İçeriğe atla

Parehi Manastırı

Koordinatlar: 41°15′07″K 41°59′24″D / 41.25194°K 41.99000°D / 41.25194; 41.99000
Parehi Manastırı
Parehi Manastırı
Harita
Temel bilgiler
KonumOrtaköy, Artvin (Berta)
Koordinatlar41°15′07″K 41°59′24″D / 41.25194°K 41.99000°D / 41.25194; 41.99000
İnançDoğu Ortodoks Kilisesi
MezhepGürcü Ortodoks Kilisesi
DurumHarabe
Mimari
Mimari türManastır
Mimari biçimGürcü mimarisi
Tamamlanma9. yüzyıl

Parehi Manastırı, Parehta Manastırı olarak da bilinir (Gürcüce: პარეხი ya da პარეხთა; okunuşu.: "p'areh'i" ya da "p'areh'ta"), tarihi Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin merkez ilçesine bağlı Ortaköy'de (eski adı Berta) Orta Çağ'dan kalma Gürcü Ortodoks manastırıdır.

Tarihçe

Parehi Manastırı, 9. yüzyılda, Gürcü krallığı döneminde inşa edilmiştir. Gürcü Ortodoks Kilisesi'nin azizlerinden Mikel Pareheli manastırın kurucusu ve ilk başrahibi kabul edilmektedir. Manastır günümüzde Ortaköy'ün Kaşıklı mahallesinin 1 kilometre doğusunda yer alır. Buradaki küçük kiliselerden biri ise, 10. yüzyılda yapılmıştır. Berta Manastırı'na üç-dört kilometre mesafede bulunan Parehi Manastırı'nın başlangıçta bu manastırın bir şubesi olduğu, sonra bağımsız manastır haline geldiği sanılmaktadır.[1] Manastır ana kilise, iki küçük kilise, hücreler ve başka yapılardan oluşur. Elyazması İkinci Berta İncili’ne (12. yüzyıl) düşülen nota göre Parehi Manastırı Meryem Ana'ya adanmıştır.[2]

Manastırda iki kilise bulunduğu varsayımından dolayı buraya Çifte Kilise de denmiştir.[3]

Parehi Gürcücede "mağara kaya" anlamına gelir.[4]

Mimari

Parehi Manastırı'ndan geriye yıkık halde ana kilise, iki küçük kilise, yemekhane ve değişik işlevlere sahip yapılar kalmıştır. Ana kilisesi 9. yüzyılda inşa edilmiş olup büyük ölçüde ayaktadır. Manastırın küçük kiliselerinden biri bir bazilikadır. Ana kilisenin güney tarafında yer alan kiliseden geriye yıkıntıları kalmıştır. Diğer küçük kilise ise ana kilisenin doğu tarafındadır.[5] Küçük kiliselerden birinin güney duvarında, Gürcü alfabesinin Nushuri harfleriyle yazılmış Gürcüce bir yazı günümüze ulaşmıştır. Bu kısımda ikinci bir yazı bulunmakla birlikte, fazla zarar gördüğü için okunamaz haldedir.[6]

Galeri

  • Parehi Manastırı kalıntıları
    Parehi Manastırı kalıntıları
  • Parehi Manastırı Yukarı Kilisesi planı
    Parehi Manastırı Yukarı Kilisesi planı
  • Parehi Manastırı Aşağı Kilisesi planı
    Parehi Manastırı Aşağı Kilisesi planı
  • Parehi Manastırı'nın iki kilisesi ve manastırın çevresi
    Parehi Manastırı'nın iki kilisesi ve manastırın çevresi
  • Parehi Manastırı'ndan geriye kalan duvarlar
    Parehi Manastırı'ndan geriye kalan duvarlar
  • Parehi Manastırı kalıntıları
    Parehi Manastırı kalıntıları
  • Yukarı ve Aşağı kilislerinin kesitleri
    Yukarı ve Aşağı kilislerinin kesitleri
  • Parehi Manastırı'nın inşa edildiği kayalık bölge
    Parehi Manastırı'nın inşa edildiği kayalık bölge

