İçeriğe atla

Pelé

"Pele" buraya yönlendirilmektedir. Diğer kullanımlar için Pele (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.
Pelé
Pelé, 1970'te Brezilya formasıyla
Kişisel bilgileri
Tam adıEdson Arantes do Nascimento
Doğum tarihi 23 Ekim 1940(1940-10-23)
Doğum yeriMinas Gerais, Brezilya
Ölüm tarihi 29 Aralık 2022 (82 yaşında)
Ölüm yeriSão Paulo, Brezilya
Boyu 1,73 m (5 ft 8 in)
MevkiiForvet
Numarası 10
Altyapı kariyeri
1947-1956 Bauru AC
Profesyonel kariyeri*
YıllarTakımMaç(Gol)
1956-1974Santos 638 (619)
1975-1977New York Cosmos 56 (31)
Toplam694(650)
Millî takım kariyeri
1957-1971 Brezilya 92 (77)
Başarıları
Erkekler Futbol
 Brezilya adına
FIFA Dünya Kupası
Altın1958 İsveçTakım
Altın1962 ŞiliTakım
Altın1970 MeksikaTakım
Copa América
Gümüş1959 ArjantinTakım
* Yalnızca lig maçları ve gollerini içerir.

Edson Arantes do Nascimento (d. 23 Ekim 1940 - 29 Aralık 2022) veya bilinen adıyla Pelé (Portekizce telaffuz: [peˈlɛ]), forvet pozisyonunda oynamış Brezilyalı eski futbolcudur. 1956'dan emekli olduğu 1977'ye kadar, hazırlık maçları da dâhil olmak üzere oynadığı 1363 maçta attığı 1279 gol Guinness Dünya Rekorları'nda yer almaktadır.[1] Tüm zamanların en iyi futbolcularından biri olarak kabul edilen Pelé; Franz Beckenbauer, Alfredo Di Stéfano ve Karl-Heinz Rummenigge gibi futbolcuların yanı sıra FIFA tarafından da "en iyisi" olarak nitelendirilmiştir.[2][3] 2000'de Diego Maradona ile birlikte FIFA Yüzyılın Oyuncusu ödülünü kazanmıştır.

Pelé on beş yaşındayken Santos, on altı yaşındayken Brezilya millî futbol takımı için oynamaya başladı. On yedi yaşındayken 1958 Dünya Kupası finalinde attığı gol, onu bir Dünya Kupası finalinde gol atan en genç futbolcu yaptı. Brezilya 1962 Dünya Kupası'nda da şampiyon oldu ancak Pelé grup aşamasında sakatlandığı için turnuvanın geri kalanında oynayamadı. 1970 Dünya Kupası'nda dört gol yedi asistle oynayarak üçüncü şampiyonluğun merkezinde yer aldı. On dört yıllık millî takım kariyerinde üç Dünya Kupası (1958, 1962, 1970) kazandı ve tarihte bunu başarabilen tek futbolcu oldu.[4] 92 maçta attığı 77 golle Neymar ile birlikte Brezilya'nın en çok gol atan iki futbolcusundan biridir.

Kulüp kariyerinin büyük çoğunluğu Santos'ta geçiren Pelé, orada toplamda yirmi beş kupa kazandı. 1962'de kulübe tarihinin ilk Libertadores kupasını kazandırdı, ardından 1963'te tekrar şampiyon oldu. Libertadores şampiyonu olarak oynadığı iki Kıtalararası Kupa finalinde (1962, 1963) sırasıyla Benfica ve Milan'a karşı oynadığı dört maçta dokuz gol attı; Santos iki finali de kazandı. Kariyerinin son iki yılını New York Cosmos'ta geçirdi ve giydiği on numaralı forma emekliye ayrıldı.[5]

