Phoneutria

Phoneutria veya Brezilya Gezgin Örümceği, Ctenidae familyasına bağlı bir örümcek cinsidir.^[1]

Phoneutria
Korunma durumu
Değerlendirilmedi (IUCN 3.1)
Biyolojik sınıflandırma
Âlem: Animalia Şube: Arthropoda Alt şube: Chelicerata Sınıf: Arachnida Takım: Araneae Familya: Ctenidae Cins: Phoneutria Perty, 1833

Cinsteki örümcekler büyüdüklerinde 13 ila 18 cm (5 ila 7 in) bacak açıklığına sahip olabiliyorlar. Vücut uzunlukları 17 ila 48 mm (43⁄64 ila 1+57⁄64 in) arasında değişmektedir.

Diğer bazı araneomorf örümceklerin bacak açıklığı daha uzun olsa da, en büyük Phoneutria türü bu gruptaki en uzun gövdeye ve en büyük vücut ağırlığına sahiptir.^[2] Cins, Ctenus gibi diğer ilgili cinslerden, her iki cinsiyette de pedipalp tibia ve tarsi üzerinde yoğun prolateral skopulaların (yoğun ince tüylerden oluşan bir fırça) varlığıyla ayrılır.^[3] Phoneutria, tıbbi açıdan önemli olmayan diğer birkaç ctenidae örümceklerinden, özellikle yakın zamanda keşfedilen C. chiapanensis ile ve keliseri üzerinde parlak kırmızı tüylere sahip olan bir örümcek olan Cupiennius ile kolayca karıştırılmaktadır.^[4][5] Ek olarak, bazı Phoneutria türlerinin keliserlerinde kızıl tüyler bulunmaz, bu da türleri güvenilmez bir tanımlama özelliği haline getirir.^[5] Sırttaki palplerde koyu doğrusal şeritlerin varlığı ve dorsal (sırt) kabuk boyunca ön-arka yönde uzanan tek bir ince siyah çizginin varlığı, Phoneutria'nın tanımlanmasına yardımcı olabilmektedir. Bacakların alt kısmında kontrast koyu orta segmentler ve daha açık eklemlerle birlikte güçlü ventral işaretlemelere sahiptir ve karnın ventralinde (alt taraftaki) birkaç sıra siyah noktalı veya genel olarak kırmızımsı bir renkte desenler vardır.^[5]

Ön bacakların yüksekte tutulduğu karakteristik savunma duruşu, özellikle doğru renk desenlerinin yanı sıra, bir örneğin Phoneutria ^[3] olduğunu doğrulamak için özellikle iyi bir göstergedir. Savunma gösterisi sırasında vücut dik bir pozisyon alır, ilk iki çift bacak yukarı kaldırılır (bacakların alt tarafındaki göze çarpan siyah/açık şeritli desen ortaya çıkar), örümcek arka ayaklarıyla bir yandan diğer yana sallanırken eğik pozisyonda olur.^[3]

Phoneutria cinsi, 1833 yılında Maximilian Perty tarafından keşfedilmiştir.^[6] Cins adı, "katil" anlamına gelen Yunanca φονεύτρια kelimesinden gelmektedir. Perty, cinse iki tür yerleştirdi: Phoneutria rufibarbis ve Phoneutria fera. İlki bir nomen dubium olarak ele alınır; ikinci cins tip türüdür.^[6]

• Phoneutria bahiensis Simó & Brescovit, 2001 – Brezilya
• Phoneutria boliviensis (FO Pickard-Cambridge, 1897) – Orta, Güney Amerika
• Phoneutria depilata (Strand, 1909) – Guatemala, Honduras, Nikaragua, Kosta Rika, Panama, Kolombiya, Ekvador
• Phoneutria eickstedtae Martins & Bertani, 2007 – Brezilya
• Phoneutria fera Perty, 1833 (tip) – Kolombiya, Ekvador, Peru, Brezilya, Surinam, Guyana
• Phoneutria keyserlingi (FO Pickard-Cambridge, 1897) – Brezilya
• Phoneutria nigriventer (Keyserling, 1891) – Brezilya, Uruguay, Paraguay, Arjantin
• Phoneutria pertyi (FO Pickard-Cambridge, 1897) – Brezilya
• Phoneutria reidyi (FO Pickard-Cambridge, 1897) – Kolombiya, Venezuela, Peru, Brezilya, Guyana

Gezgin örümcekler (Ctenidae), bir inde ikamet etmek veya bir ağı korumak yerine, geceleri orman zemininde dolaştıkları için bu adı almıştır. Gün boyunca termit tepeciklerinin içinde, düşmüş kütüklerin ve kayaların altında, muz bitkilerinde (bu nedenle takma adı "muz örümceği") ve bromeliadlarda (Ananasgiller) saklanırlar. P. nigriventer'in insan meskenlerinin içinde veya yakınında karanlık ve nemli yerlerde saklandığı bilinmektedir.

