İçeriğe atla

Persius

Aulus Persius Flaccus
Doğum4 Aralık 34(34-12-04)
Volaterrae, Italia, Roma İmparatorluğu
Ölüm24 Kasım 62 (27 yaşında)
MeslekŞair
MilliyetEtrüsk
VatandaşlıkRoma
DönemGümüş Çağ

Aulus Persius Flaccus ya da bilinen adıyla Persius (34 - 62), Etrüsk kökenli Romalı şair ve hicivci.

Hayatı

4 Aralık 34'te Etruria'nın Volaterrae kentinde doğmuştur, soylu bir Etrüsk süvarisi ve yazar olan babasını 6 yaşındayken yitirmiştir. Üvey babası da erkenden ölünce annesi, teyzesi ve kız kardeşi ile birlikte büyümüştür. 12 yaşındayken ünlü dilbilimci Remmius Palaemon ve hatip Verginius Flavus ile çalışmak üzere Roma'ya gelmiştir. 16 yaşındayken stoacı filozof Lucius Annaeus Cornutus'un öğrencisi olmuş, bu filozof onun zeka gelişimini derinden etkilemiştir. Persius ile oğluymuş gibi ilgilenen Publius Clodius Thrasea Paetus da onun başka bir dostu idi. Renkli arkadaş çevresinin öbür üyeleri de kendisinden oldukça yaşlı bir ozan Caesius Bassus, Calpurnius Statura, hatip Servilius Nonianus, araştırmacılar Claudius Agathinus ve Petronius Aristoktares idi. Filozoflar arasında saraya girip çıkan Lucius Annaeus Seneca ile yakın dostluğu yoktu ancak Seneca'nın yeğeni olan genç ozan Lucanus kendisine hayrandı.

Persius 24 Kasım 62'de 27 yaşında iken mide hastalığından ölmüştür. Cornutus ve Caesius Bassus onun tamamlanmamış hicivlerini yayınlama işini üstlenmişlerdir. Aralarında bir praetexta'nın da bulunduğu gençlik yapıtlarını bir yana bırakmışlardır. Taşlamaların kitaptaki sırası, yazılış sıralarını yansıtmayıp ölçüsü hexameter'dir.

Edebî kişiliği

Yaklaşık 600 hexameter dizesinden oluşan altı hicivden (satirik şiir) önce giriş niteliğinde kısa bir şiir vardır. Bunda ozan birkaç altın ve karın tokluğu uğruna zorla esinlenen öbür ozanlardan farklı olarak ozan olmadığını açıklar. Ozan olmak onun kendi tutkusudur.

Birinci hicviyesinde dönemin kimi kusurları görmezden gelinemez. Bu dönemde herkes şiir yazma ve yazdıklarını dinleyici önünde okuma çılgınlığına kapılmıştır. Bu durum şiirde bozulma demektir. Persius'un okuyucusu az olacaktır ancak bu önemli değildir. Persius bu şiirde kendini büyük Romalı hicivcilerin ve eski komedinin izleyicisi olarak tanımlar. İkinci hicviye Plotius Macrinus'a yazılmıştır. Bu çağ abartı, duygusuzluk ve samimiyetsizlik çağıdır. Bu kusurlar din alanında sahte dindarlık içeren davranışlarla açığa çıkar. Saçma adaklarla doğru olmayan bir şey tanrılardan istenemez. Tanrıya onurlu bir sadakat sunulmalıdır. Eskilerin sunduğu buğday sunu olarak yeterlidir. Üçüncü hicviyede anlatılan ana fikir insanın içindeki tembelliği yenmesi ve kendini felsefeye vermesidir. Stoa felsefesinin ilkelerini bilmek yetmez, onları uygulamak da gerekir. Zenginlik ve gençlik yılları mazeret olamaz, özellikle bunlar sağlam bir ahlaki bilincin oluşması için çok yararlıdırlar. Sıradaki hicviyede herkes birbirinin kusurunu açığa çıkarma konusunda çok başarılıdır ancak bizzat kendini tanıma konusunda hiç çaba göstermez. Beşinci sıradaki Lucius Annaeus Cornutus'a yazılmıştır. En uzun şiirdir. Öğretmenine teşekkür ederek yalnızca bilge kişinin özgür olduğunu anlatır. Sonuncusu ise Caesius Bassus'a yazılmıştır. Düşünmeye uygun bir mevsim olan sonbaharda Persius dostu Bassus'a artık Sabin evine çekildiğini söyleyerek lirik şiir aracılığı ile onu över. Bu şiirde konudan konuya geçerek kendinden söz etmeye başlar. Aldığı eğitim sayesinde ruh dinginliğine ulaşmıştır. Ne cimridir ne de saçıp savurur, kendinden memnundur. Mirasçısını mutlu etmek için yemeyip içmeyip biriktirenler mutsuzdur. Oysa dostu için sermayesini harcamakta tereddüt etmiyorsa bilge kişi mutludur.

