İçeriğe atla

Phiona Mutesi

Phiona Mutesi Dünya Kadınları Konferansı'nda, 2013

Phiona Mutesi (d. 1996), Ugandalı satranç oyuncusu.[1][2] Kampala'nın sekiz gecekondularından en büyüğü olan Katwe bölgesinde dünyaya geldi. Mutesi, Uganda Kız Şampiyonasını üç kere kazandı, Uganda'yı dört satranç olimpiyat oyununda temsil etti ve Uganda'daki satranç hikâyesinde ilk başta yer alan kadın oyunculardan biridir. 2012'de kitabı ve 2016 yılı yapımı Queen Of Katwe isimli film, hayat hikâyesini anlatmaktadır.

Hayatı

Mutesi Uganda'daki Kampala'nın sekiz gecekondu mahallesinin en büyüğü olan Katwe semtinde doğdu ve büyüdü. Yaklaşık üç yaşındayken babası AIDS'ten öldü, daha sonra ablası Julia bilinmeyen nedenlerle öldü. Mutesi dokuz yaşındayken ailesinin onu göndermeye gücü yetmediği için okulu bıraktı. Mutesi her gün yaşamakta olduğu Katwe sokak pazarında mısır sattı. Bir gün kardeşini izledi ve bir Hristiyanlık ve spor misyonu olan Sports Outreach Enstitüsü tarafından yürütülen bir projeyi keşfetti.[3] Robert Katende'nin yönettiği bir okul sonrası programda satranç oynamaya başladı.[4]

Mutesi daha sonra okula geri döndü, birincil sınav için 2010'da Kampala'da, Makindye'deki Universal Junior okulunda okudu.[5] Orta öğrenimini St. Mbuga Meslek Yüksekokulu'nda sürdürdü.

Mutesi, ABD gezisi sırasında, Kirkland, Washington'daki Northwest Üniversitesi'ni ziyaret etti. Kendisine burs[6] teklif edildi ve 2017 yılında Northwest Üniversitesi'ne gitmeye başladı.[7] Sosyoloji alanında eğitim almayı planlıyor. Mutesi üniversiteden sonra "eve dönüp toplumuna hizmet etmek" ve Uganda'nın kenar mahallelerinde yaşayan çocuklarla çalışmak istediğini söyledi.[8]

Mutesi, 2019 yılı itibarıyla satranca daha az vakit ayırıyor ve motivasyon konuşmacısı olarak çalışmalarına odaklanıyor.[9]

Satranç kariyeri

Mutesi, 2010 yılında Rusya'daki Hantı-Mansiysk'kentinde, 39. Satranç Olimpiyatları'nda Uganda'yı temsilen altı raundu 2 ve bir turda oynadı. Oynadığı 7 maçtan 1.5 puan kazandı.[10] Bu olayda, ESPN The Magazine dergisinde önemli bir köşe yazarı olan gazeteci Tim Crothers'ın dikkatini çekti.

2012 yılı itibarıyla, Uganda'nın küçük kız satranç şampiyonluğunu üç kez kazandı.[11]

Mutasi ve Ivy Amoko, 2012 yılında Türkiye'nin İstanbul kentinde, 40. Satranç Olimpiyatlarında 9 maçtan % 50 puan alarak Kadın Aday Yüksek Usta unvanlarına layık görüldü. Bu, onları Uganda satranç tarihindeki ilk kadın oyuncular yaptı.[12][13][14] Aynı yıl Uganda'daki Ulusal Gençler Satranç Şampiyonası'nın Açık Kategorisini kazanan ilk kadın oyuncu oldu.[15]

2013'te yine Uganda Ulusal Gençler Satranç Şampiyonasında oynadı ve Makerere Üniversitesi'nden Lutaaya Shafiq'e karşı finallere ulaştı. 20 yaş altı kız kategorisini kazandı.[16]

Mutesi, 2014 yılında Norveç'in Tromsø kentinde yapılan 41. Satranç Olimpiyatları'nda ve 2016'da Azerbaycan'ın başkenti Bakü kentinde yapılan 42. Satranç Olimpiyatları'nda Uganda'yı temsil etti.[17][18]

Medya'da

Silent Images 2010 yılında kısa bir belgesel film yaptı.[19] Sports Outreach, bu belgesel filmi, Walt Disney Company'nin Mutesi'nin hikâyesi hakkında 2016 yılında çıkan bir film yapımıyla ilgisini çekmek için kullandı.

