İçeriğe atla

Partenon

Koordinatlar: 37°58′17″K 23°43′36″D / 37.97139°K 23.72667°D / 37.97139; 23.72667
Partenon
Παρθενώνας
Harita
Genel bilgiler
Koordinatlar37°58′17″K 23°43′36″D / 37.97139°K 23.72667°D / 37.97139; 23.72667
BaşlamaMÖ 447[1][2]
TamamlanmaMÖ 432[1][2]
Yıkılma26 Eylül 1687'de kısmen
Yükseklik13.72 m[3]
Ölçüler
Diğer ölçülerCella: 29,8 x 19,2 m
Teknik ayrıntılar
Boyut69,5 x 30,9 m
Tasarım ve inşaat
Mimar(lar)Kallikrates, İktinos
Diğer tasarımcılarFidias (heykeltıraş)

Partenon (Antik Yunanca: Παρθενών; Modern Yunanca: Παρθενώνας), Athena'nın tapınağıdır, MÖ 5. yüzyılda Atina Akropolisi'nde inşa edilmiştir.

Antik Yunan'dan günümüze kalan yapılar arasında en iyi bilinenidir ve Antik Yunan mimarisinin en büyük eseri olarak kabul edilir. Tamamen mermerden inşa edilen tapınağın mimarları Iktinos ve Kallikrates'dir. Dış cephesinde kullanılan heykeltıraşlığın, Yunan sanatının en yüksek noktası olduğu düşünülür. Dünyanın en büyük kültürel abidelerinden biri olarak Partenon, Antik Yunan'ın ve Atina demokrasisinin de sembolüdür. Tapınak Dor düzeni ile inşa edilmiştir.

Partenon isminin Athena Parthenos'un kült heykelinden geldiği sanılmaktadır. Bu heykel Fidias tarafından fildişi ve altın kullanılarak yapılmıştır, Athena'nın sıfatı Partenos (παρθένος, bakire) tanrıçanın bekaretini simgelemektedir.

Altın oranın insanoğlu tarafından ilk uygulamalarından biridir. cepheden bakıldığında, genişliğinin yüksekliğine oranı, neredeyse tam olarak altın oran'a eşittir.[4] Kutsal iç mekânda (naos) çatıyı destekleyen U biçiminde iki katlı sütun sıraları, Dor üslubundaki dış sütun sıralarından farklı olarak İon Düzeni'ndedir. Yapıdaki İon özelliklerinden biri de naos dış duvarının üst kısmı boyunca uzanan figürlü bir frize sahip olmasıdır. Modern araştırmalar ve Vitruvius gibi Antik Çağ yazarlarının aktarımları, Parthenon'u inşa eden mimarların tapınağı ideal oranlar sistemine göre tasarladıklarını ve yapının görünümünde ortaya çıkan optik yanılmalara çözümler getirdiklerini ortaya koymuştur. Tapınağın kısa tarafarında 8, uzun tarafarında 17 sütun bulunur. Dış sütun sıralarının birbirine oranı 4/9, aritmetik ifade ile x=2y+1'dir. Bu oran, aynı zamanda kutsal mekânı sınırlayan (naos) duvarlarının ve tapınağın yükseldiği üst tabanın (stylobatın) kenar ölçülerinin sayısal değerine (1/2.25) ve saçaklık dahil olmak üzere tapınağın yüksekliğinin genişliğine oranına ve sütun çaplarının sütunlar arasındaki mesafeye oranına eşittir. Yapının her yerinde dikkatlice uygulanmış bu oranlar sistemi, dönem heykeltıraşları gibi Parthenon'un mimarlarının da ideal görünüme uyumlu sayısal oranlara bağlı kalınarak ulaşılacağına inandıklarını açıkça göstermektedir.

Tarihçe

Partenon, Perslerin MÖ 480'de eski Athena tapınağını yok etmesinden sonra yapılmıştır. Birçok Yunan tapınağı gibi Partenon da hazine olarak kullanılmıştır.

6. yüzyılda Partenon, Bakire Meryem'e adanan bir kiliseye çevrilmiştir. Osmanlı Devleti'nin fethinden sonra 1456 yılında ise cami olarak kullanılmaya başlanmış ve yanına bir minare eklenmiştir. 1687'de Türkler burayı cephanelik olarak kullanırken, bina Venedik tarafından bombardımana tutulmuştur. Patlamalar, tapınağa ciddi biçimde zarar vermiştir. Daha sonra Venediklilerin eline geçen Parthenon'a eklenen minare yıkılıp yerine (bugün var olmayan) çan kulesi yapılmış ve Parthenon, Katolik kilisesine çevrilmiştir.

