İçeriğe atla

Passiflora tarminiana


Passiflora tarminiana
Biyolojik sınıflandırma
Âlem: Plantae
Bölüm: Magnoliophyta
(Kapalı tohumlular)
Sınıf: Magnoliopsida
(İki çenekliler)
Takım: Malpighiales
Familya: Passifloraceae
(Çarkıfelekgillergiller)
Cins: Passiflora
Tür: P. tarminiana
Passiflora tarminiana
Coppens & V.E.Barney

Passiflora tarminiana, çarkıfelekgiller (Passifloraceae) familyasından çarkıfelek cinsinin bir türüdür.

Passiflora tripartita var. mollissima 'ya benzeyen ve meyveleri yenebilir özelliğe sahip çarkıfelek cinsinden bir bitki türüdür. Passiflora alt cinsi içerisindeki Tacsonia üst seksiyonunda sınıflandırılır. Aynen mollisima gibi muza benzeyen meyveler verip, bu meyveleri P. mollisima türü gibi çeşitli alanlarda kullanılmaktadır. Bununla birlikte meyveleri Yeni Zelanda gibi ülkelerde yenilmekteyken Hawai gibi yerlerde yavan, tatsız bulunmaktadır. Bu tür, şu özellikleri ile P. mollissima'dan ayrılabilir.

Kulakçıklar P. tarminiana'da küçük boyda olup kalıcı olmayan niteliktedir buna karşın P. mollisima türünde bu kulakçıklar daha büyük ve kalıcıdır. Çanak yaprak ve yapraklar P. tarminiana türünde çiçek tüpüne çok diktir veya geri çevrilmiş ters haldedir buna karşın P. mollisima'da çiçek tüpüne bu kadar yakın bir yaprak, çanak yaprak duruşu bulunmamaktadır. Diğer taraftan her iki bitki türü de kısa bir çiçek tüpüne sahip olsa da P. tarminiana'nın çiçek tüpü P. mollisima'dan daha kısadır. Ayrıca hastalıklara P. tarminiana, P. mollisima'dan daha dayanıklıdır.

Açmaya yakın bitkinin goncası

Passiflora tarminiana, P. mollisima türü gibi soğuğa dayanıklı değildir ancak -3 dereceye kadar olan soğuğa dayanabilmektedir. Bununla birlikte yayılıcı ve işgalci bir tür olup ısı koşullarına uygun, pek çok yere uyum sağlamıştır. Öyle ki P. mollisima türünden bile daha yayılıcı olması yerel bitki örtüsünü ortadan kaldırması sebebiyle sonradan getirildiği Hawai ve Yeni Zelanda'da zirai, biyolojik mücadele yapılmakta ve yayılması kontrol altına alınmaya çalışılmaktadır. Aynen P. mollisima gibi P.tarminianada Yeni Zelanda'da üretilmesi, alımına satımına sınırlamalar getirilmiştir.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Çarkıfelek (bitki)</span> bitki cinsi

Çarkıfelek (Passiflora), çarkıfelekgiller (Passifloraceae) familyasından 550'den fazla türden oluşan asma ya da sarmaşık tipte bitki cinsi.

<span class="mw-page-title-main">Passiflora incarnata</span>

Passiflora incarnata, çarkıfelekgiller (Passifloraceae) familyasından çarkıfelek cinsinin en kuzeyde yetişen türüdür.

<span class="mw-page-title-main">Passiflora caerulea</span>

Passiflora caerulea, çarkıfelekgiller (Passifloraceae) familyasından çarkıfelek cinsinin Güney Amerika'da yetişen türüdür.

<i>Passiflora quadrangularis</i>

Passiflora quadrangularis, çarkıfelekgiller (Passifloraceae) familyasından çarkıfelek cinsinin tropikal Amerika'ya özgü türü.

<span class="mw-page-title-main">Passiflora tripartita var. mollissima</span>

Passiflora tripartita var. mollissima, çarkıfelekgiller (Passifloraceae) familyasından çarkıfelek cinsinin bir varyetesi.

<span class="mw-page-title-main">Passiflora foetida</span>

Passiflora foetida, çarkıfelekgiller (Passifloraceae) familyasından çarkıfelek cinsinin Amerika'ya özgü türü.

