Peksimet - Turkipedia

Peksimet askeri amaçlarla üretilmiş hamurun nem miktarının en az düzeye indirilmesiyle dayanıklılığı artırılan yiyecek türüdür. Uzun yıllar bayatlamadan dayanabilen ve genellikle savaş, kıtlık gibi durumlarda tüketilen ekmek çeşididir. Etimolojik olarak Yunan kökenli olduğu düşünülse de^[1] pek ve simit kelimelerinin birleşiminden oluşmuş olması da mümkündür. Türkiye'de genellikle İzmir başta olmak üzere Ege Bölgesi'nde sıkça tüketilir, Erzincan gibi Doğu yörelerinde de farklı şekilleri bulunmaktadır.^[]

Yörelere Göre Çeşitleri

Safranbolu Kıtırı

Safranbolu Kıtırı; ekmeklik buğday unu, gıda amaçlı kullanılan buğday kepeği, ayçiçek yağı, su, yumurta, ceviz içi, fındık içi, badem içi, beyaz toz şeker, kabartma tozu, safran ve tarçından üretilen unlu bir mamüldür. Üretimde baharat olarak kullanılan safran; Crocus sativus L. (Iridaceace) türüne giren bitkilerin stigmalarının turuncu-kırmızı renkli uç kısmının yağ ve balmumu içermeyecek şekilde tekniğe uygun olarak kurutulması ile üretilir. Safranbolu ilçesine de adını veren baharat olarak kullanılan safran; Safranbolu Kıtırına kendine has tat ve sarı rengini verir. Ayrıca Safranbolu Kıtırı üretiminde istenilen gevrekliğin sağlanması adına gıda amaçlı buğday kepeği kullanılması, pişirme, kurutma süresi ve ustalık becerisi son derece önemlidir.

Safranbolu Kıtırı Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş ve coğrafi işaret almıştır.^[2]

Mesudiye Kuru Ekmeği / Mesudiye Goliti

Ordu ili Mesudiye ilçesinde yapılmaktadır. Mesudiye Kuru Ekmeği / Mesudiye Goliti malzemeleri ekmeklik buğday unu, kuru maya (Saccharomyces cerevisiae), tuz ve sudur. Halka şeklindedir. Mesudiye Kuru Ekmeği / Mesudiye Goliti 21.11.2022 tarihinde Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş ve coğrafi işaret almıştır.^[3]

Siirt Kuru Ekmeği

Siirt Kuru Ekmeği (İğbeys Keek) Halka şeklinde, toprak tandırda pişirilerek hazırlanan bir çeşit peksimettir. Siirt Kuru Ekmeği 03.07.2023 tarihinde Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş ve coğrafi işaret almıştır.^[4]

Uşak Peksimeti

Uşak usulü haşhaşlı peksimet; un, tuz, şeker, su ve mayanın karışımıyla elde edilen hamurun sıvı yağ ile açılıp arasına konan haşhaş ezmesinin belli bir forma sokularak, susamla buluşturulmasıyla yapılır, arasına konulan haşhaş ezmesi oluşurken haşhaş taşta dövülerek ezilir ve bu işlem sırasında ortaya çıkan haşhaş yağı da ayrı bir lezzet katar. Gül Peksimeti olarak da bilinir.^[5]^[6]

Kaynakça

^ "peksimet". Nişanyan Sözlük. 13 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2023.
^ "Coğrafi İşaret Platformu". Coğrafi İşaret Platformu. 25 Ocak 1999 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2024.
^ "Mesudiye Kuru Ekmeği / Mesudiye Goliti". Türk Patent ve Marka Kurumu. 10 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2022.
^ "Siirt Kuru Ekmeği". Türk Patent ve Marka Kurumu. 22 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2023.
^ "Haşhaş ezmeli anne usulü Uşak peksimeti". Uşak Haberler. 7 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2024.
^ "Gül Peksimeti". usak.ktb.gov.tr. 7 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2024.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Etli ekmek</span> Konya yöresine ait bir pide türü

Etli ekmek, Konya yöresine ait olan ve özellikle bu yörede yapılan bir çeşit ince ve kenarsız içli pide türüdür. Konya haricinde Kastamonu, Mardin ve Sivas gibi çeşitli yörelerde de farklı türleri yapılmaktadır.

Tarhana çorbası, Anadolu, Balkanlar ve Orta Asya gibi geniş bir coğrafyada çeşitli yapım şekilleriyle görülen çorba çeşididir. Önemli bölümü yoğurttan oluşan Tarhana çorbası besleyici olduğu kadar kuru toz şeklinde olduğu için uzun süre saklanabilir.Mecmuâ-i Fevâid, Ali Eşref Dede'nin Yemek Risalesi, Melceü’t-Tabbâhînde tarifi verilmiştir.

Tandır ekmeği Ortadoğu ve Asya'da sıklıkla yenen, ince ve oldukça gevrek bir çeşit ekmektir. Yerde açılan ve etrafı çamurla sıvanmış bir çukurun içinde pişirilir. Yufka gibi, oklava ile bir buçuk santim kalınlığında açılır. Üzerine un, susam ve su serpilir. Bu bir nevi bulamaçtır. Bundan sonra ekmek, ocağın iç duvarlarına yapıştırılarak pişirilir. Yufka gibi bol miktarda hazırlanıp uzun müddet saklanabilir.

