İçeriğe atla

Pekin Sözleşmesi

Pekin Sözleşmesi
Antlaşma imzalanırken
TürBarış antlaşması
Bağlamİkinci Afyon Savaşı
İmzalanma24 Ekim 1860
YerPekin, Çing Hanedanı
Taraflar Çing Hanedanı
 Büyük Britanya
 Fransa
 Rus İmparatorluğu

Pekin Sözleşmesi (Çince: 北京條約; pinyin: Běijīng Tiáoyuē) veya Birinci Pekin Sözleşmesi, 1860 yılında Çing Hanedanı ile Büyük Britanya, Fransa ve Rus İmparatorluğu arasında imzalanan üç farklı antlaşmadan oluşan bir sözleşmedir. Sözleşme, Çin'de eşitsiz anlaşmalar arasında kabul edilir.

Çin Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı, sözleşmenin orijinal bir nüshasını Taipei'deki Ulusal Saray Müzesi'nde saklamaktadır.[1]

Arka plan

18 Ekim 1860'ta, İkinci Afyon Savaşı sırasında Britanya ve Fransız birlikleri Pekin'deki Yasak Şehir'e girdiler. Çing güçlerinin kesin yenilgisinin ardından Prens Gong, sırasıyla Büyük Britanya ve Fransa'yı temsil eden Lord Elgin ve Baron Gros ile Çing hükûmeti adına iki anlaşma imzalamak zorunda kaldı.[2] Rus İmparatorluğu savaşan olmamasına rağmen, Prens Gong da Nikolay İgnatyev ile de bir anlaşma imzaladı.

Antlaşma şartları

Sözleşmede, İmparator Xianfeng Tientsin Antlaşması'nı (1858) onayladı.

Kowloon olarak bilinen bölge ilk olarak 1860 Mart'ında kiralanmıştı. Pekin Sözleşmesi kira sözleşmesini sona erdirdi ve arazi 24 Ekim 1860'ta resmen Büyük Britanya'ya devredildi. Çing ile Büyük Britanya arasındaki sözleşmenin 6. maddesi, Çin'in Hong Kong'un Kowloon Yarımadası'nın günümüz Boundary Caddesi, Kowloon ve Stonecutters Adası dahil güneyindeki kısmını Büyük Britanya'ya ebedi olarak devretmesini şart koşuyordu.

Çin ile Fransa arasındaki sözleşmenin 6. maddesi, "Hristiyanlardan kurban oldukları zulümler sırasında el konulan dini ve hayır kurumlarının Çin'deki Fransız bakan vasıtasıyla sahiplerine geri iade edilmesini" öngörüyordu.

Antlaşma ayrıca Dış Mançurya'nın bazı kısımlarını Rus İmparatorluğu'na bıraktı. Rusya'ya Doğu Tartarya'nın eski Mançu vilayetine karşılık gelen bölge olan modern Primorye'nin bir parçası olan Ussuri Krayı'nı verdi. Çing Hanedanı tarafından yönetilen devredilmil topraklarına ek olarak, antlaşma ayrıca Joseon Hanedanlığı'nın yönetimindeki bölgeyi, özellikle Noktundo'yu bıraktı. Noktundo'nun bırakılmasından Koreliler ancak 1880'lerde haberdar olabildiler.[3]

Kaynakça

  1. ^ http://www.npm.gov.tw/exh100/diplomatic/page_en02.html 1 Temmuz 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Republic of China's Diplomatic Archives (İngilizce)
  2. ^ Harris, David. Van Slyke, Lyman P. [2000] (2000). Of Battle and Beauty: Felice Beato's Photographs of China. University of California Press. 0-89951-100-7
  3. ^ Головнин, В. И. (2008). "Прошлое как оружие". Россия в глобальной политике (Rusça). 6 (35). 6 Aralık 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2021. 

Konuyla ilgili yayınlar

  • Cole, Herbert M. "Origins of the French Protectorate over Catholic Missions in China." American Journal of International Law 34.3 (1940): 473–491.

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Çin (bölge)</span>

Çin (Geleneksel Çin yazısı: 中國; Basitleştirilmiş Çince:

<span class="mw-page-title-main">Hong Kong</span> Çinin özel idari bölgesi

Hong Kong (Çince: 香港, Kantonca telaffuzu:

<span class="mw-page-title-main">II. Afyon Savaşı</span> 1856-1860 yılları arasında Büyük Britanya-Fransa ve Çin arasında geçen savaş

II. Afyon Savaşı veya Arrow Savaşı, 1856 – 1860'ta Çin ile Birleşik Krallık ve Fransa İmparatorluğu arasında gerçekleştirilen savaş.

<span class="mw-page-title-main">Britanya Denizaşırı Toprakları</span> Birleşik Krallıkın hâkimiyetindeki on dört bölge

Britanya Denizaşırı Toprakları ya da Birleşik Krallık Denizaşırı Toprakları, Birleşik Krallık'ın bir parçasını oluşturmamakla birlikte Birleşik Krallık hâkimiyeti altında bulunan on dört bölgedir.