1999 yılında Uluslararası Olimpiyat Komitesi tarafından "yüzyılın atleti" seçildi.[6] Time ise 20. yüzyılın en önemli 100 insanı arasına Pelé'yi de koydu.[7] Emekliliğinden sonra futbol elçisi olarak yer aldığı etkinliklerin yanı sıra UNICEF için çalıştı. Yoksulluğun azaltılması ve imkânı olmayan çocukların eğitime erişmesi için kendi vakfını kuran Pelé,[8] ayrıca 1995'ten 1998'e kadar Brezilya Spor Bakanı olarak görev aldı.[9]

Kulüp kariyeri

Pelé, 23 Ekim 1940'ta doğdu. Aile tarafından Pepe takma adıyla çağrılırdı ama kuzenleri ve küçük arkadaşları tarafından yaramaz anlamına gelen 'Peli lakabı takıldı, bu lakap zamanla Pelé oldu. 11 yaşında keşfedilene kadar ayakkabı parlatıyordu. 4 yıl sonra onu keşfeden De Brito, bir gün Santos'un yöneticilerine "Bu çocuk dünyanın en iyi futbolcusu olacak." dedi. Sonraki sezonda Pelé, ligin yıldız oyuncusu olunca bu sözün doğruluğunu ispatlamış oldu.

Bill Clinton ve Pelé, 1997

Kariyerine Brezilya Ligi'nin o zamanların en iyi takımlarından Santos'ta başlayıp ve yine ünlü bir kulüp olan Cosmos'ta bırakmıştır. Futbol tarihinde en çok gol kralı olan futbolcuydu. Cosmos forması ile bir sezon boyunca ligde 52, kupada 12 gol kaydederek "en fazla gol atan gol kralı" olarak futbolu bırakmıştır.[10]

Dünya'nın gelmiş geçmiş en iyi futbolcularından biri olarak kabul görmekteydi. 3 kere, FIFA Dünya Kupası'nı kazanan takımda yer almıştır.[11] İlk dünya şampiyonluğunu 1958 yılında yaşadı. Futbol kariyerinde 1281 gol atarak kırılması çok zor olan bir rekora imza atmıştır. Bununla beraber Pele, kariyeri boyunca 6 defa bir maçta beşer gol kaydederek ayrı bir başarıya daha imza atmıştır. 30 defa da bir maçta dörder gol kaydeden Pelé tam 92 maçta da hat-trick yapmıştır.

Nijerya Pelé'nin maçını izlemek için Biafra ile yaptığı savaşta 2 günlük ateşkes ilan edilmiştir.

Bir başka olayda Brezilya Ligi'nde oynanan bir maçta Pelé'nin oyundan atılması sonrası taraftarlar isyan etmiş ve hakemi zor durumda bırakmıştır. Bunun üzerine Pelé 15 dakika sonra oyuna tekrar dönmüştür. Bu olayda en dikkat çeken şey ise hakem hakkında hiçbir cezai işlem uygulanmaması hatta hakemin takdir edilmesidir.

