İçeriğe atla

Paul Wittek

Paul Wittek
DoğumPaul Wittek
11 Ocak 1894(1894-01-11)
Baden, Avusturya
Ölüm13 Haziran 1978 (84 yaşında)
Eastcote, Birleşik Krallık
EğitimViyana Üniversitesi
MeslekDoğubilimci · tarihçi · gazeteci
Önemli eser(ler)Gazi tezi · The rise of the Ottoman Empire (1938)

Paul Wittek (11 Ocak 1894, Baden, Avusturya - 13 Haziran 1978, Eastcote, Middlesex), Avusturyalı tarihçi, doğubilimci ve yazar. Osmanlı İmparatorluğu'nun kuruluşunda etkili olan gaza üzerine fikrî düşünceleri ve Osmanlı tarihine yaptığı katkılarıyla tanınmaktadır. Ortaya attığı "gaza tezi" uzun dönemler tartışılıp ele alınmış ve üzerine birçok sentez ve anti tez üretilmiştir. Menteşeoğulları üzerine de monografik çalışmaları bulunmaktadır.

Yaşamı

Beden'de bir lise müdürünün oğlu olarak 1894 yılında doğdu. I. Dünya Savaşı yıllarında Viyana Üniversitesi'ndeki klasik filoloji ve tarih araştırma ve çalışma görevlerini bırakarak savaşa katıldı. Galiçya kıyısında yaralanınca Viyana'ya geri gönderildi. Savaşta İttifak Kuvvetlerinde yer alan Avusturya Macaristan'ın müttefiki Osmanlı'ya destek için gönderdiği askerî grupta yer aldı. Wittek burada Türkçe öğrenmeye başladı. İstihbarat ile alakalı konularda görev aldığı için Cemal Paşa'nın birliğinde Suriye ve Filistin'e gönderildi. Savaş bitiminde ülkesine geri döndü. Buradaki çalışmalarına devam ederek öğretmeni Friedrich Kraelitz'in desteği ile Osmanlı tarihi, paleografyası ve diplomatiği alanlarına yoğunlaştı. Mitteilungen zur Osmanichsen Geschiche adlı yayın organında ilk Osmanlı araştırmalarını neşretti. Burada Âşıkpaşazâde ve Neşrî üzerine iki makale yayımlamıştı.[1]

Öğrencilik yıllarından bir arkadaşı ile evlendi. Ekonomik nedenler güderek gazeteciliğe başladı. Oesterreichische Rundschau'nun editörlüğünü üstlendi. Derginin yayın hayatı son bulunca Wittek tekrar Türkiye'ye geri döndü. Burada da gazetecilikle ilgilendi. Almanca yayımlanan Turkische Post'da yazarlık yaptı. Bu yıllarında Osmanlı tarihine dair en eski kaynakları inceleme fırsatı bularak yeni çalışmalar üretmeye başladı. Max Weber, Wilhelm Barthold, Ahmet Refik Altınay ve Mehmet Fuad Köprülü'nün etkisinde kaldığı makaleler yayımladı.[1]

1927 yılında Alman hükûmeti tarafından Alman Arkeoloji Enstitüsü'nün Oryantalist Bölümünü İstanbul'da kurması için görevlendirildi. 1932'ye kadar epigrafik ve topografik eserleri ele aldı. Naziler Almanya'da ortaya çıkınca Türkiye'den ayrılarak Belçika'ya gitti. 1937'de Londra Üniversitesi'nde Osmanlı İmparatorluğu'nun Doğuşu Üzerine konferanslar verdi. Bir yıl sonra bunlar kitap olarak basıldı. Gazi tezi modern Osmanlı tarihçiliğini etkiledi ve yaygınca kabul gördü.[1]

Kaynakça

  1. ^ a b c Heywood, Colin (2010). "Wittek ve Avusturya Geleneği" [çev. Ahmet Turan Yüksel]. İstem, 15. s. 271-290. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">I. Dünya Savaşı</span> Avrupada başlayan küresel savaş (1914–1918)

I. Dünya Savaşı, 28 Temmuz 1914 tarihinde başlayıp 11 Kasım 1918 tarihinde sona eren Avrupa merkezli küresel bir savaştır. II. Dünya Savaşı'na (1939-1945) kadar Dünya Savaşı veya Büyük Savaş olarak adlandırılmıştır. Savaşın taraflarından biri olan Osmanlı İmparatorluğu'nda "Genel Savaş" anlamında Harb-i Umumi, halk arasında ise Seferberlik olarak adlandırılmıştır. 1917'de Amerika Birleşik Devletleri'nin savaşa katılmasına kadar bu savaş ABD basınında Avrupa Savaşı olarak anılmıştır. Savaşan taraflar, çoğunlukla Avrupa, Kafkasya, Amerika, Orta Doğu ve Afrika ile Asya'nın bazı bölgelerinde çatıştılar.

