İçeriğe atla

Phare

Phare programı, SAPARD ve ISPA ile birlikte, Avrupa Birliği'nin aday ülkelere katılım öncesi yaptığı üç finansal yardım ögesinden biridir. Bu yardım programı, birliğe katılmaya aday Batı ve Orta Avrupa ülkelerinde komünist rejimlerin yıkılmasının ardından, bu ülkelerin ekonomilerini yeniden yapılandırma çabalarını desteklemek amacıyla oluşturulmuştur.

İlk olarak 1989 yılında Polonya ve Macaristan: Ekonomilerini Yapılandırmak için Yardım (İngilizce: Poland and Hungary: Assistance for Restructuring their Economies - PHARE) adıyla başlatılan yardım programı daha sonraki dönemlere genişletilmiş ve toplamda on ülkeyi kapsar hâle getirilmiştir. 2004 yılında birliğe yeni üyeler kabul edilene dek Bulgaristan, Çekya, Estonya, Letonya, Litvanya, Macaristan, Polonya, Romanya, Slovakya ve Slovenya; bu ülkelerden sekizinin bu tarihte birliğe katılmasının ardından ise yalnızca Bulgaristan ve Romanya bu yardımı almışlardır.

2000 yılına dek Batı Balkan ülkelerinden Arnavutluk, Makedonya ve Bosna-Hersek de bu yardım planından yararlanmış ancak 2001 yılında Batı Balkanlarda Yeniden Yapılanma, Kalkınma ve İstikrara Yönelik Topluluk Yardımı (İngilizce Community Assistance for Reconstruction, Development and Stability in the Balkans - CARDS) programının eyleme girmesinin ardından bu ülkelere yapılan yardım için ayrı bir ödenek ayrılmıştır.

Phare programının 2000-2006 dönemindeki toplam bütçesi 10 milyar avro olarak belirlenmiş ve her yıl söz konusu ülkelere toplamda 1 milyar 577 milyon avro hibe yardımı yapılması öngörülmüştür. Ödenekler, komünist rejimin uygulandığı bü ülkelerde şirket özelleştirmelerinin desteklenmesi, Trans-Avrupa Ağları'nın geliştirilmesi ve demokrasinin yerleştirilmesi gibi konularda kullanılmıştır. Romanya ve Bulgaristan'ın 2007'de birliğe katılmalarının ardından, Phare programı da sona ermiştir. 2007 yılından sonra Avrupa Birliği'nin finansal yardım programları Katılım Öncesi Yardım Aracı (IPA) (İngilizce: Instrument for Pre-accession Assistance ) olarak tek çatı altında birleştirilmiştir.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Avrupa Birliği'nin genişlemesi</span> Avrupa Birliğine zaman içinde olan değişimleri ele alan madde.

Avrupa Birliği'nin genişlemesi, Avrupa Birliği'nin yeni üye devletleri kabul etme sürecidir. Bu süreç ilke defa altı ülkenin Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu adı altında 1952'de başladı. Genişleme sürecinde AB, 2007'de Bulgaristan ve Romanya'nın da katılımı ile 27 ülkeye çıktı. 1 Temmuz 2013'te Hırvatistan birliğin 28. üyesi olmuştur. 2020'de Birleşik Krallık'ın birlikten ayrılmasıyla üye sayısı tekrar 27'ye düşmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Komünizm</span> Bütün malların ortaklaşa kullanıldığı ve özel mülkiyetin olmadığı toplum sistemini hedefleyen ideoloji

Komünizm ; üretim araçlarının ortak mülkiyeti üzerine kurulu sınıfsız, parasız ve devletsiz bir toplumsal düzen ve bu düzenin kurulmasını amaçlayan toplumsal, siyasi ve ekonomik bir ideoloji ve harekettir. Sadece üretim araçlarının ortak kullanımına dayanan sosyalizm ile tam olarak aynı anlama gelmemesine rağmen hatalı bir biçimde eş anlamlı olarak da kullanılabilmektedir. 20. yüzyılın başından beri dünya siyasetindeki büyük güçlerden biri olarak modern komünizm, genellikle Karl Marx'ın ve Friedrich Engels’in kaleme aldığı Komünist Parti Manifestosu ile birlikte anılır. Buna göre özel mülkiyete dayalı kapitalist toplumun yerine meta üretiminin son bulduğu komünist toplum gerçektir. Komünizmin temelinde yatan sebep, sınıfsız, ortak mülkiyete dayalı bir toplumun kurulması isteğidir. Sınıfsız toplumlarda en genel anlamıyla tüm bireylerin eşit olması fikri karşıt görüşlüler tarafından "ütopya" olarak görülür ve zorla yaşanmaya çalışılırsa kaosa yol açacağı iddia edilir. Paris Komünü, komünist sistem yaşayabilmiş ilk topluluktur. Bunun dışında Mahnovist hareket öncülüğünde Ukrayna ve İspanya iç savaşı sırasında yaklaşık dört yıl süren anarko-komünist hareketle şekillenen toprakların kolektifleştirilmesi esasına dayalı olarak komünist topluluklar da kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Varşova Paktı</span> Komünist ülkeler arasında imzalanan uluslararası askerî ittifak antlaşması

