Peygamberdevesi
| Peygamberdevesi | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Genç bir dişi Mantis religiosa, Fransa | |||||||||
Biyolojik sınıflandırma  | |||||||||
| |||||||||
| Sinonimler | |||||||||
| |||||||||
Peygamberdevesi (Mantodea), Polyneoptera üsttakımına bağlı bir böcek takımıdır.[1] Dönencel ve sıcak bölgelerde yaşar, başka böcekler üzerinden beslenir.
Peygamberdevesi olarak adlandırılmasının nedeni, öndeki iki ayağının eklemlerden kıvrıldığında dua ediyor gibi görünmesidir.[2]
Özellikler
Peygamberdeveleri yavaş hareket eden ve öngöğüs bölütleri çok uzamış olan böceklerdir. Ön bacaklarının birbirini eklemlenen biri dikenli iki uzun parçası (uyluk ve kaval kemikleri) kıvrıldığında avlarını yakalayıp parçalayan bir kıskaca dönüştürür. Peygamber devesi genellikle canlı böceklerle beslenir fakat protein ihtiyaçlarını tam olarak karşılayamadıkları zamanlarda memeli sınıfından olan cüce fare ve sinek kuşu yediklerine de rastlanmıştır. Vücutları uzun ve incedir. Üçgen kafa yapıları vardır. Ergin bir peygamberdevesi, genelde 5 ile 13 cm arasındadır. Erkekler dişilerden daha küçüktür. Erkeklerin göğüsü 8 segmente dişilerinki ise 6 segmente ayrılır.[]
Dağılım ve habitat
Peygamber develerinin büyük bölümü tropik ve astropik bölgelerde yaşar. En iyi bilinen türlerinden olan 7–12 cm uzunluğundaki Mantis religiosa Afrika'nın kuzeyinden Avrupa'nın içlerine kadar yayılmıştır. Yenidünya'daki peygamber develerinden Hymenopus Kanada'da yaşayan tek peygamber devesi türüdür.[]
Ekoloji
Yaşam döngüsü
Dişi böcek çiftleşme sırasında, genelde erkek böceği yer ama erkek böcek kafası ve ayakları yense bile dişiyle çiftleşme yeteneğini kaybetmezler ve dişiler kozaya benzer büyükçe bir kapsül içinde yaklaşık 100-200 yumurta bırakırlar. Kapsül yumurtaları düşmanlardan ve kötü hava şartlarından korur. Dişi mantidlerin yumurtaları ağaç kabuklarında, çalılarda, kayaların üzerinde bulunur. Yumurtaları koyu kahverengi ve çizgilidir. Yumurtadan çıkan nimf 27 Ekim 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.'in kanatları yoktur. Ama vücudunun öbür bölümleri erişkinlere çok benzer. Nimfler erişkinler kadar oburdur ve birbirlerini bile yerler.
Besin kaynağı
Peygamberdevesi kendinden küçük böceklerle (termit, karınca, hamam böceği, kakalak, sinek, kulağakaçan, kene, cırcır böceği, çekirge, tahta kurdu, tahta kurusu, vs.) beslenir. Ayrıca, yamyamlık vardır ve özellikle çiftleşme sırasında dişiler erkekleri yiyebilir (seksüel yamyamlık). Eğer protein ihtiyaçlarını tam karşılayamazlar ise büyük sürüngen veya iri haşerelerle (kertenkele, çıyan, akrep, örümcek, yılan, fare, vs.) ve bunun yanında küçük kuş türleriyle beslenmeye çalışır. Ender olarak bitki ile beslenir.[3][4]
İletişim ve sosyal davranış
Hareketsiz bir şekilde avlarını beklerler. Ön ayaklarında avını tutmak için kancalar ve dikenler vardır. Tehlike karşısında dikleşerek, kanatlı türleri ise kanatlarını hışırdatıp parlak uyarı renklerini gösterir. Bunun sebebi kendisini daha büyük göstermektir.[]
Kamufle olmak için üzerinde yaşadıkları bitkinin, yerin rengini alırlar. Yerde dolaşmaktan çok bitkiler arasında bulunmayı yeğlerler. Bir peygamber devesi yeşil ya da kurumuş bir yaprağa, ince bir dala, bir likene, parlak renkli bir çiçeğe ya da karıncaya benzer bir görünümde olabilir. Bu kamuflaj peygamber devesini düşmanlarından gizlemenin yanı sıra avına sezdirmeden yaklaşmaya ya da kurbanını hareketsiz bir biçimde bekleyerek tuzağa düşürmeye yarar. Karınca taklit eden türleri de bulunur.[]
Galeri
Yaprak görüntüsüne bürünmüş bir Mantid
İyi kamufle olmuş bir Mantid
Çiftleşme sırasında dişi, erkeği yerken
Ters dönmüş bir Mantid.
Dış bağlantılar
Wikimedia Commons'ta Peygamberdevesi ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.
Vikitür'de Peygamberdevesi ile ilgili ayrıntılı taksonomik bilgiler bulunur.
Kaynakça
- ^ "ITIS". 30 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2023.
- ^ Bakırcı, Çağrı Mert (20 Ocak 2017). "Peygamber Devesi (Mantodea)". Evrim Ağacı. 23 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2024.
- ^ Beckman, Noelle; Hurd, Lawrence E. (2003). "Pollen Feeding and Fitness in Praying Mantids: The Vegetarian Side of a Tritrophic Predator". Environmental Entomology. 32 (4). s. 881. doi:10.1603/0046-225X-32.4.881.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 9 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2015.
