İçeriğe atla

Parma ve Piacenza Dükalığı

1545-1802 (1808)
1814-1859
1545-1731 yılları arasında bayrak
1851-1859 yılları arasında bayrak
Bayrak
{{{arma_açıklaması}}}
Arma
Parma ve Piacenza Dükalığı haritadaki konumu
TürDükalık
BaşkentParma
Piacenza
Resmî dil(ler)İtalyanca
Latince
Resmî din
Hristiyanlık (Katolik)
Tarihçe 
• Kuruluşu
16 Eylül 1545
• Aix-la-Chapelle Antlaşması
24 Nisan 1748
• Fransa'nın ilhakı
1808
11 Nisan 1814
3 Aralık 1859
Para birimiParma lirası
Öncüller		Ardıllar
Papalık Devleti
Taro (il)
Guastalla Dükalığı
Etrurya Krallığı
Taro (il)
Etrurya Krallığı
Orta İtalya'nın Birleşik İlleri

Parma ve Piacenza Dükalığı, 1545 yılında kurulan ve Kuzey İtalya'da, şu anki Emilia-Romagna bölgesinde bulunan bir İtalyan devletiydi.[1]

Papa III. Paulus'un oğlu Pier Luigi Farnese için bir dükalık oluşturdu ve sonraları dükalık Farnese hanedanı tarafından yönetilmeye başlandı. Son dük Antonio Farnese'nin varisi olmadan öldüğü 1731 yılına kadar hanedan tarafından yönetildi.[1][2] On yıllık Habsburg yönetiminin ardından, dükalık Bourbon-Parma Hanedanı'na geçti.

Napolyon tarafından işgal edildi ve Napolyon'un yenilgisinden sonra, 1814'te yeniden kuruldu. Napolyon'un karısı Marie Louise (Maria Luigia ), ölümüne kadar düşes olarak hüküm sürdü. Parma, 1847'de Bourbon'lara yeniden verildi ve 1859'da, Yeni İtalyan devletine entegre olduğu için dükalık kaldırıldı.[1]

Tarihçe

Dükalığın ilk aşamalarındaki 16. yüzyıldan kalma Parma şehri.

Parma Dükalığı, 1512'de Papalık Devleti tarafından fethedilen Milano Dükalığı'nın, Po Nehri'nin güneyindeki kısımlarında 1545 yılında kuruldu. Merkezi Parma şehri olan bu bölge, Papa III. Paulus'un gayri meşru oğlu Pier Luigi Farnese'ye yurtluk olarak verildi.[2]

1556'da ikinci Dük Ottavio Farnese'ye Piacenza şehri de verildi ve Piacenza Dükü oldu. Dükalık daha sonra Parma ve Piacenza Dükalığı olarak anıldı. Farnese hanedanı, 1731 yılında erkek soyunun tükenmesine kadar hüküm sürmeye devam etti [1]

Bazı derebeyliklerin ilhak edilmesiyle bölgesel genişlemeye başladı. 1573 yılında yeni başkentin sakinlerinin sayısı 26.000'e ulaştı.

Alessandro, 3 Aralık 1592'de Parma'dan uzakta, Can de Bec Kuşatması sırasında bir arkebüz topunun neden olduğu kangrenden öldü. Ölümünden bir yıl önce, ailenin gücünü pekiştirmek amacıyla dükalık sarayının inşasını emretti. Sanat ve müzik konusunda tutkulu olan I. Ranuccio, dükalık sarayını müzik ve sanat anlamında İtalya'da bir ilk haline getirdi. Bu dönemde şehir, Palazzo della Pilotta ve Teatro Farnese gibi eşsiz anıtlarla zenginleştirildi. 1628'de I. Ranuccio'nun ölümü üzerine, dükalık onun henüz on altı yaşındaki oğlu Odoardo'ya geçti ve o da aynı yılın 11 Ekim'inde Floransa'da II. Cosime de' Medici'nin on beş yaşındaki kızı Margherita de' Medici ile evlendi.[3][4]

