İçeriğe atla

Petrol ve doğalgaz mühendisliği

Bir kuyunun açılacağı yerin belirlenmesi amacıyla, rezervuar mühendisleri tarafından kullanılan bir harita örneği. Bu ekran görüntüsü Vermilion Parish, Erath, Louisiana'da bulunan Erath alanında, 8.500 ft derinlikteki gaz ve petrol rezerv formasyonları için harita yazılımı tarafından oluşturulmuştur. Burada fay hattı mavi/yeşil çizgiler arasında ve mor/sarı/kırmızı kontur renklerinde gösterilmiştir. Haritanın ortasındaki ince kırmızı yuvarlak çizgi ise üst petrol rezervini göstermektedir. Çünkü doğalgaz yağı yüzeyde yer alır. İnce kırmızı renkli çizgi ise doğalgaz/petrol ile temas eden bölgeyi belirler.

Petrol ve doğal gaz mühendisliği, ham petrol veya doğal gaz gibi hidrokarbonların üretimi ile ilgili faaliyetlerle ilgilenen mühendislik dalıdır. Petrol arama ve üretimi ile doğal gaz endüstrisinin kaynak sektör içerisinde yer aldığı kabul edilir. Yer altı kaynaklarının keşfi ile petrol ve doğal gaz endüstrisi olmak üzere, mühendisliğin iki ana disiplini bulunmaktadır. Her iki disiplinde yer altındaki hidrokarbon rezervlerinin, ekonomiye olan katkısını arttırmaya odaklanmaktadır. Petrol mühendisliği çok yüksek gözenekli kayalar içerisindeki yağ, su ve gazın fiziksel davranışları konusuna ayrıntılı bir anlayış getirerek, bu kaynağın geri kazanılabilir hacminin tahmin edilmesi üzerine odaklanmaktadır.

Jeologlar ve petrol mühendisleri ortak çaba ile bir hidrokarbon birikiminin ömrü boyunca geliştiği rezervuarları bulmak, tükenme şekillerini incelemek ve genellikle alan ekonomisine yönelik en yüksek etkisini tespit edebilmek için çalışırlar. Petrol mühendisliği jeofizik, petrol jeolojisi, formasyon değerlendirme (kuyu günlüğü), sondaj, ekonomi, rezervuar simülasyonu, rezervuar muhendisliği, iyi derecede mühendislik, yapay asansör sistemleri, ikmal ve petrol ile doğal gaz tesisleri mühendisliğinin yanı sıra benzer pek çok diğer disiplin konusunda iyi bir bilgi edinimi gerektirir.

Endüstri tarihsel olarak fizik, kimya mühendisliği ile maden mühendisliği disiplinlerinden oluşmuştur. Daha sonraki gelişimindeki eğitim ise genellikle petrol şirketleri içerisinde alınmıştır.

Genel bakış

Profesyonel anlamda meslek ilk olarak 1914 yılında Amerikan Madencilik Enstitüsü içerisinde Metalurji ve Petrol Mühendisleri (AIME) ile başlamıştır. İlk petrol mühendisliği lisansı 1915 yılında Pittsburgh Üniversitesi tarafından verilmiştir.[1] O tarihten itibaren meslek daha zor durumları çözebilmek amacıyla sürekli gelişmiş ve Dünya'da sürekli yeni petrol sahalarının bulunması nedeniyle çok sayıda mezun vermiştir. Bilgisayar modellemesi, malzeme ve istatistik uygulamaları, olasılık analizi, yatay sondaj ve gelişmiş petrol geri kazanımı gibi yeni teknolojiler oluştukça, bu gelişmeler petrol mühendislerinin alet çantalarının yeniden düzenlenmesine yol açmıştır.