Varşova Paktı ya da resmi olarak Dostluk, İşbirliği ve Karşılıklı Yardımlaşma Antlaşması, 14 Mayıs 1955 tarihinde Varşova'da, sekiz sosyalist ülkenin imzası ile kurulan askeri ve siyasal birlik. Antlaşmayı imzalayan ülkeler Arnavutluk, Bulgaristan, Çekoslovakya, Doğu Almanya, Macaristan, Polonya, Romanya ve SSCB'ydi. Anlaşma, daha önceleri SSCB ile Çekoslovakya (1943); Polonya (1945); Bulgaristan, Macaristan ve Romanya (1948) arasında imzalanan ikili anlaşmaları bütünlüyordu. Pakt, Macaristan, Çekoslovakya ve Afganistan'ın işgalleri gibi önemli siyasal olaylarda askeri unsur olarak yer almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Doğu Bloku</span> Soğuk Savaş döneminde Orta ve Doğu Avrupanın sosyalist devletler grubu

Doğu Bloku, Komünist Blok, Sovyet Bloku ya da Demir Perde, Soğuk Savaş döneminde Sovyetler Birliği ve onun Doğu ve Orta Avrupa'daki müttefiklerini tanımlamak üzere kullanılmış olan bir terimdir. 1947'de, başta Polonya Halk Cumhuriyeti, Romanya Sosyalist Cumhuriyeti, Bulgaristan Halk Cumhuriyeti, Macaristan Halk Cumhuriyeti, Çekoslovakya Sosyalist Cumhuriyeti ve Doğu Almanya olmak üzere komünist rejim altına giren birçok ülke Moskova'dan yönetilen bir blok hâline gelmiş bulunuyordu.

Avrupa ekonomisi, 50 farklı ülkede 740 milyondan fazla kişi kapsayan bir ekonomik alanı tanımlamaktadır. Avrupa Birliği'nin oluşumu ve 1999 yılında, ortak bir para biriminin kullanıma girmesi - euro, katılımcı Avrupa ülkelerini ortak bir para birimi aracılığıyla ekonomik olarak yaklaştırır - daha güçlü bir Avrupa nakit para akışına yol açmıştır. Avrupa'daki zenginlik farkı, eski Soğuk Savaş dönemi bölünmesinde kabaca görülebilirdi; bazı ülkeler bu bölünmeyi ihlâl eder. Çoğu Avrupa ülkesi kişi başına düşen GSYİH'da dünya ortalamasından daha yüksek ve çok gelişmiş olsa da, bazı Avrupa ekonomileri, İnsani Gelişme Endeksinde dünya ortalamasının üzerindeki konumlarına rağmen, daha yoksul durumdadır.

Bu liste Avrupa Birliği'ndeki sınır ülkelerin listesidir.

<span class="mw-page-title-main">1974 FIFA Dünya Kupası elemeleri (UEFA)</span>

Bu sayfada 1974 FIFA Dünya Kupası elemelerinden UEFA tarafından düzenlenmiş olan eleme maçları gösterilmiştir. Daha ayrıntılı bilgi için 1974 FIFA Dünya Kupası Elemeleri maddesine bakınız.

Sinatra Doktrini, 1990'lı yıllarda Sovyetler Birliği’nin Batılı diplomatlar arasında söz konusu edilen gayriresmî doktrinidir. Frank Sinatra (1915-1998) bir siyaset ve devlet adamı değil, İtalyan kökenli Amerikalı bir şarkıcıydı. Bu şarkıcının nasıl olup da, bir dönem boyunca heyecan yaratmış bir doktrine isim verdiğini anlamak için, 1990'lı yıllarda Doğu Avrupa’da yaşanan değişime bakmak gerekir.

<span class="mw-page-title-main">Bulgaristan Krallığı</span> Güneydoğu Avrupada 1908-1946 arasında hüküm sürmüş krallık

Bulgaristan Krallığı veya Bulgaristan Çarlığı, 1908-1946 yılları arasında var olmuş bir devlet. 1885'te Doğu Rumeli'yi Osmanlılardan alan Bulgaristan Prensliği'nin 5 Ekim 1908 tarihinde krallık olmasıyla kurulmuştur. Bulgaristan de jure olarak Osmanlı'ya karşı bağımsızlığını bildirmiştir.

Tarımsal ve Kırsal Kalkınma İçin Özel Eylem Programı. Haziran 1999'da Avrupa Birliği Konseyi tarafından birliğe katılmaya aday Orta ve Doğu Avrupa ülkelerinin tarım sektörlerini ve kırsal kesimlerini desteklemek ve Tek Pazar ile Ortak Tarım Politikası'na hazırlık süreçlerini hızlandırmak için hazırlanmıştır.

