İçeriğe atla

Paul Henri Thiry d'Holbach

Paul Henri Thiry d'Holbach
Paul-Henri Thiry, baron d’Holbach Bunu Vikiveri'de düzenleyin
DoğumPaul Heinrich Dietrich Bunu Vikiveri'de düzenleyin
8 Aralık 1723 Bunu Vikiveri'de düzenleyin
Edesheim Bunu Vikiveri'de düzenleyin
Ölüm21 Ocak 1789 (65 yaşında)
Paris Bunu Vikiveri'de düzenleyin
Alma mater
MeslekFilozof, yazar, avukat, Çevirmen Bunu Vikiveri'de düzenleyin
UnvanlarBaron Bunu Vikiveri'de düzenleyin
Şemseddin Sâmi'nin Osmanlıca tarih, coğrafya ve biyografi ansiklopedisi Kamusu'l-A'lam'ında Holbach (هولباخ) maddesi

Paul-Henri Thiry, Baron d'Holbach (d. 8 Aralık 1723, Edesheim - ö. 21 Ocak 1789, Paris), Alman kökenli Fransız filozof ve yazar.

18. yüzyılın ikinci yarısında maddeciliğin yayılmasında önemli rol oynadı. Bunu sağlamak için Régence döneminde kendisine soyluluk unvanı verilmiş amcasından miras kalan serveti bol bol kullandı. Dostları olan ve aralarında Diderot'nun da bulunduğu filozoflara paraca yardım etti.

D'Holbach çok sayıda Almanca kimya ve doğa bilimi yapıtını ve Colins ve Toland gibi İngiliz serbest düşünürlerinin birçok önemli kitabını Fransızcaya çevirdi. Boulanger, Fréret ve Dumarsais'nin yasaklanmış el yazmaları ve ayrıca Lucretius'un "De natura rerum"unu yayımladı. Özellikle yerbilim, madencilik ve mineroloji konularında olmak üzere ansiklopediye 400 kadar madde yazdı. Hasımlarının "Holbach Takımı" adını verdikleri bir dost grubuyla birlikte felsefe tartışmalarına girişti. Takma adlarla birçok kitap yayımladı. Başyapıtı olan "Le Système de la nature" mahkûm edilip yakıldı.

D'Holbach dini ve özellikle Hristiyanlığı üç bakımdan eleştirir: Din akla karşıdır; insanlığın mutluluğa ulaşmasını engeller; siyasal zorbalığa elverişli zemin hazırlar. Dinleri bilgisizlik ve korku doğurmuş; "eğitim", "alışkanlık" ve "zorbalık" geliştirmiş; baştaki büyükler ve zenginler de onu çıkarlarına uygun bularak korumuşlardır. Materyalist olan d'Holbach, Tanrı'nın, ruhun ve doğuştan gelen fikirlerin varlığını reddeder.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  • Sanders, I. J. English Baronies: A Study of their Origin and Descent, 1086–1327. Clarendon Press, 1960.

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Immanuel Kant</span> Alman filozof

Immanuel Kant, Prusya kökenli Alman filozof. Alman felsefesinin kurucu isimlerinden biri olmuş, Aydınlanma Çağı ve felsefe tarihinin kendisinden sonraki dönemini belirgin olarak etkilemiştir. Bugün Rusya topraklarında bulunan Königsberg'de doğan Kant'ın epistemoloji, metafizik, etik ve estetik alanlarındaki kapsamlı ve sistematik çalışmaları, onu modern Batı felsefesinin en etkili isimlerinden biri hâline getirmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Amerikan Bağımsızlık Bildirisi</span> Amerikanın Britanyadan ayrılığını açıklayan bildirge

Amerikan Bağımsızlık Bildirisi, Amerika Birleşik Devletleri'ni kuran belgedir. Belge, 4 Temmuz 1776'da Philadelphia'daki daha sonra "Independence Hall" adı verilen Pennsylvania Eyalet Evi'ndeki İkinci Kıta Kongresi'nde kabul edildi. Bildiri, dünyaya On Üç Koloni'nin neden artık Britanya sömürgesi değil de bağımsız egemen eyalet olarak görüldüğünü açıklamakta.

<span class="mw-page-title-main">Baruch Spinoza</span> Hollandalı filozof

Baruch Spinoza, Yahudi kökenli Hollandalı filozof. Aydınlanmanın erken dönem düşünürlerinden olan Spinoza, evren ve insan hakkında modern fikirler ileri sürerek öncü ahit eleştirileri yapmış ve zamanla 17. yüzyıl felsefesinin en önde gelen rasyonalistlerinden biri olarak kabul edilmiştir. Descartes'ın fikirlerinden etkilenen Spinoza, Hollanda Altın Çağının önde gelen filozofu olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Ateizm</span> Tanrının varlığını reddeden öğreti

Ateizm ya da tanrıtanımazlık, Tanrı'nın, tanrıların, doğaötesi inançların ya da ruhani varlıkların reddidir. Bu fikirde olanlara ateist ya da tanrıtanımaz denir.

