İçeriğe atla

Phoenix Programı

Orijinal yayınlanmamış yaması

Phoenix Programı (İngilizce özgün adıyla: The Phoenix Program (Vietnamca:Chiến dịch Phụng Hoàng) Amerika Birleşik Devletleri Merkezi İstihbarat Teşkilatı (CIA) tarafından Vietnam Savaşı sırasında tasarlanan ve koordine edilen, Amerikan, Güney Vietnam ve Avustralya askerleri arasındaki işbirliğini içeren bir programdı.

Program sızma, işkence, yakalama, terörle mücadele, sorgulama ve suikast yoluyla Vietnam Ulusal Kurtuluş Cephesini (Viet Kong) (VK) tanımlamak ve yok etmek için tasarlanmıştır.[1][2][3][4] CIA bunu "Viet Kong'un siyasi altyapısına saldırmaya ve yok etmeye çalışan bir dizi program" olarak nitelendirdi.[5] Phoenix Programı, sızmanın, ayaklanmayı koordine ettiği iddia edilen "siyasi şube" olarak adlandırılan savaş dışı sivil nüfustan yerel destek alması gerektiği fikrine dayanıyordu.[6]

Phoenix Programı boyunca, 26.369 kişi öldürülmüş ve geri kalanı teslim olmuş ya da yakalanmış, VK üyeliğinden şüphelenilen 81.740 kişiyi “etkisiz hale getirilmiştir”. Phoenix Programında öldürülen tarafsız sivillerin sayısı, programın niteliği, işkence ve diğer zorlayıcı yöntemlerin kullanımı da dahil olmak üzere bir dizi eleştiri ortaya çıktı ve program kişisel politika için kullanılmıştır. Bununla birlikte program, Viet Kong'un siyasi ve devrimci faaliyetlerini bastırmak olarak tanımlandı. Programın kamuya açıklanması, kongre oturumları da dahil olmak üzere önemli eleştirilere neden olmuştu ve CIA'nın Phoenix Programını kapatması için baskı yapılmasına rağmen, benzer bir program olan "Plan F-6" Güney Vietnam makamları altında devam etmiştir.

Tarihi

Programın başlıca iki bileşeni İl Keşif Birimleri (PRU) ve bölgesel sorgulama merkezleridir. PRU'lar, şüpheli VK üyelerini ve VK faaliyetleri hakkında bilgi sahibi olduğu düşünülen sivilleri öldürecek veya yakalayacaktır. Bu insanların çoğu sorgulama merkezlerine götürüldü ve bölgedeki VK faaliyetleri hakkında istihbarat elde etmek amacıyla işkence gördü.

Program 1965 ve 1972 arasında faaliyet gösteriyordu ve bu dönemden öncesinde ve sonrasında benzer faaliyetler vardı. 1972'de Phoenix ajanları, 26.000 ila 41.000 arasında öldürülen 81.740 şüpheli VK ajanını, muhbirini ve destekçisini "etkisiz hale getirdi".[7][8]

Sorgu merkezleri ve PRU'lar, II. Dünya Savaşı'nda görev almış eski bir yarbay olan ve CIA'in Saigon istasyonu şefi Peer de Silva tarafından geliştirildi. DeSilva terörle mücadele olarak bilinen askeri stratejinin savunucusuydu. 1964'te şüpheli VK üyelerini hedef almaya başladı. Başlangıçta, PRU'lar "Karşı Terör" ekipleri olarak biliniyorlardı, ancak CIA yetkilileri "terör" kelimesinin kullanımını çevreleyen olumsuz tanıtımdan sonra "İl Keşif Birimleri" olarak yeniden adlandırıldılar.[9]

Resmi olarak, Phoenix operasyonları Aralık 1972'ye kadar devam etti, ancak bazı operasyonlar 1975'te Saigon'un düşüşüne kadar devam etti.[10]

Kaynakça

  1. ^ Harry G. Summers, Jr., Vietnam War Almanac (New York: Facts on File Publications, 1985,) 283.
  2. ^ Guenter Lewy, America In Vietnam (New York: Oxford University Press, 1978) 283
  3. ^ Colby, William (1978). Honorable Men: My Life in the CIA. Simon & Schuster; First edition (May 15, 1978)
  4. ^ A Retrospective on Counterinsurgency Operations. 12 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Andrew R. Finlayson, cia.gov
  5. ^ A Retrospective on Counterinsurgency Operations 12 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. cia.gov
  6. ^ Ward, Geoffrey (2017). The Vietnam War: An Intimate History. Knopf Doubleday Publishing Group. ss. 341-343. ISBN 9781524733100. 
  7. ^ McCoy, Alfred W. (2006). A question of torture: CIA interrogation, from the Cold War to the War on Terror. Macmillan. s. 68. ISBN 978-0-8050-8041-4. 22 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2020. 
  8. ^ Hersh, Seymour (15 Aralık 2003). "Moving Targets". The New Yorker. 22 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2013. 
  9. ^ McCoy, Alfred W. (2006). A question of torture: CIA interrogation, from the Cold War to the War on Terror. Macmillan. s. 63. ISBN 978-0-8050-8041-4. 19 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2020. 
  10. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 24 Ağustos 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 27 Nisan 2020. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">CIA</span> Amerika Birleşik Devletlerinin ulusal istihbarat teşkilatı