2012'de Mutesi'nin hikâyesini anlatan Katwe'nin Kraliçesi: Bir Hayat Hikayesi adlı kitapta, Satranç ve Olağanüstü bir Kızın, bir Grandmaster (Büyükusta) olması üzerine Rüyası başlıklı ve Tim Crothers'ın yazdığı bir kitap yayınlandı.[20]

Walt Disney Pictures, kitabın haklarını kullandı ve 2012'de film üzerinde çalışmaya başladı.[21]

2016'da Lupita Nyong'o ve David Oyelowo'nunda yer aldığı Katwe Kraliçesi film gösterime girdi. Mutesi, Madina Nalwanga tarafından canlandırılmıştır. Mutesi, Kanada'nın Toronto, (10 Eylül),[22] Hollywood'da Kaliforniya (20 Eylül)[23] ve Uganda'nın başkenti Kampala'da (1 Ekim) filmin ilk gösterimine katıldı.[24]

Kaynakça

  1. ^ Tim Crothers (28 August 2016). "Chess queen of Africa" 11 Eylül 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. The Guardian.
  2. ^ Reeves Wiedeman (7 Ocak 2013). "The Talk of the Town: Up Life's Ladder: Prodigy". The New Yorker. 88 (42). ss. 20-21. 11 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Eylül 2017. 
  3. ^ "Sports Outreach - Restoring Hope. Transforming Lives". Sports Outreach. 11 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2017. 
  4. ^ Tim Crothers (4 Ocak 2011). "Game of her life". ESPN. 8 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Eylül 2017. 
  5. ^ "Uganda’s ‘Queen of Katwe’ got her start at this slum chess school" 11 Eylül 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Washington Post, Julian Hattem October 6, 2016.
  6. ^ "'Queen of Katwe' receives help for costs to attend Northwest University in Kirkland". Q13 FOX. 14 Ekim 2017. 4 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  7. ^ Shapiro, Nina (2 Ekim 2017). "A movie was made about this chess champ. Now Uganda's 'Queen of Katwe' is lifting Northwest University". The Seattle Times. 10 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ekim 2017. 
  8. ^ Musinguzi, Bamuturaki (20 Ocak 2018). "Queen of Katwe wins chess title for university". The EastAfrican. 20 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2023. 
  9. ^ O'Neill, Eilís (11 Ocak 2019). "After Achieving Chess Fame, 'Queen of Katwe' Takes New Path". WBUR-FM (İngilizce). 10 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Kasım 2020. 
  10. ^ Herzog, Heinz (9 Ekim 2010). "39th Olympiad Khanty-Mansiysk 2010 Women tournament". Tournament Database. Chess-Tournament-Results-Server. 11 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2014. 
  11. ^ "Phiona Mutesi To Speak at Philly All-Girls Chess Workshop" 19 Nisan 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. United States Chess Federation. 29 November 2012.
  12. ^ Corry, Phillip (9 Eylül 2012). "Uganda gets first titled lady players". Kawowo Sports News. 11 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Eylül 2017. 
  13. ^ Corry, Phillip (10 Eylül 2012). "Wanyama becomes Uganda's sixth FIDE Master at World Chess OIympiad". Kawowo Sports News. 11 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Eylül 2017. 
  14. ^ "Mutesi, Amoko set to become Candidate Masters". Erişim tarihi: 4 Mayıs 2017. []
  15. ^ Stephen Kisuze. "Mutesi Wins 2012 National Junior Chess Championship". fide.com. 28 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Eylül 2017. 
  16. ^ Corry, Phillip (2013). "Martin Musiime wins City Tyres National Junior Chess Championship". Kawowo Sports. 11 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Eylül 2017. 
  17. ^ Phillip Corry. "Uganda beats Puerto Rico at World Chess Olympiad". kawowo.com. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Eylül 2017. 
  18. ^ McGourty, Colin (1 Eylül 2016). "42nd Chess Olympiad opens in Baku". chess24.com. 11 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2017. 
  19. ^ Minchin, Marty (24 Ekim 2016). "'Queen of Katwe' based on 2010 film shot by Matthews nonprofit". The Charlotte Observer. 11 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Eylül 2017. 
  20. ^ Tim Crothers (6 Eylül 2016). The Queen of Katwe: One Girl's Triumphant Path to Becoming a Chess Champion. Simon and Schuster. ISBN 978-1-5011-2718-2. 
  21. ^ Josh Levs, CNN (10 Aralık 2012). "From slum life to Disney film: Ugandan teen chess star 'the ultimate underdog'". CNN. 11 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Eylül 2017. 
  22. ^ "Phiona Mutesi". tribute.ca. Tribute Entertainment Media Group. 10 Eylül 2016. 12 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2016. 
  23. ^ Hattem, Julian (6 Ekim 2016). "Uganda's 'Queen of Katwe' got her start at this slum chess school". The Washington Post. 11 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2016. 
  24. ^ O'Hagan, Michael (1 Ekim 2016). "Ugandan premiere of girl's slum-to-chess-champ story". Modern Ghana. 11 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2016. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Uganda</span> Doğu Afrikada bulunan bir ülke

