İçeriğe atla

Phorminx

Phorminx.

Phorminx (Eski Yunanca: φόρμιγξ), Antik Yunanistan'da, Homeros çağından beri kullanılan ve çıkış yerinin Mezopotamya olduğu sanılan, yarım daire ya da orak formlu Lir ailesinden telli bir çalgı. İki ile altı arasında değişen sayılarda telliydi ve parmak ya da bir pena yardımıyla çalınırdı. MÖ 9. yüzyıl ile MÖ 6. yüzyıl arasında, Kithara ve Lir onun yerini alana kadar varlığı kanıtlanmış bir müzik enstrümanıdır.

Ozan, herhangi bir destanın açıklamasını yaparken Homeros'un İlyada ve Odysseia tarif ettiği gibi Phorminx'le ona eşlik ederdi. Arkeolojik buluntular ve hem antik Yunanistan'daki kuramsal müzik eserleri hem de bunun üzerine açıklamalar yapmış olan diğer kaynaklara (Hesiod, Aristophanes) göre Phorminx, Lir'in aksine sadece dört telliydi ve bu nedenle sadece dört ses çalınabiliyordu. Phorminx'in daha geç (ileri dönem) türevlerinde tel sayısı yediye kadar çıkabiliyordu.

Ayrıca bakınız

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Homeros</span>

Homeros Antik Çağ'da yaşamış İyonyalı ozan. Batı edebiyatının ilk büyük eserleri kabul edilen İlyada ve Odysseia destanlarının yazarı veya derleyicisi olduğu kabul edilmektedir. Smyrna (İzmir) bölgesinde yaşamış olduğu sanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Makedonya (Yunanistan)</span>

Makedonya,, aynı zamanda Ege Makedonyası, Yunanistan'ın kuzeyinde, tarihî Makedonya'nın günümüzde Yunanistan sınırlarında kalan kısmını kapsayan coğrafî bir bölgedir.

<span class="mw-page-title-main">Miken uygarlığı</span> Antik Yunanistanda Tunç Çağının son evresinde yaşanan dönem

Miken uygarlığı, MÖ yaklaşık 1600-1100 yılları arasında Antik Yunanistan'da Tunç Çağı'nın son evresinde hüküm sürmüş olan uygarlıktır. Saray devletleri, şehir örgütlenmesi, yazı sistemi ve sanat eserleriyle Yunanistan'daki ilk gelişmiş uygarlıktır. Dönem özelliklerinin en belirgin gözlemlendiği Miken sitesi uygarlığa adını vermiştir. Bazı araştırmacılar, Miken Yunanistan'ını Hitit metinlerinde adı geçen Ahhiyava Ülkesi ve Homeros'un bahsettiği Akaları ile bir kabul etmekte olsalar da bu görüş tartışmalıdır.

<span class="mw-page-title-main">Antik Yunanistan</span> İlk Çağdaki Yunan medeniyeti

Antik Yunanistan, bugünkü Yunanistan toprakları ile Küçük Asya'da (Anadolu) yaşayan toplumların kurduğu devlet ve uygarlıkların, MÖ 756 ile MÖ 146 tarihleri arasında hüküm sürdükleri bölgenin adı.

<span class="mw-page-title-main">Brindisi</span> İtalyanın Apulia bölgesinde, Brindisi iline bağlı ilçe (komün)

Brindisi, İtalya'nın Puglia Bölgesi'nde ayni ismi taşıyan Brindisi ilinin merkezi bir liman kenti ve bir komünü. Aynı zamanda Brindisi ilinin yönetim merkezidir. Adriyatik denizinin kıyısında yer alır. Merkez nüfusu 92 bin kadardır. Yunanistan ve Orta Doğu'ya giden gemilerin uğradığı yolcu limanı vardır. Petrokimya ve hava taşıtları yapımı sanayisine sahiptir. Askeri filosu ve askeri üssü vardır.

<span class="mw-page-title-main">Milet</span> Anadoluda bir antik kent

Milet Anadolu'nun batısında, Ege bölgesinde Büyük Menderes Nehrinin hemen ağzına yakın deniz kıyısında bir antik liman şehridir. Şimdi Aydın'ın Didim ilçesinde Akkoy'un 5 km kuzeyinde ve Balat köyü yakınında bir harabe halinde olup limanı Büyük Menderes tarafından doldurulduğu için yaklaşık 10 km denizden içeride bir mevkidedir.