Petrol mühendisleri artık daha zor koşullar olan derin sular, kutup ve çöl koşulları ile yetinmemektedir. Yüksek sıcaklık ve yüksek basınç içeren ortamlardaki operasyonlar günümüzde neredeyse olağan hale gelmiştir. Bu nedenle geniş şekilde termal hidrolikler, jeomekanikler ve akıllı sistemler gibi değişken konularda yetkin petrol mühendislerine her geçen gün ihtiyaç artmaktadır.

Petrol Mühendisleri Derneği (SPE), petrol mühendisleri için en büyük profesyonel topluluktur ve sanayi ile ilgili pek çok bilgi yayınlamaktadır. Başta petrol üretimi yapılan bölgeler olmak üzere Amerika Birleşik Devletleri'nde petrol mühendisliği eğitimi veren 17 üniversite mevcuttur. Dünya genelinde ise çok daha fazlası bulunmaktadır. Ayrıca bazı petrol şirketleri tarafından petrol mühendisliği eğitimi verilen sınıflar bulunmaktadır.

Petrol fiyatları düştüğünde kitlesel şekilde şirketlerde işten çıkarma eğilimi olmasına rağmen, petrol mühendisliği tarihsel olarak yüksek ücret elde edilebilen disiplinlerden birisi olmuştur. Forbes.com adresinde 4 Haziran 2007 tarihinde yayınlanan bir makalede, petrol mühendisliğinin Amerika Birleşik Devletleri'ndeki en iyi ücrete sahip 24 işten birisi olduğu açıklanmıştır.[2] Kolejler ve İşverenler Ulusal Derneği'nin 2010 yılında yaptığı bir ankette, yıllık ortalama 125.220 $ ücret ile petrol mühendisliği mezunlarının işbaşı yaptığı açıklanmıştır.[3] Deneyimli petrol mühendisleri ise yıllık ortalama 170.000 $ ile 260.000 $ arasında değişen miktarlarda iş bulabilmektedirler.

Türleri

Petrol mühendisliğinin kendi arasında üç türü bulunmaktadır. Bunlar:

  • Rezervuar mühendisliği, kuyuların uygun alanlara yerleştirilmesi, üretim oranları, gelişmiş petrol geri kazanım teknikleri ile petrol ve doğal gaz üretiminin iyi duruma getirilmesini sağlamak için çalışırlar.
  • Sondaj mühendisliği, sondaj arama, üretim ve enjeksiyon kuyularının teknik yönlerini yönetirler.
  • Petrol üretim mühendisliği, yeraltı mühendisliği de dahil olmak üzere, rezervuar ve delikler, kum kontrolü, kuyu akışının kontrolü ve kuyu izleme ekipmanları arasındaki ara birimleri yönetip, yapay asansör yöntemlerini değerlendirir ve aynı zamanda üretilen sıvıların (petro, doğal gaz ve su) ayrıştırılmasını sağlayan yüzey ekipmanlarını seçerler.

Türkiye'de petrol ve doğalgaz mühendisliği

Türkiye'de petrol ve doğal gaz mühendisliği bölümü ilk olarak 1961 yılında İstanbul Teknik Üniversitesi bünyesinde Petrol ve Doğal Gaz Mühendisliği Bölümü (PDGM) adıyla kurulmuştur. Prof. Dr. Ekrem Göksu bölümün kurucusu ve ilk bölüm başkanıdır. Bölüm Türkiye'de petrol ve doğal gaz kaynaklarının aranmasını sağlayacak ve üretimini yapacak petrol mühendislerinin ulusal üniversitelerde yetiştirilmesini sağlamak amacıyla açılmıştır. Bölüm ilk başlarda beş yıllık bir eğitim veriyor ve öğrencilerini bu sürede mezun ediyordu. Ancak 1971 yılında bu süre dört yıla indirilmiştir. Yine bu yıllarda petrol mühendisliği dalında doktora verilmesine başlanmıştır.[4]