P. nigriventer, nisan ayından haziran ayına kadar olan kurak mevsimde çiftleşir, bu da bu dönemde türün sık sık gözlemlenebilmesine yol açar.

Phoneutria, Kosta Rika'dan güneye doğru, And Dağları'nın doğusunda, Kolombiya, Venezuela, Guyanalar, Ekvador, Peru, Bolivya, Brezilya, Paraguay ve kuzey Arjantin'e kadar uzanan ormanlarda bulunur. Üç tür (P. reidyi, P. boliviensis ve P. fera) Amazon bölgesinde bulunurlar. Bir tür (P. fera), Amazon ile sınırlıdır ve diğer bir tür (P. boliviensis), Panama ve Kosta Rika'da Orta Amerika'ya kadar yayılmaktadır. Geriye kalan türler, Cerrado savanındaki orman parçaları da dahil olmak üzere Arjantin, Paraguay ve Brezilya'daki Atlantik Ormanı ile sınırlıdır. Brezilya'da Phoneutria yalnızca Salvador, Bahia'nın kuzeyindeki kuzeydoğu bölgesinde yaşamamaktadır.^[3]

Phoneutria Şili ve Uruguay'da keşfedilmiştir.^[3]

Phoneutria cinsi, insanlar için tehdit oluşturduğu bilinen nispeten az sayıda örümcek türünden bazılarını içermektedir. İnsanlara yönelik tehlike sadece toksisiteyi değil, aynı zamanda örümceğin yeterli dozda zehir verme kapasitesi, ısırılma olasılığını artıran eğilimi ve insan yerleşimine yakınlığı gibi faktörleri de içermektedir. Bu örümceklerin başıboş dolaşması, bu kadar tehlikeli görülmelerinin bir başka nedenidir. Nüfusun yoğun olduğu bölgelerde, Phoneutria türleri genellikle gündüzleri saklanacak siper ve karanlık yerler arar, bu da onları evlerde, kıyafetlerde, arabalarda, botlarda, kutularda ve kütük yığınlarında saklanmaya yönlendirir ve kazara rahatsız edildiklerinde ısırabilirler.

Örümcek ağzının bölgeleri çok küçük avları zehirleyecek şekilde olduğundan; insanlar gibi büyük memelilere saldırmaya pek adapte değillerdir. Bazı bilim insanları, zehri esas olarak avını öldürmek için kullanan Phoneutria gibi ^[7] örümceklerin, genellikle tam yük sağlayan Atrax gibi daha ilkel örümceğin aksine, zehirlerini kasıtlı olarak korumak için savunma sırasında "kuru" bir ısırık verebildiklerine inanıyor.^[8] Mart 2009'da yapılan bir araştırma, Phoneutria'nın ısırıklarının yaklaşık üçte birine zehir enjekte ettiğini ve bu vakaların üçte birinde yalnızca küçük bir miktar zehir enjekte edildiğini öne çıkarmıştır. Başka bir araştırma da benzer şekilde ısırıkların yalnızca %2,3'ünün (çoğunlukla çocuklarda) panzehir gerektirecek kadar ciddi olduğunu öne sürmektedir.^[9] Wolfgang Bücherl çalışmalarında belirtildiği gibi diğer çalışmalar, Phoneutria zehirinin toksisitesinin hem Latrodectus hem de Atrax'tan açıkça daha güçlü olduğunu göstermektedir. Bu alandaki araştırmalar, belirli türlerin tanımlanmasının zorluğu nedeniyle engellenmektedir. Bununla birlikte, kanıtlanmış birkaç ölüm vakası da vardır. Bir vakada São Sebastião'da (Brezilya) tek bir örümcek iki çocuğun ölümüne sebep olmuştur. Örümcek, Wolfgang Bücherl tarafından kesin olarak Phoneutria olarak tanımlanmıştır. Ölümler genellikle solunum durmasına, sistemik etkilere ve ikincil veya doğrudan zehirlenmeye atfedilmektedir. Vakaların %9 ila %27'sinde sistemik etkiler ortaya çıkar; ısırık bölgelerinde semptomlar daha sık olmakta ve vakaların %83 ila %96'sında görülmektedir.^[10][11] Erkeğin daha toksik olduğu P. boliviensis hariç, erkek dişilere göre daha az zehir ürettiği ve daha az öldürücü olduğu için vakaların ciddiyeti örümceğin cinsiyetiyle ilişkili olabilmektedir.^[12][13] Semptomlar ısırıktan 10 ila 20 dakika sonra ortaya çıkabilir ve iki ila altı saat içinde ölüm meydana gelebilir; şiddetli ağrı ekstremitenin (organın uç kısmı) geri kalanına yayılır; sistemik etkiler arasında taşikardi, kan basıncında artış, baş dönmesi, ateş, terleme, görme bozuklukları, mide bulantısı, kusma, nefes almada zorluk ve felç bulunmaktadır. Ölüm genellikle solunum durmasından kaynaklanmaktadır.^[14] Bu örümcekler soğuk aylarda (Haziran'dan Eylül'e kadar) minimum 0,03 oranında daha az miktarda, ortalama 0,44 mg zehir üretiyor gibi görünmektedir. Yaz aylarında ise maksimum  1,84 mg zehir üretilir. Bireyler arasındaki maksimum tutar; 3,10 mg (26 Ekim), 4 mg (3 Kasım), 5 mg (4 Kasım) ve 8 mg (31 Ekim); 7 mg kurutulmuş zehir, 500 fareyi deri altından ve 1000 fareyi intravenöz olarak öldürmek için yeterlidir.^[15]

