Petko Slaveykov

Petko Slaveykov
Petko Slaveykov
Kendi dilinde adı	Петко Рачов Славейков
Doğum	17 Kasım 1827; Tırnovo, Osmanlı İmparatorluğu
Ölüm	01 Temmuz 1895 (67 yaşında); Sofya, Bulgaristan Prensliği
Defin yeri	Sofya Merkez Mezarlığı
Meslek	Şair, gazeteci, politikacı
Milliyet	Bulgaristan
Evlilik	Irina Raykova

Petko Rachov Slaveykov (Bulgarca: Петко Рачов Славейков) (17 Kasım 1827 E.U. Tırnovo - 1 Temmuz 1895 E.U. Sofya ) Bulgar şair, gazeteci, aydın ve folklorist.^[1]

Yaşamı

İlk yılları ve eğitimi

Slaveykov Tırnovo'da dünyaya geldi. Annesi doğum esnasında ölmüş, kendisi hayatta kalmıştır. Annesinin köyü olan Vishovgrad’da bülbülleri (Bulgarca: slayev) görmüş ve bundan çok etkilenen Petko adını ‘’Slaveykov’’ olarak değiştirmeye karar vermiştir.

Slaveykov ardı ardına Tarnovo, Direndova ve Trevne'de ve Başkalaşım Manastırında çalışmış ve manastır kütüphanesinde kitap okuyarak kendisini geliştirmiştir. Bu çalışmaları sırasında Sırp ve Batı Avrupa eserlerini okumuş ve Yunanca öğrenmiştir.

1843’te öğretmenliğe başlamış fakat yazdığı satirik şiir "Tarnovo meşhur Yunan Piskoposlarıyla ünlü oldu" (İngilizce: Tarnovo became famous for renowned Greek bishops) yüzünden kovulmuştur. Devamında Bell-Lanchester metodunu kullanarak Vidin, Vratsa, Pleven, Berkofça, Leskofça, Byala ve Elena’da öğretmenlik yapmıştır.

Kültürel aktiviteleri ve İstanbul periyodu

Slaveykov kültürel çalışmaları kapsamında 1847 yılına kadar 2263 deyiş, türkü ve atasözü toplamıştır. Nikola Mihaylovski Slaveykov’u dönemin Rus şair ve yazarlarıyla tanıştırmıştır. 1852 yılından itibaren ilk kitapları Smesena kitka, Pesnopoya ve Basnenik'i basmaya başlamıştır. 1853 yılında Kırım Savaşı ve çevresindeki devrimci olaylardan etkilenerek Boyka Voyvoda şiirini yazmıştır. 1856 yılındaki başarısız Dyado Nikola İsyanı’ndan sonra çalışmalarını Bulgar halkının ulusal bilincinin canlandırılmasına yoğunlaştırmıştır. 1864 yılında Bulgar İncil Derneği tarafından İncil’in doğu Bulgar lehçesinde tam çevirisinin yapılması için İstanbul’a davet edilmiştir.^[2] Doğu Bulgarca’nın yaygın dil olarak kullanılması için büyük önem taşıyan bu tercümenin tam metni 1871 yılında İstanbul’da basılmıştır.

İstanbul’da tercüme üzerine çalıştığı esnada Gayda (1863-1867), Makedoniya (1866-1872), Shutosh (1873-1874) ve Kosturka (1874) olmak üzere dört gazete ve Ruzhitsa (1871), Pchelitsa (1871), Chitalishte (1872-1873) ve Zvanchatiy glumcho (1872) isimli dört dergi çıkarmıştır. Kendisini İstanbul’un en ünlü Bulgar yazarı olarak tanımlayan Slaveykov, 60’tan fazla kitap ve süreli yayın ve çevirisi yayınlamıştır. Otonom bir Bulgar Kilisesi hareketine destek vermiş ve yeni kurulan Bulgar Eksarhlığı’nda öğretmenliğe başlamıştır. ‘’Makedoniya’’ gazetesinde yayınlanan ‘’Dvete kasti i vlasti’’ makalesi için tutuklanmış ve merkezi Bükreş’te olan Bulgar Devrimci Merkez Komitesi üyeliğiyle suçlanmıştır.