11 Eylül 1646'da Piacenza'da 34 yaşındayken meydana gelen ölümü üzerine, düklük oğlu II. Ranuccio'ya geçti ve naiplik iki yıl boyunca Ranuccio'nun annesi Margherita de' Medici ve amcası Kardinal Francesco Maria tarafından sağlandı. 1691'de Parma Dükalığı, İmparatorluk ordusu tarafından işgal edildi. Saltanatı sırasında II. Ranuccio değerli tablolar ve ciltler satın aldı, Roma'da saklanan aile koleksiyonlarına ait eserlerin çoğunu Parma'ya taşıdı ve 1688'de Ducal Tiyatrosu'nun açılışı yapıldı. II. Ranuccio'nun, babasından önce ölen ve bu nedenle asla dük olmayan Odoardo adında bir oğlu vardı.[5][6]

Ölümünden üç yıl önce, büyükelçi Kont Fabio Perletti'nin arabuluculuğu sayesinde Odoardo, Dorothea Sophie ile evlendi ve ondan iki çocuğu oldu: sekiz aylıkken ölen Alessandro ve Elisabeth.11 Aralık 1694'te, II. Ranuccio'nun ani ölümü üzerine, düklük, kardeşi Dorothea'nın dul eşiyle evlenen, henüz on altı yaşındaki ikinci oğlu Francesco'nun eline geçti.[7]

Bourbon-Parma Hanedanı'nın doğuşu

Erkek varislerinin bulunmaması nedeniyle Dük Antonio Farnese'nin yeğeni Elisabeth Farnese, Farnese'nin vârisi ilan edildi. Pek çok evlilik teklifi aldı ve sonunda 1714'te V. Felipe ile evlendi. Çocuksuz Dük Antonio'nun 1731'de ölümü üzerine V. Felipe, 1725 Viyana Antlaşması ve 1729 Sevilla Antlaşması'na göre karısının dükalık üzerinde hakkı olduğunu ileri sürdü ve her ikisini de Bourbon Hanedanı adına talep etti. Böylece Dükalık, Parma ve Piacenza Dükü I. Carlo olarak hüküm süren Elisabeth'ten ilk oğlu Carlos'a miras kalacaktı. Polonya Veraset Savaşı'nın sonuna kadar dört yıl boyunca topraklarını yönetti; Viyana Antlaşması'nda (1738) belirlenenlere göre, her iki dükalığı da Habsburg Hanedanı'na devretti

Habsburglar 1748'deki Avusturya Veraset Savaşı'nın sona ermesine kadar hüküm sürdüler; bu savaşın son barış antlaşması olan Aix-la-Chapelle Antlaşmasıyla, DükalıkFilippo'ya verildi. Bu sayede Bourbonlar dükalığı yeniden almış oldu. Filippo, Bourbon-Parma Hanedanı'nın kurucusu oldu ve Parma, Piacenza ve Guastalla Dükü olarak hüküm sürdü.

1796'da dükalık, Napolyon komutasındaki Fransız birlikleri tarafından işgal edildi.

Napolyon dönemi (1796-1814)

Fransız yasaları ve yönetimi yavaş yavaş uygulamaya konulsa da, Fransız İmparatorluğu'na resmi ilhak ancak 1808'de Yarımada Savaşı'nın patlak vermesinden sonra ilan edildi. Düklük, Taro ili olarak yeniden düzenlendi.

Dükalığın son yılları (1814 - 1860)

1814'te dükalıklar, Napolyon'un eşi Marie-Louise'e verildi ve hayatının geri kalanında onları yönetti. Onun 1847'deki ölümünden sonra Dükalık, Lucca Dükalığı'nı yöneten Bourbon-Parma hanedanına geri verildi. Bourbonlar, Fransa ve Sardunya'nın Avusturya'ya karşı savaşta kazandığı zaferin ardından sürüldükleri 1859 yılına kadar hüküm sürdüler.