<span class="mw-page-title-main">Ahmet Refik Altınay</span> Türk tarihçi, yazar, şair, Darülfünun tarih müderrisi ve yüzbaşı (1881- 1937)

Ahmet Refik Altınay, Türk tarihçi, yazar, şair, Darülfünun tarih müderrisi ve yüzbaşı.

<span class="mw-page-title-main">I. Viyana Kuşatması</span> Osmanlı İmparatorluğunun, I. Süleyman komutasında Roma Cermen İmparatorluğu hakimiyetinde bulunan Viyana’ya düzenlediği sefer

I. Viyana Kuşatması veya 1529 Viyana Kuşatması, Osmanlı İmparatorluğu'nun Kutsal Roma İmparatorluğu'nun bir parçası olan Avusturya Arşidüklüğü'ndeki Viyana şehrini ele geçirmek için yaptığı ilk girişimdi. Osmanlı padişahı Kanuni Sultan Süleyman, 100.000'den fazla askeriyle şehre saldırırken, Niklas Graf Salm liderliğindeki savunmacıların sayısı 21.000'i geçmiyordu. Buna rağmen Viyana, 27 Eylül 1529 ile 15 Ekim 1529 tarihleri arasında, iki haftadan biraz fazla süren kuşatmadan sağ çıkmayı başardı.

<span class="mw-page-title-main">II. Viyana Kuşatması</span> Osmanlı ordusunun Viyanayı başarısız olarak ikinci kez kuşatması ve 60. günün sonunda bozguna uğradığı kuşatma

II. Viyana Kuşatması, 1683 Viyana Kuşatması veya Viyana Bozgunu, Osmanlı İmparatorluğu'nun Kutsal Roma İmparatorluğu'nun bir parçası olan Avusturya Arşidüklüğü'ndeki Viyana şehrini ele geçirmek için yaptığı ikinci girişimdi. Viyana Savaşı, şehrin iki ay boyunca Osmanlı İmparatorluğu tarafından kuşatılmasının ardından 12 Eylül 1683 tarihinde Viyana yakınlarındaki Kahlenberg Dağı'nda gerçekleşti. Savaş, Habsburg monarşisi liderliğindeki Kutsal Roma İmparatorluğu ve Polonya-Litvanya Birliği tarafından, her ikisi de Kral III. Jan Sobieski komutasında, Osmanlılara ve onların vasal ve haraç devletlerine karşı yapıldı. Bu savaş, İngiliz Milletler Topluluğu ve Kutsal Roma İmparatorluğu'nun Osmanlılara karşı ilk kez askerî işbirliği yaptığı savaş oldu. Osmanlıların yenilgisi, Avrupa'ya yayılmasında bir dönüm noktası oldu ve bundan sonra Osmanlılar daha fazla ilerleme kaydedemedi. Bunu takip eden ve 1699 yılına kadar süren savaşta Osmanlılar, Osmanlı Macaristanı'nın büyük bir kısmını Kutsal Roma İmparatoru I. Leopold'a bıraktı.

<span class="mw-page-title-main">Erwin Schrödinger</span> Avusturyalı fizikçi (1887-1961)

Erwin Rudolf Josef Alexander Schrödinger, Avusturyalı fizikçi ve bilim kuramcısıydı. Schrödinger, kuantum mekaniğinin kurucularından biri olarak kabul edilir. Atom teorisinin yeni, üretken işlevlerinin keşfedilmesine yaptığı katkılar için 1933'te Paul Dirac ile birlikte Nobel Fizik Ödülü'ne layık görüldü.

<span class="mw-page-title-main">Köprülü Fazıl Ahmed Paşa</span> 90. Osmanlı sadrazamı

Köprülü Fazıl Ahmed Paşa veya Köprülüzade Fazıl Ahmed Paşa, Osmanlı Devleti'nde IV. Mehmed döneminde, 30 Ekim 1661 ile 3 Kasım 1676 tarihleri arasında on beş yıl dört gün sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır. Köprülü Mehmed Paşa'nın oğludur. Girit, Uyvar, Podolya, Kamaniçe fatihidir.

<span class="mw-page-title-main">Avusturya-Macaristan İmparatorluğu</span> 1867 ile 1918 yılları arasında Orta Avrupada var olan bir monarşi

Avusturya-Macaristan İmparatorluğu, Orta Avrupa'da hüküm sürmüş ve I. Dünya Savaşı'ndan sonra yıkılmış bir imparatorluktur. Bu imparatorluğu oluşturan Avusturya İmparatorluğu ve Macaristan Krallığı aslında içişlerinde bağımsız iki ayrı ülkeydi fakat dışişleri açısından, Avrupa'nın birçok ülkesinde hüküm süren Habsburg Hanedanı'na mensup tek bir Habsburg imparatoru tarafından yönetilmekteydi. Resmî para birimi Kron'du.