Laiklik veya laisizm, devlet yönetiminde dinin veya dinsizliğin referans alınmamasını ve devletin din veya dinsizlik karşısında tarafsız ve tepkisiz olmasını savunan ilkedir.

<span class="mw-page-title-main">Jean Calvin</span>

Jean Calvin, Fransız din reformcusu veya devrimcisi. 16. yüzyılda Avrupa'da gelişen Reform hareketinin en önemli önderlerinden olan Jean Calvin, Kalvinizm mezhebinin kurucusudur. Ayrıca, Presbiteryenlik üzerinde derin izler bırakmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Louis Aragon</span> Fransız şair (1897 – 1982)

Louis Aragon siyasal eylemci ve komünist şair, romancı ve deneme yazarı. Bugünkü Fransız ozanlarının en önemlilerinden biri olarak bilinir. Özellikle, Türkçeye Mutlu Aşk Yoktur adıyla çevrilen şiiriyle tanınır.

<span class="mw-page-title-main">Siyaset felsefesi</span> felsefe ve siyaset bilimi alt disiplini

Siyaset felsefesi, devlet, hükûmet, siyaset, özgürlük, mülkiyet, meşruiyet, haklar, hukuk gibi konular hakkındaki, bu kavramlar nedir, neden ihtiyaç vardır, bir hükûmeti ne meşru kılar, devlet hangi özgürlükleri ve hakları neden korumalıdır, hangi biçimde kurumsallaşmalıdır, kanun nedir, vatandaşın devlete karşı yükümlülükleri nelerdir, bir hükûmet yasal olarak neden ve nasıl görevden çekilmelidir gibi temel sorulara cevap arayan ve bu konuları felsefeden faydalanarak inceleyen sosyal bilim dalıdır.

<span class="mw-page-title-main">Julien Offray de La Mettrie</span> Fransız filozof (1709-1751)

Julian Offray de La Mettrie, Fransız maddeciliğinin kurucusu olarak ün kazanmış olan hekim-filozof.

<span class="mw-page-title-main">Bertrand Russell</span> İngiliz filozof ve matematikçi (1872-1970)

Bertrand Arthur William Russell, 3. Earl Russell, Britanyalı filozof, matematikçi, tarihçi ve toplum eleştirmeni.

<span class="mw-page-title-main">Raymond Aron</span> Fransız filozof,sosyolog ve siyaset bilimci (1905-1983)

Raymond Aron, 1905-1983 yılları arasında yaşamış olan ünlü Yahudi kökenli Fransız sosyolog ve filozof. Temel eserleri arasında Aydınların Afyonu, Endüstri Toplumu, Topyekün Savaş, Demokrasi ve Totalitarizm, Büyük Tartışma, Özgürlük Üzerine Bir Deneme, Şiddetin Tarihi ve Diyalektiği, Tarih Felsefesine Giriş gibi kitaplar bulunan Aron, kariyerinin başlarında ünlü varoluşçu filozof Jean-Paul Sartre'ın yakın çalışma arkadaşı olmuştur. Ancak, Aron daha sonra Sartre'la Marksistleri şiddetle eleştirmiştir. Kendisinin Siyasal Düşüncenin Evreleri adlı bir çalışması daha bulunmaktadır. Aron burada Marx'la ilgili bir makale de yazmıştır. Raymond Aron, insanın kendi düşünme gücüne egemen olabileceğine, zorbalığın insanlık tarihinin geçmişinde kaldığına inanmış, bu görüşünü kanıtlamaya çalışmıştır. Pek çok kitabı, pek çok yazısı vardır. 78 yaşında hayata gözlerini yummuştur.

<span class="mw-page-title-main">Aydınlanma Çağı</span> aydınlanma felsefesinin oluştuğu çağ

Aydınlanma Çağı olarak adlandırılan tarihsel dönem, aydınlanma felsefesinin 18. yüzyılda doğup benimsenmeye başladığı dönemdir. Batı toplumunda 17. ve 18. yüzyıllarda gelişen, akılcı düşünceyi eski, geleneksel, değişmez kabul edilen varsayımlardan, önyargılardan ve ideolojilerden özgürleştirmeyi ve yeni bilgiye yönelik kabulü geliştirmeyi amaçlayan düşünsel gelişimi kapsayan dönemi tanımlar. Aynı zamanda Arapça eserlerin Latinceye çevirilmesi, Aydınlanma Çağı'na zemin hazırlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">19. yüzyıl felsefesi</span>

19. yüzyıl felsefesi öncelikli olarak Alman felsefesinde romantizmin ve idealizmin zirveye ulaştığı bir dönemdir. Aynı şekilde materyalizmin de yeni bir derinlik kazandığı ve öne çıktığı görülür. Fransız felsefesinde bir yanda Charles Fourrier, Pierre-Joseph Proudhon, Claude Henri de Saint-Simon gibi reformcu düşünürler; öte yanda da August Comte ile pozitivizmin belirginleştiği görülür. Tarihçi Tocqueville ile sosyolog ve düşünür olan Emile Durkheim'ı da buraya eklemek gerekir.