Aslında maden mühendisliğine yakınlığı nedeniyle 1930'lu yıllardan itibaren maden, metalurji, seramik, jeoloji ve petrol mühendisleri bir arada Türk Yüksek Maden Mühendisleri Cemiyeti, Türk Maden Mühendisleri Cemiyeti ve TMMOB Maden Mühendisleri Odası kapsamında örgütlenmişlerdir. Hatta 1958 yılında Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği genel kurulunda İstanbul Teknik Üniversitesi'nde birinci sınıflarda maden, metalurji, petrol ve jeoloji mühendisliği öğrencilerinin bir arada öğrenim gördükleri, ardından pek çok dersin ortak olarak alındığından bu bölüm öğrencilerinin kendilerinin Maden Mühendisleri Odası bünyesine daha uygun olduklarını düşündükleri belirtilmiştir. Orta Doğu Teknik Üniversitesi maden mühendisliği bölümü daha sonra kendi bünyesinden ayrılan jeoloji ile petrol ve doğal gaz mühendisliği bölümlerinin doğmasını sağlamıştır.[5]

Kaynakça

  1. ^ Petroleum Engineering 26 Nisan 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Britannica, Erişim tarihi: 3 Şubat 2012
  2. ^ America's Best- And Worst-Paying Jobs 16 Eylül 2012 tarihinde Archive.is sitesinde arşivlendi, Forbes.com, Tarih: 4 Haziran 2007, Erişim tarihi: 18 Aralık 2011
  3. ^ NACE 13 Aralık 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Naceweb.org, Erişim tarihi: 18 Aralık 2011
  4. ^ Bölüm tarihçesi 21 Ağustos 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., petrol.itu.edu.tr
  5. ^ Türkiye'de Maden Mühendisliği Eğitimi Tarihçesi, Avşaroğlu, Nadir, 2001

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Mühendislik</span> tasarımdan ekipman imalatına kadar ilerleyişi sağlayan işlevler kümesi, uygulamalı bilim

Mühendislik, köprüler, tüneller, yollar, araçlar ve binalar dahil olmak üzere makineler, yapılar ve diğer öğeleri tasarlamak ve inşa etmek için bilimsel ilkelerin kullanılmasıdır. Mühendislik disiplini, her biri uygulamalı matematik, uygulamalı bilim ve uygulama türlerinin belirli alanlarına özel vurgu yapan, geniş bir yelpazede uzmanlaşmış mühendislik alanları’nı kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Sistem mühendisliği</span> karmaşık sistemlerin ya da bu sistemleri oluşturan alt sistemlerin tasarımını, üretimini ve bakımını, zaman ve maliyet kısıtlarını da göz önünde bulundurarak, gerçekleştiren bilim dalı

Sistem mühendisliği, karmaşık sistemlerin ya da bu sistemleri oluşturan alt sistemlerin tasarımını, üretimini ve bakımını, zaman ve maliyet kısıtlarını da göz önünde bulundurarak, gerçekleştirmek amacını taşır. Günümüz dünyasında, karmaşık sistemler genellikle teknik, biyolojik, sosyolojik, çevresel endüstriyel, politik, finansal ve ekonomik sistemlerden en az birkaçının bir bileşkesi olarak karşımıza çıkmaktadır. Sistem mühendisliği programları, işlevsel olarak tek ve bütün bir birim olan bu karışık sistemlerin analizi için gerekli tüm temel kavram, araç ve metotları öğrenciye sunar. Farklı disiplinlerden çeşitli yöntemleri bir arada kullanabilen sistem mühendisliği programlarının en temel araçlarından bir tanesi de bilgisayarlardır. Sistem mühendisleri çok farklı alanlarda faaliyet gösteren kurumlar içinde oldukça farklı birim ve kademelerde görev alabilirler.

<span class="mw-page-title-main">Malzeme bilimi</span> yeni malzemelerin keşfi ve tasarımı ile ilgilenen disiplinlerarası alan; öncelikli olarak katıların fiziksel ve kimyasal özellikleriyle ilgilidir

Malzeme bilimi, malzemelerin yapı ve özelliklerini inceleyen, yeni malzemelerin üretilmesini veya sentezlenmesini de içine alan disiplinlerarası bir bilim dalıdır.