<span class="mw-page-title-main">Yunanistan tarihi</span>

Yunanistan'ın ilk sakinlerine sıklıkla Pelasgi, yani "deniz halkı" denirdi. Yarımadanın bu sakinleri kuzeyden göçen işgalcilerin etkisi ile güneye kaçtılar. Birbiri ardı sıra gelen işgallerle güney kıyılarına ve Ege Adaları'na yayıldılar. MÖ 3200 civarında bölgeye yeni gelenler birlikte zamanla Yunancaya dönüşen bir Hint-Avrupa dili getirdiler.

Lirik şiir, duyguların coşkun bir dille anlatıldığı edebiyat eserlerinin genel adıdır. Latince lyricus, Yunanca lyricos, Fransızca lyrique kelimelerinden türemiştir. Sözlük anlamı ise; coşkun, ilhamla dolu demektir. Antik Yunan'da kullanılan lirik sözcüğü bugünkü anlamında kullanılmıyordu.

<span class="mw-page-title-main">Lir</span> çalgı aleti

Lir, Arp ailesinden, tarihi MÖ 9. yüzyıla kadar giden telli, antik bir çalgıdır. Her ne kadar Kithara ile karıştırılsa da, gerek daha küçük, gerekse ayaksız oluşu ile ondan ayrılır. Tel sayısı başlangıçta Yunan makamlarının dört sesli tetrakordlardan oluşması nedeniyle 3-4 iken, zamanla 7 ya da nadir olarak 8 telli olarak yapılmışlardır.

<span class="mw-page-title-main">Barbitos</span>

Barbitos, Alkaios, Sappho ve Anakreon gibi şairlerin de şarkılarına eşlik etmesi için kullandıkları telli, antik bir Yunan çalgısı. Bu eser gösteri ve tiyatro eserlerindeki müzikal sahnelerde kullanıldığı gibi aynı zamanda mitolojide Yunan tanrısı Dionisos ile ilgili etkinliklerde kurgusal yaratıklar olan Satyr'ler tarafından da çalınır.

<span class="mw-page-title-main">Kithara</span>

Kithara, Bu gün modern Yunancada klasik gitar'ı da tanımlayan telli, antik bir Yunan çalgısı. Kutlamalarda, özellikle de tanrı Apollon şerefine düzenlenen kült törenlerinde çalınmak için tercih edilen seçkin bir enstrümandı. Her ne kadar Lir ile benzer olduğu düşünülse de Lir daha küçük ve ayaksızdır.

Epigonion, Antik yazarlardan Athenaeus'un da bahsettiği belki de bir santur olan telli antik bir Yunan çalgısı. Epigonion antik Yunanistan'da, Epirus bölgesindeki Ambracia'dan gelen Yunan müzisyen olan ve ilk kez olarak telli bir çalgıyı bir pena yerine parmaklarıyla çalması ve müzik konusundaki harika yeteneği nedeniyle Sicyon kenti vatandaşlığına kabul edilmiş olan Epigonus tarafından bulunmuştur ya da en azından onun tarafından tanıtılmıştır. The instrument, which Epigonus'un ardından onun adıyla anılan bu enstrüman, kırk adet telli bir çalgıydı.

<span class="mw-page-title-main">Klasik Antik Çağ</span>

Klasik antik çağ, MÖ 8. yüzyıl ile MS 5. yüzyıl arasındaki Greko-Romen dünyası denen, Antik Yunanistan ve Antik Roma'nın iç içe geçmiş uygarlıklarını kapsayan, Akdeniz merkezli kültürel tarih dönemidir. Bu çağ, hem Yunan hem de Roma toplumlarının geliştiği ve Avrupa, Kuzey Afrika ve Batı Asya'nın büyük bölümünü etkileyen bir dönemdir.

Nekromanteion Antik Yunan'da bir nekromansi tapınağıdır. Modern Yunanistan'ın Epir bölgesindeki arkaik bir yerleşimin kuzey batısında Aheron Nehri'ne nazır bir yerde kurulmuştur. Grek kültündeki nekromansi tanrıları ile ilişkiler konusunda oldukça ünlü bir tapınaktı.