CIA, Birleşik Devletler federal hükûmetinin sivil bir dış istihbarat servisidir ve resmî olarak dünyanın dört bir yanındaki ulusal güvenlik bilgilerini, öncelikle insan istihbaratını (HUMINT) kullanarak toplamak, işlemek ve analiz etmekle görevlendirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Vietnam Savaşı</span> 1955-1975 yılları arasında yapılan ve Kuzey Vietnam zaferi ile sonuçlanan savaş

Vietnam Savaşı veya İkinci Çinhindi Savaşı, Doğu Bloku ülkeleri olan Kuzey Vietnam, Çin ve Sovyetler Birliği ile ABD ve ABD destekçisi anti-komünist Güney Vietnam arasında yaşanan savaştır. Kore Savaşı'ndan sonra Soğuk Savaş'ın ikinci sıcak çatışması olmuştur. ABD, 1963-1973 yılları arasında savaşa dâhil olmuş ve 60.000 kadar asker kaybetmiştir. ABD kamuoyu, savaşa girilmesini sorgulamış ve savaştan sonra Anti-Amerikancılık yükselmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Kamboçya</span> Güneydoğu Asyada bir ülke

Kamboçya, resmî adıyla Kamboçya Krallığı, Güneydoğu Asya anakarasının güneyinde yer alan bir ülkedir. 181,035 km² alana yayılan ülke, kuzeybatıda Tayland, kuzeydoğuda Laos, doğuda Vietnam ve güneybatıda Tayland Körfezi ile çevrilidir.

Gizli İstihbarat Servisi veya yaygın adıyla MI6, Birleşik Krallık'ın dış istihbarat teşkilatıdır. Temel olarak, İngiltere'nin ulusal güvenliğini sağlamak için denizaşırı bilgilerin gizlice toplanması ve analizi ile görevlendirilmiştir. İngiliz iç istihbarat teşkilatı MI5 ile karıştırılmamalıdır. SIS, İngiliz istihbarat teşkilatlarının bir parçasıdır ve kurumun yöneticisi İngiltere Dışişleri Bakanlığı'na karşı sorumludur.

İşkence, ister fiziksel olsun ister ruhsal, bir göz korkutma, caydırma, intikam alma, cezalandırma veya bilgi toplama amacı olarak bilinçli şekilde insanlara ağır acı çektirmekte kullanılan her türden faaliyetlerdir.

<span class="mw-page-title-main">Ebu Gureyb Cezaevi işkenceleri</span>

Ebu Gureyb Cezaevi işkenceleri, Irak Savaşı'nın ilk yıllarında, Birleşik Devletler Ordusu ve Merkezi İstihbarat Teşkilatı personelinin Irak'taki Ebu Gureyb Cezaevi'nde tutuklulara fiziksel, cinsel, tecavüz, sodomi ve cinayet gibi bir dizi insan haklarını çiğneyecek türden işkenceler gerçekleştirmesi olayıdır. İşkencecilerin, ABD'deki bazı muhafazakâr medya kurumlarından destek almasına rağmen, istismarlar, CBS News'in, Nisan 2004'te işkence anlarına ait fotoğrafları yayımlanmasıyla kamuoyunun dikkatini çekti ve olaylar hem ABD'de, hem küresel kamuoyu'nda kınandı.

Call of Duty: Black Ops, Treyarch tarafından geliştirilen ve Activision tarafından yayımlanmış 2010 çıkış tarihli birinci şahıs nişancı türünde bir video oyunudur. Kasım 2010'da Microsoft Windows, PlayStation 3, Wii ve Xbox 360 için dünya çapında piyasaya sürüldü ve Nintendo DS için N-Space tarafından geliştirilen ayrı bir sürümü vardı. Aspyr daha sonra Eylül 2012'de oyunu OS X'e taşıdı. Call of Duty serisinin yedinci oyunu ve Call of Duty: World at War'un devamı niteliğindedir.