<span class="mw-page-title-main">Yeni Bölgeler</span>

Yeni Bölgeler, Hong Kong'un üç ana bölgesinden biridir. Ülkenin %86,2'lik bölümünü kapsayan bölgeden Britanya İmparatorluğu ile Çin arasında yapılan genişletme anlaşmasında söz edilmektedir. Anlaşmaya göre, Kowloon Yarımadası'nın kuzeyi ile Sham Chun Irmağı'nın güneyi arasındaki topraklar bölgenin kapsamını belirlemekteydi.

<span class="mw-page-title-main">Pekin Üniversitesi</span> Çin, Pekinde kurulu devlet üniversitesi

Pekin Üniversitesi, Çin'in Pekin şehrinde bulunan büyük bir araştırma üniversitesidir. Üniversite, Çin'in büyük üniversitelerinin oluşturduğu C9 Ligi'nin de üyesidir. İlk olarak 1898 yılında "Pekin İmparatorluk Üniversitesi" ismiyle kurulan kurum, Çin'in ilk çağdaş ulusal üniversitesidir. 1920'lerde ilerici düşünce için bir merkez haline gelen üniversite, bugün Çin'in en iyi üniversitelerinden biri olarak çok sayıda yerli ve uluslararası sıralamada yer almaktadır. Akademisyenlerin yanı sıra, Pekin Üniversitesi kampüs alanları ile de ünlüdür. Kampüslerinde geleneksel Çin mimarisinin güzel örnekleri yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Aigun Antlaşması</span> Rus İmparatorluğu ile Çinin Mançu hükümdarları Çing Hanedanı arasında gerçekleşen 1858 tarihli Eşitsiz anlaşmadır

Aigun Antlaşması 1858 yılında Rus İmparatorluğu ile Çin'in Mançu hükümdarları Çing Hanedanı arasında gerçekleşen Uzak Doğu Rusyası ile günümüzde Kuzeydoğu Çin olarak bilinen Mançurya arasındaki günümüz sınırının büyük kısmının oluşturulduğu Eşitsiz anlaşmadır. Stanovoy Dağları ile Amur Nehri arasındaki toprakların Çing İmparatorluğu'ndan Rus İmparatorluğu'na devri ile 1689 tarihli Nerçinsk Antlaşması'nı tersine çevirmiş. Rusya, Çin'den 600,000 kilometrekare (231,66 sq mi) üzerinde toprak almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Hong Kong üzerindeki egemenliğin devri</span> 1 Temmuz 1997de Hong Kongun Birleşik Krallıktan Çine devredilmesi

Hong Kong üzerindeki egemenlik, 30 Haziran 1997 tarihinde Birleşik Krallık'tan Çin'e devredildi. Bu olay, Hong Kong'daki Britanya yönetiminin sonunu işaretlemesinin yanı sıra yaygın olarak Britanya İmparatorluğu'nun sonu olarak sayılır.

<span class="mw-page-title-main">Hong Kong Bölgesinin Genişletilmesine İlişkin Anlaşma</span>

Hong Kong Bölgesinin Genişletilmesine İlişkin Anlaşma, 1898 yılında Çing Hanedanı ile Britanya İmparatorluğu arasında Britanya Hong Kongu'nun Yeni Bölgeler'i kapsayacak şekilde genişletilmesini sağlayan 99 yıllık süreli toprak kira sözleşmesi. Anlaşma'nın özgün metni, Tayvan'daki Ulusal Saray Müzesi'nde muhafaza edilmektedir.

Çin-Britanya Ortak Bildirisi, 19 Aralık 1984 tarihinde Pekin'de Çin Halk Cumhuriyeti Başbakanı Zhao Ziyang ile Birleşik Krallık Başbakanı Margaret Thatcher tarafından imzalandı. Hong Kong üzerindeki egemenliğin Birleşik Krallık'tan Çin'e devredilmesi sürecinin yolunu açtı.

<span class="mw-page-title-main">Britanya Hong Kongu</span> 1941 ile 1945 yılları arası Japon işgali altında olduğu dönem haricinde Hong Kongun 1841 ile 1997 yılları arası Britanya Kraliyet egemenliği altında olduğu dönem

