Pekin
| Pekin 北京 Běijīng | |
|---|---|
Doğrudan yönetilen şehir | |
Pekin Belediyesi • 北京市 | |
Saat yönünde: Pekin Merkezi İş Alanı manzarası, Badaling, Yasak Şehir'deki Yüce Uyum Konağı, Tiananmen Kapısı, Büyük Halk Salonu (sol) ile Ulusal Gösteri Sanatları Merkezi (sağ) gece görünümleri, Pekin Ulusal Stadyumu gece görünümü, Cennet Tapınağı, Jianwai SOHO ile CCTV Genel Merkezi | |
 Pekin Belediyesi'nin Çin anakarasındaki konumu | |
| Ülke |  Çin |
| Doğrudan yönetilen belediye | Pekin |
| Kuruluş tarihi | MÖ 473 |
| İdare | |
| • Tür | Belediye |
| • ÇKP parti sekreteri | Liu Qi |
| • Belediye başkanı | Guo Jinlong (ÇKP) |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 16,410.5 km² |
| Rakım | 43 m |
| Nüfus (2020)[1] | |
| • Toplam | 21.893.095 |
| • Yoğunluk | 1300/km² |
| Zaman dilimi | UTC+08.00 (ÇSZ) |
| Posta kodu | 100000 - 102629 |
| Alan kodu | 10 |
Resmî site beijing.gov.cn | |
Pekin veya Beijing[a] (Çince: 北京; pinyin: Běijīng; Putonghua telaffuzu:
Pekin bir küresel kent ve kültür, diplomasi, siyaset, ticaret, ekonomi, eğitim, bilim ve teknoloji alanlarında Dünya'nın en önde gelen merkezlerinden biridir. Bir megakent olan Pekin, kentsel nüfus açısından Şanghay'dan sonra Çin'in en büyük ikinci şehridir ve ülkenin kültürel, eğitim ve siyasî merkezidir.[8] Çin'deki en büyük devlet şirketlerinin genel merkezlerinin çoğuna ev sahipliği yapmanın yanı sıra en yüksek sayıda Fortune Global 500 şirketine ve Dünya'nın en büyük dört finansal kurumunu da barındırmaktadır.[9][10] Şehirde en çok sayıda milyarderin yaşamasıyla Pekin "milyarder başkenti" olarak nitelendirilmiştir.[11][12] Ayrıca karayol, otoyol, konvansiyonel ve yüksek hızlı demiryolu ağlarının önemli bir merkezidir. Pekin Başkent Uluslararası Havalimanı, 2010 yılından beri yolcu trafiği açısından Dünya'nın en işlek ikinci havalimanı konumunda bulunmuştur,[13] ve Pekin metrosu Dünya'nın hem en işlek hem de en uzun metro ağların arasındadır. Şehrin ikinci uluslararası havalimanı olan Pekin Daxing Uluslararası Havalimanı, Dünya'nın en büyük tek yapılı havalimanı terminalidir.[14][15]
Dünya'nın en eski şehirlerinden biri olan Pekin'in üç binyıl öncesine dayanan zengin bir tarihi ve hem modern hem de geleneksel tarzların bir araya getirildiği mimarisi vardır. Çin'in Dört Büyük Kadim Başkenti'nin sonuncusu olarak, son sekiz yüzyılın çoğu boyunca ülkenin siyasî merkezi olarak işlev göstermiştir[16] ve MS ikinci yüzyılın büyük bir kısmı boyunca Dünya'nın en kalabalık şehriydi.[17] Üç tarafında dağlar tarafından çevrelenmesi ve şehrin hem içi hem de dışında surların kurulmasıyla Pekin'in birçok stratejik avantajı var, dolayısıyla Çin'in tarihî imparatorluk başkenti olarak seçildi ve Çin imparatorunun ikametgâhı olarak geliştirildi. Lüks sarayları, tapınakları, parkları, bahçeleri, mezarları, surları ve kapıları için tanınır.[18] Pekin'de yedi tane UNESCO Dünya Mirası bulunmaktadır: bunlar Yasak Şehir, Cennet Tapınağı, Yazlık Saray, Ming Mezarları, Zhoukoudian ve Çin Seddi ile Büyük Çin Kanalı'nın bazı kısımlarıdır. Bunların her biri yüksek sayıda turist çekmektedir.[19] Şehrin geleneksel konut tarzı olan siheyuan ve bu siheyuanların arasında geçen dar "hutong" sokakları, kendileri önemli turistik mekânlardır ve Pekin şehri içinde sık rastlanırlar.