<span class="mw-page-title-main">Condor Planı</span> 1970li yıllarda Latin Amerikadaki sağ diktatörlüklerin CIA desteğiyle uygulamaya koyduğu operasyon

Condor Planı veya Condor Operasyonu, 1970'li yıllarda Latin Amerika'daki sağ diktatörlüklerin CIA desteğiyle uygulamaya koyduğu operasyon. Bill Clinton döneminde (2000) açıklanan belgeler sonucunda CIA desteği daha açık biçimde ortaya konmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Nguyễn Ngọc Loan</span>

General Nguyễn Ngọc Loan, Güney Vietnam Cumhuriyeti Ulusal Polis Şefi. 1968'de Viet Kong'lu olduğundan şüphelendiği Nguyễn Văn Lém'i AP muhabiri Eddie Adams'ın ve NBC kameramanı Vo Suu'nun gözü önünde yakın mesafeden silahla başından vurarak öldürmüştür. Muhabir Adams bu anı fotoğraflamış ve bu fotoğraf savaş karşıtlığı ile ilgili akımları hareketlendirmiştir. Adams ayrıca fotoğrafı sayesinde 1969 yılında Pulitzer Ödülü'ne layık görülmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Halid Şeyh Muhammed</span> Pakistanlı tutuklu

Halid Şeyh Muhammed, arasında sivillere yönelik saldırıların da bulunduğu çeşitli eylemler sebebiyle terörizm suçlamasıyla Amerika Birleşik Devletleri'ne bağlı Guantanamo Kampı'nda tutulan Pakistanlı tutukludur. El-Kaide'nin üst düzey yöneticilerinden biri olup, 1999 ile 2001 yılları arasında örgütün propaganda faaliyetlerinin başındaki isimdi. 9/11 Komisyonu Raporu'nda "11 Eylül saldırılarının baş mimarı" olarak tanımlanmış, kendisi de ifadesinde saldırıların tüm sorumluluğunu üstlenmiştir. Şu anda saldırılarla bağlantısı olduğu öne sürülen beş kişiyle birlikte, ölüm cezası istemiyle yargılanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Geliştirilmiş sorgulama teknikleri</span> ABDnin uyguladığı sistematik işkence için kullanılan isim

Geliştirilmiş sorgulama teknikleri, dünya genelindeki "kara bölge" adı verilen gizli hapishanelerde bulunan tutukluları sorgulamak amacıyla Merkezî İstihbarat Teşkilatı (CIA), Savunma İstihbarat Teşkilatı (DIA) ve Amerika Birleşik Devletleri Silahlı Kuvvetlerine bağlı çeşitli birimler aracılığıyla Amerika Birleşik Devletleri federal hükûmeti tarafından sistematik olarak uygulanan işkenceleri tanımlamak için kullanılan tabir. Amerika Birleşik Devletleri Başkanı George W. Bush döneminde uygulanan teknikler arasında uzun süreli baskı pozisyonu, kafaya bir başlık geçirerek kapama, sağır edecek derecede yüksek sesler verme, halüsinasyon görülecek kadar uykusuz bırakma, yiyecek ve içecek vermeme, waterboarding, walling, çıplak bırakma, aşırı soğuk suyla ıslatma, tutukluları küçük kutulara koyma ve sürekli olarak tokat atma veya dövme bulunmaktaydı. Bazı durumlarda ise tutuklular, aile fertlerine zarar vermekle tehdit edilmişti.

<span class="mw-page-title-main">Senato İstihbarat Komitesinin CIA tarafından uygulanan işkencelere dair raporu</span>

Senato İstihbarat Komitesinin CIA tarafından uygulanan işkencelere dair raporu, Cumhuriyetçi ve Demokrat senatörlerin bulunduğu Amerika Birleşik Devletleri Senatosu İstihbarat Seçilmiş Komitesi tarafından hazırlanan, Merkezi İstihbarat Teşkilatının (CIA) gözaltı ve sorgulama sırasında uygulamış olduğu geliştirilmiş sorgulama tekniklerini konu alan rapordur. Rapor, Merkezi İstihbarat Teşkilatının "terörizmle savaş" kapsamındaki faaliyetlerini öncesi, sonrası ve sırasında olarak barındırır. İlk rapor komitede 9'a karşı 6 oyla 13 Aralık 2012 tarihinde kabul edildi.

<span class="mw-page-title-main">Ebu Zübeyde</span>

Ebu Zübeyde veya doğum adıyla Zeynelabidin Muhammed Hüseyin, 12 Mart 1971'de Suudi Arabistan'ın başkenti Riyad'da doğan, günümüzde Amerika Birleşik Devletleri'nin terörizm suçlamasıyla tutukladığı ve herhangi bir yargılama yapmadan Küba'daki Guantanamo Kampı'nda tuttuğu Suudi Arabistan vatandaşıdır.