Katılım Öncesi Yapısal Politikalar Aracı Avrupa Birliği'nin aday ülkelere, SAPARD ve Phare ile birlikte, katılım öncesi yaptığı üç finansal yardım ögesinden biridir. Bu yardımlar birliğe katılmaya aday Doğu ve Orta Avrupa ülkelerinin katılım süreçlerine katkı olarak verilen hibe yardımlarıdır. Avrupa Birliği'nin öncelikli alanlarından olan çevre ve ulaşım konuları uyarınca, altyapı projelerine yardım ve destek sağlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Avrupa Birliği Ekonomik ve Parasal Birliği</span>

Avrupa Birliği Ekonomik ve Parasal Birliği, Avrupa Birliği üyesi ülkelerin tek ve ortak para birimi olarak Euroyu benimseyerek oluşturduğu ortak pazardır. Ancak Danimarka euro kullanmayı reddetmiştir. Bu ülke ve birliğe yakın tarihlerde katılmış olup henüz euro kullanımına geçmemiş olan 8 ülke yine de ortak pazara dâhillerdir. Kopenhag Kriterleri, birliğe katılmaya aday ülkelere euroyu ortak ve tek para birimi olarak mevcut para birimiyle değiştirmeyi ve ortak pazara katılmayı üyelik koşulu olarak koyar.

Avrupa Birliği medya programları, Avrupa Birliği'nin üye ülkeler içinde görsel-işitsel sektörü desteklemek için hazırlamış olduğu çokyıllı programlardır. Bunlar,

1970 FIFA Dünya Kupası elemeleri, 1970 FIFA Dünya Kupası'na katılacak olan takımların belirlenmesi için yapılan ön turnuvadır. Elemelere toplamda 55 ülke katılmış ve bu takımlardan 16'sı turnuvaya katılma hakkı kazanmıştır. Turnuvanın ev sahibi Meksika ile son şampiyon İngiltere, turnuvaya otomatikman katılırken kalan 14 takım ise elemeler sonucu belirlenmiştir.

Doğu Bloku ekonomileri, II. Dünya Savaşı'nın ardından Doğu Avrupa’da bulunan Kızıl Ordu birlikleri denetimindeki topraklarda Sovyetler Birliği iktidarının ve yerel komünist örgütlerin ekonomik ve toplumsal tercihleri doğrultusunda kurulan ve Doğu Bloku olarak adlandırılan ülkelerin ekonomik durumlarını anlatır.

UEFA 'ya kayıtlı toplam 51 Avrupa ülkesinin 2002 FIFA Dünya Kupası'na katılım hakkı elde etmek için dokuz gruba bölünerek oynadıklar maçlardır. Son şampiyon Fransa bu eleme gruplarına katımadan doğrudan şampiyonaya katılmaya hak kazanmıştır.Gruplarını birincı tamamlayan takımların dışında en iyi ikinci olan takım kupada mücadele etmeye hak kazanmıştır. İkinci kalan diğer sekiz ülke eşleşmiş ve eleme oynamıştır.

1970 FIFA Dünya Kupası Avrupa elemelerine toplam 29 takım katıldı. 29 takım 8 ayrı grupta finallere katılacak 8 takımdan biri olmak için mücadele etti. İngiltere son dünya şampiyonu olduğu için elemelere katılmadan doğrudan finallere katıldı. Eleme maçları 19 Mayıs 1968'de başlayıp 7 Aralık 1969'da sona erdi.

Bu sayfada 1986 FIFA Dünya Kupası elemelerinden UEFA tarafından düzenlenmiş olan eleme maçları gösterilmiştir. Daha ayrıntılı bilgi için 1986 FIFA Dünya Kupası elemeleri maddesine bakınız.

Katılım Öncesi Yardım Aracı, Avrupa Birliği'nin daha önce SAPARD, ISPA, CARDS, Phare ve Türkiye için Katılım Öncesi Mali Destek Programı gibi araçlar altından aday ve potansiyel aday ülkelere sağladığı mali yardımları, 2007 yılı itibarıyla tek çatı altında topladığı finansal yardım programıdır. IPA, aday ülkelerin üyelik yolunda AB standartları ve politikalarına yaklaşmaları amacıyla mali destek sağlar. 2007-2013 bütçe döneminde ait fonlarla yürütülen program IPA - I olarak isimlendirilirken, 2014 - 2020 bütçe dönemi için uygulamada yapılan revizyonlarla beraber programın adı IPA-II olarak değiştirilmiştir. 2021 - 2027 dönemi ise IPA - III olarak anılmaktadır. IPA III dönemiyle birlikte her bir ülke için bütçe ayrılmasından vazgeçilmiş olup ortak havuzdaki 12,6 milyar avroluk fonun çeşitli öncelikler altından performans esasına göre ülkelere kullandırılması amaçlanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Polonya tarihi (1945–89)</span>

Polonya'nın 1945'ten 1989'a kadar olan tarihi, II. Dünya Savaşı'nın sona ermesinden sonra Polonya'ya dayatılan komünist yönetim dönemini kapsar. Bu yıllar, genel sanayileşme, kentleşme ve yaşam standardında pek çok iyileştirmeyi barındırırken, erken dönem Stalinist baskılar, toplumsal huzursuzluk, siyasi çekişmeler ve şiddetli ekonomik zorluklarla gölgelendi.