Yunan isyanı sırasında Yunanlar tarafından savunma amaçlı olarak da kullanılmıştır. 19. yüzyılda heykel parçaları Lord Elgin tarafından İngiltere'ye taşınmıştır ve şu anda Britanya Müzesi'nde sergilenmektedir. Bu eserlerin Yunanistan'a gönderilip gönderilmeyeceği halen tartışılmaktadır.

  • Parthenon'un batı yüzü
    Parthenon'un batı yüzü
  • Athena Parthenon heykeli
    Athena Parthenon heykeli
  • Parthenon'un bire bir modeli
    Parthenon'un bire bir modeli
  • Parthenon'un güneyden görünüşü
    Parthenon'un güneyden görünüşü
  • Binanın batısındaki saçaklar
    Binanın batısındaki saçaklar
  • British Museum'daki Partenon'dan alınmış heykeller
    British Museum'daki Partenon'dan alınmış heykeller
  • Partenon'un zemin planı
    Partenon'un zemin planı
  • Partenon'daki Dor düzeni
    Partenon'daki Dor düzeni
  • Partenon'un bilinen ilk fotoğrafı, Joly de Lotbinière, Ekim 1839
    Partenon'un bilinen ilk fotoğrafı, Joly de Lotbinière, Ekim 1839
  • Akropolis'in rekonstrüksiyonu, Leo von Klenze
    Akropolis'in rekonstrüksiyonu, Leo von Klenze
  • Partenon harabeleri ve 1715'te inşa edilmiş Osmanlı camisinin resmi, Pierre Peytier, 1830'ların başları
    Partenon harabeleri ve 1715'te inşa edilmiş Osmanlı camisinin resmi, Pierre Peytier, 1830'ların başları

Kaynakça

  1. ^ a b Parthenon 5 Mart 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Academic.reed.edu. Retrieved on 4 September 2013.
  2. ^ a b The Parthenon 2 Temmuz 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Ancientgreece.com. Retrieved on 4 September 2013.
  3. ^ Penprase, Bryan E. (2010). The Power of Stars: How Celestial Observations Have Shaped Civilization. Springer Science & Business Media. s. 221. ISBN 978-1-4419-6803-6. 9 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2017. 
  4. ^ "Arşivlenmiş kopya". 19 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2017. 

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Partenon ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Atina</span> Yunanistanın başkenti

Atina, Yunanistan'ın başkenti ve yaklaşık 4 milyon kişilik nüfusuyla en büyük, Avrupa Birliği'nin yedinci büyük şehri. Attika'ya hakim bir konumda olan Atina, aynı zamanda bu idari birimin yönetim merkezidir. 3.400 yıllık yazılı tarihi ve MÖ 7. ile 11. arasındaki binyıllara uzanan insan varlığıyla dünyanın en eski şehirlerinden biridir. Şehir adını Antik Yunan bilgelik tanrıçasından almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Pergamon</span> Günümüzdeki İzmir, Bergama ilçe merkezinin yerinde kurulmuş, UNESCO dünya mirası listesinde yer alan antik kent. (Pergamon)

Pergamon, günümüzde İzmir iline bağlı Bergama ilçesinin merkezinin yerinde kurulu antik kentin adıdır. Pergamon, eski çağlarda Misya bölgesinin önemli merkezlerinden biriydi. MÖ 282-133 arasında da Pergamon Krallığı'nın başkentiydi. Pergamon adı, bir söylence kahramanı olan Pergamos'tan gelir. Pergamos'un, Teuthrania kralını öldürdükten sonra kenti ele geçirdiği ve kendi adını verdiği sanılır. Başka bir söylenceye göre de Teuthrania Kralı Grynos savaşta Pergamos'tan yardım istemiş, zaferden sonra iki kent kurdurarak birine onun onuruna Pergamon, ötekine de Gryneion adını vermiştir.

Pidasa, Muğla'nın Bodrum ilçesinde bulunan Roma dönemine ait antik yerleşimdir.