<span class="mw-page-title-main">Avril Haines</span> Amerika Birleşik Devletleri Ulusal İstihbarat Direktörü - TBD

Avril Danica Haines, Amerikalı avukat ve Biden yönetiminde Ulusal İstihbarat Direktörü olarak görev yapan üst düzey bir hükûmet yetkilisidir. Bu görevde bulunan ilk kadındır. Haines daha önce Obama yönetiminde Ulusal Güvenlik Danışmanı Yardımcısı ve Merkezi İstihbarat Teşkilatı (CIA) Direktör Yardımcısı olarak görev yaptı. CIA'de görev almadan önce Beyaz Saray Danışmanlığı Ofisinde Ulusal Güvenlik İşlerinden sorumlu Başkan Danışmanı Yardımcısı olarak görev yaptı.

Amerika Birleşik Devletleri savaş suçları, Amerika Birleşik Devletleri Silahlı Kuvvetlerinin 1899 ve 1907 Lahey Sözleşmelerinin imzalanmasından sonra işlediği savaş kanunlarının ve geleneklerin ihlalidir. Bunlar, yakalanan düşman savaşçıların infaz edilmesini, sorgu sırasında mahkûmlara kötü muameleyi, işkencenin kullanımını ve sivillere ve savaşçı olmayanlara karşı şiddet kullanımını ve tecavüzü içermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Sorgu</span> gerekli bilgileri elde etmek için bir kişiye sorulan sorular

Sorgu yaygın kullanımıyla, kolluk kuvvetleri, askeri personel, istihbarat örgütleri, organize suç örgütleri ve terör örgütleri mensupları tarafından, ihtiyaç duyulan bilgiyi ortaya çıkarma amacı ile şüphelilerle veya belirlenen kişilerle yapılan mülakat. Sorgulama, sorgulananla uyum içinde çalışmaktan, ona işkence etmeye kadar çok çeşitli teknikleri içerebilir.

<span class="mw-page-title-main">Saygon'un Düşüşü</span> Kuzey Vietnamın Güney Vietnama karşı zaferinin kesinleştiği olay

Saygon'un Düşüşü, ya da Saygon'un Kurtuluşu, 30 Nisan 1975'te Güney Vietnam'ın başkenti Saigon'un Viet Cong ve Vietnam Halk Ordusu tarafından ele geçirilme olayıdır. Bu gelişmeler Vietnam Savaşı'nın sonunu geldiğini, Vietnam'ın birleşme dönemine geçildiğini işaret etti.

<span class="mw-page-title-main">Ramazan Devrimi</span> 1963teki Irak askeri darbesi

8 Şubat Devrimi ve Şubat 1963 Irak Darbesi olarak da anılan Ramazan Devrimi 1963 yılında Baas Partisi'nin Irak kanadının Irak Başbakanı Abdülkerim Kasım'ı deviren askeri darbesiydi. 8-10 Şubat 1963 tarihleri arasında gerçekleşti. Kasım'ın Baasçı olmayan eski yardımcısı Abdüsselam Arif'e büyük ölçüde törensel cumhurbaşkanlığı görevi verilirken, önde gelen Baasçı general Ahmed Hasan el-Bekir başbakan seçildi. Yeni hükûmetin en güçlü lideri, Ulusal Muhafız milislerini kontrol eden ve darbe sonrası yüzlerce hatta binlerce şüpheli komünist ve diğer muhaliflerin katledilmesini organize eden Irak Baas Partisi'nin genel sekreteri Ali Salih es-Sadi idi.

<span class="mw-page-title-main">Krulak-Mendenhall görevi</span>

Krulak-Mendenhall görevi, Kennedy yönetimi tarafından Eylül 1963'ün başlarında Güney Vietnam'a gönderilen bir gerçek bulma seferiydi. Seferin belirtilen amacı, Güney Vietnam yönetimini ve ABD askeri danışmanları tarafından Viet Cong isyanına karşı savaşın gidişatını araştırmaktı. Görev Victor Krulak ve Joseph Mendenhall tarafından yönetildi. Krulak, Birleşik Devletler Deniz Piyadeleri'nde tümgeneral iken Mendenhall, Vietnam işleriyle uğraşma konusunda deneyimli kıdemli bir Dış Servis Subayıydı.

<span class="mw-page-title-main">CIA Bilim ve Teknoloji Müdürlüğü</span>

CIA Bilim ve Teknoloji Müdürlüğü, CIA'nın Teknoloji adına hizmet veren ofislerinden biridir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.