Peter Benchley

Peter Benchley
Peter Benchley
Doğum	Peter Bradford Benchley; 8 Mayıs 1940; New York, ABD
Ölüm	11 Şubat 2006 (65 yaşında); Princeton, New Jersey, ABD
Meslek	Yazar
Etkin yıllar	1975–2006
Evlilik	Winifred "Wendy" Wesson (1964-2006)
Ebeveyn(ler)	Nathaniel Benchley (babası)
Resmî site	www.peterbenchley.com
İmza

Peter Bradford Benchley (8 Mayıs 1940 - 11 Şubat 2006) Amerikalı roman yazarıdır. En çok tanınan eseri Jaws olan yazar bu romanın senaryosunu da Carl Gottlieb ile birlikte yazmış ve Steven Spielberg'in yönettiği sinema uyarlaması ile dünya çapında tanınmıştır. Jaws dışında pek çok çalışması da sinemaya uyarlanan yazarın bu eserleri arasında The Deep ve The Island sayılabilir.

İlk yılları

Yazar Nathaniel Benchley'in oğlu ve "Algonquin Round Table" adlı New York'un önde gelen yazar, aktör gibi sanat insanlarının üyesi olduğu sosyal grubun kurucusu Robert Benchley'in torunu olarak dünyaya geldi. Küçük kardeşi Nat Benchley de yazar ve aktördür. Peter Benchley; The Allen-Stevenson School, Phillips Exeter Academy ve Harvard Üniversitesi mezunudur.

Üniversiteden mezun olduktan sonra The Washington Post'da çalıştı. Daha sonra Newsweek dergisinde editörlük yaptı ve Başkan Lyndon Johnson'ın metin yazarı olarak Beyaz Saray'da görev yaptı.^[1]

1964 yılında Long Island sahilinde bir balıkçının 2,5 tonluk bir büyük beyaz köpek balığı yakaladığı haberini okuduktan sonra insanlara saldıran bir köpek balığınının yarattığı terörü konu alan bir hikâye düşüncesini kafasında oluşturdu. Bu düşüncesini 1916 yılında New Jersey sahilinde gerçekleşen köpek balığı saldırıları pekiştirdi.

Jaws

"Doubleday" adlı yayınevinin editörü Tom Congdon Benchley'in bazı yazılarını görüp, kitap yazması üzerinde konuşmak için yemeğe davet etti. Congdon bu görüşmede Benchley'in kurgu olmayan kitaplar için düşüncelerinden etkilenmese de tatil köyüne saldıran "büyük beyaz köpek balığı"nın yarattığı terör hakkında bir roman fikrini olumlu buldu. Bu fikir 1960'larda "Long Island" ve "Block Island"'da pek çok bu tür köpek balığı yakalayan tekne kaptanı Frank Mundus'dan esinlenerek oluştu.^[2] Congdon, Benchley'e nakit olarak 1.000 $ ödeyerek, taslak romanın 100 sayfası için ödedi. Ancak yayınevinin yazımdan memnun olmadığı için romanın çoğunun tekrar yazılması gerekti. Benchley bir yıl kış boyunca Pennington, New Jersey'de bir ekmek fırının üzerindeki bir odada, yaz boyunca ise Stonington, Connecticut'da hindi kümesinden çevrilmiş bir kulubede çalışarak eseri tamamladı.^[3]

Jaws, 1974 yılında yayınlandı ve büyük bir başarı yakalayarak 44 hafta boyunca en çok satan kitaplar listesinde yer aldı. Steven Spielberg bir röportajında kitabı okurken pek çok karakteri sempatik bulmadığını ve köpek balığının kazanmasını istediğini söyledi.^[4]

