İçeriğe atla

Peru-Şili Çukuru

Peru-Şili Çukuru (Atacama Çukuru), Büyük Okyanusun doğu kıyılarında, Şili ve Peru kıyılarının 160 km uzağındaki denizaltı okyanus çukurudur. En derin yeri Richards Deep (8.064 m) olan çukurun genişliği 64 km, uzunluğu 5.898 km, alanı 590.000 km2'dir.

Depremler

Çukur Nazca levhası ile Güney Amerika levhasının sınırını oluşturur. İki levhanın çarpışma alanında tsunami ve toprak kayması üreten büyük depremler oluşmuştur:

  • 1570 depremi:8,3 Mw
  • 1687 Peru depremi:8,3 Mw
  • 1730 Valparaiso depremi:8,7 Mw
  • 1746 Lima-Callao depremi:8,7 Mw
  • 1868 Arica depremi:9,0 Mw
  • 1877 Offshore tarapaca, Şili: 8,3 Mw
  • 1906 Valparaiso depremi: 8,2 Mw
  • 1942 Peru depremi:8,2 Mw
  • 1960 Valparaiso depremi: 9,5 Mw
  • 1960 Kasım Peru depremi: 6,75, 7,8 Mw
  • 1970 Ancash depremi: 7,9 Mw
  • 2001 Güney Peru depremi: 8,4 Mw
  • 2005 Tarapacá earthquake 7,8 Mw
  • 2007 Tocopilla depremi 7,7 Mw
  • 2007 Peru depremi: Mw 8,0 Mw
  • 2010 Şili depremi: Mw 8,8 Mw (Tsunami oluşmuştur)
  • 2010 Pichilemu depremi 6,9 Mw
  • 2014 Iquique depremi 8,2 Mw
  • 2015 Illapel depremi 8,3 Mw

Keşifler

Atacama çukurunda yakın zamanlarda yapılan araştırmalarda üç yeni tür balık keşfedilmiştir. 6,5-7,5 km derinlikte yaşayan balıklara "pembe,mor ve mavi atacama salyangoz balığı" adı verilmiştir.[1][2]

Kaynakça

  1. ^ "Pasifik Okyanusu'nda üç yeni balık türü keşfedildi". trthaber.com. 11 Eylül 2018. 1 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ağustos 2019. 
  2. ^ "Pasifik Okyanusu'nda üç yeni balık türü keşfedildi". birgun.net. 11 Eylül 2018. 1 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ağustos 2019. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Tsunami</span> doğal ya da yapay sebeplerden dolayı okyanus veya denizde meydana gelen ani kabarma

Tsunami [Japoncada liman dalgası anlamına gelen "津波" (つなみ) sözcüğünden] ya da dev dalga, okyanus ya da denizlerin tabanında oluşan deprem, gök taşı düşmesi, deniz altındaki nükleer patlamalar, yanardağ patlaması ve bunlara bağlı taban çökmesi, zemin kaymaları gibi tektonik olaylar sonucu denize geçen enerji nedeniyle oluşan uzun periyotlu deniz dalgalarıdır. Ayrıca kasırgalar da tsunamiye neden olabilir. Önceleri tsunami dalgalarına gelgit dalgaları da denmiştir. Tsunamilerin %80'i Pasifik Okyanusu'nda gerçekleşir.

<span class="mw-page-title-main">Valparaíso, Şili</span>

Valparaíso Şili'de bir liman şehridir. Yaklaşık nüfusu 278.000 kişidir. Valparaíso'nun ilçe ve banliyöleri ile nüfusu 905.300 kişiyi bulur (2004). Şili Kongresi bu şehirde bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Antofagasta bölgesi</span>

Antofagasta, Şili'nin 15 idari bölgesinden biridir. II Región olarak da bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Concepcion, Şili</span>

Concepción, Şili'de 220.000 nüfuslu bir şehir.

<span class="mw-page-title-main">Iquique</span>

Iquique Şili’nin kuzeyinde yer alan bir liman şehri ve bölgesidir. Hem Iquique bölgesinin hem de Tarapacá bölgesinin başkentidir. Pasifik Okyanusu sahilinde yer alan Iquique şehri batıda Atacama Çölü’nün bir parçası olan Pampa del Tamarugal ile komşudur. 2011 nüfus sayımına göre şehrin nüfusu 180.601’dir. Iquique bölgesinin merkezi konumunda olan şehir 19. yüzyılda Atacama Çölü’de yapılan Potasyum nitrat madencilik çalışmaları sırasında oldukça gelişmiştir. Köken olarak bir Peru şehri olan Iquique Pasifik Savaşı’ndan sonra Şili’nin himayesine geçmiştir. Günümüzde Şili’nin iki serbest ekonomik bölgesinden birisidir.

