İçeriğe atla

Pertevniyal Lisesi

Koordinatlar: 41°00′39″K 28°57′11″D / 41.01083°K 28.95306°D / 41.01083; 28.95306
Pertevniyal Lisesi
Harita
Kuruluş1872
ÜlkeTürkiye
Şehirİstanbul
İlçeFatih
TürüAnadolu Lisesi
MüdürŞeref Koç
Eğitim diliTürkçe
Yabancı dil(ler)İngilizce, Almanca
Öğrenci sayısı939
Resmî sitesipertevniyallisesi.meb.k12.tr
Koordinat41°00′39″K 28°57′11″D / 41.01083°K 28.95306°D / 41.01083; 28.95306

Pertevniyal Lisesi (Valde Mektebi), İstanbul’da Fatih ilçesi merkezinde Pertevniyal Valide Sultan Camii yanında “Mahmudiye Mektebi” adıyla 1872’de hizmete giren ve hâlen Anadolu Lisesi olarak eğitime devam eden, Türkiye'nin köklü öğrenim kurumlarından biridir. İstanbul'un ve Türkiye'nin başarılı okullarından biri olarak gösterilen Pertevniyal Lisesi, 2013-2014 öğretim yılında 140 mezunundan 42'sini, 2014-2015 yılında 180 mezunundan 36'sını çeşitli tıp fakültelerine göndererek büyük bir başarıya imza atmıştır.

II. Mahmut'un eşi ve Abdülaziz'in annesi Pertevniyal Sultan tarafından yaptırılmıştır. Valde Mektebi adıyla da bilinir. 1998’den bu yana Anadolu Lisesi statüsüne geçmiştir. Karma eğitim veren okulda, 5 Ocak 2024 itibarıyla 31 derslik ve 53 öğretmen bulunmaktadır.[1]

Tarihçe

Okulun inşaatı, Pertevniyal Valide Sultan tarafından Aksaray'da Pertevniyal Valide Sultan Camisi’nin inşaatı ile birlikte başlatıldı. Valide Sultan, kendi adına yaptırdığı caminin yanına çeşme, kütüphane ve eşi II. Mahmud adına bir okul yaptırdı. Böylece “Mahmudiye Mektebi” adı ile inşa edilen okulun günümüze gelemeyen 2 katlı, 8 odalı kâgir binası 3530 altın harcanarak iki yılda tamamlandı.[2] Okul, 6 Nisan 1872’de öğretime başladı. 1883 yılında vefat eden Pertevniyal Valide Sultan okulun ihtiyaçlarını karşılaması için vakıf gelirleri bıraktı.

Eski okul binasının alt katı sübyan mektebi, üst katı rüştiye olarak hizmet vermiştir. Sübyan kısmında okuma, Kur'an, Türkçe, tecvit, ilmihal, ahlak ve yazı dersleri; Rüştiye kısmında ise Arapça, Farsça, Matematik, imla ve inşa dersleri verilmekteydi. Bina, 1911 yılındaki Aksaray yangınında tamamen yandı. Okul, Aksaray'da Sinekli Bakkal Sokağı'ndaki bir konakta Mahmudiye Rüştiyesi adı ile eğitim faaliyetlerine devam etti.

Valide Sultan’ın bıraktığı vakıf gelirinden sağlanan birikim ile 1930’da Mimar Sırrı Arif (Bilen)’in tasarımına göre bugünkü binanın güney bölümündeki modern betonarme yapı inşa edildi. Yapıda bir okul için düşünülebilecek tüm ayrıntılar göz önüne alınmış ve pencere tasarımına özel önem verilmiştir.[3] 17 sınıfı, 4 laboratuvarı ve spor salonundan oluşan yeni bina, ilkokul olarak inşa edilmişti ama çevre halkının isteği üzerine liseye dönüştürüldü.[2]Pertevniyal Lisesi” adını alan okul 15 Ekim 1930’da tam devreli lise eğitimi (ortaokul ve lise bir arada) vermeye başladı.

