İçeriğe atla

Petroglif

İran, Teimareh bölgesinde kaya sanatı
AlmancaMeerkatze olarak bilinen kaya oymacılığı (arkeolog Leo Frobenius tarafından adlandırılmıştır), Wadi Mathendous, Libya'nın Mesak Settafet bölgesinde yaygın dişi aslanlar .
Avrupa petroglifleri: İspanyolcaLaxe dos carballos İspanyolcaCampo Lameiro, Galiçya, İspanya (MÖ 4. – 2. bin yıl), küp ve halka izleri ile geyik avı sahneleri
Bir devenin petroglifi; Negev, güney İsrail.
Sri Lanka Gal Vihara'da Yatan Buda. Orijinal olarak kalıntıları çevreleyen görüntü evi görülebilir.
San Ignacio belediyesi (Meksika'nın Sinaloa eyaleti) kıyısında yer alan Las Labradas arkeolojik sit alanının petroglifleri

Bir petroglif, bir kaya sanatı biçimi olarak, bir kaya yüzeyinin bir kısmını kazarak, oyarak veya aşındırarak oluşturulan bir görüntüdür. Kuzey Amerika dışında, bilim adamları bu tür görüntülere atıfta bulunmak için genellikle "oyma", "gravür" gibi terimler veya tekniğin diğer tanımlarını kullanırlar. Petroglifler dünya çapında bulunur ve genellikle tarih öncesi insanlarla ilişkilendirilir. Bu kelime Yunanca petro-önekinden, "taş" anlamına gelen πττρα petra'dan ve "oyma" anlamına gelen γλύφω glýphō'dan gelir ve başlangıçta Fransızcada pétroglyphe olarak ortaya atılmıştır.

Normalde okuryazar kültürlerde bulunan bir başka petroglif formu, bir kaya kabartması veya kayaya oyulmuş bir rölyef, kopuk bir taş parçası yerine bir uçurum gibi "canlı kayaya" oyulmuş bir kabartma heykeldir. Bu kabartma oymalar, bazen kayaya oyulmuş mimariyle birlikte bulunan bir kaya sanatı kategorisi olsa da,[1] tarih öncesi ya da okuma yazma bilmeyen kültürlerin gravürlerine ve resimlerine yoğunlaşan kaya sanatı üzerine yapılan çoğu eserde göz ardı edilme eğilimindedirler. Bu kabartmalardan bazıları, bir görüntüyü tanımlamak için kayanın doğal özelliklerini kullanır. Kaya kabartmaları, özellikle eski Yakın Doğu'da birçok kültürde yapılmıştır.[2] Kaya kabartmaları, açık havada bir etki yaratmaları gerektiğinden, genellikle oldukça büyüktür. Çoğu, gerçek boyuttan daha büyük figürlere sahiptir.

Biçimsel olarak, bir kültürün kaya kabartma oymaları, ilgili döneme ait diğer heykel türleriyle ilgilidir. Hitit ve Pers örnekleri dışında, genellikle kültürün heykel pratiğinin bir parçası olarak tartışılırlar.[3] Dikey kabartma en yaygın olanıdır, ancak esas olarak yatay yüzeylerde de kabartmalar bulunur. Rölyef terimi tipik olarak Hindistan'da yaygın olan doğal veya insan yapımı mağaraların içindeki rölyef oymalarını hariç tutar. En ünlüsü Giza'nın Büyük Sfenksinde olmak üzere, heykellere veya diğer heykellere dönüştürülen doğal kaya oluşumları da genellikle hariç tutulur. Hitit İmamkullu rölyefi gibi doğal konumlarında bırakılan büyük kayalar üzerindeki rölyefler muhtemelen dahil edilecektir, ancak daha küçük kayalar stel veya oyulmuş ortostatlar olarak tanımlanmaktadır.

Bilimsel metinlerde, petroglif bir kaya oyması iken, bir petrograf bir kaya resmidir. Genel kullanımda, iki kelime eşanlamlıdır.[4][5][6] Her iki görüntü türü de daha geniş ve daha genel rock sanatı veya parietal sanat kategorisine aittir. Petroformlar veya birçok büyük kaya ve kaya parçalarının zemin üzerinde yaptığı desen ve şekiller de oldukça farklıdır. İnuksuit aynı zamanda petroglif değil, sadece Arktik bölgesinde bulunan insan yapımı kaya formlarıdır.