Pekin'de 91 tane üniversite var;[20] bunların birçoğu, hem Asya-Pasifik sıralamaları hem de küresel sıralamalarda sürekli en iyi üniversitelerin arasında yer alır.[21][22] Pekin'de bulunan Tsinghua ve Pekin üniversiteleri, Asya-Pasifik ülkeleri ve gelişmekte olan ülkelerdeki en iyi üniversitelerdir.[23][24] Pekin Merkezi İş Alanı, Pekin'in ekonomik genişlemenin merkezidir ve inşası devam etmekte olan veya son zamanlarda tamamlanmış çok sayıda gökdelen içermektedir. Zhongguancun bilim parkı, bilim ve teknoloji inovasyonu ve girişimciliği konularında Dünya'nın önde gelen merkezlerinden biridir. Nature Index sıralamalarına göre Pekin şehri, 2016 yılından beri bilimsel araştırmada Dünya birincisidir.[25][26] Üstelik, başta 2008 Yaz Olimpiyatları ve 2008 Yaz Paralimpik Oyunları olmak üzere, Pekin çok sayıda ulusal ve uluslararası spor etkinliğine ev sahipliği yapmıştır. Gelecekte Pekin, hem Yaz hem de Kış Olimpiyatları'na[27] ve hem Yaz hem de Kış Paralimpik Oyunları'na[28] ev sahipliği yapmış ilk şehir olacaktır. Pekin ayrıca 172 yabancı büyükelçiliğe ev sahipliği yapmanın yanı sıra Asya Altyapı Yatırım Bankası, Şanghay İşbirliği Örgütü ve İpek Yolu Fonu genel merkezlerine de ev sahipliği yapar.
Beijing kelimesinin anlamı
"Beijing", birçok Uzak Asya ülkesindeki isimlendirme geleneğine benzer şekilde "kuzey başkenti" anlamına gelir. Buna benzer isme sahip diğer kentler arasında Çin'de "güney başkenti" anlamına gelen Nankin; "doğu başkenti" anlamına gelen Japonya'daki Tokyo, Vietnam'daki Hanoi'nin eski adı Đông Kinh; "başkent" anlamına gelen Japonya'daki Kyoto ve Güney Kore'deki Seul'un eski adı Gyeongseong yer alır.
Tarih
Savaşan Krallıklar Zamanında (MÖ 4.-3. yüzyıl) Ci adıyla, Yenler'in başlıca kentiydi. Şu Huangdi zamanında yıkıldı (MÖ 226). Han Hanedanı döneminde Yen adıyla yeniden kuruldu. Kuzey Çin'in geri kalan bölümü gibi MS 4.-6. yüzyıl arasında bozkır halkları tarafından işgal edildi ve Mujonglar'ın başkenti haline geldi (350-357). Sueiler (581-618) ve Tanglar (618-907) döneminde Kuzey Çin'in, Moğollar'dan daha tehlikeli hale gelen Kuzeydoğu Halklarına karşı başlıca kalesiyidi. Çinli aile Hou Çin'in Çitanlar'a bıraktığı (936) kenti Çitanlar 938'de Güney'in başkenti yaptılar (Nancing). Kenti 1122'de Curçenler işgal ettiler, Songlar'a bıraktılar (1123), yeniden aldılar (1125) ve 1153'te Merkez'in başkenti ve başlıca ikametgâhları haline getirdiler.
Cengiz Han'ın Moğolları kenti 1215'te alarak yıktılar. 1260'ta Kubilay Han bölgeye yerleşti ve kentin kuzeydoğusunda yeni bir kent kurdurdu (1264-67); Tai du (Çince, "Büyük Başkent") ya da Hanbalık ("Han kenti"). Çin'in merkezi olan bu kent Marco Polo'nun büyük hanla görüştüğü ve anılarında Cambaluc adını verdiği kenttir. Pekin'i büyük kanala bağlayan (13. yüzyıl sonu) bir kanal, başkente Yangzi yoluyla pirinç getirilmesini sağlıyordu. Nancing'i başkent yapan (1368-1416'ya doğru) ilk Ming İmparatoru Pekin'e Beiping ("Kuzey Başkenti") adını verdi. Üçüncü Ming İmparatoru Yonglı (1403-1424) bu kente yerleşerek adını Beijing'e çevirdi ve Yasak Kent ile Gökyüzü Tapınağı'nı kurdu. Ciaşing, bunlara Tarım Tapınağı'nı yaptırdı ve kenti yeniden başkent durumuna getirdi. Kent 1928'e kadar başkent olarak kaldı. Mançular'ın zaferinden kısa süre önce yakılan (1644) Pekin geleneksel ölçülere göre yeniden kuruldu ve yeni hanedan tarafından güzelleştirildi (Göksel Barış Kapısı, Yüce Uyum Sarayı, kentin kuzeybatısında yazlık saray). 17. ve 18. yüzyıllarda Kangşi (1662-1722) ve Çienlong (1736-1796) dönemlerinde, güneybatı kesiminde misyonerler (özellikle Cizvitler) ve Avrupalı teknisyenler yaşıyordu.
1860'ta, II. Afyon Savaşı sırasında Fransız-Britanya seferinde yaz sarayının yanmasından sonra Pekin'deki yabancı temsilcilerin oturduğu ayrıcalıklı bir semt kuruldu. Bu temsilciliklere Boxerların silahlı saldırısı (Haziran 1900), kente, 1901'de uluslararası bir garnizon yerleştirilmesine yol açtı. İmparatorluğun yıkılmasından (1912) sonra "Savaş Ağaları"nın eline geçen Pekin'i Kuomintangçılar işgal ettiler (1928) ve yeniden Beiping diye adlandırdılar (başkent Nancing'e nakledilmişti). Japonları'ın ele geçirdiği (Temmuz 1937) kent, 1945'e kadar onların desteklediği bir hükûmet tarafından yönetildi. Ocak 1949'da komünistler tarafından yeniden ele geçirildi. 1 Ekim 1949'da da Tiananmen'de Mao Zedong tarafından Çin Halk Cumhuriyeti'nin kuruluşu ilan edildi, aynı zamanda eski adını aldı ve yeniden başkent oldu.