1937 yılında binanın yetersiz gelmeye başlaması üzerine inşa edilen dört dershaneli ek bina, 1938-1939 eğitim öğretim döneminde hizmete girdi. Aksaray Postanesi’nin yıktırılması üzerine Pertevniyal Lisesi’nin sözü edilen ek binası, 1954-1964 arasında postane olarak hizmet vermiş, 1964 Eylülü'nde yeniden liseye devredilmiştir.[2]

Okulun lise bölümü bakanlığın emri ile 1949-1950 yılında Çapa’daki lağvedilen Çapa Eğitim Enstitüsü’nün binasına “Çapa Lisesi" adıyla taşındı ve Pertevniyal, bir ortaöğrenim kurumu haline geldi. Ancak 1950-1951 döneminde Çapa Lisesi lağvedilerek lise sınıfları tekrar Pertevniyal'a taşındı (Çapa'da Eğitim Enstitüsü ve Yüksek Öğretmen Okulu açılmıştır). 1952'de orta kısmı okulun bünyesi dışına çıkarıldı. Binanın yetersiz gelmesi üzerine 15 odalı yeni bir bina yaptırılarak 24 Eylül 1956'da tedrisata açıldı.

Artan öğrenci sayısı nedeniyle 1962-1963 döneminden itibaren çift öğrenim uygulandı. İstanbul Erkek Lisesi'nin Almanca öğretime geçmesi Pertevniyal'e kayıtları çok fazla arttırdı.[2] Okulda koridorlar, bodrumlar, lâboratuvarlar, depolar sınıf haline getirildi. 1963-1964 döneminde sınıfların bir kısmına Oruçgazi İlkokulu'nda ders vermek; 1964-1965'ten itibaren iki kişilik öğrenci sıralarına dört öğrenci oturtulması, ayakta ders takip edilmesi söz konusu idi. Bu şartlar karşısında bina ihtiyacının karşılanması için yeni bir okul arsası arayışı başladı. Okula yakın uygun arasa bulunamayınca okulun mevcut dört dershaneli ek binasının yıkılıp okul bahçesine 17 dershaneli 4 lâboratuvarlı yeni bir bina inşa edildi. Kapalı spor salonu ve Konferans salonu olan yeni bina 1969'da hizmete açıldı.

Okul 1986'da Çapa Anadolu Öğretmen Lisesi'nin binasına taşındı. Pertevniyal´in Aksaray´daki binasına Osmanlı Arşivi yerleştirildi. Okul yönetimi ve mezunların gayreti ile okul 1992'de Aksaray'daki binasına geri döndü. Türkiye Cumhuriyeti Millî Eğitim Bakanlığı'nın çeşitli çalışmalarıyla önce süper lise, 1998 yılında ise Anadolu lisesi oldu. 2021-22 yılında İngilizce hazırlık sınıfı ile eğitim vermeye başladı.[]

6 Şubat 2023 tarihinde gerçekleşen Gaziantep-Kahramanmaraş depremleri ardından İstanbul Valiliği tarafından yapılan incelemelerde 2022-23 yılı ikinci eğitim öğretim yılında 93 okulda devam edilmeyeceği açıklandı. Pertevniyal Lisesi'ninde B Blok ve Spor Salonu listede yer aldı.[4] Yeni bir karara kadar okul öğrencileri Şehremini Anadolu Lisesi'nde eğitim görmektedirler.

Mimarisi

Okulun tarihi binasının mimari özellikleri M. Vedat tarafından kaleme alınmış 1931 tarihli makalede şu şekilde anlatılmıştır.[5]

…Bu mektepte, bizde ilk defa olarak (endirekt) tenvir usulü tatbik edilmiş; pencereler tavana muttasıl yapılarak kuvvetli ışığa maruz beyaz tavanların inikâsile sınıfın her noktası mütecanisen aydınlatılmıştır. Sınıfın havasını teneffüs esnasında tecdit etmek için pencerelerin üstünde, aşağıda bulunan bir manivelâ ile hepsi birden açılan vasisdaslar yapılmıştır.