Britanya Hong Kongu, 1941 ile 1945 yılları arası Japon işgali altında olduğu dönem haricinde Hong Kong'un 1841 ile 1997 yılları arası Britanya Kraliyet egemenliği altında olduğu dönem. Kraliyet kolonisi olarak kurulup, sonradan 1981 yılında Britanya Denizaşırı Toprağı olarak ilan edildi. Hong Kong Adası, Birinci Afyon Savaşı (1839-42) sonrasında Çin'deki Çing Hanedanı tarafından Britanya'ya devredildi. Kowloon Yarımadası da İkinci Afyon Savaşı (1856-60) sonrasında Britanya'nın Hong Kong kolonisine eklendi. Son olarak, 99 yıllık bir kira sözleşmesi altında Yeni Bölgeler de Britanya'ya verildi. Hong Kong Adası ile Kowloon Yarımadası'nın kalıcı olarak Britanya'ya ait olmasına rağmen Hong Kong topraklarının %90'dan fazlasını oluşturan Yeni Bölgeler, Hong Kong ekonomisi için o kadar çok önemliydi ki Britanya, kira sözleşmesinin sona ermesiyle Hong Kong üzerindeki egemenliği tümüyle Çin'e devretmeye karar verdi. Bu devir süreci, bazı kaynaklarca Britanya İmparatorluğu'nun sonunu işaretler. Hong Kong bugün dahi koloni döneminin etkisini sürdüren özelliklere sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Eşitsiz anlaşma</span>

Eşitsiz anlaşma Çin'de; 19. yüzyıl ile 20. yüzyılın başında Batılı güçler tarafından askeri yenilgiyle uğradıktan sonra ya da bu güçler tarafından askerî eylem tehdidi yapıldığı durumlarda Çin'deki Çing Hanedanı ve Japonya'daki Tokugawa şogunluğu tarafından imzalanan anlaşma dizisine verilen isim. Bu terim aynı zamanda, aynı dönem boyunca Meiji Restorasyonu sonrası Japon İmparatorluğu'nun Kore'deki Joseon Krallığı'na karşı uyguladığı anlaşmalar için kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Kuzeybatı Çin</span>

Kuzeybatı Çin, Çin Halk Cumhuriyeti'nin coğrafi bölgelerinden biridir. Sincan ve Ningksia özerk bölgelerini ve Şensi, Kansu ve Çinghay eyaletlerini kapsar.

<span class="mw-page-title-main">1923 Boğazlar Sözleşmesi</span>

1923 Boğazlar Sözleşmesi veya 1923 Lozan Boğazlar Sözleşmesi, İstanbul ve Çanakkale Boğazları'nın statüsünü 1923-1936 yılları arasında düzenleyen sözleşmedir. 143 maddeden oluşan Lozan Antlaşması'nın bölümlerinden birini oluşturur. 1936 yılında Montrö Boğazlar Sözleşmesi'nin imzalanmasıyla birlikte hükmü sona ermiştir.

<span class="mw-page-title-main">Avusturya-Çin ilişkileri</span>

Avusturya-Çin ilişkileri, Avusturya ile Çin arasında hem tarihî olarak sürdürülmüş hem de günümüzde sürdürülmeye devam eden ikili ilişkileri içerir. Günümüzde bu ilişkilerin taraflarını Avusturya Cumhuriyeti ile Çin Halk Cumhuriyeti (ÇHC) devletleri oluşturmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Bulgaristan-Çin ilişkileri</span>

Bulgaristan-Çin ilişkileri, Bulgaristan ile Çin arasında hem tarihî olarak sürdürülmüş hem de günümüzde sürdürülmeye devam eden ikili ilişkileri içerir. İki ülke arasındaki diplomatik ilişkiler 4 Ekim 1949 tarihinde kuruldu. Bulgaristan'ın Pekin'de bir büyükelçiliği ve Şanghay'da bir başkonsolosluğu, Çin'in ise Sofya'da bir büyükelçiliği var.

<span class="mw-page-title-main">Yixin</span>

Yixin veya Prens Gong, Çing Hanedanı prensi ve devlet adamı. 1861'den 1865'e kadar imparatorluğun naipiydi ve diğer zamanlarda da büyük nüfuza sahipti.

<span class="mw-page-title-main">Tientsin Antlaşması</span>

Tientsin Antlaşması, Haziran 1858 tarihinde Çing Hanedanı ile Büyük Britanya, Fransa, Amerika Birleşik Devletleri ve Rus İmparatorluğu arasında imzalanan bir antlaşmadır. Antlaşma, 1856'da başlayan İkinci Afyon Savaşı'nın ilk aşamasını sona erdirmiş olup Çinliler tarafından eşitsiz anlaşmalar olarak kabul edilen bu anlaşmalar, Çin limanlarını dış ticarete açtı, başkent Pekin'de yabancı elçiliklere izin verdi, Hristiyan misyonerlik faaliyetlerine izin verdi ve afyon ithalatını etkin bir şekilde yasallaştırdı.

<span class="mw-page-title-main">Çin-Macaristan ilişkileri</span>

Çin-Macaristan ilişkileri, Çin ile Macaristan arasında farklı alanlarda sürdürülen ikili ilişkileri içerir. Çin'in Budapeşte'de bir büyükelçiliği, Macaristan'ın ise Pekin'de bir büyükelçiliği ve Çongçing, Hong Kong ve Şanghay şehirlerinde başkonsoloslukları var.

<span class="mw-page-title-main">Makao üzerindeki egemenliğin devri</span>

Makao üzerindeki egemenlik, 20 Aralık 1999 tarihinde Portekiz'den Çin Halk Cumhuriyeti'ne devredildi.