<span class="mw-page-title-main">Knidos</span> Muğlanın Datça ilçesinde bulunan, Karya dönemine ait antik yerleşim

Knidos, Muğla'nın Datça ilçesinde bulunan, Karya dönemine ait antik yerleşimdir.

<span class="mw-page-title-main">Priene</span>

Priene, Aydın Söke'de Selçuk-Efes'e yaklaşık 100 km uzaklıkta kurulmuş bir İyon şehridir. Şehir Menderes nehrinin 10 km kuzeyindedir. Şehir kurulduğunda deniz kıyısındaydı. Menderesin alüvyonu nedeniyle şehir şimdi kilometrelerce kara içerisindedir.

<span class="mw-page-title-main">Fidias</span>

Fidias Antik Yunanistan´da dünyaca ünlü bir heykeltıraştır. Atina Akropolü'nde bulunan tanrıça Atena tapınağını ve Partenon´daki Zeus heykeli'nin kaidesini yapmıştır. Perikles tarafından desteklenen heykeltıraşın yaptığı işlere karşılık Delos Antlaşma'sından alınan paralar kullanılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Akropolis</span>

Akropolis Antik Yunan kentlerinde, kentlerin yanıbaşındaki tepelerde inşa edilen hisarlara ve bu yapıların bulunduğu özel alanlara verilen addır.

<span class="mw-page-title-main">Antik Yunan sanatı</span>

Bugünkü Yunanistan topraklarına Yunanlar ayak basmadan önce, Girit, kültürel gelişimin öncülerindendi. Burada Neolitik'ten son Tunç Çağına kadar sürekli bir gelişim izlenilebilir. Minos kültürü; Girit'teki Bronz Çağ kültüründeki kral Minos'a bağlanarak adlandırılmaktadır. Bununla birlikte bir tür akraba olarak tanımlayabileceğimiz Yunan topraklarındaki kültür için "Hellas" terimi kullanılmıştır. Ayrıca "Kiklad" terimi de Kiklad'larda bulunan 3000 yıllık mermer heykelcikleri ve çömlekleri için kullanılmıştır. Bu adlandırmalar dönemi inceleyen arkeologlar tarafından verilmiştir. Kiklad yapıtları, Minos ve Hellas kültürü ile ilişkili değildir. Tam tersine bu yapılar yerel olarak sınırlanmış ve bugüne dek az tanınmış bir kültür çevresine bağlıdır. Erken Minos kültürünün en önemli kalıntıları Girit'in doğu bölümünde, özellikle Gurnia, Vasiliki, Palaikastro gibi küçük kentlerle komşu adalardan Pseira ve Mochios'da bulunmuştur. Akdeniz çevresiyle de karşılıklı ilişkiler kurduğu açıkça bellidir.

<span class="mw-page-title-main">Assos</span> Ayvacıkda bir antik kent

Assos, Çanakkale'nin Ayvacık ilçesinin yaklaşık 17 km güneyindeki Behramkale Köyü'nde yer alan bir antik kent.

<span class="mw-page-title-main">Atina Akropolisi</span> Atinada yüksek bir kayalık üzerindeki birçok antik yapı kalıntılarını içeren eski bir hisar

Atina Akropolisi, Atina'ya hakim yüksek bir kayalık üzerinde bulunan ve büyük mimari ve tarihi önemi olan birçok antik yapı kalıntılarını içeren eski bir hisardır. Atina Akropolisi, tüm akropolislerin en bilineni olduğu için genellikle Akropolis denilince tüm dünyada ilk akla gelen yerdir.

<span class="mw-page-title-main">Kallikrates</span>

Kallikrates, M.Ö. 5. yüzyılın ortalarında faal olan eski bir Yunan mimarisi. Atinalı mimar Atina Akropolisi'ndeki Athena Nike Tapınağı'nı, İktinos'la birlikte de gene aynı yerdeki Parthenon'u yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Athena Parthenos</span> Phidias yapımı heykeltıraş

Athena Parthenos Phidias tarafından altın ve fildişinden yapılan Tanrıça Athena'nın kayıp heykeli. Kaybolmadan önce Atina Parthenon'da bulunmaktaydı. Antik ve modern birçok esere esin kaynağı olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Yunan tapınağı</span> Antik Yunanistannda kutsal tanrı heykellerini barındıran yapılar

Yunan tapınağı, Antik Yunanistan'nda kutsal tanrı heykellerini barındıran yapılardı. Tapınağın iç mekanları toplanma yeri olarak hizmet etmedi, çünkü ilgili tanrıya adanmış fedakarlıklar ve ayinler onlar dışında gerçekleşmekteydi. Çoğu Yunan tapınağı astronomik olarak yönlendirilmekteydi.