P. nigriventer, Brezilya'daki çoğu zehirlenme vakasından sorumlu olan türdür çünkü güneydoğu Brezilya'nın São Paulo, Minas Gerais, Rio de Janeiro ve Espírito Santo eyaletleri gibi yüksek nüfuslu bölgelerinde yaygın olarak yaşamaktadır. P. fera türü, Güney Amerika'nın Brezilya, Venezuela, Ekvador, Peru, Guyanalar ve Amazon gibi kuzey kısmına özgü bir türdür.

Bu örümceklerin "muz örümceği" takma adına sahip olmasının nedenlerinden biri, ara sıra muz sevkiyatlarında bulunduklarının iddia edilmesidir, ancak bu cins ile ilgisiz örümceklerin yaygın olarak bu adla yanlış tanımlanması nedeniyle raporların sayısı abartılmaktadır. Kuzey Amerika'ya yapılan uluslararası sevkiyatlarda bulunan örümcekler üzerinde yapılan bir araştırma, 135 örümceğin yalnızca 7'sinin Phoneutria türü olduğunu, altısının muzdan gelen Phoneutria boliviensis ve bir elektrikli parça sevkiyatından gelen Phoneutria nigriventer olduğunu ortaya çıkardı. Cupiennius gibi cinslere ait örümcekler deneyimli araknologlar (örümcekbilimci) tarafından yanlış tanımlanmıştır.^[16] Vakalar bildirilmeye devam etmekte ancak uzman kimliğine dair kanıt bulunmamaktadır. 2005 yılında İngiltere'nin Bridgwater kentinde bir adam, bir muz sevkiyatında bir örümcek tarafından ısırıldı ve 2014 yılında güney Londralı bir aile, evlerine teslim edilen bir salkım muzun içinde olduğunu iddia ettikleri bir örümceğin fotoğrafını çekti.^[17][18]

Butantan Enstitüsü'nün tarım bölümünde çıplak ayakla çalışan, sabıkası olmayan 45 yaşındaki bir adam, sabah 10:40'ta orta büyüklükte bir Phoneutria tarafından sol ayağının küçük parmağından ısırılmıştı. Bir anda ayağına ve bacağına yayılan yoğun bir ağrı hissetmişti. Ayrıca görme bozukluğu yaşadığını ve binaya girmeye çalıştığı sırada düştüğünü bildirmişti. Gücü olmadığından iki adam tarafından desteklenerek laboratuvara götürülmüş ve burada muayene edilmiştir. Isırılan insan ayakta duramıyordu, görmekte zorluk çekiyordu, konuşmakta zorlanıyordu (sorulara cevap veremiyordu), şiddetli genel ağrı ve şiddetli soğuktan yakınıyordu. Çok terliyordu, aşırı burun salgısı ve salyası vardı, bu da onun sürekli burnunu sümkürmesine ve tükürmesine neden oluyordu. Sol ayağında ve bacağında genel titremeler, sürekli kramplar ve dakikada 112 atımlık düzensiz bir nabzı vardı. Kazadan bir saat sonra serum sol kalçaya enjekte edilmiştir. Sonraki saat boyunca nabız hızlandı, zayıfladı, neredeyse sayılamayacak hale geldi ve genel durum kötüleşerek sıcaklık düştü. Öğlen mağdura yeni bir serum enjeksiyonu yapılmış ve saat 13:00'e gelindiğinde iyileşme görülmüştür.^[19]

Başka bir vakada ise dört aylık hamile olan 22 yaşındaki bir kadın Phoneutria cinsi tarafından elinden ısırıldı. Bu kadın paroksizmle birlikte şiddetli genel ağrı yaşadı, ayakta durmakta ve konuşmakta güçlük çekiyordu, inliyordu, krampları, genel titremeleri, aşırı terlemesi ve hızlı nabzı vardı (dakikada 140-150 atım); Panzehiri aldıktan sonra kurbanın durumu stabilleşti. Başka bir vakada ise 16 yaşında bir erkek çocuk sol elinden ısırılmıştı. Mağdurun şiddetli genel ağrısı, görme bozukluğu, genel titreme, kramplar, aşırı terleme ve zayıf, düzensiz ve hızlı nabzı vardı.^[19]