Kaynakça

  1. ^ Harmanşah (2014), 5–6.
  2. ^ Harmanşah (2014), 5–6; Canepa, 53.
  3. ^ See: Rawson and Sickman & Soper
  4. ^ Africa. University of Pennsylvania Press. 1945. Most noteworthy among the relics of Africa's early periods are the rock-paintings (petrographs) and rock-engravings (petroglyphs) which have been discovered in many parts of the continent 
  5. ^ "petrograph". Merriam-Webster. Encyclopædia Britannica. 31 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2020. 
  6. ^ Webster's Unabridged Dictionary of the English Language. Random House. 2001. s. 1449. ISBN 0-681-31723-X. 
  • Harmanşah, Ömür (ed) (2014), Of Rocks and Water: An Archaeology of Place, 2014, Oxbow Books,1-78297-674-4, 9781782976745
  • Rawson, Jessica (ed). British Museum Book of Chinese Art, 2007 (2. baskı), British Museum Press,978-0-7141-2446-9
  • Sickman, Laurence, in: Sickman L. & Soper A., The Art and Architecture of China, Pelican History of Art, 3rd ed 1971, Penguin (now Yale History of Art), LOC 70-125675

Konuyla ilgili yayınlar

  • Beckensall, Stan and Laurie, Tim, Prehistorik Rock Art of County Durham, Swaledale and Wensleydale, County Durham Books, 19981-897585-45-4
  • Beckensall, Stan, Northumberland'da Tarih Öncesi Kaya Sanatı, Tempus Publishing, 20010-7524-1945-5

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Yeşim (taş)</span>

Yeşim, yüzyıllar boyunca mücevherat ve küçük heykel yapımında kullanılmış, en çok yeşil renkte bulunan sert, kıymetli taş. En kıymetlileri zümrüt yeşimi ve Burma yeşimidir.

<span class="mw-page-title-main">Kabartma</span>

Kabartma veya diğer adıyla rölyef, yüzey üzerine yapılan yükseltme ya da çökertmelere denir.

<span class="mw-page-title-main">Nekropol</span>

Nekropol (Nekropolis), arkeolojik şehirlerde mezarlıkların ve toplu mezar yerlerinin bulunduğu bölgeye verilen isimdir. Yunanca nekros-polis ölü(ler) şehri demektir. Antik çağdaki şehirlerde mezar yerlerinin günümüz şehirlerinden farkı, günümüzde daha çok yerleşim yerlerine uzakta ve şehrin dışında olan mezarların, o dönemlerde şehirle iç içe olmasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Henry Moore</span> İngiliz heykeltıraş (1898–1986)

Henry Spencer Moore, İngiliz heykeltıraştır. Taş ve tunçtan yaptığı soyut ama organik biçimli yapıtlarıyla, 20. yüzyılın önde gelen sanatçılarından biri olmuştur. Dünya üzerinde çeşitli yerlerde kamuya açık olarak sergilenen soyut anıtsal bronz heykelleri bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Çin sanatı</span>

Çin sanatı, Çin'de yapılan ya da Çinli sanatçıların yaptığı görsel sanattır. Erken "taş devri sanatı" M.Ö. 10.000 yıllarına dayanır ve çoğunlukla basit çömlekçilik ve heykeller içerir. Bu erken dönemin ardından Çin sanatı, Çin tarihiyle olduğu gibi çoğunlukla yüzlerce sene süren çok sayıda hanedanlık dönemiyle karakterize edilir.

<span class="mw-page-title-main">Dazu Kaya Oymaları</span> Sanat eseri

Dazu Kaya Oymaları, Çin'in Çongçing kentine bağlı Dazu semtinde MS 7. yüzyıla kadar uzanan, Budizm, Konfüçyüsçülük ve Taoizm'i tasvir eden ve etkileyen Çin dini heykeller ve oymalar grubudur. 1999 yılında UNESCO Dünya Mirası listesine dahil edildi.

<span class="mw-page-title-main">İskandinav Tunç Çağı</span>

İskandinav Tunç Çağı veya Kuzey Tunç Çağı, MÖ 1700-500 yılları arasında, İskandinav Yarımadası'nın güney kesimlerinde sürmüş olan bir dönemdir. İskandinav Taş Çağının devamıdır ve bundan sonra Roma Öncesi Demir Çağı yaşanmıştır. Bu döneme ait arkeolojik kalıntılar oldukça fazla olmasına rağmen, yazılı kaynakların olmamasından ötürü etnik ve dilsel konulara ait pek fazla bilgi bulunamamıştır. Bazı bilim insanları bu çağın Finlandiya, Estonya, Pomeranya ve Almanya'nın kuzeyinde de yaşandığını düşünmektedirler.