Persius'un felsefedeki kaynağı öğretmeni Cornutus'tur. Öğretmeni ona gerekli bilgiyi vermiştir, kendisi de ona iyi bir örnek olmuştur. Cornutus yalnız bilge kişinin özgür olduğunu söyleyen stoa öğretisini izliyordu. Persius'un örnekleri Platon'un diyalogları ve stoacı ile kinik felsefedeki sert tartışmalardır. Bunların bir araya gelmesi, hem biçim olarak hem de içerik olarak Persius'ta Horatius'ta olduğundan daha belirgindir. Persius, mimos sanatından etkilenmiştir. Persius'un kendisi toplumsal eleştiri açısından bir otorite olarak eski Atina komedisini işlediğini söyler ancak yaşayan politikacılara değinmek yerine evrensel olarak geçerli olan durumlar için çaba gösterir.

İlham kaynağı olarak Gaius Lucilius'un adını vermesine karşın Persius yaşayan kişilere karşı saldırılarında ona öykünmemiştir. Öğretmen olarak Horatius onun için daha önemli olmuştur. Horatius teorik olarak hicvi şiir olarak tanımlamamıştı, oysa pratikte onu özel bir şiir türü haline getirmişti. Bu türde sözcükler gerçeklikten doğan bir ihtiyaçla yüz yüze gelmek zorundaydılar. Aynısı Persius için de söylenebilir. O canlı bir resim gibi olan şiirlerini o sıralar çok tutulan mitolojik şiire karşı yazmıştır, mitolojiyle dolu olan bu şiirler gerçeklikten yoksundu. Ozan, ara verenleri övmek yerine düşünmesi için kendisine yiyecek veren Cornutus'u övmüştür.

Ayrıntılara inilecek olursa Horatius'tan çok şey almıştır, bunların bazıları programlıdır, pek çoğu ise çok hünerli bir biçimde değiştirilmiştir. Persius hicviyelerini konuşma biçiminde tasarlamıştır. Bununla birlikte konuşmacıların değişmesi sık sık tartışmaya açıktır. Üstelik konuşmacılar açık bir karakter üstlenmezler. Diyaloglar sık sık ve birdenbire didaktik konuşmaya dönüşür. Persius bunu yaparak sıradan bir günlük konuşma etkisi uyandırmayı amaçlamıştır.

Kaynakça

  • Conte, Gian Bagio (1994). Latin Literature: A History (İngilizce). Joseph B. Solodow, çev. Londra: Johns Hopkins University Press. 
  • Erim, Müzehher (1987). Latin Edebiyatı. İstanbul: Remzi Kitabevi. 
  • Paratore, Ettore (1969). La Letteratura Latina dell'Eta Imperiale (İtalyanca). Milano: Sansoni/Academia. 
  • Riposati, Benedetto (1973). Storia della Letteratura Latina (İtalyanca). Roma: Societa Editrice Dante Aligieri. 
  • Rose, H. J. (1966). A Handbook of Latin Literature (University Paperbacks) (İngilizce). Londra: Methuen & Co. 
  • von Albrecht, Michael (1997). A History of Roman Literature (İngilizce). 2. New York: E. J. Brill. 