<span class="mw-page-title-main">Olimpos Zeus Tapınağı</span>

Olimpos Zeus Tapınağı, Yunanistan'ın başkenti Atina'da bulunan bir Antik Yunan tapınağıdır. Tapınak, Olimpos tanrılarının başı sıfatıyla ortaya çıkan Zeus'a adanmıştır. İnşası, antik döneminin en büyük tapınağını inşa etmeyi öngören Atinalı tiranların yönetimi sırasında MÖ 6. yüzyılda başladı, ancak MS 2. yüzyılda Roma İmparatoru Hadrianus'un hükümdarlığı döneminde tamamlanabilmiştir. Penteli mermerinden inşa edilen tapınak 108 m uzunluğunda ve 41 m genişliğindedir. Her biri 17 m yüksekliğinde ve 2,6 m çapında, 364 ton ağırlığında toplam 104 Korint sütunu içerir. Roma döneminde, Yunanistan'ın en büyük tapınağı olarak ünlenmiş ve antik dünyanın en büyük kült heykellerinden birini barındırmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Hefaistos Tapınağı</span>

Hephaistos Tapınağı, Yunanistan'ın başkenti Atina'da bulunan bir Antik Yunan tapınağıdır. Dorik bir peripteral tapınaktır ve Atina Agorası'nın kuzeybatısında Agoreos Kolonos tepesinin üzerinde yer almaktadır. 7. yüzyıldan 1834 yılına kadar, Aziz Yorgo Akamates'in Yunan Ortodoks Kilisesi olarak hizmet vermiştir.

<span class="mw-page-title-main">Erehteyon</span>

Erehteyon, Yunanistan'ın başkenti Atina'da bulunan bir Antik Yunan tapınağıdır. Tapınak, MÖ 406 yılında inşa edilmiş olup, Akropolis'in kuzeyinde yer almaktadır. Athena ve Poseidon'a adanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Plaka, Atina</span>

Plaka, Yunanistan'ın başkenti Atina'nın bir mahallesidir. Mahalle, Atina'nın tarihi mahallesidir ve Akropolis'in kuzey ve doğu yamaçlarında kümelenmiş ve labirent sokakları ile neoklasik mimariye sahiptir. Plaka, antik Atina kentinin yerleşim alanları üzerine inşa edilmiştir. Akropolis'e yakınlığı ve birçok arkeolojik alanı nedeniyle "Tanrılar Mahallesi" olarak bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Saçaklık</span> klasik mimaride üstyapı kümesi

Saçaklık ya da entablatur veya klasik mimari dışında bilinen adıyla saçaklık; sütun başlıkları üzerine yatay olarak yerleşen, pervaz ve bantları ihtiva eden üstyapı kümesidir. Klasik mimarinin ana unsurlarından biridir ve genel olarak arşitrav, friz ve geison kısımlarından oluşur. Yunan ve Roma tapınaklarının ahşap formlardan temel alarak geliştiği düşünülmektedir, ahşap malzemeden taş malzemeye doğru gerçekleşen bu tasarımsal geçiş sürecine petrifikasyon adı verilir.

<span class="mw-page-title-main">Partenon Camii</span> Eski cami, Atena

Partenon Camii, Yunanistan'da Osmanlı döneminde Partenon içinde art arda inşa edilen iki camiydi. İlki, 1687'de Venedik bombardımanında yıkılan Meryem Ana Kilisesi'nden uyarlanan camiydi. İkincisi, şimdi harap olmuş Partenon'un naosu olan açık alana dikilmiş bağımsız bir bina olup 1843'te yıkıldı.

<span class="mw-page-title-main">Hekatompedon</span>

Hekatompedon veya Hekatompedos, Ur-Parthenon ve H-Architektur olarak da bilinir, Arkaik dönemde Atina Akropolü içerisinde yer alan, kireç taşından inşa edilmiş ve şu anki konumuna yerleştirilmiş antik bir Yunan tapınağıydı Partenon.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.