<span class="mw-page-title-main">Candide Ya Da İyimserlik</span>

Candide ya da İyimserlik, Aydınlanma Çağı'nın ünlü filozofu Voltaire'in 1759'da yazdığı pikaresk ve mizahi romanıdır. Voltaire eserini dünyadaki acıların birer zorunluluk olduğunu ve Tanrının bundan daha iyi bir dünya yaratmasının mümkün olmadığını ileri süren Leibniz'in mümkün dünyaların en iyisi felsefesini eleştirmek için yazmıştır. Kitapta genç ve her şeyden habersiz Candide, Alman düşünürü Leibniz'in felsefesini temsil eden Pangloss ve sağduyunun temsilcisi olan filozof Martin'le birlikte bütün dünyayı dolaşır.

<span class="mw-page-title-main">Samuel von Pufendorf</span> Alman felsefeci (1632-1694)

Samuel von Pufendorf, Alman filozof. Latinceden gelen kültür terimini günü­müzdeki anlamına yakın bir biçimde ilk kez olarak 17. yüzyılda doğal hukuk düşünürü Samuel von Pufendorf kullanmıştır. Ona göre, kültür doğaya karşıt olan ve belli bir toplumsal bağlam içinde ortaya çıkan tüm insan eserleridir. Alman düşünür, tarihçi ve hukukçudur. Alman Aydınlanmasının öncülerinden biri olarak kabul edilmiş; çalışmaları XVIII. yüzyılda Alman kilise-devlet ilişkilerinin temelini oluşturmuştur. Grotius ile başlayan modern doğal hukuk öğretisine önemli katkılarda bulunmuştur. Günümüz hukukunda da yer alan hak ve ödev birlikteliğini onun düşüncelerine dayandırmak mümkündür.

<i>Velâyet-i Fakih yâ Hükûmet-i İslamî</i>

Velâyet-i Fakih veya Hükûmet-i İslamî, İranlı şii dini lider Ruhullah Humeyni tarafından teokratik islam devleti fikri üzerine yazılan ve 1970 yılında ilk baskısı yapılan bir kitaptır. Kitap Türkçeye "İslam Fıkhında Devlet" olarak çevrilmiştir.

<i>Sağduyu Tanrısızlığın İlmihali</i> 1772de Baron dHolbach (1723-1789) tarafından Jean Mesliernin (1664-1729) adı kullanılarak Fransızca yayımlanmış ve Dr. Abdullah Cevdet tarafından Türkçeye çevrilmiş felsefi eser, "Le Bon Sens".

Sağduyu Tanrısızlığın İlmihali, 1772'de Fransa'da Aydınlanma filozofu Baron d'Holbach tarafından ateist papaz Jean Meslier'nin adı kullanılarak Le Bon Sens, ou Idées naturelles opposées aux idées surnaturelles başlığıyla yayımlanmış bir din eleştirisi kitabıdır. Türkiye'de ilk olarak Doktor Abdullah Cevdet tarafından "Rahib Melye'nin Vasiyetnamesi Hakkında" adıyla 1924 yılında eski harflerle neşredilmiştir. 1928'de Atatürk'ün emriyle Türkiye Cumhuriyeti Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları'nca "Aklı Selim" adıyla basılmıştır. Ertesi yıl 2. baskısı yeni harflerle yapılan kitap bugün ise Kaynak Yayınları'nca "Sağduyu Tanrısızlığın İlmihali" adıyla yayımlanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Adamantios Korais</span> Yunan hümanist bilgin

Adamantiyos Korais, çağdaş Yunan yazın dilinin geliştirilmesine öncülük eden hümanist bilgin. Antik Yunan kültürünün canlandırılmasını savunarak, Yunan bağımsızlık mücadelesinin düşünsel temellerinin hazırlanmasında önemli bir rol oynamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Francisco Suárez</span> İspanyol filozof

Francisco Suárez, İspanyol Cizvit rahibi, skolastik filozof ve teolog.

Din karşıtlığı (Antireligion), her türlü dine karşı çıkmaktır. Örgütlenmiş dine, dinî ayinlere ve dinî kurumlara karşı çıkmayı içerir. Din karşıtlığı terimi, örgütlenmiş olsun ya da olmasın belirli doğaüstü ibadet veya uygulama biçimlerinin karşıtlığı olarak da kullanılmıştır.