<span class="mw-page-title-main">Mğvimevi Manastırı</span>

Mğvimevi Manastırı, Batı Gürcistan'ın İmereti bölgesindeki Çiatura kentinin yakınlarında konumlanmış, kısmen kayaya oyulmuş bir Gürcü Ortodoks manastırıdır. Meryem'in doğuşunu adanmış olan kilise, 13. yüzyılda kalma iki nefli bir bazilikadır. Kompleks ayrıca küçük bir kilise, çan kulesi ve bir savunma duvarı içermektedir. Manastır günümüzde rahibe manastırı olarak kullanılmaktadır. Kilisenin dışını birçok mimari heykel süslemektedir. Mğvimevi kompleksi, Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Erotik sanat</span>

Erotik sanat, görsel sanatların geniş bir alanıdır. Genellikle insan çıplaklığını tasvir eden ve cinsel uyarılmayı amaçlayan herhangi bir sanat eserleridir. Bu, çoğu zaman sanatsal özgürlük olarak kabul ediliyor. Çizimler, gravürler, filmler, resimler, fotoğraflar ve heykeller de dahil olmak üzere tüm görsel çalışmalar içeriyor. Bilinen en eski sanat eserlerinden bazıları, tarih boyunca farklı toplumlarda tekrarlanan erotik temaları içerir. Bununla birlikte, bunlar "pornografik", "ahlaksızlık" veya "müstehcenlik" olarak kabul edildiğinde, birçok toplumlarda bunların yaratılmasını, dağıtılmasını ve bulundurulmasını kısıtlayan yasalar da yaygın olarak tabu olarak kabul edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Gemikaya Petroglifleri</span>

Gemikaya kaya oymaları - Azerbaycan'ın Ermenistan sınırına yakın bir konumda, Ordubad Rayonu topraklarındaki Nesirvaz Köyü sınırları içinde yer alan ve Bronz ve Erken Demir Çağları dahil olmak üzere M.Ö. 4. bin yıllara tarihlenen bir dizi kaya resmidir.

<span class="mw-page-title-main">Creswell Crags</span>

Creswell Crags, Derbyshire ve Nottinghamshire arasındaki sınırda, Creswell ve Whitwell köylerinin yakınında, kapalı bir kireç taşı geçididir. Dağ geçidindeki uçurumlar, son buzul çağında yaklaşık 43.000 ila 10.000 yıl önce mesken tutulmuş birkaç mağara içermektedir. Mağaralar, Avrupa'nın en kuzeyindeki mağara sanatı örneklerini içermektedir. Binlerce yıl boyunca biriken zengin çökeltiler dizisinde bulunan yerleşim kanıtı, tarih öncesi insanların Geç Pleistosen döneminde topraklarının en kuzey sınırlarında nasıl yaşamayı başardığını göstermede uluslararası alanda benzersiz olarak kabul edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Kaya sanatı</span>

Arkeolojide kaya sanatı, doğal yüzeylere, tipik olarak dikey taş yüzeylere yerleştirilen insan yapımı işaretlerdir. Hayatta kalan tarihi ve tarih öncesi kaya sanatının büyük bir kısmı mağaralarda veya kısmen kapalı kaya sığınaklarında bulunur; bu tip aynı zamanda mağara sanatı veya paryetal sanatı olarak da adlandırılabilir. Küresel bir fenomen olan kaya sanatı, dünyanın kültürel açıdan farklı birçok bölgesinde bulunur. İnsanlık tarihi boyunca birçok bağlamda üretilmiştir. Teknik açıdan ana gruplar şunlardır: kaya yüzeyine oyulmuş veya kazınmış petroglifler, mağara resimleri ve oyulmuş kaya kabartmaları. Başka bir teknik, zeminde oluşan jeogliflerdir. Bilinen en eski kaya sanatı, Avrupa, Avustralya, Asya ve Afrika'da bulunan Üst Paleolitik dönemden kalmadır. Bu sanat eserlerini inceleyen antropologlar, bunların muhtemelen büyülü-dini önemi olduğuna inanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kaya kabartması</span>

Bir kaya kabartması veya kayaya oyulmuş bir rölyef, müstakil bir taş parçası yerine bir uçurum gibi sağlam veya "canlı kayaya" oyulmuş bir kabartma heykeldir. Bunlar bir kaya sanatı kategorisidir ve bazen kayaya oyulmuş mimarinin bir parçası olarak veya onunla birlikte bulunur. Bununla birlikte, tarih öncesi halkların gravürlerine ve resimlerine yoğunlaşan kaya sanatı üzerine yapılan çoğu çalışmada göz ardı edilme eğilimindedirler. Bu tür birkaç çalışma, kayanın doğal hatlarını kullanır ve bunları bir görüntüyü tanımlamak için kullanır, ancak bunlar insan yapımı rölyefler anlamına gelmez. İnsanlık tarihi boyunca birçok kültürde kaya kabartmaları yapılmıştır ve bunlar özellikle eski Yakın Doğu sanatında önemliydi. Kaya kabartmaları, açık havada bir etkiye sahip olmak için olması gerektiğinden, genellikle oldukça büyüktür.

