İçeriğe atla

Pekraşeni Kilisesi

Koordinatlar: 40°59′27″K 43°13′22″D / 40.99083°K 43.22278°D / 40.99083; 43.22278
Pekraşeni Kilisesi
Harita
Temel bilgiler
KonumArpaçay, Kars
Koordinatlar40°59′27″K 43°13′22″D / 40.99083°K 43.22278°D / 40.99083; 43.22278
İnançDoğu Ortodoks Kilisesi
MezhepGürcü Ortodoks Kilisesi
DurumAhır
Mimari
Mimari türGürcü mimarisi
Tamamlanma10. yüzyıl
Özellikler
MalzemelerKesme taş, dolgu duvar tekniği

Pekraşeni Kilisesi (Gürcüce: ფექრაშენის ეკლესია), tarihsel Çrdili bölgesinde, bugün Kars ilinin Arpaçay ilçesine bağlı Pekraşeni köyünde Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir.[1]

Tarihçe

Pekraşeni Kilisesi, Gürcü Krallığı döneminde, 10. yüzyılın ikinci yarısında inşa edilmiştir. Bu tarihten itibaren Pekraşeni köyünün kilisesiydi.[1] Pekraşeni köyü ise, Orta Çağ'da Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biri olan Çrdili'de yer alıyordu. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi ve köyü 16. yüzyılın ikinci yarısında Gürcülerden ele geçirmiştir. Osmanlı idaresinin Pekraşen (پكرەشین) olarak kaydettiği köy, 1595 tarihli Osmanlı tahrir defterine göre 39 haneden oluşan büyük bir yerleşimdi. İki hane yeni Müslüman olmuştu.[2] Pekraşeni Kilisesi, "Gülyüzü Köyü Kilisesi" adı altında taşınmaz kültür varlığı olarak tescil edilmiştir.

Mimari

Pekraşeni Kilisesi, dikdörtgen planlı (12 x 6 m) ve tek nefli bir yapıdır. Duvarların bazı kısımları ve apsisin bir bölümü günümüze ulaşmıştır. Büyük ölçüde harap olmuş olan kilisenin bugüne kalan batı duvarı 3 metre, diğer duvarları 5-6 metre yüksekliktedir. Kilisenin içi, pilasterlerle üçe bölünmüştür. Pilasterlerin başlıkları bitkisel motiflerle süslüdür. Dolgu duvar tekniğiyle inşa edilmiş olan kilisenin beden duvarlarının düzgün kesme taşlarla kaplanmış olduğu günümüze kalan az sayıdaki taştan anlaşılmaktadır. Pekraşeni Kilisesi, Çala Kilisesi'nde olduğu gibi plan tipi, düzgün kesme taş işçiliği, doğu cephedeki üçgen nişli düzenlemesi ve iç mekândaki bezemeleriyle inşa edildiği dönemim özelliklerini yansıtır. Pekraşeni Kilisesi'nin iç mekânı bir köylü tarafından ahır olarak kullanılmaktadır. 2014 yılında ise, kilisenin sunak tarafına beton bir duvar eklenmiştir.[1][3][4]

Pekraşeni Kilisesi'nin kuzey cephesinde, kiliseyle aynı tarihte inşa edilmiş ve sunağa sahip daha alçak bitişik bir yapı bulunmaktadır. Bu mekâna kuzey duvarı ekseninde yer alan kapıdan girilir.[1][5]

Kaynakça

  1. ^ a b c d 2014 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2015, s. 83. 11 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-7362-5
  2. ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1947-1958, 3 cilt; III. cilt (1958), s. 408". 27 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2023. 
  3. ^ Fahriye Bayram - Turgay Yazar, "Artvin, Erzurum, Ardahan İli ve İlçelerinde Gürcü Mimarisi Yüzey Araştırması - Gürcü Mimarisi Yüzey Araştırması - 2006”, 25. Araştırma Toplantısı Sonuçları, 1. Cilt, Ankara, 2008, s. 269. 10 Eylül 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-975-17-3315-3
  4. ^ Şota Mamauladze, Tamaz Putkaardze, Kahaber Kamaladze, "Ardahan'daki Kilise Yapıları - zak, Çala, Urta, Pekraşeni" (Gürcüce: არტაანის საეკლესიო ნაგებობები - ზაქი, ჭალა, ურთა, ფექრაშენ 17 Nisan 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..]
  5. ^ Fahriye Bayram - Turgay Yazar, "Artvin, Erzurum, Ardahan İli ve İlçelerinde Gürcü Mimarisi Yüzey Araştırması - Gürcü Mimarisi Yüzey Araştırması - 2006”, 25. Araştırma Toplantısı Sonuçları, 1. Cilt, Ankara, 2008, s. 269. 10 Eylül 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-975-17-3315-3

İlgili Araştırma Makaleleri

Nigala Kilisesi, tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin merkez ilçesine bağlı Seyitler köyünün Nigala mahallesinde Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir. Kilise 9. yüzyılda veya 10. yüzyılın ilk yarısında inşa edilmiştir. Seyitler köyünün eski adından dolayı Sveti Kilisesi olarak da bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Okrobageti Kilisesi</span>

Okrobageti Kilisesi, tarihsel Şavşeti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı ve eski adı Okrobageti olan Köprülü köyünde Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir. Rabat Kilisesi olarak da bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Gölbelen Köyü Camii</span> Çıldırın Gölbele Köyünde kiliseden dönüştürülen cami

Gölbelen Köyü Camii, Ardahan ilinin Çıldır ilçesine bağlı Gölbelen köyündeki bir camidir. Orta Çağ'dan kalma bir Gürcü kilisesi olan Urta Kilisesi'nin camiye çevrilmesiyle ortaya çıkmıştır.