1950'lerde eski şehrin dışına doğru büyümeye başlayan şehir, kuzeyde konut alanları, batıda da ağır sanayi yerleşmeleriyle çevrelendi. 1960'larda metro ve İkinci Çevre Yolu inşaatları için şehir surlarının bir kısmı yıkıldı. Kültür Devrimi sırasında, 18 Ağustos 1966 günü ise Pekin'de, Mao'nun başkanlık ettiği ve bir milyon kişinin katıldığı bir açık hava toplantısı yapıldı. Nisan 1976'da, Dörtlü Çete ve Kültür Devrimi'ne karşı Tiananmen Meydanı'nda toplanan geniş bir halk topluluğu zorla dağıtıldı. Aynı yılın ekim ayında Dörtlü Çete tutuklandı ve Kültür Devrimi sona erdirildi.
1980'lerde Pekin'in kentsel alanı, yapımı 1981'de tamamlanan İkinci Çevre Yolu ve arkasından onun inşaatını takip eden çevreyolları sayesinde büyüme gösterdi. Bu dönemden 2000'li yılların ortalarına kadar şehir eski şehrin yaklaşık 1,5 katı büyüdü. Wangfujing ve Xidan gözalıcı olarak gelişen ticaret bölgeleri olurken, Zhongguancun, Çin'in elektronik merkezi oldu.
Ancak bu gelişmenin faturası olarak Pekin, yoğun trafik, düşük hava kalitesi, tarihi semtlerin yok olması ve ülkenin daha az gelişmiş bölgelerinden gelen göç dalgasıyla karşı karşıya kaldı. Nisan-Haziran 1989'da, Tiananmen Meydanı'nda öğrencilerin, aydınların ve işçilerin önderliğinde gerçekleşen gösterilerin ve bu gösterilmesin bastırılması gibi yakın Çin tarihindeki olaylara da evsahipliği yapan Pekin, dünyanın en büyük spor organizasyonu olan 2008 Yaz Olimpiyatları'na da evsahipliği yaptı.
Coğrafya
Pekin'in kurulu olduğu 30–40 m yüksekliğindeki düzlüğün kuzey kenarını Moğolistan Platosu, kuzeydoğu kenarını ise Yan Dağları oluşturur. Jeologların "Pekin Koyu" adını verdiği çukur alan kenti kuzeydoğudan güneybatıya doğru kuşatır, güney ve doğuda da asıl büyük ovaya açılır.
Önemli dağ geçitlerinin güneydeki kesişme noktasında yer alan Pekin, Kuzey Çin Ovasını kuzeydeki sıradağ, ova ve platolara bağlayan ulaşım hattı üzerinde doğal bir geçit konumundadır. Bu stratejik öneminden dolayı 700 yılı aşkın bir süre genil Orta Asya hinterlandına açılan kervan yollarının başlangıç noktası olmuştur.
İklim
Pekin'de, ılıman kuşakta görülen karasal bir muson iklimi hüküm sürer. Kışlar, Moğolistan Platosu'ndan gelen Sibirya hava kütlelerinin etkisiyle uzun, soğuk ve kurak geçer. En soğuk ay olan ocakta ortalama sıcaklık -4 °C'yi bulur. Yaz aylarında genellikle güneybatıdan Kuzey Çin'e giren sıcak ve nemli hava yağışlara yol açar. Yıllık yağış miktarının (635 mm) büyük bölümü bu mevsimde düşer. Temmuz ortalama 26 °C ile en sıcak aydır.
 Pekin iklimi  | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Aylar | Oca | Şub | Mar | Nis | May | Haz | Tem | Ağu | Eyl | Eki | Kas | Ara | |
| En yüksek sıcaklık (°C) | 14,3 | 19,8 | 29,5 | 33,5 | 41,1 | 40,6 | 41,9 | 38,3 | 35,0 | 31,0 | 23,3 | 19,5 | |
| Ortalama en yüksek sıcaklık (°C) | 2,1 | 5,8 | 12,6 | 20,7 | 26,9 | 30,5 | 31,5 | 30,5 | 26,2 | 19,4 | 10,3 | 3,8 | |
| Ortalama sıcaklık (°C) | −2,9 | 0,4 | 7,0 | 14,9 | 21,0 | 25,0 | 26,9 | 25,8 | 20,8 | 13,8 | 5,1 | −0,9 | |
| Ortalama en düşük sıcaklık (°C) | −7,1 | −4,3 | 1,6 | 8,9 | 14,9 | 19,8 | 22,7 | 21,7 | 16,0 | 8,8 | 0,6 | −4,9 | |
| En düşük sıcaklık (°C) | −22,8 | −27,4 | −15 | −3,2 | 2,5 | 9,8 | 15,3 | 11,4 | 3,7 | −3,5 | −12,3 | −18,3 | |
| Ortalama yağış (mm) | 2,7 | 5,0 | 10,2 | 23,1 | 39,0 | 76,7 | 168,8 | 120,2 | 57,4 | 24,1 | 13,1 | 2,4 | |
| Kaynak: China Meteorological Administration[29] | |||||||||||||
Yönetim
Pekin Belediyesi, Tientsin Belediyesiyle sınırdaş olduğu iki nokta dışında, Hebei yönetim bölgesiyle çevrilidir. Pekin kenti ve çevresinin dev bir metropoliten alan olarak düzenlenmesinin geçmişi 15. yüzyıl başlarına değin uzanır.