Aralık 1859'da Parma ve Piacenza Dükalığı, Toskana Büyük Dükalığı ve Modena Dükalığı ile birleşerek Orta İtalya'nın Birleşik Eyaletlerini oluşturdu. Mart 1860'ta yapılan referandumun ardından Sardunya Krallığı ile birleşti ve 1861'de adı İtalya Krallığı olarak değiştirildi.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ a b c d "Duchy of Parma and Piacenza | historical duchy, Italy". Encyclopedia Britannica (İngilizce). 4 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Kasım 2020. 
  2. ^ a b "Parma e Piacenza, ducato di nell'Enciclopedia Treccani". www.treccani.it (İtalyanca). 30 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2021. 
  3. ^ "Alessandro Farnese principe e poi duca di Parma e Piacenza nell'Enciclopedia Treccani". www.treccani.it (İtalyanca). 6 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2022. 
  4. ^ "ODOARDO Farnese, duca di Parma e di Piacenza in "Dizionario Biografico"". www.treccani.it (İtalyanca). 31 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2022. 
  5. ^ "RANUCCIO II Farnese, duca di Parma e Piacenza in "Dizionario Biografico"". www.treccani.it (İtalyanca). 16 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2022. 
  6. ^ "FARNESE, Odoardo in "Dizionario Biografico"". www.treccani.it (İtalyanca). 16 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2022. 
  7. ^ "FARNESE, Odoardo, detto Odoardo II in "Enciclopedia Italiana"". www.treccani.it (İtalyanca). 12 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2022. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Napoli Krallığı</span> 1282-1816 yılları arasında İtalyanın güneyinde hüküm sürmüş eski bir devlet

Napoli Krallığı, İtalyan yarımadasının güneyinde, Napoli'de kurulmuş bir devletin modern ismidir. Zamanında, biraz yanıltıcı olarak Sicilya Krallığı adı ile anılmaktaydı; çünkü Napoli Krallığı Sicilya adasında 1282'de çıkan Sicilya Vesperleri adlı bir isyan sonucunda Napoli Krallığı'nin Sicilya Krallığı'ndan ayrılması ile ortaya çıkmıştı. Napoli Krallığı'nın ortada bulunduğu dönemde bu Krallık ya İspanyol veya Fransız asıllı bir kral tarafından idare edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Savoie Hanedanı</span> Savoia ve İtalyada kraliyet ailesi

Savoy Hanedanı, tarihsel Savoy bölgesinde 11. yüzyıl başlarında ortaya çıkan bir soylu hanedandır. Bu bölgede önce küçük bir kontluk yöneten bu hanedan zamanla hükümdarlık yetkilerini geliştirerek sonunda 1861 ile II. Dünya Savaşı sonunda Savoy-Carignano hanedan dalı tarafından İtalya Krallığı hükümdarı olmayı başarmıştır. Savoy Hanedanı genişleyip birleşen İtalya'ya üzerinde 85 yıl krallık yapmıştır. Savoy Hanedanı'nın İtalya Kralı olan üyeleri II. Vittorio Emanuele, I. Umberto, III. Vittorio Emanuele ve II. Umberto olmuşlardır. Son İtalya kralı olan II. Umberto ancak birkaç hafta hüküm sürmüş ve bir Anayasal Referandum ile tahttan indirilmiş ve İtalya'da yeni bir cumhuriyet ilan edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Joseph Bonaparte</span> Napolyon Bonapartın en büyük erkek kardeşi

Joseph Bonaparte (d. 7 Ocak 1768, Corte, Haute-Corse, Korsika - ö. 28 Temmuz 1844, Floransa, Toskana Büyük Dükalığı,, Napolyon Bonapart'ın en büyük erkek kardeşidir. Kardeşi tarafından 1806-1808 arasında Napoli Kralı ve 1808-1813 arasında da İspanya kralı yapılmıştır. Napolyon Bonapart'ın düşmesinden sonra Joseph kendini Survilliers Kontu olarak isimlendirmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Parma</span> Parma iline bağlı komün (Emilia-Romagna, İtalya)

Parma, İtalya'da Emilia-Romagna bölgesinde bulunan ve aynı ismi taşıyan Parma ilinin merkezi olan bir şehirdir. Parma'nın Etrüsk asıllı ismi antik Romalılar tarafından da kullanılmış ve Roma ordularının kullandığı yuvarlak kalkanlar da Parma olarak anılmışlardır. Parma şehrinin ortasında Parma Çayı adlı bir akarsu geçmektedir. Günümüzde Parma şehri jambonu, özel "Parmesan" peyniri (Parmıgiano-Reggiano), şehrin çok güzel ve değişik mimarisi ve şehrin etrafındaki kırsal alanın güzelliği ile tanınmıştır. Parma'da bulunan Parma Üniversitesi Avrupa'nın en eski üniversitelerinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Bourbon Hanedanı</span>

