İçeriğe atla

Peter (Macaristan kralı)

Peter Orseolo
Chronicon Pictum’da Peter’in tasviri
Macaristan Krallığının 2. Kralı
Birinci saltanatı
Hüküm süresi1038 – 1041
Önce gelenI. István
Sonra gelenSamuel Aba
İkinci saltanatı
Hüküm süresi1044 – 1046
Önce gelenSamuel Aba
Sonra gelenI. András
Doğum1010 ya da 1011
Venedik
Ölüm1046 ya da 1059
Székesfehérvár
DefinPécs
HanedanOrseolo Hanesi
BabasıOtto Orseolo

Peter Orseolo (d. 1040 - ö. 25 Nisan 1077), 1038-1041 ve 1044-1046 yılları arasında Macaristan kralı.

Babası Venedik Doju Otto Orseolo, annesi ilk Macaristan Kralı I. István'ın kız kardeşidir. 1010 ya da 1011 yılında Venedik'te doğmuştur. Babasının Venedikten sürgün edilerek İstanbul'a sürgüne gönderilmesiyle zor durumda kalsa da dayısı I. István'ın yanına giderek Macar kraliyet ordusuna katıldı.

1031 yılına gelindiğinde I. István'ın tek oğlu Imre'nin bir av kazasında ölmesiyle Macaristan'da kral veliahtlığı için gergin bir dönem yaşandı. Hristiyanlığı topraklarında yaymayı amaç edinen I. István, kendisinden sonra da krallığı Hristiyan inancına sahip bir takipçisinin yönetmesini istiyordu. Krallık için en güçlü adaylardan biri olsa da Nitra Dükü kuzeni Vazul'un pagan inançlara sahip olmasıyla nedeniyle onu vâris olarak atamadı. Onun yerine yeğeni Peter'i vârisi ilan etti. Bir süre sonra da I. István'a düzenlenen başarısız suikastte rolü olduğu iddiasıyla Vazul gözleri oyularak işkence ile öldürüldü. Ayrıca Vazul'un oğulları Levante, András ile Béla'yı topraklarından kovuldu. Böylelikle Peter'in Macar kralı olması için tüm engeller ortadan kaldırılmış oldu.

15 Ağustos 1038 de I. István'ın hayatını kaybetmesiyle onun vasiyeti gereği Macaristan kralı oldu. Yeni kral Peter'in Venedikli bir asilzade olması, Alman ve Latin lordlarını Macarlardan alınan kale ve yerleşimler ile askeri ve idari konumlara ataması onun idaresinin Macar asillerince Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu'nun bir vesayeti olarak görülmüş, vergilerin artması, I. István'ın eşi Gizela'nın mülklerine el koyup gözaltına aldırması sonrasında da 1041 yılında büyük bir ayaklanma yaşanmıştır. Peter, ayaklanmayı bastıramayınca kaçarak Avusturya topraklarının Kutsal Roma İmparatorluğu adına koruyucusu olan kardeşinin kocası Adalbert'e sığındı[1] Burada Samuel Aba'ya karşı İmparator III. Heinrich'den yardım istedi. Bu esnada Şubat 1042'de Samuel Aba Avusturya topraklarına saldırsa da Adalbert tarafından bozguna uğratıldı. 1044 yılına gelindiğinde III. Heinrich Samuel Aba'yı devirip Peter'i yeniden Macar kralı yapmak için bizzat başında bulunduğu orduyla harekete geçti. Győr yakınlarında Ménfő'de 5 Temmuz'da gerçekleşen muharebede Samuel Aba, kuvvetlerinin daha fazla olmasına rağmen yaptığı uygulamalardan rahatsız olan Macar asillerinin savaştan çekilmesi nedeniyle ağır bir mağlubiyet aldı. Savaş alanından kaçmaya çalışsa da kısa sürede Peter'in destekçileri tarafından yakalanan Samuel, başı kesilmek suretiyle idam edildi.

Székesfehérvár'a giren III. Heinrich burada Peter'i yeniden Macaristan kralı ilan etti. Ancak Peter ülkeyi III. Heinrich'in vasalı olarak yönetmek durumunda kaldı. Bununla birlikte Macarlar'ın Peter'e olan mesafeli duruşu değişmedi. 1045'de I. István'ın anne tarafından iki kuzeninin (Bojo ve Bonya) başlattığı komployu önleyerek onları idam ettirdi. Baskı ortamından rahatsız olan Macar soyluları 1046 yılında Csanad'da (Cenad) toplanarak I. István tarafından sürgün edilen Vazul'un oğulları Levante ve András yaşadıkları Kiev'den Macaristan'a dönmeleri için davet edilmelerine karar vererek elçiler yolladılar. Levante ve András Macaristan'ın kuzey doğusundaki Abaújvár'dan giriş yaptıklarında Vata isimli pagan bir Macar önderliğinde isyan başlamıştı. András'in Hristiyan, Levante'nin pagan olmasına rağmen Hristiyanlık karşıtı pagan isyancılar András'e saygı gösterdiler.