Bununla birlikte kentsel işlevler açısından birbirini çevreleyen eşmerkezli üç kuşağa ayrılabilir. Surlarla çevrili eski kent merkezini içine alan birinci kuşakta eski saraylar, resmi binalar, alışveriş merkezleri ve eski konut alanları yer alır. Yakın banliyölerden oluşan ikinci kuşakta yeni fabrikalar, okullar, resmi binalar vardır. Bu kuşağın sınırında tarım alanlarının oluşturduğu dar bir şerit bulunur. En dıştaki banliyöleri kapsayan üçüncü kuşak belediye alanının en büyük bölümünü içine alır ve ilk iki kuşaktaki kentsel nüfusa kaynak sağlayan bir ekonomik dayanak işlevi görür.
İdari yapılanma
Pekin doğrudan yönetilen şehrinin kapsadığı alan toplam 16 farklı semte bölünür:
| Pekin Şehri'nin İdari Bölümleri | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Bölüm kodu[30] | İsim | Çince Pinyin | Alan (km2) | Nüfus (2020 Nüfus Sayımı)[1] | Merkez | Belde düzeyi bölümler[31] | |||
| Bucaklar (街道 jiēdào) | Kasabalar (镇 zhèn) | Beldeler (乡 xiāng) | Etnik beldeler (民族乡 mínzú xiāng) | ||||||
| 110000 | Pekin Şehri | 北京市 Běijīng Shì | 16.406,16 | 21.893.095 | Tongzhou Semti | 160 | 143 | 31 | 5 |
| — Semtler — | |||||||||
| 110101 | Dongcheng Semti | 东城区 Dōngchéng Qū | 41,82 | 708.829 | Jingshan Bucağı | 17 | |||
| 110102 | Xicheng Semti | 西城区 Xīchéng Qū | 50,33 | 1.106.214 | Jinrong Jie Bucağı | 15 | |||
| 110105 | Chaoyang Semti | 朝阳区 Cháoyáng Qū | 454,78 | 3.452.460 | Chaowai Bucağı | 24 | 18 | 1 | |
| 110106 | Fengtai Semti | 丰台区 Fēngtái Qū | 305,53 | 2.019.764 | Fengtai Bucağı | 24 | 2 | ||
| 110107 | Shijingshan Semti | 石景山区 Shíjǐngshān Qū | 84,38 | 567.851 | Lugu Bucağı | 9 | |||
| 110108 | Haidian Semti | 海淀区 Hǎidiàn Qū | 430,77 | 3.133.469 | Haidian Bucağı | 22 | 7 | ||
| 110109 | Mentougou Semti | 门头沟区 Méntóugōu Qū | 1.447,85 | 392.606 | Dayu Bucağı | 4 | 9 | ||
| 110111 | Fangshan Semti | 房山区 Fángshān Qū | 1.994,73 | 1.312.778 | Gongchen Bucağı | 8 | 14 | 6 | |
| 110112 | Tongzhou Semti | 通州区 Tōngzhōu Qū | 905,79 | 1.840.295 | Beiyuan Bucağı | 6 | 10 | 1 | |
| 110113 | Shunyi Semti | 顺义区 Shùnyì Qū | 1.019,51 | 1.324.044 | Shengli Bucağı | 6 | 19 | ||
| 110114 | Changping Semti | 昌平区 Chāngpíng Qū | 1.342,47 | 2.269.487 | Chengbei Bucağı | 8 | 14 | ||
| 110115 | Daxing Semti | 大兴区 Dàxīng Qū | 1.036,34 | 1.993.591 | Xingfeng Bucağı | 8 | 14 | ||
| 110116 | Huairou Semti | 怀柔区 Huáiróu Qū | 2.122,82 | 441.040 | Longshan Bucağı | 2 | 12 | 2 | |
| 110117 | Pinggu Semti | 平谷区 Pínggǔ Qū | 948,24 | 457.313 | Binhe Bucağı | 2 | 14 | 2 | |
| 110118 | Miyun Semti | 密云区 Mìyún Qū | 2.225,92 | 527.683 | Gulou Bucağı | 2 | 17 | 1 | |
| 110119 | Yanqing Semti | 延庆区 Yánqìng Qū | 1.994,88 | 345.671 | Rulin Bucağı | 3 | 11 | 4 | |
Ekonomi
Kıta Çini'nin ilk sanayi sonrası kenti olan Pekin, hizmet sektörünün (üçüncül sektör) gayri safi yurt içi hasılasındaki (GSYİH) yüksek payıyla Çin'in en gelişmiş kentlerinden biridir. Fortune Global 500 listesi'ndeki 41 şirkete evsahipliği yapan Pekin, bu listede Tokyo'nun arkasından ikinci sıradadır. Ayrıca en büyük Çin şirketlerinin 100'den fazlası Pekin'de yer alır.