Üstüste bulunan sınıfların gürültüleri birbirine geçmemek için de betonarme tavanın altında hava bırakılarak ikinci bir tavan yapılmıştır.

Merdivenlerin basamakları bütün çocuk mekteplerinde olması lâzımgeldiği veçhile 14 santim yüksekliğindedir. Merdivenin küpeşteleri de toz tutmasın diye betondan yapılmış yalnız el hizasından bir demir boru geçirilmiştir.

Binanın antresi, bir çocuk mektebi yapıldığı düşünülerek basit ve hafif, kapının saçanı da ancak iki metre on santim yüksekliğinde yapılmıştır. Kapının iki yanında ve saçağın koltuğunda methali, göz kamaştırmadan tenvir eden iki ışık tertibatı yerleştirilmiştir.

Binanın cephesinde büyük bir saat yeri görürüz. Bu yapılacak ayara göre ders saatlerini otomatik zil tesisatile mektep içinde çalmak üzere yapılmış ise de evkaf idaresince saat makinesi henüz ısmarlanmamıştır. Millî günlerde birçok masraf yaparak mektebi donatmak ihtiyacına karşılık olmak üzere binanın cephesinde, bir düğme çevirmek suret ile yanacak elektrikli ışık tertibatı yapılmıştır. M. Vedat

Ünlü mezunları

Sivil Kuruluşlar

Okulun mezunları tarafından kurulan Pertevniyal Eğitim Vakfı, Pertevniyal Lisesi'nden Yetişenler Derneği, Pertevniyal Lisesi Öğrencilerine Yardım Derneği ve Pertevniyal Spor Kulübü gibi topluluklar camianın sivil kuruluşlarıdır. Bu kuruluşların düzenlediği etkinlik ve organizasyonlar aracılığı ile mezunlar bir araya gelirler.

Pertevniyal Lisesi'nden Yetişenler Derneği

Pertevniyal Lisesi'nden Yetişenler Derneği, 1947 yılında Av. Hikmet Turgut Söğütlü tarafından kurulmuştur. Derneğin amacı Pertevniyalliler arasında tanışma, dayanışma ve yardımlaşmayı sağlamak, lise ile manevi bağlarını sürdürmek ve yaşatmaktır. [6]

Pertevniyal Spor Kulübü

Pertevniyal Spor Kulübü hakkında daha fazla bilgi için: Pertevniyal SK

17 Kasım 1960 yılında dönemin Pertevniyal Lisesi Müdürü rahmetli Ahmet Dinç, beden eğitimi öğretmenleri Kadri Süğlün, Cahit Tezer, genç mezunlardan Engin Ural, Ahmet Kaplanoğlu, Aziz Coşkun ve Uğur Gümüştekin'in girişimleriyle kurulan Pertevniyal Spor Kulübü ilk yıllarda okçuluk, atletizm, halter, güreş gibi branşlarda faaliyet göstermiştir. 1968 yılında spor salonunun yapılmasıyla basketbol, voleybol branşlarında da aktif olmaya başlamıştır.

Pertevniyal Lisesi Gençlik Festivali'nden bir kare (Sahnede: Pinhani)