 İşbu madde Fatma Gül Özaktürk tarafından CC BY-SA 3.0 lisansı altında yayımlanan metin içermektedir.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Platon</span> Antik Yunan filozofu

Platon veya Eflatun, Antik Yunan filozofu ve bilgesi.

<span class="mw-page-title-main">Voltaire</span> Fransız yazar, tarihçi ve filozof

François Marie Arouet ya da Voltaire takma adıyla tanınan Fransız yazar ve filozof. Fransız Aydınlanması'nın en önemli filozoflarının başına gelir hatta Aydınlanma hareketinin babası sayılabilir. Zamanının toplumsal, dinî, politik ve kültürel konularını radikal bir biçimde eleştirmiştir.

İngilizce edebiyat, İngilizce olarak icra edilen edebiyat türüdür. Bu alanda eser veren sanatçıların ille de İngiliz olması gerekmez. Polonyalı Joseph Conrad, İskoç Robert Burns, İrlandalı James Joyce, Galli Dylan Thomas, Amerikalı Edgar Allan Poe, Hint Salman Rushdie, Karayipli V.S Naipaul İngilizce olarak birçok edebi eser vermişlerdir. Diğer bir deyişle, İngilizce Edebiyat dünyada konuşulan İngilizcenin çeşitli varyasyonları ve lehçeleri gibidir. Akademik alanda, İngilizce Edebiyat, İngilizce üzerinde çalışan bazı bölümlere, ikincil ve üçüncül eğitim sistemlerine ad olabilmektedir. İngiliz Edebiyatı'ndaki çok sayıda yazar çeşitliliğine rağmen, William Shakespeare'in eserleri, İngilizce konuşan dünya genelinde en önemli noktada yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Hrisippos</span> Yunan Stoacı filozof

Solili Chrysippus veya Hrisippos, Yunan Stoacı bir filozoftur. Kilikya'nın Soli kentinin yerlisiydi, ancak genç bir adam olarak Atina'ya taşındı ve burada Stoacı okulda Cleanthes'in öğrencisi oldu. Cleanthes, MÖ 230 civarında öldüğünde, Chrysippus okulun üçüncü başkanı oldu. Üretken bir yazar olan Chrysippus, okulun kurucusu Citium'lu Zeno'nun temel doktrinlerini genişletti ve ona Stoacılığın İkinci Kurucusu unvanını kazandırdı.

<span class="mw-page-title-main">Lucius Annaeus Seneca</span>

Lucius Annaeus Seneca, Romalı düşünür, devlet adamı, oyun yazarı. Roma Stoası döneminin kurucu filozofları arasındadır. Sokrates’in bilgi görüşü ve Kinikler’in doğaya uygun yaşama ideali Seneca'nın üzerinde oldukça büyük bir etki yaratmıştır. Ona göre felsefe, ruhu geliştirip aydınlatan, yaşama düzen veren, karşısına çıkan sorulara cevap vermekte aracı olacak başlıca disiplindir ve bunu elde etme amacı gören araç ise akıldır.

<span class="mw-page-title-main">Stoacılık</span> felsefi sistem

Stoacılık, MÖ 3. yüzyılın başlarında Atina Agorası'nda Kıbrıslı Zenon tarafından kurulan bir Helenistik felsefe ekolüdür. Mantık sistemi ve doğal dünya hakkındaki görüşleriyle beslenen bir kişisel erdem etiği felsefesidir ve erdem pratiğinin eudaimonia'ya ulaşmak için hem gerekli hem de yeterli olduğunu savunur: Kişi etik bir yaşam sürerek gelişir. Stoacılar eudaimonia'ya giden yolu erdemi uygulayarak ve doğaya uygun yaşayarak geçirilen bir hayatla özdeşleştirmişlerdir.

<span class="mw-page-title-main">Marcus Annaeus Lucanus</span>

Marcus Annaeus Lucanus, Latin edebiyatının gümüş çağının önemli kişiliklerinden olan Romalı şair.