Finans en önemli endüstrilerden biridir. 2007 sonu itibarıyla Pekin'de bulunan 751 finans kuruluşu, tüm ülkenin finans gelirinin %11,6'sına (aynı zamanda şehir GSYİH'sının %13,8'i) denk gelen, 128,6 milyar RMB gelir yarattı. 2010 yılında Pekin'in nominal GSYİH'sı 1,37 milyar RMB'ye ulaşarak, bir önceki yıla oranla yaklaşık %10'luk artış gösterdi. 2009 yılında, Pekin'in birincil (tarım, madencilik), ikincil (inşaat, imalat) ve üçüncül (hizmet) sektörleri sırasıyla 11,83 milyar RMB, 274,31 milyar RMB ve 900,45 milyar RMB değere ulaştı. Kişi başına düşen kentsel harcanabilir gelir, bir önceki yıla göre %8,1'lik reel artış göstererek 26.738 yuan oldu. 2005 yılında Pekin'in kentli ve kırsal sakinlerinin Engel Katsayısı 2000 yılına göre sırasıyla %4,5'luk gerilemeyle 31,8 ve %3,9'luk gerilemeyle 32,8'e ulaştı.
Son yıllarda gayri menkul ve otomotiv sektörlerindeki hızlı büyüme devam etmektedir.
Eski yapılar
Asıl Pekin kenti temelde surlarla çevrili iki kentten oluşur: Kuzeydeki İç Kent (Kabaca Dadu) adlı Moğol kentinin bulunduğu yeri kaplayan "Tatar Kenti" ile güneydeki Dış Kent (Ming Hanedanı döneminde inşa edilen "Çin Kenti"). İç Kent sınırları içinde kalan eski İmparatorluk Kenti'nin bir parçası olan "Yasak Kent"te İmparatorluk Sarayı yer alır.
İç Kent'in düz bir kuzey-güney çizgisi üzerinde kurulu olan simetrik ve dikdörtgen planı, son derece ilginçtir. Bütün kent surları, önemli kent kapıları, başlıca cadde ve sokaklar, dinsel yapılar ve günlük alışveriş merkezleri bu merkezi eksene uygun olarak düzenlenmiştir. Pekin'in planındaki düzen ve uyum dünyada pek az kentte bulunur. Pekin'in bir başka özelliği yeşil alanların ve parkların son derece geniş bir yer tutmasıdır.
Çin'in mimari mirasını en iyi yansıtan Pekin'in bazı kesimlerinin modernleştirilmiş olmasına karşın, geleneksel yerlerin korunması için yüzyıllardır büyük bir özen gösterilmiştir. 1949'dan bu yana kentin görünümünde meydana gelen en büyük değişiklik, eski surların dışında kalan sokakların uzatılmasıdır.
Pekin'deki tarihsel ve dinsel yapıların başında gelen Tiantan (Cennet Tapınağı), Cennet'in küre, Yer'in ise kare biçiminde olduğuna ilişkin, kökleri çok eskiye uzanan inancı somutlaştıran olağandışı geometrik planıyla, Çin mimarisinin en yetkin örneklerinden biri olarak eşsiz bir güzelliktedir. Qi Nian Dian (Bereketli Hasat İçin Dua Binası), Huang Qiong Yu (İmparatorluk Cennet Tonozu) ve Huan Chui Tan (Dairesel Tepe Sunağı) bu yapı içinde yer alır.
Öteki önemli binalardan biri de kent ekseninin doğu yakasındaki İmparatorluk Ataları Tapınağı'dır (bugün Halk Kültür Parkı). Batıdaki Yer ve Hasat Sunağı (bugün Zhong Shan Parkı) bu binayı dengeler. Kent merkezinde 1949'dan sonra inşa edilen yapılardan biri olan, iki bloktan oluşan Büyük Halk Binası'dır. En yüksek devlet organı Ulusal Halk Kongresi'nin oturumları bu binanın büyük toplantı salonunda yapılır.
Galeri
Gökyüzü (Cennet) Tapınağı
Tarım Tapınağı
Bereketli Hasat İçin Dua Binası
Konfüçyüs Tapınağı
Beihai Parkı
Demografi
Pekin, Çongçing ve Şanghay'dan sonra Çin'deki üçüncü büyük belediyedir. 2010 itibarıyla Pekin'in daimi ve geçici ikamet edenlerle beraber toplam nüfusu 19.612.368'dir.[32] Bu istatistik aynı zamanda kentin nüfusunda son on yıldaki %44'lük artışa işaret eder.
Etnik dağılım
Pekin nüfusunun büyük kısmını Han Çinlileri oluşturur. Mançular, Huiler, Moğollar, Koreliler ve Tujialar diğer etnik azınlıklardır.