<span class="mw-page-title-main">Passiflora coccinea</span>

Passiflora coccinea, çarkıfelekgiller familyasından çarkıfelek cinsinin hızlı gelişen bir türüdür. İngilizcede Scarlet tutku çiçeği, Kırmızı tutku çiçeği adlarıyla anılır. Koyu kırmızı çiçekleri ile Passiflora vitifolia ile benzerlik gösterir. 2 cmlik minyatür karpuz büyüklüğünde ve olgunlaştığında kırmızı renk alan yenilebilen meyvelere de sahiptir. Kırmızı meyveleri ile, beyaz çiçekli ancak kırmızı meyve veren Passiflora capsularis ile benzerlik gösterir. Ancak capsularis türünün aksine meyveleri yenebilir.Zaten kırmızı meyve veren aile içindeki birkaç çarkıfelek türünden biri bu türdür. Soğuğa dayanıklı değildir, -2 derece ve altı uzun süreli soğuklar bitki için ölümcül etkiler doğurur. Tohumdan ve çelikten çoğaltılır. Amazon bölgesinde Peru, Brezilya, Bolivya, Venezuela, Yeni Gine'de yaygın olarak bulunur. Meyveleri taze olarak tüketilir. Bahçecilikte de gözalıcı bulunan çiçekleri nedeniyle tercih edilen çarkıfelek türlerinden biridir.

<i>Passiflora actinia</i>

Passiflora actinia, çarkıfelekgiller familyasından çarkıfelek cinsinin bir türüdür.

<span class="mw-page-title-main">Passiflora capsularis</span>

Passiflora capsularis, çarkıfelekgiller familyasından çarkıfelek cinsinin bir türüdür.

<i>Passiflora subpeltata</i>

Passiflora subpeltata, çarkıfelekgiller familyasından çarkıfelek cinsinin bir türüdür.

<span class="mw-page-title-main">Sarı çarkıfelek</span>

Sarı çarkıfelek, çarkıfelekgiller (Passifloraceae) familyasından çarkıfelek cinsinin bir bitki türüdür.

<span class="mw-page-title-main">Karpuz çarkıfeleği</span> Çarkıfelekgiller (Passifloraceae) familyasındandır

Karpuz çarkıfeleği, çarkıfelekgiller (Passifloraceae) familyasından çarkıfelek cinsinin Amerika'ya özgü bir türüdür.

<span class="mw-page-title-main">Passiflora maliformis</span> Çarkıfelek çiçeğinin bir türü

Passiflora maliformis, çarkıfelekgiller familyasından çarkıfelek cinsinin bir türüdür.

<span class="mw-page-title-main">Passiflora laurifolia</span> Bitki türü

Passiflora laurifolia, çarkıfelekgiller familyasından çarkıfelek cinsinin bir türüdür.

<span class="mw-page-title-main">Turuncu çarkıfelek</span>

Turuncu çarkıfelek, çarkıfelekgiller familyasından çarkıfelek cinsinin bir türüdür. Ana vatanı Avustralya'da tropik iklimin hakim olduğu Queensland eyaletinin kuzey-doğu bölgesidir. Bütün veya 3 loblu koyu yeşil 7 cm uzunluğunda yapraklara, 4 ile 8 cm arası depişien çiçeklere sahiptir. Portakal-pembe renkli çiçekleri bulunmaktadır bu çiçekler açtıktan 3-4 gün sonra kararmaktadır. İki varyetesi vardır: Passiflora aurantia var. aurantia ile Passiflora aurantia var.pubescens. 5 cm çağında,yeşil oval bir meyvesi bulunmakla, bu meyvenin içinde yeşil etli kısmı ve siyah tohumları bulunmaktadır. Meyvesinin yenilebildiği söylense de, lezzetsiz bulunmaktadır. Tropik iklimlerde ve ancak soğuktan korunduğu sürece subtropik iklim bitkisi iklimlerde yetiştirilebilir. Bitki 4,5 derecenin altındaki sıcaklıkta bitki zarar görmekte 0 derece ve altı sıcaklıklarda ise ölmektedir.

<span class="mw-page-title-main">İki çiçekli çarkıfelek</span>

İki çiçekli çarkıfelek, çarkıfelekgiller familyasından çarkıfelek cinsinin bir türüdür.

Passiflora foetida var. arizonica, çarkıfelekgiller familyasından çarkıfelek cinsinin bir alt türüdür. Dar tabanlı orta lob ve loblu yan loblar ile düzensiz testere dişli, derin loblu yaprakları ile diğer çarkıfelek türlerinden ayrılabilir. Beyaz renkli çiçekleri mavi, lavanta renkli filamanları vardır. Ağ gibi çiçek bürgüleri, Arizona'da bulunan diğer passiflora türlerinden bu türü ayırır. Yaprakları üç loblu nadirende olsa bazen 5 lobludur. Aynen Passiflora foetida gibi yarı etçil özellikler gösterir, hoş olmayan bir kokusu vardır, bu koku sayesinde sinekleri kendine çeker ve ağ gibi bürgülerinde hapseder. Meyveleri yenebilir, tatlıdır, ancak küçük ve az miktarda etli kısmı bulunur. Arsız, yayılıcı ve işgalci bir türdür. Arizona'da dağlık kayalık bölgelerde,çöllere yakın yerlerde doğal olarak yetişir.