<span class="mw-page-title-main">Petrol Mühendisleri Odası</span>

Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Petrol Mühendisleri Odası, yurt içinde ve dışında, Petrol Mühendisliği ile Petrol ve Doğal Gaz Mühendisliği öğretimi yapan kuruluşların fakülte ve bölümlerinden mezun olarak diploma veya çıkış belgesi almış, Türkiye sınırları içinde meslek ve sanatlarını uygulamaya yasal yetkili olup; mesleki çalışmalarda bulunan tüm yüksek mühendis ve mühendisleri içinde toplayan 6235 sayılı Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Kanununa göre kurulmuş kamu tüzel kişiliğine sahip kamu kurumu niteliğinde bir meslek kuruluşu olup, merkezi Ankara'dadır.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı</span> şirket

Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı, Türkiye'de bir petrol şirketidir.

Cevher hazırlama, kısaca, üretilen doğal kaynakların metalurji, demir-çelik, cam, seramik, çimento, deterjan, inşaat malzemeleri, boya endüstrisi ve enerji üretimi gibi değişik alanlarda kullanılabilir hale getirilmesi aşamalarını içerir.

Jeoloji Mühendisliği, yerkürenin başlangıcından günümüze kadar geçirdiği yapısal değişmeleri, yerkabuğunun yüzeyinin ve altının bugünkü durumunu inceleyen, yerleşim alanlarının ve her türlü mühendislik yapılarının yer seçimi çalışmalarının yürütülmesiyle ilgili eğitim verilen mühendislik dalıdır.

Konya Teknik Üniversitesi Mühendislik ve Doğa Bilimleri Fakültesi, Konya'da bulunan Konya Teknik Üniversitesi'ne bağlı olan ve 13 bölümü bulunan fakülte.

<span class="mw-page-title-main">Orta Doğu Teknik Üniversitesi Mühendislik Fakültesi</span>

15 Kasım 1956 tarihinde Orta Doğu Yüksek Teknoloji Enstitüsü adıyla eğitime başlayan Orta Doğu Teknik Üniversitesi'nde Mühendislik Fakültesi 1957-58 eğitim-öğretim yılı başında kurulmuştur. Fakültenin kuruluşundan önce Makina Mühendisliği Bölümü Şubat 1957 tarihinde eğitimine başlamıştır.

Karabük Üniversitesi Mühendislik Fakültesi, Karabük Üniversitesi'nin 12 mühendislik bölümünü içermektedir. 2005 yılında kurulmuş ve 2007 yılında Karabük Üniversitesi'ne bağlanmıştır. Fakültede ilk açılan bölümler Makine Mühendisliği, Metalurji ve Malzeme Mühendisliği, Bilgisayar Mühendisliği, Endüstri Mühendisliği, Elektrik Elektronik Mühendisliği, İnşaat Mühendisliği ve Kimya Mühendisliği bölümleridir.

<span class="mw-page-title-main">İstanbul Ticaret Üniversitesi Mücevherat Mühendisliği Bölümü</span>

İstanbul Ticaret Üniversitesi Mücevherat Mühendisliği Bölümü, Mühendislik ve Tasarım Fakültesi bünyesinde bulunan, mücevherat üretiminin mühendislik bilimince sistematize edildiği dünyadaki ilk bölüm olarak 2011 yılında açılmış bölüm. 4 yıllık bölümün eğitim dili İngilizcedir ve Küçükyalı Kampüsü'nde eğitim verilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Kütahya Dumlupınar Üniversitesi Mühendislik Fakültesi</span>

Kütahya Dumlupınar Üniversitesi Mühendislik Fakültesi, tüm idari ve akademik birimleriyle Kütahya Dumlupınar Üniversitesi'nin Evliya Çelebi Yerleşkesi'nde bulunan mühendislik fakültesidir.

