Pediment ve glasiler

Pediment, İngilizce bir terimdir. İnselberg türü sarp bir yamacın eteğinde, kristalli kayada oluşan eğik yüzey yamaca belirgin bir içbükeylik ya da dirsekte bağlanan çöl reliefi biçimidir. Mekanik bakımdan dayanıklı bir malzeme içinde yontulmanın oluşması günümüzde de tartışmalıdır.

Yarıkurak bölgelere özgü bir akışın özellikleri böyle bir biçimin bozulmadan kalmasını sağlasa da, bu yüzeyin biçimlenmesi, önceden ortaya çıkmış bir hazırlama olmaksızın olanaklı görülmemektedir. Şu durumda sorun, şevlerde olduğu gibi, gevşek kayaların aşınması olayındaki özel koşulları gerektirmektedir. Pediment terimi, kireçtaşı ve kumtaşı gibi sert tortul kayalarda ortaya çıkmış, kökeni net olarak belirlenemeyen benzer biçimler içinde de kullanılmaktadır. Kurak bölgelerde dağlık kütlelerin kenarından çanağın ortasına doğru gidilince, sırasıyla şu elemanlar görülür: Dağın kearında sheetflood ve oued aşındırmasıyla ortaya çıkmış bir aşınma glasisi. Bu glasi ağız yanına doğru nispeten hafif bir eğilimle uzanır. Dağın zararına glasiz giderek büyür.

Glacis, kristalin kayalardan yapılı bir yerey üzerinde gelişmişse buna pediment denir. Eğer, tortul yerey içinde ortaya çıkmışsa aşınma glasisi adı verilir. Buralarda görülen inselbergler gelişmiş eski reliefin kalıntılarıdır. Glasi, ileriye doğru gidildikçe, az çok aşınma deposu ile örtülüdür. Bu depo çeşitli elemanlardan oluşmuştur. Küçük taş plakalardan yaranmış bir tür kaldırım, daha ileride çakıllar ve iri kumlar… En sonunda çöküntünün dibi ince bir kumlu depo ile kaplıdır. Bunun ortasında tuzlu sulu derinliği az bir göl, bataklık vardır. Buna chott denir.

Chott-şot deponun altından gelen suların birikmesiyle ortaya çıkmıştır. Bu tür birikme yerlerine Playa ya da Bahada adı verilir. Sebkha adı da verilen geçici su birikintisi kurak mevsimde alanını çok küçültür ve yerinde bir tuz kabuğu bırakır.

• Güney,E.(2004).Jeomorfoloji.Ankara: tek ağaç Eylül