<span class="mw-page-title-main">Arica</span>

Arica, Şili'nin kuzeyinde Tarapacá Bölgesi'nde bir şehir. Güherçile Savaşı sırasında bu şehri kaybeden komşu Peru ile bir bağlantı noktasıdır. Arica, 186.000 nüfusa sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">1960 Valdivia depremi</span> 9,5 büyüklüğünde Şilide yaşanmış Dünyanın en şiddetli depremi

1960 Valdivia depremi veya Büyük Şili Depremi, 22 Mayıs 1960 tarihinde tüm zamanların Richter ölçeği ile ölçülmüş en büyük depremi. UTC saat 19.11'de deprem moment magnitüd ölçeği ile 9,5 büyüklüğüne ulaşmış ve Şili'yi vurmuştur. Depremin merkez üssü başkent Santiago, Şili'nin yaklaşık 700 km güneyindeki Valdivia şehridir. Deprem Büyük Okyanus'ta yayılan tsunamiye sebebiyet vermiştir. Tsunami, 10.000 kilometre mesafedeki Hilo, Hawaii ve Güney Afrika'nın sahil bölgelerini tahrip etmiştir. Deprem kurbanlarının sayısının 1.000 ila 6.000 kişi civarında olduğu tahmin edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Pasifik ateş çemberi</span>

Pasifik ateş çemberi veya Pasifik deprem kuşağı, birçok volkanik patlamanın ve depremin meydana geldiği Pasifik Okyanusu kıyısının büyük bir kısmını ve etrafını içine alan bir bölgedir. Ateş Çemberi, yaklaşık 40.000 km (25.000 mi) uzunluğunda ve yaklaşık 500 km (310 mi) genişliğinde ve at nalına benzer şekilde bir kemerdir.

<span class="mw-page-title-main">Pasifik Savaşı (1879-1884)</span>

Pasifik Savaşı, Şili, Peru ve Bolivya arasında Arica ve Parinacota bölgesi, Tarapacá bölgesi ve Atacama bölgesi için bugünkü Şili'nin kuzeyinde 1879 ile 1884 yılları arasında meydana gelmiştir. Peru ile Bolivya savaş öncesinde gizli bir antlaşma ile Şili'ye karşı ittifaka girmişlerdir.

<span class="mw-page-title-main">Pasifik levhası</span>

Pasifik levhası, çoğunluğu Pasifik Okyanusu'nun altında uzanan, 103.000.000 km² alanı ile en büyük okyanusal levhadır. Yıllık ortalama hızı 150 mm'dir. Dünyanın en aktif deprem ve volkanik bölgesi olarak adlandırılan Pasifik Ateş Çemberi levhanın sınır boyunca uzanır. Üzerinde Nazka levhası ve Juan de fuca Levhası bulunmaktadır. Antarktika levhasından ayrıldığı Pasifik-Antarktik sırtı da burada yer alır. Levhadaki dalma-batma hareketleri sonucu derin okyanus hendekleri oluşmuştur. Bunlardan en derini 11.000 m derinliğe ulaşan Mariana Çukuru'dur.

<span class="mw-page-title-main">Karayip levhası</span>

Bölge sismik açıdan oldukça aktiftir ve 1943'te Porto Riko'nun kuzeybatısında meydana gelen 7,5 büyüklüğündeki deprem ve 1946 ve 1953'te kuzeyde meydana gelen 8,1 ve 6,9 büyüklüğündeki depremler gibi büyük büyüklükte depremlerin yaşandığı bir geçmişe sahiptir. Hispaniola'nın. Bölgede daha önce birçok önemli deprem meydana geldi; bunlardan biri 1787'de Porto Riko Çukuru'nda meydana gelmiş olabilir, diğeri ise 1867'de Virgin'in güneyindeki Anegada Çukuru'nda meydana geldi.