Benchley bu romanın 1975 yılındaki Spielberg filmi için Carl Gottlieb ile birlikte senaryosunu yazdı. Howard Sackler ve John Milius da filmin ilk taslak senaryousunu yazmada bu ikliye yardım etti. Benchley haber muhabiri olarak cameo görüntü sahnesi olarak rol aldı. Roy Scheider, Robert Shaw ve Richard Dreyfuss'un başrollerini paylaştığı film aslında sinema sektörü için geleneksel olarak gişe başarı şansının az olduğu yaz döneminde vizyona girdi. Ancak, Universal Studios bu geleneği yıkmak için gişe iddiası fazla olan bu filmi, çok aşırı sayılabilecek bir reklam ve tanıtım kampanyası ile bu dönemde vizyona soktu. Verna Fields'in başarılı editörlüğünde, John Williams'un müziği Steven Spielberg'in yönetmenlikteki dahiliği birleşince Jaws ABD film kiralama gelirlerinde 100 milyon ADB doları geliri geçen ilk film oldu. Dünya çapında bu gelir 470 milyon doları geçti. George Lucas 1977 yılında aynı stratejiyi Star Wars için kullandı ve Jaws tarafından kırılan rekoru kırdı ve o yaz Hollywood için çok büyük finansal başarı elde eden ve Kuzey Amerika'da "box-office"'de 100 milyon USD sınırını geçen filmler için kullanılan "blockbuster" terimi doğdu.^[5] Filmin devamı olarak seriye üç film daha eklendi ancak hiçbiri ilk filmin başarısına gerek eleştirmenlerin yorumları açısından, gerekse finansal olarak ulaşamadı. 1987 yılında "Jaws" ismiyle ve 2006 yılında "Jaws Unleashed" ismiyle iki video oyunu piyasaya sürüldü ve bu yapımlar da olumsuz eleştiriler aldı. Film ayrıca Universal Studios Florida'da bir eğlence parkı progamı olarak kullanılmaktadır. 2004'te Minnesota'da bir festivalde "JAWS The Musical!" adıyla ve 2006'da bu kez Toronto'da bir festivalde "Giant Killer Shark: The Musical" adıyla iki müzikal tiyatro olarak sahneye konuldu.

Benchley, Jaws'ın kitap satışlarından, film haklarından ve dergi/yayın gelirlerinden on yıl ücretsiz olarak film senaryo yazarlığı yapacak kadar para kazandığı açıkladı.^[6]

Sonraki kariyeri

Oldukça başarılı olan ikinci romanı The Deep (Diptekiler),^[7] balayındaki bir çiftin Bermuda resiflerinde 17 yüzyıl İspanyol altınları ve İkinci Dünya Savaşı döneminden kalma bir hazineyi keşfetmesi ve bunun sonucu olarak bir mafya çetesi tarafından hedef haline alınmalarını konu alır. 1976 yılına ait bu romanı Benchley Bermuda'da National Geographic Dergisi için bir yazı yazarken şans eseri dalgıç Teddy Tucker ile tanışması üzerine yazmıştır. 1977 yılında bu romanı film versiyonu için Tracy Keenan Wynn ile birlikte (Tom Mankiewicz'in de yardımıyla) senaryoya uyarladı. Peter Yates'in yönettiği filmde Robert Shaw, Nick Nolte ve Jacqueline Bisset başrollerde oynadı. The Deep ticari açıdan oldukça başarılı olarak, ABD'de 1977 yılının en çok izlenen ilk 10 filmi arasında yer alsa da Jaws'ın başarısının gölgesinde kaldı.

The Island (Ada) adlı bir sonraki romanı 1979 yılında yayınlandı. Romanın konusu 17. yüzyılda korsanların Karayipler'deki gezi tekneleri terörize ederek Bermuda Şeytan Üçgeni gizemini giden olaylardan oluşur. Benchley bu romanın da film versiyonu için senaryosunu yazdı. 1980 yılı filmi "The Island"'da başrılde Michael Caine oynadı ancak film ticari olarak başarısız oldu.

1980'lerde, Benchley üç roman daha yazdı, ancak hiçbiri öncekiler kadar satış yapamadı. Buna rağmen, Girl of the Sea of Cortez adlı John Steinbeck tarzı fabl türü bir adamın denizle karmaşık ilişkisi hakkındaki kitabı en çok olumlu kritik alan kitabı olarak kült kabul edildi. Sea of Cortez Benchley'in ekolojik konulardaki ilgisini göstermekte, insan aktivetleri ile denizlerdeki çevresel dengesizliğin önemini ateşli ve zeki bir savunucusu olarak gelecekteki rolünü öngörülmektedir. 1986 yılında yayınlanan Q Clearance Beyaz Saray'daki Lyndon Johnson'un yanında görev aldığı dönemdeki tecrübelerinden faydalanarak yazdığı bir kitap sayılmaktadır. 1989'da yayınlanan Rummies (diğer adıyla Lush) ise yarı-otobiyografik bir çalışma olarak, Benchley ailesindeki alkol bağımlılığından esinlenilmiştir.