Larissa, Larisa Frikonis veya daha eski kaynaklarda çoğu kez Larisa, İzmir'in Menemen ilçesi, Buruncuk köyü yakınında bir antik kenttir. Ege Bölgesi'nin en eski kentlerinden biridir. Bir Helen boyu olan Aiollerin doğu Ege kıyısındaki on iki kentinden biri sayılır.

<span class="mw-page-title-main">Ugarit</span> Kuzey Suriyedeki antik liman kenti

Ugarit ya da Ras Şamra(ʼUgrt; Arapça: ْأُوغَارِيت) Suriye'de Lazkiye yakınlarında Akdeniz'e kıyısı bulunan antik bir liman şehridir. MÖ 1450 - 1195 yılları arasında bir ticaret kenti olarak hareketliydi ancak MÖ 1196 - 1179 arasında Deniz Kavimleri'nin ani bir baskınıyla yakılıp yıkılmıştır. 1929 yılından itibaren harabelerinde yapılan kazılar, tarih açısından önemli tabletler ortaya çıkardı. Bu kazılarda, büyük bir kısmı saray ve çevresinde çoğunluğu Akadca, Ugaritçe olmak üzere Sümerce, Hurrice dillerinde çivi yazılı tabletlerle Antik Mısır dilinde hiyeroglif birkaç bin kil tablet bulunmuştur. Söz konusu belgeler “Rap’anu Arşivi” olarak bilinmektedir. Halkı Ugaritçe denilen bir Sami dili konuşmaktaydı. Ugarit eski çağların en önemli ticaret merkezlerindendir. Ugarit'te yapılan kazılar sonucunda bu bölgedeki yerleşmelerin Neolitik Çağ'a kadar dayandığını göstermiştir. Ayrıca Ugarit kazılarında Akadlar dönemine ait mühür bulunmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Bassae</span>

Bassae, Yunanistan'ın Messinya ilinin kuzeydoğu kesiminde bulunan Oichalia'da bulunan bir arkeolojik alandır. Klasik antik dönemde, Arkadya'nın bir parçasıydı. Bassae, Figaleia'nın kuzeydoğusunda, Andritsaina'nın güneyinde ve Megalopolis'in batısında, Skliros kasabasının yakınında yer alır. M.Ö. 5. yüzyılın sonlarına tarihlenen iyi korunmuş olan Apollon Epikurios Tapınağı ile ünlüdür.

<span class="mw-page-title-main">Homeros'un tanrılaştırılması</span> Antik bir kabartma

Homeros'un tanrılaştırılması rölyefi ya da Homeros'un yüceltilmesi kabartması, bazen heykeltıraşın ismine istinaden Prieneli Archelaos kabartması olarak da tanınır. British Museum'da bulunan helenistik döneme ait ikonografisi itibarı ile müstesna bir kabartmadır.

<span class="mw-page-title-main">Kitharacı</span>

Kitharacı, Antik Yunanistan'da profesyonel olarak şarkılara eşlik etmek için kithara veya bazen lir kullanan şarkıcıdır. Ünlü kitharacılar Terpander ve Arion'dur. Apollo'nun kitharacı sıfatı vardır ve bu terim Apollo'yu liri ile tasvir eden heykellere atıfta bulunmak için kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Terpander</span>

Lesboslu Terpandros, MÖ 7. yüzyılın ilk yarısında Midilli'de bulunan Antissa'da yaşayan Yunan şairi ve Kitharacı idi. Kendi şiirsel besteleri az sayıda ve basit ritimlerde olmasına rağmen, Yunan müziğinin ve onun aracılığıyla lirik şiirin öncülerindendir. Diğer komşu ülkelerin ve adaların şarkı söyleme biçimlerinin kurallarını basitleştirmiş ve bu senkoplu varyantlardan kavramsal bir sistem oluşturmuştur. Yeni bir müzik çağının başlangıcına yardımcı olması ve Yunanistan ve Anadolu müziğinde var olan müzik tarzlarını sistematize etmesiyle tanınır.