Kaynakça

  1. ^ "პარეხი (პარეხთა) – ღვთის სახლი / Parehi-Tanrının Evi (video)". 26 Eylül 2019. 
  2. ^ Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 39, ISBN 9789941478178.
  3. ^ "Ortaköy Çifte Kilise (Parehi Manastırı)". 26 Eylül 2019. 21 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2019. 
  4. ^ "პარეხი (Gürcüce Sözlük)". 26 Eylül 2019. 
  5. ^ Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 145, ISBN 9789941478178.
  6. ^ 2016 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2016 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2017, s. 42. 17 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9470-8-7

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Tao-Klarceti</span>

Tao-Klarceti, çağdaş tarih yazıcıları tarafından eski Tao-Klarceti Krallığı'ndaki tarihi ve coğrafi bölgeleri tanımlamak için kullanılan bir terimdir. Tao-Klarceti olarak ifade edilen yerler Gürcistan tarihi açısından önemli tarihsel bölgelerdi ve Gürcü Boğazı’ndan başlayıp Küçük Kafkaslar’a değin uzanıyordu.

<span class="mw-page-title-main">Bağlıca, Ardanuç</span> Artvin ilinin Ardanuç ilçesine bağlı bir köy

Bağlıca, Artvin ilinin Ardanuç ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">İbrikli, Borçka</span>

İbrikli, Artvin ilinin Borçka ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Parhali Manastırı</span> Gürcü Ortodoks Manastırı

Parhali Manastırı, tarihsel Tao bölgesinde, Türkiye'nin Artvin ilinin Yusufeli ilçesine bağlı Altıparmak köyünde bulunan Gürcü Ortodoks manastırıdır. 9-10. yüzyıllarda inşa edilen manastır yapı topluluğundan ana kilise ile iki şapel günümüze ulaşmıştır. Parhali kelimesi Türkçede Barhal biçimini almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Doliskana Manastırı</span>

Doliskana Manastırı, tarihsel Gürcistan’ın güneybatı kesiminde, tarihsel Klarceti bölgesinde, Doliskana köyünde orta çağ Gürcü manastırıdır. Günümüzde Artvin ilinin merkez ilçesine bağlı Hamamlı köyünde yer alır.

<span class="mw-page-title-main">İşhani Manastırı</span>

İşhani Manastırı, tarihsel Gürcistan’ın güneybatı kesiminde orta çağ Gürcü Ortodoks manastırıdır. Bugün Türkiye’nin sınırları içinde, Artvin ilinin Yusufeli ilçesine bağlı İşhan köyündedir.

<span class="mw-page-title-main">Berta Manastırı</span> Artvinde ortaçağa ait bir manastır

Berta Manastırı, tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ili merkez ilçesine bağlı Ortaköy’de bulunan eski bir Gürcü Ortodoks manastırıdır. 8. veya 9. yüzyılda inşa edilmiştir. Yapının ayakta kalan kısmı günümüzde cami olarak kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Opiza Manastırı</span>

Opiza Manastırı, tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin merkez ilçesine bağlı ve eski adı Opiza olan Bağcılar köyünde Orta Çağ'da inşa edilmiş Gürcü manastırıdır.

<span class="mw-page-title-main">Nuka Kilisesi</span>

Nuka Kilisesi, tarihsel Klarceti bölgesinde Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir. Günümüzde Artvin ilinin merkez ilçesindeki Alabalık köyündedir. Kilisenin son rahibi Nuka'dan dolayı bu isimle anılıyor hale gelmiş ve kilisenin eski adının da unutulmuş olabileciğine dair görüş bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Handzta Manastırı</span> Pırnallı, Artvinde bir manastır

Handzta Manastırı ya da Hantsta Manastırı, tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin merkez ilçesine bağlı ve eski adı Porta olan Pırnallı köyünde Orta Çağ'dan kalma Gürcü Ortodoks manastırıdır. Bulunduğu köyün eski ve yeni adından dolayı Porta Manastırı ya da Pırnallı Manastırı olarak da bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Esbeki</span>

Esbeki, tarihsel Tao-Klarceti'nin bir parçası olan Tao bölgesinde yer alan yerleşim yerlerinden biridir. Bugün Artvin ilinin Yusufeli ilçesine bağlı Darıca köyünün bir mahallesidir. Türkçede Esbek ya da Espek olarak yerleşmiştir. Esbeki, adını Esbeki Manastırı ile Esbeki Kalesi'nden almış ya da bu tarihsel yapılara adını vermiş olabilir.