Bourbon Hanedanı, Avrupa'nın önemli kraliyet ailelerinden biri ve Capetlerin bir alt koludur. Bourbon kralları ilk olarak Navarra krallığına ve Fransa'ya onaltıncı yüzyılda hükmettiler. On sekizinci yüzyılla beraber Bourbon hanedanı üyeleri İspanya, Napoli, Sicilya ve Parma'da da saltanatı ele geçirmiş bulunmaktaydı. İspanya ve Lüksemburg hâlâ bu ailenin alt kollarının üyelerinin yönetici olduğu monarşilerle yönetilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Etrurya Krallığı</span>

'Etrurya Krallığı, 1801-1807 yılları arasında var olan ve Toskana'nın büyük bir bölümünde yer alan bir krallık. Adını Antik Roma dilinde Etrüsklerin ülkesi anlamına gelen Etruryadan almıştır. 21 Mart 1801'de Aranjuez Antlaşması ile kurulan krallık, Kuzey İtalya'da kaybettikleri Napolyon işgali altındaki topraklarına karşılık Bourbon Hanedanı'na verilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Floransa Dükalığı</span>

Floransa Dükalığı, Floransa, Toskana, İtalya merkezli olarak kurulmuş 1532–1569 döneminde hüküm sürmüş kalıtımsal monarşi ile idare edilen bir devlettir. Bu Dükalık 1530'de Floransa'yı kuşatarak eline geçiren Kutsal Roma Germen İmparatoru V. Karl (Şarlken) Floransa Cumhuriyeti'ne son verip bu cumhuriyetin büyük bir döneminde hükûmet süren Mediciler sülalesini bir kalıtımsal hükümdar hanedanı olarak ilan etmesi sonucu ortaya çıkmıştır. Floransa'da bu şekilde bir monarşik devlet kurulmasında o dönemde papa olan ve Medici sülalesine mensup olan Papa VII. Clemens başrol oynamıştır. Papa yakın akrabası olan Alessandro de Medici'yi Floransa Dükü olarak ilan edip bu dükalığın Medici hanedan mensuplarına kalıtsal olarak geçmesini sağlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">III. Carlos</span> İspanya kralı

III. Carlos, İspanya kralı ve VI. Carlo, Napoli kralı ve IV. Carlo, Sicilya kralı, 1731-1734 döneminde Parma ve Piacenza Dükü; VI. Carlo adı ile 1734-1759 arasında Napoli Kralı; IV. Carlo adı ile Sicilya Kralı ve 1759-1788 döneminde İspanya Kralı olarak hükümdarlık yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Parma dükleri listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Parma ve Piacenza Dükleri listesi, İtalya'da bulunan tarihsel bir küçük bölgesel dükalık devleti olan Parma ve Piacenza Dükalığı'nın hükümdarları olan "Parma ve Piacenza Dükleri" listesidir. Parma ve Piacenza Dükalığı bir devlet olarak 1542-1802 döneminde ve sonra 1814-1860 döneminde uluslararası devletler arasında bulunmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Toskana Büyük Dükalığı</span>

Toskana Büyük Dükalığı 1569 - 1859 döneminde bazı aralıklarla Merkezi İtalya'da bulunan bir monarşi devletidir. Bu devlet 1569'da Floransa Dükalığı devletinin yerine kurulmuştur. Toskana Büyük Dükalığı'nın başkenti Floransa idi.

<span class="mw-page-title-main">Lucca Cumhuriyeti</span> İtalyada bir tarihsel şehir devleti

Lucca Cumhuriyeti, Lucca şehrinde Orta Çağ ve Erken modern dönem'de 1160'tan 1805'e kadar hüküm süren bir devletti.

<span class="mw-page-title-main">III. Pietro Candiano</span>

III. Pietro Candiano, 942 – 959 döneminde Venedik Cumhuriyeti'ne "Doçe" unvanı ile devlet başkanlığı yapan 21. Venedik Dükudür. Doçe Pietro Badoer Participazio'nun 942'de ölmesi üzerine düklük tahtına çıktı. Takriben 17 yıl süren Venedik Cumhuriyeti "Doçe"lik saltanatından sonra oğlunun isyanı ile tahttan feragat etti ve yaklaşık 959'da Venedik'te öldü.