Siyasi faaliyetleri

1873 yılında ünlü Izvorat na Belonogata’' (Türkçe: Beyaz Bacaklıların Baharı) şiirini yazmış ve aynı yıl Edirne (Odrin)'de Bulgar Lisesi'ni kurmuştur. Devam eden süreçte Eski Zağra'da öğretmenlik yaparken devrimci şiirler yazmış ve gelişen Bulgar İsyanları sonrasında tutuklanmıştır. Bu süreçte Eski Zağra'da çıkan yangın sebebiyle el yazmalarını ve çalışmalarını kaybetmiştir. 93 Harbi esnasında Rus kuvvetlerine sivil olarak katılmış ve General Mihail Skobelev'in Şıpka Geçidi Muharebelerine tanık olmuştur. Orduyla beraber ilerlemeye devam ederek İstanbul yakınlarındaKİ Yeşilköy (San Stefano)'ya kadar gelmiştir.

1878 yılında Bulgaristan'ın Osmanlı İmparatorluğu'ndan bağımsızlığını elde etmesinden sonra milletvekili olarak kurucu Bulgaristan Ulusal Meclisine girmiş ve Petko Karavelov'la birlikte demokratik bir anayasa hazırlanması için çaba göstermiştir.^[3] 1880 yılında meclis başkanı olmuş ve 1880-1881 yıllarında Bulgaristan Aydınlanma ve İçişleri Bakanı olarak görev yapmıştır. Bu süreçte Osten (1879), Tselokupna Balgariya (1879), Nezavisimost (1880-1883), Tarnovska konstitutsiya (1884), Istina (1886), Sofiyski dnevnik (1886) ve Pravda (1888) isimli gazeteleri çıkarmıştır.

Hayatının son yıllarında siyasi fikirleri ve eylemleri dolayısıyla tutuklanmış, öğretmenlik yapması yasaklanmış ve ceza olarak emekli maaşı azaltılmıştır. 1 Temmuz 1895'te Sofya'da ölmüştür.

Ailesi

Irina Raykova ile evli olan Slaveykov'un politikacılar Ivan Slaveykov ve Hristo Slaveykov, gazeteci Racho Slaveykov ve şair Pencho Slaveykov dahil toplam sekiz çocuğu vardı.

Çalışmaları

Slaveykov orijinal ve imitasyon eserleriyle Bulgar dilinin gelişimine katkı sağlamıştır. Rus şairler Aleksandr Puşkin, Afanasy Fet ve Nikolay Karamzin'in etkisi altında vatansever şarkılar, şiirler yazmıştır. Geniş bir yelpazede eser üreten Slaveykov'un lirik aşk ve manzara şiirleri de bulunmaktadır. Şiirin yanı sıra deyiş ve atasözleri üzerinde çalışmış, çevirmenlik ve gazetecilik yapmış, Bulgar çocuk edebiyatının ilk temsilcilerinden olmuştur. Takma isimler altında Bulgar geleneklerini ve ritüellerini yazıya dökmüştür.^[]

Kaynakça

^ J. D. B. (1910). "Bulgaria (Literature)". The Encyclopaedia Britannica; A Dictionary of Arts, Sciences, Literature and General Information. IV (BISHARIN to CALGARY) (11.11yayıncı=At the University Press bas.). Cambridge, England. s. 786. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2018 – Internet Archive vasıtasıyla.
^ "American Missionaries and the Middle East: Foundational Encounters, ed. Mehmet Ali Doğan and Heather J. Sharkey" (PDF). Salt Lake City: University of Utah. 2011. 13 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 31 Mart 2020.
^ Ulutürk, Rafet. "Bulgar Parlamento Tarihi". 22 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mart 2020.

Konuyla ilgili yayınlar

Black, Cyril E. (1943). The Establishment of Constitutional Government in Bulgaria (İngilizce). Princeton, NJ: Princeton University Press. ss. 33, 46, 69, 83, 86-87, 94-98, 123, 129, 131, 134, 181, 186, 208, 218, 249, 254. Erişim tarihi: 11 Ocak 2020 – Internet Archive vasıtasıyla.