<span class="mw-page-title-main">Şatberdi Manastırı</span>

Şatberdi Manastırı, tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin merkez ilçesine bağlı ve eki adı Boselta olan Okumuşlar köyünde Orta Çağ'dan kalma Gürcü manastırıdır.

Şatberdi Kalesi, tarihsel Klarceti bölgesinde 9. yüzyılda inşa edilmiş Gürcü kalesidir. Bugün Türkiye sınırları içinde yer alan kale, Artvin ilinin merkez ilçesindeki Boselta köyünde yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Othta Eklesia</span>

Othta Eklesia, tarihsel Klarceti bölgesinde Gürcü Ortodoks manastırı. 10. yüzyılda kurulmuş olan manastır bugün Türkiye sınırları içinde, Artvin ilinin Yusufeli ilçesine bağlı Tekkale köyünde yer alır. Othta Eklesia Manastırı Tekkale Manastırı, Dört Kilise Manastırı olarak da bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Hahuli Manastırı</span> tarihsel Gürcistan’ın güneybatı kesiminde, Tao bölgesinde orta çağ Gürcü Ortodoks manastırı

Hahuli Manastırı, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Erzurum ilinin Tortum ilçesine bağlı ve eski adı Hahuli olan Bağbaşı köyünde Orta Çağ'dan kalma Gürcü dinsel yapılar topluluğudur. 10. yüzyılda kurulmuş olan manastırın ana kilisesi 19. yüzyılda camiye dönüştürülmüş ve adına da "Taş Cami" denmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Daba Manastırı</span> Artvin, Çimenli köyünde bulunan 9. yüzyıl yapımı Gürcü manastırı

Daba Manastırı, eski Klarceti bölgesindeki Cmerki köyünde, günümüzde ise Artvin ilinin merkez ilçesine bağlı Çimenli köyünde bulunan 9. yüzyıla ait Gürcü manastırıdır. Manastır yapı topluğundan sadece ana kilise ile küçük kilisenin varlığı bilinmektedir. Köyün adından dolayı manastır Cmerki Manastırı olarak da bilinir. Ancak Cmerki'de Meryem Ana'ya adanmış olan Cmerki Manastırı ile Aziz Giorgi'ye adanmış Daba Manastırı'nı birbirine karıştırmamak gerekir.

<span class="mw-page-title-main">Cmerki Manastırı</span>

Cmerki Manastırı, tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin merkez ilçesine bağlı ve eski adı Cmerki olan Çimenli köyünde Orta Çağ'da inşa edilmiş Gürcü manastırıdır.

<span class="mw-page-title-main">Ali Manastırı</span>

Ali Manastırı, tam adı Ali Aziz Giorgi Manastırı,, tarihsel Samtshe bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Posof ilçesine bağlı Alköy'de bulunan Gürcü Ortodoks manastırıdır. Manastırın 10-11. yüzyılda Aziz Giorgi adına inşa edilmiş olduğu yazılı kaynaklardan anlaşılmaktadır.

Mikel Pareheli, 9. yüzyılda yaşamış Gürcü din adamıdır. Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin merkez ilçesinde Ortaköy'deki Parehi Manastırı'nın kurucusu ve ilk başrahibidir. Bundan dolayı "Parehli" anlamında Pareheli olarak anılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Vaçedzori Manastırı</span>

Vaçedzori Manastırı, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Erzurum ilinin Olur ilçesine bağlı ve eski adı Niakomi olan Keçili köyünde Orta Çağ'dan kalma Gürcü manastırıdır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.