Uganda ya da resmî adıyla Uganda Cumhuriyeti, Afrika kıtasının doğu kesiminde yer alan ve denize kıyısı olmayan bir kara ülkesidir. Ülkenin sınır komşularını kuzeyde Güney Sudan, doğuda Kenya, güneyde çoğu sınırı Victoria Gölü ile oluşan Tanzanya, güneybatıda Ruanda ve batıda ise Kongo Demokratik Cumhuriyeti oluşturmaktadır. Ülkenin başkenti Kampala'dır.

<span class="mw-page-title-main">Satranç Olimpiyatı</span>

Satranç Olimpiyatı, 1927 yılından beri resmî olarak FIDE tarafından organize edilen oyundur. Numaralanmış yıllara göre yerini alır. II. Dünya Savaşı öncesi oyunlar fırsat buldukça, ara sıra yapılıyordu. Ayrıca FIDE'nin resmî olarak tanımadığı politik sebeplerle yapılan 1936 ve 1976 gayriresmî oyunlar vardır.

<span class="mw-page-title-main">Vügar Haşimov</span>

Vügar Haşimov, büyükusta unvanlı Azeri satranç oyuncusu.

<span class="mw-page-title-main">Alexander Ipatov</span> Satranç Büyükustası

Alexander Ipatov Türk satranç büyükustası

<span class="mw-page-title-main">Mira Nair</span> HIndistanlı Film Yönetmeni

Mira Nair ,, Hint film yönetmeni.

<i>Katwe Kraliçesi</i>

Queen of Katwe Mira Nair tarafından yönetilen ve William Wheeler tarafından senaryosu yazılmış, 2016 yılı yapımı Amerikan biyografik spor draması filmidir. David Oyelowo, Lupita Nyong'o ve Madina Nalwanga'nın oynadığı film, Uganda'nın başkenti olan Kampala kentinde bulunan Katwe adlı bir alandaki gecekonduda yaşayan ve Dünya Satranç Olimpiyatları'ndaki performanslarından sonra Satranç oynamayı öğrenip Kadın Aday Ustası olan Uganda kız Phiona Mutesi'nin hayatını anlatıyor.

Türkiye Satranç Şampiyonası 1962 yılından bu yana yapılan satranç organizasyonudur.

<span class="mw-page-title-main">Queen Elizabeth Ulusal Parkı</span>

Queen Elizabeth Ulusal Parkı, kısaca QENP, Uganda'nın en çok ziyaret edilen millî parkıdır. Park birçok memeli ve kuş türünün doğal yaşam alanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Elina Danielyan</span>

Elina Danielyan ; d. 16 Ağustos 1978, Bakü) Ermeni satranç büyükustasıdır. 1993, 1994, 1999, 2002, 2003 ve 2004 yıllarında Ermenistan Satranç Şampiyonası'nda kadınlar dalında 6 kez şampiyon olmuştur. 1992 ve 2014 yılları arasında Satranç Olimpiyatı'nda Ermenistan adına oynamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Dinara Saduakassova</span>

Dinara Saduakassova ; Uluslararası Usta ve Kadın Büyükusta unvanlarına sahip Kazak satranç oyuncusu ve UNICEF İyi Niyet Elçisi.

<span class="mw-page-title-main">43. Satranç Olimpiyatları</span> Satranç olimpiyatı

Fédération Internationale des Échecs (FIDE) tarafından düzenlenen ve açık turnuvalar ve kadın turnuvalarının yanı sıra satranç oyununu tanıtmak için tasarlanmış çeşitli etkinliklerden oluşan 43. Satranç Olimpiyatları, 23 Eylül - 6 Ekim 2018 arası Batum, Gürcistan'da düzenlenen satranç olimpiyatlarıdır. Gürcistan Satranç Federasyonu'nun Tiflis'te ev sahipliği yaptığı 2017 Satranç Dünya Kupası'nın ardından Gürcistan'da gerçekleşen ilk Satranç Olimpiyatıydı.

<span class="mw-page-title-main">Zurab Azmaiparaşvili</span> Gürcü satranç oyuncusu

Zurab Azmaiparaşvili, Gürcü satranç ustası. Eylül 2017 FIDE sıralamasında 2637 elo puanına sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Baadur Cobava</span> Gürcü satranç oyuncusu

Baadur Cobava, Gürcü bir satranç ustası. 2003, 2007 ve 2012 yıllarında Gürcistan satranç şampiyonu oldu. 2004'te FIDE Dünya Satranç Şampiyonası'nda ve 2005, 2009, 2011, 2013 ve 2017'de FIDE Dünya Kupası'nda yarıştı.