Sunda Çukuru ya da ilk zamanlar bilinen adıyla Cava Çukuru, Sumatra yakınlarındaki Hint Okyanusu'nda bulunan bir okyanus çukurudur. 3 bin 200 km uzunluğundadır. Maksimum derinliği 7 bin 725 metre olup Hint Okyanusu'nun en derin yerinde yer almaktadır. Çukur, Küçük Sunda Adaları'ndan Cava'yı geçerek Sumatra'nın güney kıyılarında Andaman Adaları'na kadar uzanmakta ve Hint-Avustralya levhası ile Avrasya levhası arasındaki sınırı oluşturmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Helen yayı</span> Aktif tektonik alan

Helen yayı ya da Girit yayı, Afrika levhası'nın Ege denizi altına daldığı alanda oluşan aktif deprem ve volkan üreten bir tektonik alandır. Yunanistan'ın güneybatısındaki İyon Denizi'nden başlar, Girit'in ve Rodos'un güneyinden geçer, Fethiye Körfezine doğru uzanır. Alan, Kuzey Anadolu Fayı, Ölüdeniz Fayı, Yunan kesme zonu ve Batı Anadolu'nun GB yönlü açılma hareketinin etkisindedir.

<span class="mw-page-title-main">1906 Valparaíso depremi</span>

1906 Valparaíso depremi, Şili'nin Valparaíso bölgesinde 16 Ağustos 1906'da yerel saatle 19:55'te gerçekleşen deprem. Merkez üssü Valparaíso Bölgesi'nde açık denizdi ve 8.2 Mw büyüklüğünde olduğu tahmin edildi.

<span class="mw-page-title-main">1964 Alaska depremi</span> 9.2Mw Büyüklüğünde Deprem

1964 Alaska depremi, 27 Mart 1964 tarihinde merkez üssü Amerika Birleşik Devletleri'nin Alaska eyaletinin güney kıyılarında 9.2 Mw büyüklüğünde meydana gelen deprem. Saat 17.36'da meydana gelen deprem, 1960'ta yaşanan Şili depreminden sonra yeryüzündeki en büyük ikinci deprem olarak kayıtlara geçti. Deprem, dört dakika otuz sekiz saniye sürdü ve Alaska kıyılarında 67 metre yüksekliğe kadar ulaşan tsunami meydana getirdi. 131 kişinin hayatını kaybetmesine sebep olan deprem yaklaşık 311 milyon dolarlık hasar oluşturdu.

<span class="mw-page-title-main">1868 Arica depremi</span>

1868 Arica depremi, 13 Ağustos 1868'de o zamanlar Peru'nun bir parçası olan, günümüzde ise Şili'de bir şehir olan Arica yakınlarında saat 21:30 UTC'de meydana geldi. Tahmini büyüklüğü 8.5 ile 9.3 arasındaydı. Hawaii, Japonya, Avustralya ve Yeni Zelanda'da da hissedilen deprem, Pasifik Okyanusu'nda bir tsunami meydana getirdi.

1906 Ekvador-Kolombiya depremi, 31 Ocak 1906 Çarşamba günü 10:36:10'da (UTC+5) Ekvador kıyılarında, Esmeraldas yakınlarında meydana geldi. Depremin moment büyüklüğü 8.8'di ve Kolombiya kıyılarında en az 500 kişinin ölümüne neden olan yıkıcı bir tsunamiyi tetikledi.

Mega bindirmeli depremler, bir tektonik plakanın diğerinin altına doğru zorlandığı yakınsak plaka sınırlarında meydana gelir. Depremler, iki plaka arasındaki teması oluşturan bindirme fayı boyunca yaşanan kaymadan ötürü kaynaklanır. Bu levhalar arası depremler, 9.0'ı geçebilen moment büyüklükleri (Mw) ile gezegenin en güçlü depremleridir. 1900'den bu yana, büyüklüğü 9.0 veya daha büyük olan tüm depremler, mega bindirmeli depremlerdir.

<span class="mw-page-title-main">Japonya Çukuru</span> çünkü öyle

Japonya Çukuru, Japonya'nın kuzeydoğusundaki Pasifik ateş çemberinin bir okyanus çukuru parçasıdır. Kuril Adaları'ndan Izu Adaları'nın kuzey ucuna kadar uzanır ve en derin yeri 8.046 metredir. Kuzeyde Kuril-Kamçatka Çukuru'nu ve güneyde Izu-Ogasawara Çukuru'nu 800 km uzunluğunda birbirine bağlamaktadır. Bu çukur, okyanus Pasifik levhasının kıtasal Okhotsk Levhasının altına dalmasıyla oluşturulmuştur. Yitim süreci, aşağı inen levhanın bükülmesine neden olarak derin bir çukur oluşturur.

Denizaltı veya su altı depremi, bir su kütlesinin içinde, özellikle de okyanusun dibinde meydana gelen bir depremdir. Tsunamilerin başlıca nedeni bu tarz depremlerdir. Büyüklük, moment büyüklüğü ölçeği kullanılarak bilimsel olarak ölçülebilir ve şiddeti, Mercalli şiddet ölçeği kullanılarak belirlenebilir.