Peter isyanın büyümesinin yanı sıra Zitwatorok dolaylarındaki ordusunda da kargaşanın yaşanması üzerine Avusturya'ya kaçmak istedi. Székesfehérvár'a geldiğinde şehir kapıları üzerine kapatıldığından Zámoly'e kaçmak istese de András'in adamları tarafından yakalanarak kör edildi.[2]

Macar kroniklerine göre kör edilmesiyle oluşan ağır yaralanma sonucunda hayatını kaybetti. Ancak 12. yüzyılın başlarında kitapları yayımlanan kronikçi Praglı Cosmas'a göre Peter, 1055'de hayatını kaybeden Bohemya Dükü I. Bretislav'ın dul eşi Judith'le evlendikten sonra 30 Ağustos 1059'da Székesfehérvár'da hayatını kaybetti. Naaşı Pécs'deki Aziz Peter ve Paul katedraline defnedildi.

Kaynakça

  1. ^ Zupka, Dušan (2016). " Ritual and Symbolic Communication in Medieval Hungary under the Árpád Dynasty (1000 - 1301)" (İngilizce). Brill. ISBN 978-90-04-32639-2. 
  2. ^ Kosztolnyik, Z. J. "Dynastic Intrigues and Domestic Realities during the Reigns of Andrew I and Bela I", Hungarian Studies Review, Vol:XXVIII, Yıl:2001. URL: http://epa.oszk.hu/00000/00010/00035/pdf/HSR_2001_1-2_093-108.pdf 25 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Erişim: 2018-08-31

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Macaristan tarihi</span> Macaristan ülkesinin tarihi

Macaristan tarihi, Macarların ya da Avrupa'da bilinen adları ile Hungarların kökenine ilişkin genel olarak kabul edilen görüş belirsiz ve tartışmalı olmasına karşın; onların milattan sonra 9. yüzyıla kadar Avrasya'nın ovalarında yaşayan göçebe topluluklar oldukları yönündedir.

<span class="mw-page-title-main">Macaristan Krallığı</span> Orta Avrupada uzun yıllar hüküm süren bir krallık

Macaristan Krallığı, Orta Çağ'dan 20. yüzyıla kadar yaklaşık bin yıl boyunca Orta Avrupa'da varlığını sürdüren bir monarşiydi. Macaristan Prensliği, ilk kral I. István'ın 1000 yılı civarında Estergon'da taç giymesi üzerine bir Hristiyan krallığı olarak ortaya çıktı; ailesi 300 yıl boyunca monarşiyi yönetti. 12. yüzyıla gelindiğinde krallık Avrupalı bir güç haline geldi.

<span class="mw-page-title-main">III. Béla</span> Macaristan ve Hırvatistan Kralı

III. Béla Macaristan kralı ve 1172-1196 yılları arası Hırvatistan kralı. Bizans İmparatoru I. Manuil'in sarayında, Manuil'in oğlu doğana kadar, Bizans İmparatorluğu'nun gelecekteki imparatoru olacağı planıyla eğitim görmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Mohaç Muharebesi (1526)</span> Osmanlı İmparatorluğu ile Macaristan Krallığı arasında 1526 yılında yapılan savaş

Mohaç Muharebesi veya Mohaç Meydan Muharebesi, 29 Ağustos 1526'da, Osmanlı İmparatorluğu ve Macaristan Krallığı orduları arasında meydana gelen ve Macaristan'ın büyük bölümünün Osmanlı hakimiyetine girmesiyle sonuçlanan muharebedir. Muharebe, sayıca üstün Osmanlı ordusunun hafif süvari birlikleri ve o zamana kadar Avrupalıların karşılaşmadıkları 300 seyyar top ve etkin tüfek kullanımı sayesinde, Macar ordusunun esas gücü olan ağır süvarilerini kısa sürede kaybetmesini takiben ağır bir Macar yenilgisi ile sonuçlanmış ve Osmanlı Ordusu, Macar Ordusu'nu hezimete uğratmıştır. Saat 13:00 ile 14:00 arasında başlayan savaşın bitiş noktasıyla ilgili birkaç güvenilir kaynak, Macar Kralı II. Lajos'un alacakaranlıkta alanı terk ettiğini ve karanlığın örtüsü altında kaçtığını söyler. Güneş 29 Ağustos 1526'da saat 18:27'ye kadar batmayacağından, savaşın iki ila üç saatten daha uzun sürdüğünü gösterir.