Etkinlikler

  • Geleneksel Pilav ve Aşure Günü: Mezunları bir araya getirmek onların hasret gidermesini sağlamak amacıyla PLYD tarafından her yıl geleneksel olarak Ekim ayının sonunda düzenlenir.
  • Pertevniyal Koşusu: 1997 yılından bu yana geleneksel olarak düzenlenen spor etkinliğidir. İl ve il dışından okullar yıldız kız, yıldız erkek ve genç kız, genç erkek gibi farklı kategorilerdeki takımları ile katılırlar, takım çalıştırmayan okulların öğrencileri ferdi olarak katılabilir. Öğretmenler arasında da bir yarışma düzenlenmektedir. İstanbul (Avrasya) Maratonu'ndan sonra en çok katılımcısı olan koşudur.[]
  • Gençlik Festivali: Öğrencilerin eğlenmesi ve sosyalleşmesi için 2004 yılından bu yana konuk öğrenciler, veliler ve mezunların katılımı ile düzenlenen bir etkinliktir. Festival kapsamında konserler, yarışmalar, basketbol turnuvaları, film gösterimleri, içecek ve yiyecek ikramları yapılmaktadır.
  • Satranç Turnuvası: Pertevniyal Lisesi'nin davetiyle Anadolu liseleri arasında gerçeleşen bir satranç turnuvasıdır.
  • Kültür ve Sanat Günleri: Şiir, tiyatro, sinema, fotoğrafçılık, müzik gibi sanat dallarında çeşitli etkinlikleri kapsar.
  • Pertevniyal Rozet Töreni: Her sene okula yeni gelen öğrencilerin yakalarına, velilerin de eşlik ettiği törende okul müdürünün konuşması ve Pertevniyal Lisesi Marşı'nın okunmasının ardından rozet takılır.
  • Yılın En İyileri Ödül Töreni: Her sene Pertevniyal Lisesi öğrencileri tarafından birçok kategoride oylanan "Yılın En İyileri" okula davet edilir ve ödülleri teslim edilir.

Pertevniyal Marşı

Pertevniyal Lisesi Marşı (Pertevniyal 100. Yıl Marşı), 1972'de okulun müzik öğretmeni Merzuka Tünaydın tarafından yazılmıştır.[7]

Kalbimizde çarpıntı gönlümüzde emelsin
Yüzyıl önce kuruldun yüzyıllara bedelsin
Geçmişten gelen şansın geleceğe temelsin
Hayat yolunda bize ışık tutan bir elsin
Dünya durdukça senin verdiğin bu gür sesi
Doğruya haykırırım Pertevniyal Lisesi
İlim, irfan, hakikat, erdemlik sende pek bol
Sen verdin hepimize sağlam kafa sağlam kol
Senin gösterdiğindir dünyada en doğru yol
Ümidi senden aldık, sensin ülkü emin ol
Dünya durdukça senin verdiğin bu gür sesi
Doğruya haykırırım Pertevniyal Lisesi!

Ayrıca bakınız

Fotoğraflar

Kaynakça

  1. ^ "T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI İSTANBUL / FATİH / Pertevniyal Lisesi". pertevniyallisesi.meb.k12.tr. 5 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2024. 
  2. ^ a b c d Tarihçemiz, M.E.B Pertevniyal Lisesi web sitesi, 27.12.2012, Erişim tarihi:14.03.2014
  3. ^ "İnci Aslanoğlu, Pertevniyal Lisesi (Valde Mektebi), Mimarlık dergisi Sayı 212-213, Yıl: 1985" (PDF). 22 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 14 Mart 2014. 
  4. ^ "İstanbul Valiliği İlçe ilçe tahliye olacak 93 okulun adı ve listesini açıklandı". Hürriyet. 18 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2023. 
  5. ^ "M. Vedat, Valde Mektebi, Mimar Aylık Mecmua, Sayı :1931-2, Yıl :1931" (PDF). 20 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 14 Mart 2014. 
  6. ^ "Tüzük | Pertevniyal Lisesinden Yetişenler Derneği". www.plyd.org.tr. 29 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2020. 
  7. ^ ki, Habibe cicek1986 mezunu diyor. "Marşımız". pertevniyal1872.com. 20 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2020. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Deniz Harp Okulu</span> Türk Deniz Kuvvetlerine muvazzaf subay yetiştiren lisans düzeyindeki okul, bahriye

