Petrisi Kalesi
 | |
| Genel bilgiler | |
|---|---|
| Durum | Harabe |
| Tür | Kale |
| Mimari tarz | Gürcü mimarisi |
| Konum | Akkiraz, Çıldır |
| Koordinatlar | 41°14′28″K 43°03′46″D / 41.24111°K 43.06278°D |
| Tamamlanma | Orta Çağ |
| Teknik ayrıntılar | |
| Malzeme | Kireç harcı, moloz taş |
Petrisi Kalesi (Gürcüce: პეტრისის ციხე), tarihsel Cavaheti bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Çıldır ilçesine bağlı Akkiraz köyünün sınırları içinde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kaledir.[1] Petresi Kalesi (პეტრესის ციხე) olarak da bilinir. Adını, ortadan kalkmış olan Petrisi (Petresi) köyünden alır.
Tarihçe
Petrisi Kalesi'nin yer aldığı Cavaheti bölgesi, tarihsel Gürcistan'ı oluşturan yerlerden biriydi. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi ve kaleyi, 1578 yılında Gürcülerden ele geçirmiştir. Petrisi veya Petresi, Petre'ye ait yer anlamına gelir. Petrisi köyü, Osmanlı kayıtlarında, 16. yüzyılın sonlarında Bedris (بدریس) ve 18. yüzyılın başlarında Bedres (بدرس) şeklinde geçer. 1595 tarihli Osmanlı mufassal defterine göre Petrisi bir Gürcü yerleşimiydi ve köyde 3 Hristiyan hane bulunuyordu. Köyün adı 19. yüzyıl kayıtlarında geçmemektedir.[2][3][4] Nitekim Gürcü tarihçi ve arkeolog Ekvtime Takaişvili, 1902 yılındaki araştırma gezisi sırasında, Kartanakev yakınlarında, nehrin kıyısında, Petrisi Kalesi ve kalenin içinde alışılagelmiş tipte küçük bir kilisenin bulunduğunu yazmıştır.[5] Kalenin içinde kilisenin bulunması, bu yapının Osmanlı döneminden önce inşa edildiğini göstermektedir.
Mimari
Petrisi Kalesi, Akkiraz köyünün sınırları içinde, köyün merkezinin 4,2 kilometre güneybatısında yer alır. Kalenin bulunduğu yer aynı zamanda, ortadan kalkmış olan Petrisi köyünün yerleşim alanıdır. Petrisi Deresi ile Uğuz Deresi'nin birleştiği yerdeki kale, 12 x 13 ebatlarında küçük bir yapıdır. Kireç harcı kullanılarak moloz taşlarla inşa edilmiştir. Yamuk bir plana üzerinde yükselen kale, köşeleri içten yuvarlak forma sahiptir. Bir adet kulesi bulunmaktadır. Gününüze kalan duvarlarının yüksekliği 4-5 metreyi bulur.[1] 1902 yılında kalenin içinde tespit edilen kilise günümüze ulaşmamıştır.[5][6]
Kaynakça
- ^ a b 2014 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო–კლარჯეთის ძეგლების 2014 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2015, s. 65. 11 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-7362-5
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (გურჯისტანის ვილაიეთის დიდი დავთარი), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; III. cilt (1958), s. 429". 27 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Haziran 2024.
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (გურჯისტანის ვილაიეთის დიდი დავთარი), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; II. cilt (1941), s. 292". 17 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Haziran 2024.
- ^ "Defter-i Caba-i Eyalet-i Çıldır 1694-1732 (ჩილდირის ვილაიეთის ჯაბა დავთარი : 1694-1732 წწ.), (Yayıma hazırlayan) Tsisana Abuladze, Tiflis, 1979, s. 293". 30 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Haziran 2024.
- ^ a b Ekvtime Takaişvili, Материалы по археологии Кавказа, собранные экспедициями Московского археологического общества : Выпуск XII veya Христианские памятники, Moskova, 1909, s. 64.
- ^ Tao-Klarceti: Tarihsel ve Kültürel Anıtlar (ტაო-კლარჯეთი: ისტორიისა და კულტურის ძეგლები), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, Tiflis, 2018, s. 400, ISBN 978-9941-478-17-8.