<span class="mw-page-title-main">Matyas Corvinus</span> Macaristan ve Bohemya kralı, Avusturya Dükü (1440-1490)

Matyas Korvinus, 1458'de 15 yaşından ölümüne kadar Macaristan'ın ve Hırvatistan'ın kralı olmuştur. Matthias'ın annesi Macar soylu ailesinden gelen Erzsébet Szilagyi idi. Askeri eğitimini babasının gözetiminde alan Matthias seferler düzenlenmeye başladığında yaşı sadece on iki idi. 1456 yılında Belgrad Kuşatmasında şövalye unvanını almıştır. Çok sayıda askeri sefere çıktıktan sonra Bohemya Kralı (1469) ve Avusturya Dükü (1487) oldu.

<span class="mw-page-title-main">Vata Pagan Ayaklanması</span>

Vata Pagan ayaklanması, 1046 yılında Macaristan Krallığı'nda yaşanan isyan hareketidir. Başarıya ulaşan ayaklanma sonucunda kral Peter Orseolo devrilmiş ve Macarları Hristiyanlığa çevirmek için ülkeye gelen din adamlarıyla birlikte İtalyan piskopos Gellért öldürülmüştür. Arpad Hanedanı yeniden Macar tahtına geçmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Anjou Hanedanı</span>

Anjou Hanedanı, Capet Hanedanı'nın alt kolu olan Fransız soylu ailedir. Soyu IX. Louis'in küçük kardeşlerinden olan I. Charles'dan gelmektedir. 1435'te hanedanın soyu tükenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Szombathely</span> Macaristanʼda bir kent

Szombathely, Macaristan'ın en büyük 10. şehridir. Ülkenin batısında, Avusturya sınırı yakınında bulunur. Vas ilinin idari merkezidir. Macaristan'da en eski şehir, Aziz Tours Martin ve Armbrust Dükü'nün doğum yeri olarak bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Macaristan Demokratik Cumhuriyeti</span>

İlk Macar Cumhuriyeti veya dönemdeki ismiyle Macaristan Halk Cumhuriyeti kısa ömürlü halk cumhuriyeti, 1918 sonlarından 1919 ortalarına kadarlık olan kesinti arasında yaşadı. I. Dünya Savaşı'ndan sonra Avusturya-Macaristan İmparatorluğunun dağılması sonucu kuruldu. Macar Halk Cumhuriyeti, Macaristan Krallığı'nın yerini almış ve yerine başka bir kısa ömürlü devlet getirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Macaristan Krallığı (1526-1867)</span>

Macaristan Krallığı, 1526 ve 1867 yılları arasında Kutsal Roma İmparatorluğu'nun dışında bir devlet olarak mevcuttu; ancak 1804'te Avusturya İmparatorluğu haline gelen Habsburg Monarşisi'nin topraklarının bir parçasıydı. 1526'daki Mohaç Muharebesi sonrası ülke iki taçlı kral tarafından yönetilmiştir. Başlangıçta, Habsburg yönetimi altındaki toprakların kesinliği tartışmalıdır çünkü her iki yönetici de tüm krallığı talep ediyorlardı. Bu istikrarsız dönem, János Sigismund Zápolya'nın İmparator II. Maximilian'ın lehine Macaristan Kralı olarak tahttan feragat ettiği 1570 yılına kadar sürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Samuel Aba</span> Macar Kralı

Samuel Aba ; 1041-1044 yılları arasında hüküm sürmüş Macar kralı.

<span class="mw-page-title-main">I. Béla</span> Macaristan Kralı

I. Béla, 1060-1063 yılları arasında Macaristan kralı.

<span class="mw-page-title-main">I. András</span> Macaristan kralı (1015-1060)

I. András ;, 1046-1060 yılları arasında Macaristan kralı.

<span class="mw-page-title-main">Macaristan Krallığı (1000-1301)</span> Eski Orta Avrupa Monarşisi (1000-1301)