Deniz Harp Okulu (DHO) ya da geleneksel adıyla Bahriye; 1773 yılında Cezayirli Gazi Hasan Paşa tarafından Kasımpaşa, İstanbul'da Tersane Hendesehanesi adıyla kurulmuş olan ve 1985'ten itibaren Tuzla, İstanbul'da bulunan Türk Deniz Kuvvetleri'ne muharip subay yetiştiren askeri eğitim kurumu. Mezuniyet törenleri her yıl 31 Ağustos'ta yapılan Deniz Harp Okulu'nda, Deniz Kuvvetleri Komutanlığı bağlısı birliklerde görev yapmak üzere subay yetiştirilmektedir. Okulda endüstri, elektrik-elektronik, bilgisayar, makine ve gemi inşa mühendisliği bölümleri vardır. Ayrıca okulun Pusula adında bir de öğrenci dergisi mevcuttur. Okulun komutanlığını Tuğamiral Ramazan Özoğul yapmaktadır. Öğrencilere bahriyeli denmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Abdurrahmanpaşa Lisesi</span> Kastamonuda bir lise

Abdurrahmanpaşa Lisesi, 1882 yılında Anadolu'da açılan ilk resmi lisedir.

<span class="mw-page-title-main">Kabataş Erkek Lisesi</span> 1908 yılından bu yana eğitim veren orta öğretim kurumu

Kabataş Erkek Lisesi, 1908 yılından beri öğretim yapan, Türkiye'nin en eski liselerinden biridir.

İstanbul Cağaloğlu Anadolu Lisesi, İstanbul'un Fatih ilçesindeki Cağaloğlu semtinde yer alan Anadolu lisesi.

<span class="mw-page-title-main">Vefa Lisesi</span> 1872 yılında kurulan eğitim kurumu

Vefa Lisesi ya da eski adıyla Vefa İdadisi, 1872 yılında İstanbul'da kurulan, günümüzde Anadolu lisesi statüsündeki ortaöğretim kurumu.

<span class="mw-page-title-main">Sırrı Yırcalı Anadolu Lisesi</span>

Sırrı Yırcalı Anadolu Lisesi, kısaca SYAL, 1984 yılında Balıkesir Anadolu Lisesi adıyla kurulmuş olan ve 1987'de şehrin ileri gelenlerinden Sırrı Yırcalı'nın yaptırdığı binaya taşınarak, bu iş adamının adını alan Anadolu Lisesidir.

İzmir Atatürk Lisesi 1888 yılında, bugün İl Vilayet Konağı'nın yanında, Konak Kaymakamlığı'nın bulunduğu yerdeki İzmir Adliyesi'nin bulunduğu binada (bu bina 1977'de kaymakamlık binasının yapılması için Mehmet Dağdelenli tarafından yıktırılmıştır) 5 senelik idadi mektebi olarak 120 öğrenci ile eğitime başlamıştır. İlk müdür aynı zamanda tarih ve coğrafya öğretmeni olan Abdurrahman Bey'dir. 1890'da 7 senelik idadi olmuştur. Emrullah Efendi'nin Millî Eğitim Bakanlığı zamanında 29 Ekim 1910 tarihinden Cumhuriyet dönemine kadar sultani (lise) olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Pertevniyal Sultan</span> Abdülazizin annesi, Valide Sultan ve II. Mahmudun eşi

Pertevniyal Sultan Osmanlı padişahı Abdülaziz'in annesi, Valide Sultan ve II. Mahmud'un eşidir.

<span class="mw-page-title-main">Bahçelievler Anadolu Lisesi</span> İstanbul, Türkiyede bir anadolu lisesi

Bahçelievler Anadolu Lisesi (BAL), İstanbul Bahçelievler'de yer alan bir Anadolu Lisesi'dir.

<span class="mw-page-title-main">Saint-Joseph Fransız Lisesi</span> Kadıköy, İstanbulda bir özel okul

Saint-Joseph Fransız Lisesi, Kadıköy'de bulunan Fransa menşeli özel bir lisedir.

Trabzon Fen Lisesi, kısa bir dönem Meclis-i Mebûsan başkanlığı da yapan Darüşşafaka Lisesi kurucularından Ali Nâki Bey tarafından 1880'de Trabzon'da özel okul olarak kurulan lisedir. I. Dünya Savaşı yıllarında hastane olarak kullanılan okul, 1916-1917 yıllarında Trabzon'un Ruslar tarafından işgal edilmesiyle eğitim-öğretime ara vermiştir.