Türkiye Satranç Federasyonu ya da kısaltmasıyla TSF, Türkiye’de bulunan resmî satranç organizasyonudur. 1954'te kurulan TSF, 1962'de FIDE'nin üyesi oldu. Federasyon, 1991 yılında Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü ile birleşti ve ülke çapında resmi olarak tanındı. 2024 yılı itibarıyla federasyonun başkanı Fethi Apaydın'dır. 800.000'in üzerinde lisanslı sporcuya sahip olan TSF, Türkiye'nin en büyük spor federasyonu olma unvanını elinde bulundurmaktadır. TSF aynı zamanda Avrupa Satranç Birliği ve Akdeniz Satranç Birliği üyesidir.

<span class="mw-page-title-main">Andreea Bollengier</span> Fransız satranç oyuncusu

Andreea Bollengier, Fransız-Rumen kadın satranç oyuncusu. Uluslararası Kadın Büyükusta (WIM) (2000) ve Fransa Kadınlar Satranç Şampiyonu madalyalarının sahibiydi.

Robinah Nabbanja, 8 Haziran 2021'de ofise aday gösterildikten sonra Uganda Başbakanı olan Ugandalı bir eğitimci ve politikacıdır. 14 Haziran 2021'de Parlamento tarafından resmen onaylandı. Uganda Devlet Başkanlığı Ofisinde Özel Görevler Elçisi görevine atanan Ruhakana Rugunda'nın yerini aldı. Uganda'nın ilk kadın başbakanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Anna Muzıçuk</span>

Anna Olehivna Muzychuk ; ; d. 28 Şubat 1990) Grandmaster (GM) unvanına sahip Ukraynalı bir satranç oyuncusudur. Satranç tarihinde en az 2600 FIDE derecesine ulaşan dördüncü kadındır. Dünyada 197, kadınlar arasında 2. sırada yer aldı. Hızlı satrançta üç kez dünya şampiyonu olan Muzychuk, 2014'te Kadınlar Dünya Hızlı Satranç Şampiyonası'nı ve 2014 ve 2016'da iki kez Kadınlar Dünya Yıldırım Satranç Şampiyonası'nı kazandı. Klasik satrançta 2017 Kadınlar Dünya Şampiyonası ikincisi oldu.

<span class="mw-page-title-main">Boda boda</span>

Boda boda, Doğu Afrika'da yaygın olarak bulunan bisiklet ve motosiklet taksileridir. Boda boda gibi motosiklet taksiler Afrika başta olmak üzere dünyanın farklı yerlerinde de mevcutken, boda boda terimi Doğu Afrika'ya özgüdür. Kenya'da ise daha çok piki piki denir. Doğu Afrika şehirlerinde çok sık kullanılmasının başlıca nedenleri, toplu taşıma için artan talep, krediyle motosiklet satın alma imkânı, ve Bajaj gibi Hint üreticilerden ucuz ithalat akışı gibi bir dizi faktöre bağlıdır. Bulundukları ülkelerde, sürücülere ulaşım seçenekleri ve sürücülere iş olanakları sağlarken aynı zamanda yol tehlikelerinin ve çarpışmaların, gereksiz yaralanma ve ölümlerin artmasına neden olabilir.

<span class="mw-page-title-main">Leinier Domínguez</span> Kübalı-Amerikalı satranççı

Leinier Domínguez Pérez Kübalı ve Amerikalı bir satranç büyükustasıdır. Beş kez Küba şampiyonu olan Domínguez, 2008'de yıldırım satrancında dünya şampiyonuydu. 2002 ve 2004'te FIDE Dünya Satranç Şampiyonası'nda ve 2007, 2009, 2011, 2013 ve 2015'te FIDE Dünya Kupası'nda yarıştı.

<span class="mw-page-title-main">Pia Cramling</span>

Pia Ann Rosa-Della Cramling, İsveçli satranç oyuncusu. 1992 yılında FIDE'nin Grandmaster (GM) unvanını kazanan beşinci kadın oldu. 1980'lerin başından beri dünyanın en güçlü kadın oyuncularından biri olmasının yanı sıra üç kez FIDE Dünya Sıralaması'nda en yüksek dereceye sahip kadın oyuncu olmuştur. Ocak 1984 reyting listesinde açık ara bir numara, Temmuz 1984 listesinde ise ortak bir numaraydı


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.