Macaristan Krallığı, Orta Avrupa'da Macarların Büyük Prensi I. István'ın 1000 veya 1001 yılında kral olarak taç giymesiyle ortaya çıktı. Merkezi otoriteyi güçlendirdi ve tebaasını Hristiyanlığı kabul etmeye zorladı. Tüm yazılı kaynaklar, süreçte yalnızca Alman ve İtalyan şövalyeleri ve din adamlarının oynadığı rolü vurgulasa da, Macarca tarım, din ve devlet sözlüğünün önemli bir kısmı Slav dillerinden alınmıştır. Kutsal Roma imparatorlarının Macaristan üzerindeki yetkilerini genişletme girişimlerinin yanı sıra iç savaşlar ve pagan ayaklanmaları, yeni monarşiyi tehlikeye attı. Monarşi, I. Ladislaus ve Coloman dönemlerinde istikrar kazandı. Bu yöneticiler, yerel nüfusun bir kısmının desteğiyle Hırvatistan ve Dalmaçya'yı işgal etti. Her iki bölge de özerk konumlarını korudu. Ladislaus ve Coloman'ın halefleri - özellikle II. Béla, III. Béla, II. András ve IV. Béla - Balkan Yarımadası'na ve Karpatlar'ın doğusundaki topraklara yönelik bu genişleme politikasını sürdürerek, krallıklarını Orta Çağ Avrupa'nın en büyük güçlerinden birine dönüştürdüler.

<span class="mw-page-title-main">Gellért</span>

Gellért veya Gerardo, İtalyan asıllı Benediktin bir keşiş, 1030 yılından sonra ölümüne kadar Macaristan Krallığı'ndaki Szeged piskoposuydu. Vata Pagan Ayaklanması sırasında öldürülmüştür. Bugün Gellért Tepesi olarak bilenen tepeye, burada öldürüldüğü için adı verilmiştir. 1083 yılında aziz ilan edilmiş ve Macaristan'ın azizleri arasında sayılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kievli Anastasia</span>

Kievli Anastasia ;, I. András ile evliliği yoluyla Macaristan Kraliçesi idi.

<span class="mw-page-title-main">IV. Ladislaus</span> Macaristan Kralı (1262-1290)

IV. Ladislaus, Kuman Ladislaus olarak da bilinir, 1272'den 1290'a kadar Macaristan ve Hırvatistan Kralıydı. Annesi Elizabeth, Macaristan'a yerleşmiş pagan Kumanlardan bir reisin kızıydı. Yedi yaşındayken Sicilya Kralı I. Charles'ın kızı Elisabeth ile evlendi. Asi bir lord olan Joachim Gutkeled onu kaçırıp hapse attığında, Ladislaus henüz 9 yaşındaydı.

<span class="mw-page-title-main">III. András</span> 1290 ile 1301 arasında Macaristan ve Hırvatistan Kralı

Venedikli III. András, 1290 ile 1301 yılları arasında Macaristan ve Hırvatistan Kralıydı. Babası, István, Macaristan Kralı II. András'ın] ölümünden sonra doğan oğluydu, ancak István'ın ağabeyleri onu bir piç olarak görüyordu. András Venedik'te büyüdü ve Macaristan'a ilk kez 1278'de asi baron Ivan Kőszegi'nin daveti üzerine geldi. Kőszegi, András'ı IV. Ladislaus'a karşı oynamaya çalıştı, ancak komplo çöktü ve András Venedik'e döndü.

<span class="mw-page-title-main">III. Otto (Bavyera dükü)</span> Aşağı Bavyera dükü (1261-1312; hd. 1290-1312). Macaristan kralı (hd. 1305-1308).

III. Otto, Wittelsbach Hanedanı'nın bir üyesidir. 1290'dan 1312'ye kadar Aşağı Bavyera Dükü ve 1305 ile 1307 arasında Macaristan ve Hırvatistan Kralıdır. Macaristan'daki hükümdarlığına Anjou hanedanından Charles Robert itiraz etmiştir.

<span class="mw-page-title-main">III. István</span>

III. István, 1162 ile 1172 yılları arasında Macaristan ve Hırvatistan Kralıydı. Babası II. Géza'nın ölümünden kısa bir süre sonra, 1162 yılının Haziran ayı başlarında kral olarak taç giydi. Ancak Bizans İmparatorluğu'nun sarayına katılan iki amcası Ladislaus ve István, onun taht hakkına itiraz etti. Bizans İmparatoru I. Manuil, taç giyme töreninden yalnızca altı hafta sonra Macaristan'a bir sefer düzenleyerek Macar lordlarını Ladislaus'un yönetimini kabul etmeye zorladı. István, Avusturya'ya sığındı, ancak geri döndü ve Pressburg'u ele geçirdi. 14 Ocak 1163'te ölen Ladislaus'un yerine István'ın küçük amcası ve adaşı IV. István geçti, ancak yönetimi pek popüler değildi. Genç István, 19 Haziran 1163'te amcasını mağlup etti ve onu Macaristan'dan kovdu.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.