Pertinax

Pertinax
Sestertius üzerinde Pertinax
19. Roma imparatoru
Hüküm süresi	31 Aralık 192 - 28 Mart 193
Önce gelen	Commodus
Sonra gelen	Didius Julianus
Doğum	1 Ağustos 126 Alba
Ölüm	28 Mart 193 (66 yaşında) Roma
Eş(ler)i	Flavia Titiana
Babası	Helvius Successus

Publius Helvius Pertinax (1 Ağustos 126 - 28 Mart 193), 193'te kısa bir süre için Roma imparatoru oldu.

İmparator olmadan önceki kariyeri Historia Augusta'da kayda geçirilmiş olup birçok yerde bulunduğu yazıtlarca da doğrulanmıştır. Alba'da, azat edilmiş bir köle olan Helvius Successus'un oğlu olarak doğdu. Aslında Pertinax yolunu grammaticus (gramer öğretmeni) olarak çizmişti ancak, sonunda hayatın daha mükafatlandırıcı yanlarını aramaya karar verdi ve himayesi boyunca subay olarak cohort'ta(bir lejnonun onda biri) görevlendirildi. Takip eden Pers Savaşında, bir dizi terfi ile sonuçlanacak şekilde kendini gösterme şansı buldu ve ardından Roma Britanyası'da (Legio VI ''Victrix'' askeri tribune'si olarak), oradan da Tuna boylarına gönderildi. Daçya'da procurator (vekil) olarak görev yaptı. Marcus Aurelius'un yönetimi sırasında bir mahkeme entrikasının mahkûmu olma aksiliğe katlanmak zorunda kaldı, fakat kısa süre sonra Germen Savaşları'da Claudius Pompeianus'a yardımcı olması için geri çağrıldı. 175'te suffect consulship olma onurunu elde etti ve 185'e kadar Pertinax, sırasıyla Aşağı ve Yukarı Moesia, Daçya, Suriye ve son olarak da Britanya valisi olarak görev yaptı.

180'lerdeki on yıl boyunca Pertinax, praefectus praetorio Perennis tarafından sosyal hayattan dışlanana kadar Roma Senatosu'nda önemli roller aldı. Üç yıl sonra o anda isyan durumunda olan ordu için, Britanya'ya geri çağrıldı. Orada asi askerleri bastırmayı denedi fakat bir lejyon isyan etti ve muhafızlarına saldırdılar ve Petinax'ın öldüğünü düşünerek ayrıldılar. İyileştiğinde,disiplinli birisi olarak artan şöhretiyle isyancıları şiddetli bir biçimde cezalandırdı. 185'te istifaya zorlandığında, açıklanan sebep lejyonların, insafsız yönetimi yüzünden şahsına karşı artan düşmanlığıydı. 187-188 arasında Afrika Prokonsül'ü olarak görev yaptı ve bunu Roma'dan sorumlu vali (prefecture) olması, ardından da Ordinarius olarak İkinci Konsüllük ve imparatorun iş arkadaşlığı izledi.

31 Aralık 192'de Commodus kendi muhafızları tarafından öldürüldüğünde, praefectus praetorio olarak görev yapan Pertinax, ertesi sabah İmparatorluğunu ilan etti. 86 günlük kısa yönetimi çok rahatsız ediciydi. Marcus Aurelius'a özenerek onun kaldırılmış uygulamalarını geri getirmeye kalkıştı ve alimenta (gıda tedariki sistemi) reformu için uğraştı ama birçok karargahın husumetiyle karşılaştı. Antik yazarlar, onun tahta çıkışından sonra Praetorian muhafızlarını kendisinden nasıl cömert bir donativum (bir çeşit imparator bahşişi) beklediğini, hayal kırıklığına uğradıklarında imparatorun, Commodus'un arazisini ve onun cinsel zevkleri için tuttuğu cariye ve oğlanları dahi satarak parayı bulana kadar ortalığı nasıl karıştırdıklarını detaylı olarak anlatırlar. Mart başlarında, Ostia'da hububat taşımacılığında alınacak tedbirler için inceleme yaparken, kendi yerine Konsül Quintus Sosius Falco ile yer değiştirmek isteyen bir grubun komplosunu güçlükle önledi. Plan ortaya çıkarıldı, Falco kendi adına özür diledi ama darbenin arkasındaki birkaç subay idam edildi.

28 Mart 193'te Pertinax, üç yüz askerin bir bölümü kapılara yüklendiğinde sarayındaydı. Antik kaynakların iddiasına göre, askerler kendilerine söz verilen ödemenin ancak yarısını almışlardı. Ne muhafızlar ne de saray görevlileri onları durdurmaya çalıştı. Pertinax, kaçması tavsiye edildiği halde, onları ikna etmeye kalkıştı ve neredeyse başarmak üzereyken bir Praetorian Muhafızı tarafından öldürüldü. Pertinax kibirli tavrı sebebiyle yüz yüze kaldığı tehlikenin farkında olmalıydı çünkü karısı ve oğlu için imparatorluk unvanlarını kabul etmedi böylece onları ölümünün kötü sonuçlarından korumuş oldu.

Senatör Didius Julianus kendini İmparator olarak ilan etti, bu hareket imparatorun kim olacağı hakkında kısa bir iç savaşı başlattı ve aynı yılın sonlarında Septimius Severus tarafından kazanıldı.

Roma'ya girişinden sonra Septimius, Pertinax'ı meşru bir imparator olarak tanıdı, onu öldüren askerleri idam ettirdi ve Senatoya sadece onu tanrılaştırmak ve resmi bir cenaze töreni düzenletmek için baskı yapmadı ayrıca bir süre için Pertinax'ın tahta çıkış ve doğum günlerinin yıl dönümlerinde oyunlar düzenlenmesini sağladı.

Wikimedia Commons'ta Pertinax ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

• Historia Augusta: Pertinax'ın Hayatı16 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., İngilizce

• Livius.Org'de Pertinax 21 Ocak 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., İngilizce
• Pertinax at De Imperatoribus Romanis6 Nisan 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., İngilizce

Siyasi görevi
Önce gelen: Commodus	Roma imparatoru 192 - 193	Sonra gelen: Didius Julianus