<span class="mw-page-title-main">Samsun Anadolu Lisesi</span>

Samsun Anadolu Lisesi, 8 Aralık 1955 tarihinde Samsun'da kurulan bir lise. Türkiye Cumhuriyeti Millî Eğitim Bakanlığı tarafından ülke çapında yabancı dille eğitim yapacak Maarif Bakanlığı Kolejleri'nin kurulması kararı doğrultusunda Samsun Koleji adıyla eğitime başladı. 1975'te Anadolu Lisesi adını alan Kolej, Türkiye'nin ilk altı Anadolu Lisesi'nden biridir.

<span class="mw-page-title-main">İstanbul Kız Lisesi</span>

İstanbul Kız Lisesi İstanbul'un Cağaloğlu semtinde 1987-1988 öğretim yılına kadar eğitim vermiş bir kız lisesiydi.

<span class="mw-page-title-main">Eyüpsultan Anadolu Lisesi</span> İstanbul, Eyüpsultanda bir lise

Eyüpsultan Anadolu Lisesi, Türkiye Cumhuriyeti Millî Eğitim Bakanlığına bağlı eğitim kurumu. Haliç kıyısındadır. Arka cephesi denize sıfırdır. Bahçenin bir bölümü Pierre Loti Tepesi'ne diğer bölümü denize bakar. Son yıllarda YKS başarısıyla dikkat çeken bir okuldur. Oldukça geniş bir alana kurulu okulda tüm sınıflarda akıllı tahta bulunmaktadır. Okul, Eyüpsultan'daki en yüksek puanlı öğrenci alan ve üniversiteye öğrenci yerleştirme başarısı en fazla olan okuldur. 2016-2017 eğitim öğretim yılında hizmete açılan bir spor salonuna sahiptir. 451-470 puan arasındaki öğrencileri kabul etmektedir.

Çapa Fen Lisesi, İstanbul'un Fatih ilçesinin Çapa semtindeki tarihi okuldur.

<span class="mw-page-title-main">Kadıköy Anadolu Lisesi</span> Kadıköy, İstanbulda lise

Kadıköy Anadolu Lisesi İstanbul'un Kadıköy ilçesi Moda semtinde 1955 yılında Kadıköy Maarif Koleji adıyla kurulan, yabancı dille eğitim yapması amaçlanan lise.

Diyarbakır Anadolu Lisesi, Diyarbakır'da bulunan, üç dil eğitim yapan bir Anadolu Lisesidir.

<span class="mw-page-title-main">60. Yıl Anadolu Lisesi</span>

60. Yıl Anadolu Lisesi, 1984'ten beri eğitim öğretimine devam eden, İzmir'in en iyi okullarından biridir. 2010 yılı verilerine göre YGS ve LYS sınavlarında İzmir'in en başarılı okuludur. Aynı zamanda, Türkiye Cumhuriyeti Hükûmeti ile Dünya Bankası arasında yapılan Türk Milli Eğitimini Geliştirme Projesi (MEGP) kapsamında Milli Eğitim Bakanlığı bünyesinde kurulan Eğitimi Araştırma ve Geliştirme Dairesine bağlı bir Müfredat Laboratuvar Okuludur. 1988 yılında 10 dairelik lojman, 1993 yılında yemekhane, laboratuvar ve çalışma odalarının bulunduğu iki katlı bir bina; 1994 yılında çok amaçlı spor salonu, 1999 yılında ise beş derslik ve kantin bulunan ek bina okul bünyesine katılmıştır. 2021 yılında okul yeniden inşa edilmek üzere yıkılmıştır. Yeni inşa edilecek okulun 2023-24 eğitim öğretim döneminde hizmete girmesi planlanmaktadır.

Haydarpaşa Lisesi, İstanbul'un Altunizade mahallesinde bulunan bir lisedir. Türkiye'nin en eski ve en köklü eğitim kurumlarından biridir.