| 2000 nüfus sayımına göre Pekin'deki etnik gruplar | ||
|---|---|---|
| Etnik grup | Nüfus | Yüzde oranı |
| Han | 12.983.696 | %95,69 |
| Mançu | 250.286 | %1,84 |
| Hui | 235.837 | %1,74 |
| Moğol | 37.464 | %0,28 |
| Koreli | 20.369 | %0,15 |
| Tujia | 8372 | %0,062 |
| Zhuang | 7322 | %0,054 |
| Miao | 5291 | %0,039 |
| Uygur | 3129 | %0,023 |
| Tibetli | 2920 | %0,022 |
Diller
Pekin Şehri'nin yerlileri Beifanghua'nın Pekin lehçesini (Çince: 北京话; pinyin: Běijīnghuà) konuşurlar. Bu lehçe, Çin anakarası ve Tayvan'da kullanılan standart konuşma dili ve Singapur'un dört resmî dilinden biri olan Putonghua'nın temelini oluşturur. Pekin'i çevreleyen Hebei Eyaleti'nde konuşulan Jilu lehçesi, Pekin Büyükşehir Belediyesi'nin kırsal alanlarında yaşayan bazı yerliler tarafından da konuşulur. Tüm bunların dışında, Ethnologue'a göre, Pekin'de Jin Çincesi, Korece ve Mançuca dillerini konuşan topluluklar da yaşamaktadır.[33]
Eğitim
Pekin'in bir yükseköğretim olma özelliği 1949'dan sonra daha da pekişmiştir. Ünlü Pekin (1898) ve Tsinghua üniversitelerinin çevresinde gelişmiş olan bilim ve eğitim merkezleri semtinde ideolojik eğitim, müzik, tıp ve teknik alanlarla ilgili çeşitli uzmanlık kurumları da yer alır. Çin'in en önde gelen araştırma kurumu Çin Bilimler Akademisi (Academia Sinica) de buradadır.
Kültür
Birkaç yüzyıldan beri Çin'in kültür merkezi olan Pekin, ülkenin en seçkin kültür kurumları olan bir dizi kütüphane, müze ve tiyatroyu barındırır. Bu kurumların başında imparatorluk koleksiyonlarını içeren Pekin Kütüphanesi, Pekin İmparatorluk Müzesi ve Çin Tarih Müzesi gelir. Pekin aynı zamanda Çin'in önde gelen yayımcılık ve kitle iletişim araçları merkezidir.
Pekin Hayvanat Bahçesi, Çin dev pandası gibi farklı kıtalardan nadir hayvanlara ev sahipliği yapan zoolojik bir araştırma merkezidir.
Spor
Etkinlikler
Pekin, aralarından 2008 Yaz Olimpiyatları ve Paralimpik Oyunlarının da olduğu pek çok spor etkinliğine evsahipliği yapmıştır. 1990 Asya Oyunları ile 2001 Yaz Üniversite Oyunları yakın zamanda Pekin'de gerçekleştirilmiş diğer çok sporlu etkinliklerdendir. Diğer organizasyonlar arasında Pekin Maratonu (1981'den beri her yıl), Çin Açık Tenis Turnuvası (2004'ten beri her yıl), ISU Artistik Buz Pateni Büyük Ödülü, Snooker'da Çin Açık (2005'ten beri her yıl), Uluslararası Bisiklet Birliği Pekin Turu (2011'den beri) yer alır. 2015 Dünya Atletizm Şampiyonası Pekin'de gerçekleştirilecektir.
Mekanlar
Tamamı kent merkezinin kuzeyindeki Olimpik Yeşil adlı spor kompleksinin içindeki bazı önemli spor tesisleri "Kuş Yuvası" olarak bilinen Pekin Ulusal Stadyumu, Pekin Ulusal Su Sporları Merkezi (Su Küpü), Pekin Ulusal Kapalı Stadyumu'dur. Şehir merkezinin batı kesiminde yer alan Wukesong Kültür ve Spor Merkezi ile İşçiler Stadyumu diğer tesislerdir.
Ulaşım
Pekin, Çin Demiryolu Sistemi'nin merkezlerinden biridir. Geleneksel dokuz demiryolu hattı şehirden yayılır; Şanghay (Jinghu Hattı), Guangzhou (Jingguang Hattı), Kowloon (Jingjiu Hattı), Harbin (Jingha Hattı), Baotou (Jingbao Hattı), Qinhuangdao (Jingqin Hattı), Chengde (Jingcheng Hattı), Tongliao, İç Moğolistan (Jingtong Hattı) ve Yuanping, Shanxi (Jingyuan Hattı). Ayrıca Moskova (Rusya), Pyongyang (Kuzey Kore), Ulan Bator (Moğolistan) ve Hanoi (Vietnam) gibi yabancı başkentlere ekspres tren seferleriyle bağlanır. Bunlara ek olarak Pekin iki yüksek hızlı demiryolu hattına sahiptir; 2011'de açılan Pekin - Şanghay yüksek hızlı demiryolu ile 2008'de hizmete giren Pekin - Tientsin yüksek hızlı demiryolu.
Pekin Merkez Garı 1959'da açılmıştır; Batı Garı 1996'da, yüksek hızlı tren seferlerinin yapıldığı Güney Garı ise 2008'de yenilerek hizmete girmiştir.
Ulusal bağlantı yolları ağının bir parçası olan Pekin'den çıkan bir düzine kadar otoyol ülkenin çeşitli yerlerine uzanır. Pekin'in şehir içi ulaşımı, Yasak Kent'i merkez alan beş çevre yoluna bağlıdır. 2010 yılı itibarıyla şehirde kayıtlı olarak 4 milyon otomobil bulunmaktadır.[34] 2010 yılında haftada ortalama 15.500 aracın trafiğe katılığı Pekin'de, 2010 sonu itibarıyla 5 milyon otomobilin olduğu tahmin dilmektedir.[35]
Kentin ana havalimanı olan Pekin Başkent Uluslararası Havalimanı kent merkezinin yaklaşık 20 km kuzeydoğusundadır. Başkent Uluslararası Havalimanı yolcu trafiği olarak dünyanın en yoğun ikinci havalimanıdır. 2008 Yaz Olimpiyatları için yapılan genişletme çalışmalarıyla üç ayrı terminale ulaşan havaalanının, 3. Terminali dünyadaki en büyüklerinden biridir. Pekin'e yapılan dış hat uçuşlarının tamamı ile iç hat uçuşlarının büyük kısmı buradan gerçekleşir. Air China'nın merkezi olan Başkent Uluslararası Havalimanı, China Southern ve Hainan Airlines'ın bir merkezidir.