Brezilya'nın São Paulo kentinde bir salkım muz taşıyan 23 yaşındaki pazar işçisi P. nigriventer tarafından elinden ısırılmıştı. Numune 3,5 cm vücut, bacakları ile 6 cm uzunluk olarak ölçüldü.   Yaranın son derece acı verici olduğu, mağdurun ısırık bölgesinin terlediğini ve cildindeki tüylerin diken diken olduğunu fark ettiği bildirilmişti. Ayrıca ağrının göğsüne yayıldığını ve kalbinin hızla çarpmaya başladığını da bildirmişti. Kurbanın başı dönüyordu ve midesi bulanıyordu, üşüyordu, salyaları akmaya ve kusmaya başlamıştı ve priapizm (normalden uzun cinsel istek) sergilemiştir. Daha sonra anestezi, tetanoz profilaksisi ve anti-zehirle tedavi edilmiş ve ısırıktan 36 saat sonra iyileşmiştir.^[20]

Başka bir vaka, 52 yaşındaki bir erkeğin yetişkin bir kadın P. nigriventer tarafından ısırılmasıyla ortaya çıkmıştır. Isırığın hemen ardından şiddetli lokal ağrı, bulanık görme, aşırı terleme ve kusma yaşadı. Isırmadan bir ila iki saat sonra ajitasyon ve yüksek tansiyon ortaya çıktı; dört saat sonra kalp atış hızı dakikada 150 atımla yükseldi, hafif takipne, ekstremitelerde (vücudun uçlarında) soğukluk, aşırı terleme, genel titreme ve priapizm ortaya çıkmıştır. Anestezi, anti-zehir ve sıvı takviyesiyle tedavi edildi.^[21]

Itanhaém, São Paulo'da meydana gelen bir vakada, ayağından ısırılan 40 yaşındaki bir adam, ciddi ağrı ve genel kontraktürler gösterdi ve kazadan altı saat sonra öldü.^[22]

Kulağından ısırılan 7 yaşındaki bir çocuk, kasılmalar, opisthotonos ve ilerleyici felç belirtileri gösterdi ve kazadan 17 saat sonra öldü.^[22]

Fransa'da meydana gelen bir vakada, 10 yaşında bir çocuk sağ elinin orta parmağından ısırıldı; şiddetli ağrı, trismus, sağ kolda ve yüzde titreme, bunun sonucunda kalıcı kontraktür, solunum felci, siyanoz ve kasılmalar ortaya çıktı. Ve kazadan 30-40 dakika sonra ölmüştür.^[22]

São Sebastião, São Paulo'da 6 aylık ve 18 aylık iki erkek kardeş, gece ağlayarak ve çığlık atarak uyandılar ve kısa süre sonra öldüler (ölüm zamanı açıklanmadı). Babaları çarşafları çıkardı ve Butantan Enstitüsü'ne sevk edilen, büyük bir dişi Phoneutria nigriventer olarak tanımlanan örümceği bulundu.^[22]

3 yaşındaki kız çocuğu sağ elinin üçüncü parmağından ısırıldı, acil lokal ağrı, dönüşümlü bitkinlik dönemleri, soğuk terleme, göğüs ve karın ağrıları ve 3 kez kusma şikayeti ile, kazadan 3 saat sonra aynı semptomlarla UNICAMP'a başvurdu. 5 flakon AV (Antivenom) ve lokal anestezik infiltrasyonu yapıldı ve semptomlarda düzelme oldu, terleme azaldı, ancak hala ajite, AV'den 2-3 saat sonra belirgin ishal (yarı sıvı dışkı) tablosu oluştu. 2. derece dehidrasyona doğru ilerlemiştir. AV'den 3 saat 30 dakika sonra parenteral hidrasyon başlatıldı, kalp atış hızı dakikada 160 atımdı ve AV'den 4 saat sonra solunum hızı 72 idi. AV'den sonraki 4 saat 15 dakika ile 4 saat 30 dakika arasında periferik siyanoz, dakikada 150 atımlık kalp hızı, nefes darlığı ve periferik venöz erişim kaybı vardı. Daha sonra mağdur, yaygın pulmoner stortorasyon ve ajitasyon, nefes darlığı ve bradikardinin kötüleşmesi, orotrakeal entübasyon, manuel ventilasyon, adrenalin ve harici kalp masajı yapılırken ölmüştür.^[22]

• Wikimedia Commons'ta Phoneutria ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.
• Vikitür'de Phoneutria ile ilgili ayrıntılı taksonomik bilgiler bulunur.