<span class="mw-page-title-main">Decebalus'un Kaya Heykeli</span>

Decebalus'un kaya heykeli, Roma imparatorları Domitianus ve Trajan'a karşı, bugünkü Romanya'ya karşılık gelen ülkesinin bağımsızlığını korumak için savaşan Daçya'nın son kralı, Decebalus'un kayalara oyulmuş heykelidir.

<span class="mw-page-title-main">Erotik tasvirlerin tarihi</span>

Erotik tasvirlerin tarihi, sadece resimleri değil, heykel, fotoğraf, dramatik sanatlar, erotik içerikli müzik ve yazıları da içerir, erotik tasvirler insanlık tarihinin neredeyse her döneminde farklı uygarlıklar tarafından icra edilmiştir. Antik Yunanlar ve Romalılar erotik sayılabilecek pek çok sanat eseri yapmıştır. Yakın tarihlerde iletişim teknolojileri gelişmeye başlar ve sonuç olarak fotoğraf olarak pornografi, video halinde pornografi, basılı pornografi gibi tekniklerle yayılmaya başlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Badanj Mağarası</span>

Badanj Mağarası, Bosna-Hersek'in Stolac kasabası yakınlarındaki Borojevići köyünde yer alan bir mağaradır. Küçük bir mağara olan Badanj Mağarası, 1976 yılında, MÖ 12.000 ila 16.000 yıllarına tarihlenen mağara gravürlerinin keşfinden sonra insanların dikkatini çekmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Kobustan Petroglifleri</span>

Gobustan Kaya Sanatı, tarih öncesi ve Orta Çağ dönemlerinin flora ve faunasını, avcılığını, yaşam tarzlarını ve kültürünü temsil etmektedir. Kayalara yapılan oymalarda ilkel adamlar, dans ritüelleri, ellerinde mızraklı adamlar, hayvanlar, boğa güreşleri, deve kervanları, güneş ve yıldız resimleri yer almaktadır. Bu oymaların tarihi 5.000 – 20.000 yıl öncesine kadar gitmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Roca dels Moros</span>

Roca dels Moros veya El Cogul Mağaraları, tarih öncesi Levanten kaya sanatı ve İber şematik sanatın resimlerini içeren bir kaya sığınağıdır. Site, İspanya'nın Katalonya özerk topluluğundaki El Cogul'da. Kaya resimleri 1998'den beri UNESCO Dünya Mirası Listesi'ndeki İber Akdeniz Havzası'ndaki Kaya sanarlarının bir parçası olarak korunmaktadır. Kuzeydoğu İber alfabesi ve Latin alfabesi ile yazılmış kitabeler, bölgenin İber ve Roma zamanlarında kutsal alan olarak kullanıldığını göstermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Trialeti petroglifleri</span>

Trialeti petroglifleri, Tsalka Belediyesi'ndeki Trialeti bölgesinde, Mezolitik'ten Orta Tunç Çağı'na kadar bir dizi dönemde oyulmuş tarih öncesi kaya sanatıdır. Tasvirler geometrik, zoomorfik ve antropomorfik görüntüleri içerir. Gürcistan Kültürel Mirası'nın bir anıtı olarak kabul edilir ve Avrupa Konseyi tarafından belirlenen bir kültürel rota olan Prehistorik Kaya Sanatı Parkurlarının bir parçasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Laussel Venüsü</span>

Laussel Venüsü, 18,11 inç yüksekliğinde kireç taşından yapılmış çıplak bir kadın kabartmasıdır. Kırmızı aşı boyası ile boyanmış ve güneybatı Fransa'nın Dordogne bölgesindeki Marquay komününde bulunan bir kaya sığınağının kireç taşına oyulmuştur. Oyma Gravettiyen Üst Paleolitik kültürü ile ilişkilendirilmektedir. Şu anda Fransa'nın Bordeaux kentindeki Musée d'Aquitaine'de sergilenmektedir.