2013 FIFA Ballon d'Or Prix d'Honneur ödülünü ilk kez alan oyuncudur.

Ölümü

Pelé, 2022 Kasım ayı sonlarında solunum yolu enfeksiyonu ve kolon kanserine bağlı komplikasyonlar nedeniyle São Paulo'daki Albert Einstein Israelite hastanesine kaldırıldı. Ölümünden 5 hafta önce hastane, kanseri ilerledikçe sağlığının kötüleştiğini söyledi. Albert Einstein Hastanesi'nden yapılan açıklamaya göre, Pelé 29 Aralık 2022 tarihinde çoklu organ yetmezliğinden ve bağırsak kanseri sebebiyle tedavi gördüğü hastanede hayatını kaybetti.[12][13]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "Most career goals (football)". Guinness World Records (İngilizce). 4 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2022. 
  2. ^ "'The best ever, by some distance' - What they said about Pele | Goal.com". www.goal.com. 22 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2022. 
  3. ^ "Welcome to FIFA.com News - Pele: The greatest of them all - FIFA.com". web.archive.org. 9 Ocak 2021. 9 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2022. 
  4. ^ "Pelé: Most Wins of the FIFA World Cup by a player". Guinness World Records (İngilizce). 23 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Eylül 2022. 
  5. ^ "Cosmos honor Pele by retiring number - almost 37 years after they already did". ESPN.com (İngilizce). 15 Temmuz 2013. 29 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Eylül 2022. 
  6. ^ "Olympic committees tab Pele as the best". Deseret News (İngilizce). 18 Aralık 1999. 13 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Eylül 2022. 
  7. ^ "TIME 100 Persons of The Century". Time (İngilizce). 6 Haziran 1999. ISSN 0040-781X. 22 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Eylül 2022. 
  8. ^ "International Icon and Humanitarian Pelé Announces the Launch of His New Global Charitable Foundation". www.businesswire.com (İngilizce). 13 Eylül 2018. 2 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Eylül 2022. 
  9. ^ Staff, Guardian (25 Kasım 2001). "Pele slips from Brazil pedestal". the Guardian (İngilizce). 25 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Eylül 2022. 
  10. ^ "Arşivlenmiş kopya". 11 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Nisan 2020. 
  11. ^ "FİFA Profil". 16 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2018. 
  12. ^ "Brazilian soccer legend Pelé dies at 82" (İngilizce). 29 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Aralık 2022. 
  13. ^ "Brezilyalı efsane futbolcu Pele hayatını kaybetti (Fotoğraflarla Pele'nin hayatı)". NTV. 29 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2022. 
Wikimedia Commons'ta Pelé ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Garrincha</span> Brezilyalı futbolcu

Manuel Francisco dos Santos, orta saha mevkiinde forma giymiş Garrincha lakaplı Brezilyalı futbolcudur.

<span class="mw-page-title-main">Cristiano Ronaldo</span> Portekizli futbolcu

Cristiano Ronaldo dos Santos Aveiro, Devrî'l-Muhterifin es-Suudî takımlarından En-Nasr'da forma giyen ve Portekiz millî futbol takımının kaptanlığını yapan Portekizli futbolcudur. Dünyanın en iyi futbolcularından biri olarak kabul edilen Ronaldo, kimin en iyisi olduğuna dair sıkça Lionel Messi'yle karşılaştırılmaktadır. Beş Ballon d'Or ve dört Altın Ayakkabı kazanarak bir Avrupalı olarak bu ödülü en çok kazanan oyuncu, 2020 yılında Ballon d'Or Rüya Takımı'na seçilmiştir. Yedi Lig şampiyonluğu, beş FIFA Kulüpler Dünya Kupası ve beş UEFA Şampiyonlar Ligi de dâhil olmak üzere toplamda 35 kupa kazanmıştır. Şampiyonlar Ligi tarihinde en çok maça (183) çıkan, gol (140) atan ve asist (42) yapan oyuncudur. 1200'den fazla resmî maça çıkan birkaç futbolcudan birisidir ve kariyeri boyunca 900'den fazla gol atmıştır. IFFHS ve diğer medya kuruluşlarına göre futbol tarihinin en golcü oyuncusudur.

<span class="mw-page-title-main">Zinedine Zidane</span> Fransız teknik direktör ve eski futbolcu

Zinedine Yazid Zidane, Fransız teknik direktör ve eski futbolcudur. Futbol kariyerinde Cannes, Bordeaux, Juventus ve Real Madrid'de forma giydi. Alt yaş takımlarını çalıştırdığı Real Madrid'in başına 2016 yılında geçti ve 3 sene üst üste Şampiyonlar Ligi'ni kazandı. 2018 yazında takımdan ayrılan Zizou, bir süre sonra yeniden takımın başına geçti, 2021'de takımdan ayrıldı.

