum icra direktörü.

Richard A. Knecht ya da Rick Knecht, Amerikalı arkeolog ve öğretim üyesi. Araştırma alanları iklim değişikliği, Alaska kıyılarının tarihöncesi dönemleri, gelenek turizmi, müze ve kültür merkezi geliştirme ile kültürel korumadır.

<span class="mw-page-title-main">Poldine Carlo</span>

Dr. Poldine Demoski Carlo, Amerika Birleşik Devletlerine bağlı Alaska eyaletinin Nulato şehrinde doğan Koyukon Atabasklarından yazar ve Fairbanks Native Association (FNA) kurucu üyesi. Alaska Bicentennial Commission yönetim kurulunda da çalışan Carlo Tanana Chiefs Conference danışmanı olarak da görev yapmıştır. Yukon Nehri yöresindeki yaşayan en güçlü yerli olarak bilinen Carlo 92. yaş gününü 5 Aralık 2012 tarihinde Denakkanaaga Elders Room 'da kutlamıştır. Oyma sanatçısı Kathleen Carlo-Kendall'ın annesidir ve Fairbanks'ta yaşamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Michael E. Krauss</span> Amerikalı dilbilimci (1934 – 2019)

Michael E. Krauss, birincil olarak Na-Dene dilleri ikincil olarak da Eskimo-Aleut dilleri üzerine yoğunlaşan Amerikalı dil bilimci. 1991 yılında tehlike altındaki dillerin küresel bir sorun olduğunu vurgulayıp kamu bilinci geliştirmek isteyen Linguistic Society of America katılımcıları arasında ilk sırada bulunan Krauss, o zamandan beri soyu tehlike altındaki dillerin verilerini kaydedip yeniden canlandırılması çalışmalarını da desteklemiştir. 1960 yılında katıldığı University of Alaska Fairbanks üniversitesinde emekli oluncaya kadar görev yapmıştır. 1972 yılından 2000 Haziran ayında emekli oluncaya kadar da Alaska Yerli Dil Merkezi müdürü olarak çalışmıştır.

Alaska Airlines, genel merkezi Seattle metropol bölgesi içinde, SeaTac, Washington'da bulunan büyük bir Amerikan havayolu şirketidir. Filo boyutu, taşınan tarifeli yolcular ve hizmet verilen varış noktası sayısı ile ölçüldüğünde Amerika Birleşik Devletleri'ndeki en büyük beşinci havayolu şirketidir. Alaska, bölgesel ortakları Horizon Air ve SkyWest Airlines ile birlikte, büyük bir yurt içi rota ağı işletiyor ve esas olarak Pasifik Kuzeybatı ve Alaska'dan bitişik Amerika Birleşik Devletleri, Hawaii, Kanada, Kosta Rika ve Meksika'daki yüzden fazla noktaya bağlanmaya odaklanıyor.

<span class="mw-page-title-main">Adem Genç</span> Türk sanatçı

Adem Genç, Türk sanatçı.