Uluslararası ilişkiler
Çin, 2019 yılı itibarıyla Dünya'nın en büyük diplomatik ağına sahiptir,[36] ve başkent Pekin'de oldukça büyük bir diplomatik topluluğa ev sahipliği yapılmaktadır. Bu topluluk hâlihazırda 172 büyükelçilik, 1 konsolosluk, 3 temsilci ofisi ve Hong Kong ve Makao ticaret bürolarından oluşmaktadır.[37][38]
Pekin ayrıca aşağıdaki şehirler ve bölgelerle kardeş şehir anlaşmalarına girmiştir:[39]
Tokyo, Japonya – 1979
Belgrad, Sırbistan – 1980
New York, Amerika Birleşik Devletleri – 1980
Lima, Peru – 1983- Washington, DC, Amerika Birleşik Devletleri – 1984
Madrid, İspanya – 1985
Rio de Janeiro, Brezilya – 1986
Île-de-France, Fransa – 1987
Köln, Almanya – 1987
Ankara, Türkiye – 1990
Kahire, Mısır – 1990
Cakarta, Endonezya – 1992
İslamabad, Pakistan – 1992
Bangkok, Tayland – 1993
Buenos Aires, Arjantin – 1993
Kiev, Ukrayna – 1993
Seul, Güney Kore – 1993
Amsterdam, Hollanda – 1994- Berlin, Almanya – 1994
Brüksel, Belçika – 1994
Hanoi, Vietnam – 1994
Moskova, Rusya – 1995- Paris, Fransa – 1997
Gauteng, Güney Afrika – 1998
Roma, İtalya – 1998
Ottava, Kanada – 1999
Avustralya Başkent Bölgesi, Avustralya – 2000
Atina, Yunanistan – 2005
Budapeşte, Macaristan – 2005
Bükreş, Romanya – 2005
Havana, Küba – 2005- Madrid Topluluğu, İspanya – 2005
Manila, Filipinler – 2005
Addis Ababa, Etiyopya – 2006
Helsinki, Finlandiya – 2006
Londra, Birleşik Krallık – 2006
Astana, Kazakistan – 2006
Tel Aviv, İsrail – 2006
Wellington, Yeni Zelanda – 2006
Lizbon, Portekiz – 2007
Santiago, Şili – 2007
Doha, Katar – 2008
Tiran, Arnavutluk – 2008
Meksiko, Meksika – 2009
San José, Kosta Rika – 2009
Dublin, İrlanda – 2011
Kopenhag, Danimarka – 2012- Yeni Güney Galler, Avustralya – 2012
Delhi, Hindistan – 2013
Tahran, İran – 2014
Ulan Batur, Moğolistan – 2014
Viyentiyan, Laos – 2015
Minsk, Belarus – 2016
Riga, Letonya – 2017
Punom Pen, Kamboçya – 2018
Ayrıca bakınız
Wikimedia Commons'ta Pekin ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.
Wikimedia Commons'ta Beijing ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur
Dipnot
Referans ve kaynaklar
Kaynakça
- ^ a b "北京市第七次全国人口普查公报（第二号）" (PDF). 北京市统计局. 28 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Mayıs 2021.
- ^ "Çin Hakkında". Çin Halk Cumhuriyeti İstanbul Başkonsolosluğu. 8 Mart 2018. 13 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2019.
- ^ "Eski ve modernin kaynaştığı yer: Beijing". China Radio International Türkçe. 9 Mayıs 2019. 26 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2019.
- ^ ""Benim Beijing'de bir ailem var"". Çin'in Xinjiang. 26 Temmuz 2019. 24 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2019.
- ^ "Beijing Municipal Bureau of Statistics and NBS Survey Office in Beijing" (İngilizce). Beijing Municipal Bureau of Statistics. 23 January 2019. 23 January 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 January 2019.
- ^ 2006 yılı istatistiklerine dayanan veriler 2007 Çin Ulusal İstatistik Yıllığı'nda yayımlanmıştır ve şu web sitesinden erişilebilir: Basitleştirilmiş Çince: 2006年中国乡村人口数 中国人口与发展研究中心 (archive). Erişim tarihi: 21 Nisan 2009.
- ^ "Basic Information". Pekin Belediyesi İstatistik Bürosu. 13 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2008.
- ^ "Beijing". The Columbia Encyclopedia (6th edition bas.). 2008. 12 Şubat 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2010.
- ^ "Top 100 Banks in the World". www.relbanks.com (İngilizce). 29 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2018.
- ^ "Beijing has most Fortune 500 global HQs". Beijing Municipal Government. 28 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2016.
- ^ Shapiro, Ariel R. "Beijing is 'Billionaire Capital of the World'". 9 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2018.