<span class="mw-page-title-main">Vasvar Antlaşması</span>

Vasvar Antlaşması, 10 Ağustos 1664'te Osmanlı İmparatorluğu'yla Avusturya Arşidüklüğü arasında imzalanmış bir barış antlaşmasıdır. 1663-1664 Osmanlı-Avusturya Savaşı'nı sona erdirmiştir. Antlaşma Szentgotthárd ile Eisenburg arasındaki Çakani'de (Cskany) imzalanmasına rağmen, bu birimin bağlı olduğu Vasvar şehrinin adı tarihi kaynaklara geçmiştir. Osmanlıca ve Latince kaleme alınan antlaşmanın Latincesi Osmanlılarda, Osmanlıcası Avusturyalılarda kalmıştır. Antlaşma ile Osmanlılar aldıkları kaleleri ellerinde tuttukları gibi, Erdel üzerinde yeniden avantajlı konuma geçmişlerdir.

<span class="mw-page-title-main">Osmanlı İmparatorluğu gerileme dönemi</span> Osmanlı İmparatorluğunun reform dönemi

Osmanlı Devleti Gerileme Dönemi, Osmanlı tarihinde Karlofça Antlaşması'ndan (1699) başlayarak, Yaş Antlaşmasına kadar (1792) geçen süreye denir.

Şerif Saylan; İnşaat mühendisi, profesör, rektör, (ö. 2015)

Franz Babinger, Osmanlı tarihi konusunda çalışmalarıyla ünlü Alman tarihçi ve dilci.

<span class="mw-page-title-main">Karl Polanyi</span>

Karl Paul Polanyi, geleneksel iktisadi düşünceye karşı çıkışı ve önemli kitabı Büyük Dönüşüm ile tanınmış Macar düşünür.

<span class="mw-page-title-main">Karl von Frisch</span> Alman-Avusturyalı davranış bilimleri uzmanı (1886-1982)

Karl von Frisch, Avusturya asıllı etolog. Özellikle arı davranışları ve duyuları üzerinde yaptığı çalışmalarla tanınır. Arıların morötesi ve polarize ışığa karşı hassasiyetlerini ortaya çıkarmış, ayrıca bal arılarının kendilerine özgü bir "dans" kullanarak kovanda birbirlerine nasıl bilgi aktardıklarını çözmüştür. Meslektaşları Konrad Lorenz ve Nikolaas Tinbergen ile beraber 1973 Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü'ne layık görülmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Saint Gotthard Muharebesi (1664)</span> Savaş

Saint Gotthard Muharebesi, 1 Ağustos 1664 tarihinde Osmanlı Devleti karşısında Avusturya Arşidüklüğü ve diğer Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu orduları ile bunların yanında savaşa katılan diğer müttefik ülkeler arasında meydana gelen muharebedir. Muharebe sonucunda 10 Ağustos 1664 tarihinde Vasvar Antlaşması yapılmıştır. Muharebe, 1663-1664 Osmanlı-Avusturya Savaşı'nın son büyük çarpışmasıdır.

Alman Seferi, 1532-1533 yıllarında Kanuni Sultan Süleyman komutanlığındaki Osmanlı ordularının Alman toprakları üzerine yaptığı askeri seferdir. Osmanlı Devleti; Alman idaresindeki Macar topraklarını almak, Alman gücünü kırmak ve birçok bölge fethetmek için Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu'na savaş ilan etmişti. Bazı kaynaklara göre hedeflerin arasında Viyana'nın tekrar kuşatılıp fethedilmesi vardı. Bu sefer, Osmanlı Devleti için başarılı olmuştur.

Ersin Özarslan,, Türk akademisyen yazar.

Herbert Wilhelm Duda, Avusturyalı tarih profesörü, doğu bilimci, Türkolog ve İranisttir.

Herbert Adams Gibbons Amerikalı gazeteci. Türkiye'de daha çok Osmanlı İmparatorluğu'nun kuruluş dönemi (1299/1303-1453) üzerine ortaya attığı iddialar ile tanınmaktadır. Ortaya attığı tezi genel olarak Osmanlıların devlet kurmak için gerekli olan unsurları İslamlaşan Rum tebâa ile İslam olmuş Türklerden hasıl bulduğudur. Tarihçi olmamasına rağmen büyük yankı uyandıran iddiaları çoğu Osmanlı tarihçisini anti-tez yaratmaya veya tez çürütmeye itmiştir.

Gazi tezi ya da gaza tezi, Avusturyalı tarihçi Paul Wittek'in Osmanlı İmparatorluğu'nun kuruluş tartışmaları üzerine ortaya attığı tez. 1937 yılında İngiltere'de verdiği konferanslarda ortaya konmuş, sonrasında kitap olarak da basılmıştır. Modern Osmanlı tarihçiliğini etkileyen bu tez yaygınca kabul gördüğü kadar çeşitli anti tezlere de ortam oluşturmuştur.

Adnan Sadık Erzi, Türk tarih profesörü. Farsça el yazmaları ve tarihi metinlerin araştırılmasında uzmanlaştı ve bu alanda uzman olarak kabul edildi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.