Kete Doğu Anadolu Bölgesi, Doğu Karadeniz ve Güney Kafkasya'da da tüketilen bir şekerli ekmek çeşididir. Yapılan bölgeye göre farklılıklar göstermektedir. Türkiye'de başta Gümüşhane, Bayburt, Erzincan, Artvin, Ardahan, Kars, Van gibi illerde yapılır.

Tahinli pide, bir içli pide türüdür.

<span class="mw-page-title-main">İçli köfte</span> dışı bulgur içi kıyma dolgulu olan, kızartılmış veya haşlanmış topak

İçli köfte ya da oruk, bulgurun hamur hâline getirilerek içinin doldurulması suretiyle yapılan, Orta Doğu mutfağında bir yemektir.

Katmer, Türk mutfağında ve Orta Asya'da yaygın olarak yapılan, hamurun yaklaşık 2 mm kalınlığında açılıp arasına yağ, haşhaş, tahin, antep fıstığı ya da kaymak konulup 4-5 kez katlanarak saçta pişirilmesi ile elde edilen hamur işi yiyecektir.

Nokul, nukul (نقل) mayalı hamurla yapılan bir çeşit poğaça. Türkiye'de lokum, lokul gibi farklı isimlerle adlandırılan hamur işidir. Rulo şeklinde yapılması en ayırt edici özelliğidir. Haşhaşlı, tahinli fındıklı, sakızlı türleri de mevcuttur. Bayram sofralarının vazgeçilmezlerindendir.

Çiğ köfte, bulgur, isot, kıyılmış et, salça, soğan, maydanoz ve çeşitli baharatların yoğurulup karıştırılması ile hazırlanan, ısıl işlem görmeden (pişirilmeden) tüketilen, Şanlıurfa ve Adıyaman yöresine ait bir yiyecektir. Şanlıurfa ve Adıyaman'ın dışında; Adana, Gaziantep, Osmaniye, Kahramanmaraş, Diyarbakır, Mardin, Elazığ, Malatya ve Hatay gibi illerde de yöresel farklılıklar gösterebilen çiğ köfteler yapılır. Genellikle ince ve uzun (sıkma) köfte parçaları şeklinde ve marul yaprağı ile servis edilir. Şanlıurfa'da açık ekmek, bazı yörelerde de lavaş ekmeği ile tüketilir.

Ekmek kadayıfı veya kaymaklı saray ekmeği, Türk mutfağında yer alan, Afyonkarahisar kökenli bir tatlı. Yapılan hamurun arasına, fıstık veya ceviz konularak hazırlanır. Daha sonra üzerine şerbet dökülerek pişirilir. Genellikle üzerine kaymak veya dondurma konulur. Afyon Kaymaklı Ekmek Kadayıfı Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş ve coğrafi işaret almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Haşıl (yemek)</span> Yemek

Haşıl, Kars, Sivas, Erzurum, Rize, Gümüşhane, Bayburt ve Yusufeli başta olmak üzere Anadolu ve Kuzey İran'da yapılan bir yemektir. Kars yöresine özgü olduğu düşünülen haşılın yapımı bölgeden bölgeye farklılık göstermektedir.

Kulîce (کلیچه), Kiliçe çöreği bir çeşit simit veya çörektir. Ahmed Eflâkî’nin Menâkıbü’l Ârifîn adlı eserinden Selçuklu Anadolusu’nda kulîce(کلیچه) ,(simîd)(سميد) tüketildiği anlaşılmaktadır.

Kömbe kurabiyesi, Türk mutfağında yer alan bir kahke türüdür. Osmanlı döneminden beri yapılmaktadır. Antakya geleneksel mutfağında yer alır.

Fellah köftesi; Gliko, Kürt köftesi, Arap köftesi, sarımsaklı köfte, bulgur köftesi, Küpkürt veya zeyitli köfte adlarıyla bilinen, bulgurdan yapılan bir köftedir. Erzurum, Van ve Antep yöresel mutfağında yer alır.

Kesme kadayıf, bir çeşit kadayıf tatlısıdır.

Yağlı, bir çeşit çörektir.

Kakırdaklı börek veya Kağırdaklı ekmek, bir çeşit börektir.

Haşhaş ezmesi bir çeşit ezmedir. Haşhaş kapsüllerden haşhaş tohumları çıkartılır ve elenir. Haşhaş tohumları içerisindeki kapsül parçacıkları ve diğer yabancı maddelerden arındırılır. Sonrasında haşhaş tohumları kavrulur ve ezilerek haşhaş ezmesi elde edilir.

Bilik ekmeği, ekşi mayalı ekmektir. Malzemeleri;ekmeklik buğday unu, hamur mayası veya kuru maya, tereyağı, ay çiçek yağı, tuz, su, süttür. Ekmeğin üzerine sürmek için malzemeler; çörek otu, susam, yumurta, dut pekmezi ve sudur. Malatya Bilik Ekmeği 27.05.2022 tarihinde Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş ve coğrafi işaret almıştır.

Burmalı çörek buğday unu ile yapılan bir çeşit çörektir.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.