- ^ "Beijing is new 'billionaire capital'". BBC News. 25 Şubat 2016. 19 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2018.
- ^ "Year to date Passenger Traffic". Airports Council International. 23 Haziran 2014. 29 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2014.
- ^ "What does the world's largest single-building airport terminal look like?". BBC. 15 Nisan 2019. 18 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2019.
- ^ Taylor, Alan. "Photos: The World's Largest Airport-Terminal Building - The Atlantic". www.theatlantic.com (İngilizce). 22 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2019.
- ^ "Peking (Beijing)". Encyclopædia Britannica. 25 (15th edition, Macropædia bas.). s. 468.
- ^ "Top Ten Cities Through History". things made unthinkable. 4 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2016.
- ^ "Beijing". World Book Encyclopedia. 2008. 19 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2008.
- ^ 走进北京七大世界文化遗产 – 千龙网. qianlong.com (Çince). 18 Ağustos 2014. 29 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Kasım 2014.
- ^ 2015年北京市高校名单（共91所）. gaokao.com. 22 Mayıs 2015. 30 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2016.
- ^ "Top 10 institutions in Beijing". www.natureindex.com. 20 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2020.
- ^ "US News Best Global Universities in Beijing". US News. 6 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Asia University Rankings". Times Higher Education (THE) (İngilizce). 28 Mayıs 2020. 4 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2020.
- ^ "Emerging Economies". Times Higher Education (THE) (İngilizce). 22 Ocak 2020. 20 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Eylül 2020.
- ^ Jia, Hepeng (19 Eylül 2020). "Beijing, the seat of science capital". Nature (İngilizce). 585 (7826): S52-S54. doi:10.1038/d41586-020-02577-x
. 16 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2021. - ^ jknotts (25 Eylül 2020). "Beijing Defends its Title as World's Top City for Scientific Research". www.thebeijinger.com (İngilizce). 27 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2020.
- ^ "Beijing and Zhangjiakou launch joint bid to host 2022 Winter Olympic Games". insidethegames.biz. 5 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Kasım 2013.
- ^ "IOC awards 2022 Winter Olympics to Beijing". 15 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2017.
- ^ "Arşivlenmiş kopya" 中国地面国际交换站气候标准值月值数据集（1971－2000年） (Çince). China Meteorological Administration. 21 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2010.
- ^ "中华人民共和国县以上行政区划代码". 中华人民共和国民政部. 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2020.
- ^ 中华人民共和国民政部 (Ağustos 2014). 《中国民政统计年鉴2014》. 中国统计出版社. ISBN 978-7-5037-7130-9.
- ^ "Communiqué of the National Bureau of Statistics of People's Republic of China on Major Figures of the 2010 Population Census". National Bureau of Statistics of China. 27 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Temmuz 2013.
- ^ Eberhard, David M., Gary F. Simons, & Charles D. Fennig (eds.) (2021). Ethnologue: Languages of the World (24 bas.). Dallas, Teksas: SIL International. 27 Aralık 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ekim 2021.
- ^ "Automobile numbers could be capped". China Daily. 7 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2010.
- ^ "Beijing city to have five mln cars on roads by year end". Gasgoo. 12 Mayıs 2010. 2 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2010.
- ^ "China now has more diplomatic posts than any other country". BBC News (İngilizce). 27 Kasım 2019. 6 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2020.
- ^ "Foreign Embassies in Beijing". english.beijing.gov.cn. 18 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ekim 2020.
- ^ "EMBASSIES & CONSULATES IN BEIJING". www.embassypages.com (İngilizce). 20 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ekim 2020.
- ^ "Sister cities of Beijing". english.beijing.gov.cn. 1 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ekim 2020.
Bibliyografya
- Cotterell, Arthur. (2007). The Imperial Capitals of China - An Inside View of the Celestial Empire. Londra: Pimlico. s. 304. 9781845950095.
- Elliott, Mark C. (2001). The Manchu Way: The Eight Banners and Ethnic Identity in Late Imperial China. Palo Alto, California, ABD: Stanford University Press. 0804746842. 18 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2009.
- Li, Lillian (2007). Beijing: From Imperial Capital to Olympic City. New York, New York, ABD: Palgrave Macmillan. 1403964734.
- Cammelli, Stefano Storia di Pechino e di come divenne capitale della Cina, Bologna, Il Mulino, 2004. ISBN 978-88-15-09910-5
- Harper, Damian, Beijing: City Guide, 7th Edition, Oakland, California: Lonely Planet Publications, 2007.
- Harper, Damian, Beijing: City Guide 22 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 6th Edition, Oakland, California : Lonely Planet Publications, 2005. ISBN 1-74059-782-6.
- MacKerras, Colin (1991). The Cambridge Handbook of Contemporary China. Cambridge, İngiltere, Birleşik Krallık: Cambridge University Press. 05213875. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2009.
Dış bağlantılar
- Pekin Hükümet Web Sitesi 13 Ağustos 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Çince) ve (İngilizce)
- Economic profile for Beijing 26 Haziran 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. at HKTDC
- Hanbalık 1, Prof.Dr.Ahmet Taşağıl [1] 28 Eylül 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Hanbalık 2, Prof.Dr.Ahmet Taşağıl [2] 10 Ocak 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Pekin'in semtleri | ||
|---|---|---|
 | ||