<i>Psidium littorale</i>

Psidium littorale, Myrtaceae familyasından guava türüdür. Bu tür Cattley guavası olarak da adlandırılmakla bu ad Sir William Cattley adlı bir gezgin, kültür bilimcisi adına bu bitkiye ithaf edilmiştir. Çoğunlukla Peru guavası (2–6 m uzunluğunda bir çalı veya ağaç şeklinde boy gösterir.,ekşi fakat reçel yapımında kullanılan kimi zaman yenebilen sarı veya kırmızı meyveler verir. Kırmızı meyve veren türe Çilek guavası adı verilir. Sarı meyve verene limon guavası adı verilir, Hawaii'de waiawī adıyla anılır. Brezilya ve tropik kuşağa yakın Güney Amerika memleketidir, elma guava ile yakın akrabadır. Hawaii'de Çin guavası adıyla da bu türler anılmaktadır. Aşırı uyum sağladıkları ortamlarda işgalci ve kolay yayılan yok edilmesi zor türlerdir. Hawaii gibi tropik bölgelerde bu bitkiler yetiştirilmesi yanında yerel bitki örtüsüne zarar vermemesi için sürekli bir mücadelede sürmektedir. Guava türleri arasında soğuğa en dayanıklı türlerden biridir; hele çilek guavası, bilinen elma guava'dan daha dayanıklı türlerdir. Olgunluğa erişmiş Çilek Guavası ağacının, Limon Guavası türüne göre soğuğa daha iyi mukavemet gösterdiği ve -5,5 derecelik soğuklara dayanabildiği bilinmektedir. Yine anti oksidan bakımından çilek Guavası Limon guavasına göre daha üstün durumdadır.

<span class="mw-page-title-main">Passiflora cincinnata</span> bitki türü

Passiflora cincinnata, çarkıfelekgiller (Passifloraceae) familyasından çarkıfelek cinsinin türüdür. 4,5 metre boya olgunlaştığında erişebilmektedir. 7–12 cm çapında mor-koyu mavi renkli çiçekleri ve gelişmiş halde 5 loba kadar çıkabilen yaprakları ile ünlüdür. Olgunlaşmamış hali ile yeşil olgunlaştığında ise portakala dönen 5 cm çapında yenilebilir meyvelere sahiptir. Meyveleri lezzetli olduğundan dolayı çiğ olarak yenebildiği gibi taze olarak da tüketilir. Anavatanı Brezilya, Bolivya ve Paraguay dır. Buradan çeşitli ülkelere yayılmıştır.-5 dereceye kadar olan soğuklara dayanabildiği görülmüştür. Bu türle Passiflora incarnata türünü melezleyerek soğuğa dayanıklı, yenilebilen 3–6 cm çapında meyveli Passiflora xincense hibrit türü oluşturulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Passiflora gibertii</span>

Passiflora gibertii hızlı yetişen süs amaçlı da değerlendirilen yenilebilen meyvelere sahip bir çarkıfelek türüdür. 8 metreye kadar boylanabilmektedir. Yaprakları genelde 3 lobludur ancak nadirende olsa 5 loblu yapraklara sahiptir. Duvar ve çitlere sarılarak veya özel sarmalları ile tutunmaktadır. Kolayca korunaklı konteynerlerde de soğuk bölgelerde yetiştirilebilir. Olgunlaşmış meyveleri sarıdan portakala kadar değişim gösterip yenilebilir. Genelde sıcak mevsimlerde çiçeklenme yapar bununla birlikte olgunlaşmamış yeşil meyvelerinin zehirli olduğu çeşitli kaynaklarda zikredilmekle bu sebeple olgunlaşmamış meyvelerinin yenmesi tavsiye edilmez. 0 dereceye kadar dayanıklıdır. Güneşli ve yarı gölge alanlarda yetişir. Düzenli sulama ister. Tohumları suda bir süre bekletilip toprağa ekildikten sonra 23-29 derece arasında çimlenir. Aynen diğer passiflora türleri gibi çimlenme birkaç haftada olabileceği gibi birkaç ayıda bulabilmektedir. Güney Amerika da Arjantin'den Paraguay,Brezilya'ya kadar olan alan bu türün anavatanıdır.