<span class="mw-page-title-main">Brezilya millî futbol takımı</span> Brezilyayı uluslararası turnuva ve maçlarda temsîl eden futbol takımı

Brezilya millî futbol takımı,, Brezilya'yı ulusal seviyede temsil eden erkek millî futbol takımıdır. Dünya'nın en başarılı millî futbol takımlarından biridir. Şu ana kadar yapılan bütün Dünya Kupalarına katılmış tek ülkedir. Katıldığı 21 Dünya Kupası'nda 5 şampiyonluğu vardır. Brezilya millî takımının lakabı "Seleçao" yani seçilmişlerdir. 2010 FIFA Dünya Kupası'nda çeyrek finalde Hollanda'ya 2-1 yenilerek elenmişlerdir. Bu yüzden Brezilya Futbol Konfederasyonu Dunga'yı görevinden almıştır. 2014 FIFA Dünya Kupası'nda Almanya karşısında uğradıkları 1-7'lik hezimet, ülke genelinde eylemlere neden olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Cesc Fàbregas</span> İspanyol futbolcu

Francesc "Cesc" Fàbregas i Soler, İspanyol eski millî futbolcu ve teknik direktör. Fabregas, hem ofansif olarak hem kanatlarda oynayabilen bir göbek oyuncusuydu.

<span class="mw-page-title-main">Zico</span> Brezilyalı eski futbolcu, teknik direktör

Zico olarak tanınan Arthur Antunes Coimbra, Brezilya'nın ve dünya futbolunun 80'lerdeki en iyi futbolcularından biri olarak kabul edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Şili millî futbol takımı</span> Şiliyi uluslararası turnuva ve maçlarda temsîl eden futbol takımı

Şili millî futbol takımı, Şili'yi ulusal seviyede temsil eden futbol takımıdır. Şimdiye kadar yedi FIFA Dünya Kupası'nda mücadele etmiştir. 1962 senesinde ev sahipliği yaptığı turnuvada aldığı üçüncülükle en iyi FIFA Dünya Kupası derecesini elde etmiştir. Şili, 6 kez finale yükseldiği Copa América'da ise 2 şampiyonluk kazanmıştır. Bu şampiyonluklara; 2015'te penaltılarla 4-1 ve 2016'da Arjantin millî futbol takımını yine penaltılarla 4-2 yenerek ulaşan Şili millî takımını her iki finalde de Arjantinli teknik direktörler yönetmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Karl-Heinz Rummenigge</span> Alman eski futbolcu

Karl-Heinz "Kalle" Rummenigge, Alman eski futbolcudur. Şu anda çeşitli futbol organizasyonlarında görevler yürütmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Just Fontaine</span> Fransız futbolcu ve futbol menajeri (1933 – 2023)

Just Louis Fontaine, 1958 FIFA Dünya Kupası'nın Fransız gol kralıdır.

<span class="mw-page-title-main">Grzegorz Lato</span>

Grzegorz Bolesław Lato, Polonyalı eski futbolcudur ve futbol oynadığı dönemde forvet olarak görev yapmıştır. Hâlen Polonya Futbol Federasyonu Başkanlığı görevini yürütmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Mário Zagallo</span> brezilyalı futbolcu.

Mário Jorge Lobo Zagallo, Brezilyalı teknik direktör ve eski futbolcudur. FIFA Dünya Kupası hem oyuncu, hem teknik direktör (1970), hem de teknik direktör yardımcısı (1994) olarak kazanan ilk futbolcudur.

<span class="mw-page-title-main">Santos FC</span> Brezilyalı futbol klübü

Santos Futebol Clube, 1912 yılında Brezilya'nın Santos kentinde kurulmuş bir futbol kulübüdür. Série B'de mücadele etmektedir. Maçlarını 15.800 kişilik Vila Belmiro'da oynamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Cüneyt Çakır</span> Türk eski futbol hakemi

Cüneyt Çakır, Türk eski futbol hakemi ve sigortacı.