Benchley 1990'larda tekrar denizle ilgili konulara geri döndü ve romanı The Beast'de (Türkçeye canavar adıyla çevrildi^[7]) Bermuda'yı tehdit eden bir dev kalamar konu alınmaktaydı. Beast 1996 yılında televizyon filmi olarak aynı adla çekildi. Sonraki romanı, White Shark 1994 yılında yayınlandı. Konusu Naziler tarafından genetik olarak üretilmiş köpek balığı/insan hibriti bir yaratık olan roman, popüler olarak tutmadı ve eleştirmenler tarafından da başarılı bulunmadı. Bu romanı da aynı isimle televizyon filmi olarak uyarlandı. Başarılı bulunmayan film hakkında New York Times eleştirmeni "Christopher Lehmann-Haupt" yaratık balıktan çok Arnold Schwarzenegger'e benziyor şeklinde açıklama yaptı.^[6] 1999'da uçak kazasından kurtularak ormanın ortasında kalan bir grup insanı konu alan "Peter Benchley's Amazon" adında bir televizyon şovu hazırlandı.

Kariyerinin son döneminde, Benchley denizler ve köpek balıklarının korunması üzerine kurgu olmayan kitaplar yazdı. Bu kitaplar arasında yer alan Shark Trouble,^[8] uydurma ve sansasyonel haberler ile insanların deniz ekosistemlerine ihtiyacının az olduğu düşüncesi verilebildiği, insanlar ile etkileşim ile potansiyel negatif sonuçlar resmedildi. 2001 ve 2003 versiyonları olan bu çalışma, kitlelerin "denizi ve tüm güzelliğini, gizemini ve gücünü" göstermek için Jaws-sonrası olarak adlandırıldı.^[9]

Benchley "National Council of Environmental Defense" (Ulusal Çevresel Savunma Konseyi) üyesiydi ve "Okyanuslar Programı" sözcüsüydü. Bir konuşmasında Jaws hakkında şu ifadeleri kullandı: "Güncel Jaws'da köpek balığı kötü karakter olmazdı, kurban olarak yazılırdı. Dünya çapında köpek balıları zalimlerden daha çok ezilmektedir."^[10] Benchley ayrıca, Bermuda Sualtı Araştırma Enstitüsü'nün kurucu üyelerindendir. Peter Benchley, 2006 yılında öldü.^[11]

Eserleri

Kurgu

Jaws (1974)
The Deep (1976)
The Island (1979)
The Girl of the Sea of Cortez (1982)
Q Clearance (1986)
Rummies (1989)
Beast (1991)
White Shark (1994; 1997 yılında Creature adıyla yeniden yayınlandı)

Kurgu olmayan eserleri

1964: Time and a Ticket
1970: Life's Tempo on Nantucket
1994: Ocean Planet: Writings and Images of the Sea
2001: Shark Trouble: True Stories About Sharks and the Sea
2002: Shark!: True Stories and Lessons from the Deep
2005: Shark Life: True Stories About Sharks and the Sea (Karen Wojtyla ile)

Film

Jaws, 1975 film uyarlaması; aktör
The Deep, 1977 film uyarlaması
Jaws 2, Jaws karakterleri ile
The Island, 1980 film uyarlaması
Jaws 3-D (a.k.a. Jaws 3), Jaws karakterleri ile
Jaws: The Revenge, Jaws ile serinin dördüncü filmi
Dolphin Cove, 1989 TV dizisi
The Beast, 1996 televizyon filmi uyarlaması
Creature, 1998 televizyon filmi uyarlaması
Amazon, 1999 TV dizisi
Mrs. Parker and the Vicious Circle, 1994 (aktör, Frank Crowninshield rolü)

Kaynakça

^ "Peter Benchley". The Daily Telegraph. Londra. 14 Şubat 2006. Erişim tarihi: 20 Şubat 2013.
^ Downie, Robert M. Block Island History of Photography 1870-1960s, s. 243, Bölüm 2, 2008
^ Hawtree, Christopher. "Peter Benchley: He was fascinated by the sea, but his bestselling novel tapped into a primeval fear of the deep" 20 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., The Guardian, 14 Şubat 2006. 20 Şubat 2013'te erişildi.
^ Dowling, Stephen (1 Şubat 2004). "The book that spawned a monster". BBC News. 14 Şubat 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Şubat 2013.
^ "Rise of the blockbuster". BBC News. 16 Kasım 2001. 15 Şubat 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Şubat 2013.
^ ^a ^b "Peter Benchley", Contemporary Authors Online, Gale, 2003.
^ ^a ^b Antoloji.com - Peter Benchley kitapları^[]
^ Benchley, Peter: Shark Trouble, sayfa 9. Random House, 2003.
^ Benchley, P: Shark Trouble, sayfa xiii. Random House, 2003.
^ "Make your company a world wide known name with us!". Theroyalgazette.com. 10 Temmuz 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Şubat 2013.
^ "Jaws author Peter Benchley dies". BBC News. 13 Şubat 2006. 14 Şubat 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Şubat 2013.