<span class="mw-page-title-main">Petrol Mühendisleri Derneği</span>

Petrol Mühendisleri Derneği veya İngilizce resmî adıyla Society of Petroleum Engineers (SPE), petrol ve doğal gaz kaynaklarının üretimi ile ilgili teknolojiler konusunda teknik bilgi alışverişinin sağlanması için kamu yararına araştırma, geliştirme, toplama ve yayma faaliyetlerini gerçekleştiren, profesyonellerin teknik ve mesleki yeterliliklerinin geliştirilmesi için fırsatlar oluşturulmasını sağlayan kâr amacı gütmeyen organizasyondur.

<span class="mw-page-title-main">Rezervuar mühendisliği</span> Petrol mühendisliği kolu

Rezervuar mühendisliği veya rezervuar mühendisi, petrol ve doğalgaz rezervlerinin geliştirilmesi ve üretim esnasında ortaya çıkan drenaj problemlerinin çözülmesinin yanı sıra işlemlerde yüksek ekonomik canlanma elde edebilmek için bilimsel prensipleri hayata geçiren petrol mühendisliğinin bir kolu ve türüdür.

Sondaj mühendisliği veya sondaj mühendisi, petrol mühendisliğinin bir alt kolu ve türüdür.

Petrol üretim mühendisliği veya petrol üretim mühendisi, Petrol mühendisliğinin bir alt kolu ve türüdür.

Yeraltı mühendisliği veya yeraltı mühendisi, petrol mühendisliğinin bir alt koludur ve sondaj mühendislerinin görevlerine yakın bir çalışma alanları bulunmaktadır. Bir yeraltı mühendisinin en etkili olduğu iş kolu, en iyi hidrokarbon rezervinin üretilmesini sağlamak amacıyla ortama uygun gerekli ekipmanları seçmektir. Gerekli donanım yeraltı mühendisi tarafından belirlendikten sonra mühendis bu donanım ve ekipmanının takibi ile kontrolünü yapar. Böylece rezervuardan ideal koşullarda üretim yapılabilir.

Karadeniz Teknik Üniversitesi'nin çekirdeğini Mühendislik Fakültesi oluşturur. Mühendislik Fakültesi ile Karadeniz Teknik Üniversitesi özdeşleşmiştir. Üniversite'nin Teknik unvanının temelinde Mühendislik Fakültesi vardır.

Çökme, zemin yüzeyinin çok az yatay hareketle veya hiç yatay hareketle aniden batması veya kademeli olarak aşağı doğru çökmesidir veya iç güçlerin etkisiyle, yer kabuğunun bir bölümünün asal durumunu yitirerek alçalması. Çökme kavramı sadece aşağı doğru hareketin büyüklüğü veya alanı ile ölçülemez. Doğa ve insan kaynaklı oluşabilir. Birincisi çeşitli karst fenomenleri, permafrostun çözülmesi, konsolidasyon, organik toprakların oksidasyonu, yavaş kabuk çözgüsü, normal faylanma, kaldera çökmesi veya katı bir kabuğun altından sıvı lavlarının çekilmesi içerir. İnsan faaliyetleri, yeraltı madenciliği veya yeraltı sıvılarının ekstraksiyonunu, örnek petrol, doğalgaz veya yeraltı suyu. Zemin çökmesi jeologlar, jeoteknik mühendisleri, sörveyörler, mühendisler, şehir planlamacıları, toprak sahipleri ve genel olarak halk için küresel bir endişe kaynağıdır.

Mühendislik bilim dalı ve meslektir. Güvenlik, insan faktörleri, fiziksel yasalari, düzenlemeleri, teknolojik çözümler tasarlamak, oluşturmak ve analiz etmek için bilimsel teorileri, matematiksel yöntemleri ve ampirik kanıtları uygular.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.