<span class="mw-page-title-main">Arhilohos</span> Antik yunan şairlerinden

Arkhilokhos, MÖ 7. yüzyılın ikinci yarısında yaşamış Antik Yunan şair. Parosludur.

<span class="mw-page-title-main">Felsefe</span> soyut, genel ve temel birtakım probleme ilişkin yapılan sistematik çalışma

Felsefe veya düşünbilim; varlık, bilgi, değerler, gerçek, doğruluk, zihin ve dil gibi konularla ilgili soyut, genel ve temel problemlere ilişkin yapılan sistematik çalışmalardır. Felsefe ile uğraşan kişilere filozof denir.

Lâik hukuk insanların bir toplum olarak birlikte yaşama ihtiyacından doğan, kaynağını doğrudan insan aklından alan, toplumsal gereksinimlere göre değişebilen, evrensel nitelikte genel geçerliliğe sahip olduğu kabul edilen hukuk anlayışıdır.

<span class="mw-page-title-main">Latin edebiyatının gümüş çağı</span> 14-550 yılları arasını kapsayan Roma edebî dönemi

Latin edebiyatının gümüş çağı, Latin edebiyatının 14'ten I. Justinianus'un 550'de hukuk alanında yaptığı yeniliklere dek olan dönemini kapsayan dönem. Roma İmparatorluğu ve daha sonrasında Bizans İmparatorluğu etki alanında geliştiğinden dolayı İmparatorluk Dönemi olarak da adlandırılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Pharsalia</span>

Pharsalia ya da bir diğer adıyla Bellum Civile, Romalı şair Marcus Annaeus Lucanus'un başyapıtı olarak kabul edilen şiir. Bellum Civile adı eski çağdaki biyografilerden ve el yazmalarından elde edilmişken Lucanus ise yapıtından dokuzuncu kitabın 985. dizesinde Pharsalia diye söz etmektedir.

Silvae, Publius Papinius Statius'un otuz iki şiirinden oluşan şiir koleksiyonu. Beş kitap halinde düzenlenen eser edebî değerinin yanı sıra Domitianus ve Statius'un yaşamı hakkında başvuru kaynağı niteliği de taşımaktadır.

Gaius Valerius Flaccus, Latin edebiyatının gümüş çağının önemli kişiliklerinden olan Romalı şair.

<span class="mw-page-title-main">Silius Italicus</span>

Silius Italicus (28-103), Latin edebiyatının gümüş çağının önemli kişiliklerinden olan Romalı şair, konsül ve hatip. Araştırmacılar heksametron ile yazılmış on yedi kitaplık 12.200 dizeden oluşan başyapıtı Punica'nın eksik olduğunu, aslında Quintus Ennius'un Annales'ini örnek alarak yapıtını on sekiz kitap olarak düzenlediğini düşünmektedirler.

Punica, Silius Italicus'un İkinci Pön Savaşı'nı Hannibal'in İspanya seferinden Publius Cornelius Scipio'nun Zama'daki zaferinin sonuna dek anlattığı epik şiiri. On yedi kitaptan oluşan Punica Latin edebiyatındaki en uzun tarihî destandır.

<span class="mw-page-title-main">Decimus Iunius Iuvenalis</span> Latin edebiyatının gümüş çağının önemli kişiliklerinden olan Romalı şair

Decimus Iunius Iuvenalis ya da Juvenal, Yergiler adlı yapıtı ile bilinen ve Latin edebiyatının gümüş çağının önemli kişiliklerinden olan Romalı şair.

Gaius Iulius Phaedrus, Ezop Masallarını Latinceye aktaran ilk kişi olarak bilinen Romalı fabl yazarı.

<span class="mw-page-title-main">Emblemata</span>

Emblemata, 1531'de Augsburg'da Viri Clarissimi D. Andree Alciati Iurisconsultiss. Mediol. Ad D. Chonradum Peutingeru Augustanum, Iuriconsultum Emblamatum Liber kapak ismi altında yayımlanan ilk amblem kitabıdır.