<span class="mw-page-title-main">André Santos</span> Brezilyalı futbolcu

André Clarindo dos Santos, Brezilyalı eski futbolcudur.

<span class="mw-page-title-main">Gianni Rivera</span> İtalyan futbolcu

Giovanni "Gianni" Rivera, eski İtalyan millî futbolcu ve siyasetçi. 1969'da futbol dünyasının prestijli ödüllerinden Ballon d'Or'u kazanan Rivera, kariyerinin çok büyük bir kısmını Serie A'da, Milan takımında sürdürmüştür. İtalya millî futbol takımında 60 kez forma giyip 14 kaydetmiş ve 4 Dünya Kupası'nda forma giymiştir. Aynı zamanda, 1968 Avrupa Futbol Şampiyonası'nı kazanan İtalya millî futbol takımının bir parçasıydı. 10 numaralı formasıyla 1960-1979 yılları arasında AC Milan'la çıktığı 501 maçta 122 gol attı. Rivera, futbol kariyerini tamamladıktan sonra politikaaya atıldı. Kulübünün başkanı ve başbakan adayı Silvio Berlusconi ile 2001'de girdiği başabaş yarışı, aldığı %37 oyla kaybeden Rivera, 2005-2009 yılları arasında Avrupa Parlamentosu milletvekilliği yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Luigi Riva</span> İtalyan futbolcu

Luigi Riva ya da daha çok bilindiği adıyla Gigi Riva, Rombo di Tuono lakabıyla tanınan İtalyan eski millî futbolcudur. İtalya millî futbol takımının en çok gol atan futbolcusudur.

<span class="mw-page-title-main">Neymar</span> Brezilyalı futbolcu

Neymar da Silva Santos Júnior, Brezilyalı futbolcudur. Suudi Profesyonel Ligi takımlarından El-Hilâl'de forma giymektedir.

<span class="mw-page-title-main">Josef Masopust</span>

Josef Masopust, eski Çekoslovak millî futbolcu ve teknik direktör. Kariyerine sol açıkta başlamış, daha sonra orta sahanın ortasında oynamaya başlayarak Çekoslovak millî takımının vazgeçilemezleri arasında yer almıştır. 1962 yılında Ballon d'Or kazanan Masopust, Kasım 2003'te UEFA Jübile Ödülleri'nin Çekya'nden sahibi olmuştur. Ülkesinin millî formasını 63 kez terleten Masopust, millî formayla 10 gol kaydetmiştir. Ayrıca 1958 FIFA Dünya Kupası'nda da mücadele eden Masopust, Çekoslovakya ile 1962 FIFA Dünya Kupası'nda ikincilik, 1960 Avrupa Uluslar Kupası'nda ise üçüncülük elde etti.

<span class="mw-page-title-main">Marta (futbolcu)</span>

Marta Vieira da Silva, kısaca Marta olarak bilinen Brezilyalı millî futbolcudur. Amerikan Ligi NWSL takımlarından Orlando Pride'da forvet mevkiinde oynamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kazuyoshi Miura</span> Japon futbolcu

Kazuyoshi Miura Japon futbolcudur.Yokohama Fc den kiralık olarak Portekiz 2. Lig ekiplerinden UD Oliveirense'de oynamaktadır. Amatör bir futbolcu iken Brezilya'ya giden futbolcu, profesyonel kariyerine de burada başladı. 1990-1998 yılları arasında Verdy Kawasaki kulübündeki ve Japonya millî futbol takımındaki performansıyla büyük başarılar kazandı. Kısa süre Avrupa ve Avustralya'da da şansını deneyen futbolcu, 2005 yılından beri Yokohama FC forması giymektedir. 2017'de 50 yaşına basan futbolcu, hâlen profesyonel futbolculuk kariyerini sürdürmektedir. 12 Mart 2017'de attığı golle, Stanley Matthews'a ait olan en yaşlı golcü rekorunu kırdı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.