Çamardo Kilisesi, Ardahan ilinin Çıldır ilçesine bağlı ve eski adı Çamardo olan Akdarı köyünde Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir. Gürcü tarihçi ve arkeolog Ekvtime Takaişvili'nin kiliseyi tanımladığı 1902 yılında sağlam olan yapı, günümüzde büyük ölçüde yıkıktır.

Samtzubi Kilisesi, Sansut Kilisesi ve Sansop Kilisesi olarak da bilinir, tarihsel Cavaheti bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Çıldır ilçesine bağlı Sabaholdu köyünün sınırları içinde Orta Çağ'dan kalma bir Gürcü kilisesidir. Sabaholdu köyünün güneydoğusunda eskiden Samtzubi adında bir Gürcü köyü bulunuyordu ve Samtzubi Kilisesi de bu köyün kilisesiydi.

<span class="mw-page-title-main">Sveti Kilisesi</span> Artvin Seyitler Köyü Gündoğdu mahallesi Gürcü Kilisesi

Sveti Kilisesi, tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin merkez ilçesine bağlı Seyitler köyünün Gündoğdu mahallesinde Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir. Gündoğdu mahallesinin eski adından dolayı Kilise Kapısı Kilisesi olarak da bilinir.

İrsa Kilisesi, tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin merkez ilçesine bağlı ve eski adı İrsa olan Erenler köyünde Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir. Köyün değiştirilmiş adına bağlı olarak Erenler Kilisesi olarak da anılır.

Erkinis Kilisesi, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Yusufeli ilçesine bağlı ve eski adı Erkinis olan Demirkent köyünde Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir. Kilisenin bulunduğu mezranın adından dolayı İtik Kilisesi, Erkinis köyünün yeni adında dolayı da Demirkent Kilisesi olarak da bilinir.

Aşağı Hers Kilisesi, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Yusufeli ilçesine bağlı ve eski adı Aşağı Hers olan Kirazalan köyünde Orta Çağdan kalma Gürcü kilisesidir. Bulunduğu mahalleden dolayı Ucar Kilisesi olarak da bilinir.

Maskuri Kilisesi veya Meksur Kilisesi, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Erzurum ilinin Tortum ilçesine bağlı ve eski adı Maskuri olan Cihanlı köyünde Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir.

Hoşureti Kilisesi, Hoşireti Kilisesi olarak da bilinir, tarihsel Eruşeti bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Hanak ilçesine bağlı ve eski adı Hoşureti olan Dilekdere köyünde Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir.

Tetrtsihe Kilisesi, tarihsel Palakatsio bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Çıldır ilçesine bağlı ve eski adı Tetrtsihe olan Akçakale köyünde Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir.

Bergi Kilisesi, Börk Kilisesi ve Yukarı Bergi Kilisesi olarak da bilinir, tarihsel Eruşeti bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Hanak ilçesine bağlı ve eski adı Bergi olan Börk köyünde Orta Çağ'dan kalma bir kilisesidir.

Tortum Kalesi Kilisesi, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Erzurum ilinin Tortum ilçesine bağlı Tortumkale köyünde, Tortum Kalesi'nin güney yamacında Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir.

Orcohi Kilisesi, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Erzurum ilinin Oltu ilçesine bağlı ve eski adı Orcohi olan Orucuk köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kilisedir. Günümüze kalıntıları ulaşan köydeki iki Gürcü kilisesinden biridir.

Koditzkaro Kilisesi veya Kodistzkaro Kilisesi, tarihsel Artani bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin merkez ilçesine bağlı ve eski adı Koditzkaro olan Akyaka köyünde Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir. Köyün Türkçeye yerleşmiş adından dolayı Kodushara Kilisesi veya Koduzhara Kilisesi olarak da bilinir.

İsi Kilisesi, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Erzurum ilinin Uzundere ilçesine bağlı ve eski adı İsi olan Altınçanak köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kilisedir.

Kiskimi Şapeli, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Yusufeli ilçesine bağlı ve eski adı Kiskimi olan Alanbaşı köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma kilisedir. Kansasi (კანსასი) mahallesinde bulunmasından dolayı Kansasi Kilisesi veya Kansasi Şapeli olarak da bilinir.

Nihahi Kilisesi, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Yusufeli ilçesine bağlı ve eski adı Nihahi olan Yokuşlu köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kilisedir.

Uri Kilisesi, tarihsel Artani bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin merkez ilçesine bağlı ve eski adı Uri olan Altaş köyünde Orta Çağ'da inşa edilmiş Gürcü kilisesidir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.