<span class="mw-page-title-main">Nassau-Weilburg Hanedanı</span>

Nassau-Weilburg Hanedanı, Nassau Hanedanı'nın alt kolu, 1344'ten 1806'ya kadar şimdi Almanya'da olan, o zamanki Kutsal Roma İmparatorluğu'nun parçası olan Nassau Kontluğu'nun bir bölümünü yöneten hanedan.

<span class="mw-page-title-main">Milano Dükalığı</span>

Milano Dükalığı İtalya'nın kuzeyinde yer alan Kutsal Roma İmparatorluğu'na bağlı devlet. Başkenti Milano olan devlet Gian Galeazzo Visconti tarafından 1395 yılında kurulmuştu. Dükalığın komşuları doğuda Venedik Cumhuriyeti, batıda Savoy Dükalığı, güneyde Ceneviz Cumhuriyeti ve kuzeyde ise İsviçre Kantonlarıydı. Resmi olarak kullanılan diller Lombardca ve İtalyancaydı.

<span class="mw-page-title-main">Ferrara Dukalığı</span>

Ferrara Dukalığı, günümüzde kuzey İtalya'nın bir eyaleti olan eski bir dukalıktı. Sınırları Po Nehri'nin güneyi ve Ferrara kenti de dahil olmak üzere yaklaşık 1.100 km2 lik bir alandan oluşuyordu. Dükalığın bir parçası olan bölge, 1146'dan 1597'ye kadar Este Hanedanı tarafından yönetildi.

<span class="mw-page-title-main">Enrico Pollastrini</span>

Enrico Pollastrini İtalyan tarih ressamı ve sanat okulu müdürüydü.

<span class="mw-page-title-main">Lodi Barışı</span>

Lodi Antlaşması ya da Lodi Barışı, Venedik Cumhuriyeti ile Milano Dükalığı arasındaki Lombardiya Savaşları'na son vermek amacıyla 9 Nisan 1454 tarihinde Lodi şehrinde imzalanan bir barış antlaşmasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Filippo (Parma dükü)</span>

Filippo,, Parma düküydü. V. Felipe ve Elisabeth Farnese'nin oğluydu. Louise Élisabeth'in eşiydi, eşiyle birlikte Bourbon-Parma Hanedanı'nı kurmuştu.

<span class="mw-page-title-main">Bourbon-Parma Hanedanı</span>

Bourbon-Parma Hanedanı, Etrurya Kralı, Parma ve Piacenza, Guastalla ve Lucca dükü olarak hüküm süren Bourbon hanedanın bir alt koludur. Hanedan, Capet Hanedanı'nın soyundan geliyordu. Bourbon-Parma Hanedanı, bugün Lüksemburg Büyük Dükalığı'nı yöneten hanedandır. Lüksemburg Büyük Dükalığı Hanedanı'nın tüm üyeleri, "Prens/Prenses" unvanlarıyla Bourbon-Parma Hanedanı'nın üyeleridir.

<span class="mw-page-title-main">İtalya'daki eski devletler listesi</span> Vikimedya liste maddesi

İtalya, 1861'de birleşip tek bir devlet olana kadar, şehir devletleri, cumhuriyetler ve diğer bağımsız oluşumlardan meydana geliyordu. Aşağıda, İtalya'daki oluşumların tarihsel bir listesi bulunmaktadır. Batı Roma İmparatorluğu'nun yıkılmasının ve Orta Çağ'ın gelişinin ardından, İtalya Yarımadası çok sayıda devlete bölündü. Bu devletlerin çoğu, İtalya Yarımadası'ndaki gücü dengeleyen büyük siyasi birimlerde birleşti: Papalık Devleti, Venedik Cumhuriyeti, Floransa Cumhuriyeti, Milano Dükalığı, Napoli Krallığı ve Sicilya Krallığı. Diğer tüm İtalyan devletlerinden farklı olarak Venedik ve Ceneviz cumhuriyetleri, deniz güçleri ve ticaret ağları sayesinde İtalyan Yarımadası'ndaki bölgesel fetihlerin ötesine geçerek Akdeniz ve Karadeniz'deki çeşitli bölgeleri fethettiler.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.