İçeriğe atla

Parareptilia

Parareptilia
Yaşadığı dönem aralığı: 307-298,9 myö
Üst Pensilvaniyen-Triyas devri[1] 
Scutosaurus ("kalkan kertenkele") gibi dev pareiasaurlar, büyük, yuvarlak gövdeli, ağır yapılı parareptillerdi. Dişleri sert yaprakları ısırmak ve çiğnemek için uygundu ve büyük bedenleri muhtemelen düşük kaliteli bitki materyalini sindirmek için muazzam karınları barındırıyordu.[3]
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem:Animalia
Şube:Chordata
Klad:Sauropsida
Klad:Parareptilia
Olson, 1947
Alt gruplar[3][4]
  • Mesosauria
  • Millerettidae
  • Lanthanosuchoidea[2]
  • Pareiasauromorpha
  • Procolonophoidea

Parareptiller (Parareptilia:"sürüngenlere yakın canlılar"), küçük kertenkele benzeri canlıların yanı sıra, bazıları sivri uçlar ve zırh plakaları ile kıllanan daha büyük hayvanları içeren sıra dışı sürüngenler grubuydu. Diğer sürüngenlerin çoğundan farklı olarak, birçok parareptilin kafasının arkasında fenestrae adı verilen delikler yoktu. Bu pencere açıklıkları, dinozorlar gibi daha gelişmiş sürüngenlerin kafataslarını hafifletmeye yardımcı oldu. Pek çok parareptil otçul, künt, peg benzeri dişlere sahip gibi görünürken diğerleri muhtemelen böcekleri ve diğer eklembacaklıları yemiştir. Muhtemelen en ilkel parareptil grubu, Geç Permiyen Güney Afrika'dan gelen kertenkele benzeri milleretidlerdi. Geleneksel olarak, kafataslarının arkasında da pencereleri olmayan kaplumbağalar parareptiller arasında yer alır.[5] Parareptiller ilk olarak geç Karbonifer dönemde ortaya çıktılar ve Triyas-Jura soy tükenme olayında yok oldular.[4]

Sistematik

M.S. Lee'nin 2013 yılındaki analizlerine göre oluşturulmuş Amniyot kladogramı.[6]

Amniota 

Synapsida

 Sauropsida 
 Parareptilia 

Millerettidae

Eunotosaurus

 Ankyramorpha 

Lanthanosuchoidea

Procolophonia

Procolophonoidea

Pareiasauromorpha

 Eureptilia 

Captorhinidae

 Romeriida 

Paleothyris

 Diapsida 

Araeoscelidia

 Neodiapsida 

Claudiosaurus

Younginiformes

Lepidosauromorpha

 Archelosauria 
 Archosauromorpha 

Choristodera

Trilophosaurus

Rhynchosauria

Archosauriformes

 Pantestudines 

Sauropterygia

Placodontia

Sinosaurosphargis

Odontochelys

Proganochelys

Testudines

Ayrıca bakınız

Kaynakça

Notlar

  1. ^ "Parareptilia". paleobiodb.org. 3 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2021. 
  2. ^ Macdougall, Mark J.; Reisz, Robert (1 Eylül 2012). "A new parareptile (Parareptilia, Lanthanosuchoidea) from the Early Permian of Oklahoma". Journal of Vertebrate Paleontology. 32 (5): 1018-1026. doi:10.1080/02724634.2012.679757. ISSN 0272-4634. 
  3. ^ a b Encyclopedia of dinosaurs & prehistoric life. sf.73
  4. ^ a b Tsuji, L. A.; Müller, J. (1 Şubat 2009). "Assembling the history of the Parareptilia: phylogeny, diversification, and a new definition of the clade". Fossil Record (İngilizce). 12 (1): 71-81. doi:10.1002/mmng.200800011. ISSN 2193-0066. 3 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2021. 
  5. ^ Encyclopedia of dinosaurs & prehistoric life. sf.72
  6. ^ Lee MS (December 2013). "Turtle origins: insights from phylogenetic retrofitting and molecular scaffolds". Journal of Evolutionary Biology. 26 (12): 2729-38. doi:10.1111/jeb.12268Özgürce erişilebilir. PMID 24256520. 

Bibliyografya

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Miacidae</span> etçillerin doğrudan atalarını içeren parafiletik grup

Miacidae veya Miacoidea, ilk olarak geç Paleosen'de Çin ve ABD'de ortaya çıkan, Eosen döneminde Avrasya ve Kuzey Amerika'da yayılan bazal carnivoraform memeli grubudur. Etçiller, kuzey yarım kürede, karışık atalardan gelen et yiyiciler olan miacoidlerden evrimleştiler.

<span class="mw-page-title-main">İhtiyozor</span> soyu tükenmiş sürüngen takımı

İhtiyozorlar, Mezozoik dönemde yaşamış deniz sürüngenleriydi. Köpekbalıklarına veya yunuslara benzerlerdi. Bazıları korunmuş derinin izlenimlerine sahip birçok ihtiyozor fosili bulundu. Bunlar, Ichthyosaurus gibi gelişmiş ihtiyozorların, üçgen bir sırt yüzgeci, iki çift kürek benzeri yüzgeç ve bir köpekbalığınınki gibi çatallı, dikey bir kuyruğa sahip olduğunu göstermektedir. Uzun, çıtçıtlı çeneler ve konik dişler, ihtiyozorların balık ve kalamar yediğini gösterir. Küçük ihtiyozorlar sadece yaklaşık 3 ft uzunluğundayken, Triyas ve erken Jura'dan dev ihtiyozorlar 65 ft uzunluğa ulaştı ve onları pliosaur devlerinden sonra en büyük ikinci deniz sürüngenleri haline getirdi. İhtiyozorlar Kretase'de zaten nadirdi ve Mesozoyik'in sonuna kadar hayatta kalamadı.

<span class="mw-page-title-main">Hadrozor</span> kuş kalçalı dinozor familyası

Hadrosauridae veya hadrozorlar, geç Kretase döneminde yaşamış sorguçlu ve ördek gagalı kuş kalçalı dinozorları kapsayan bir familya.

<i>Corythosaurus</i> kuş kalçalı dinozor cinsi

Corythosaurus, Geç Kretase dönemi'nde Kuzey Amerika'da yaşamış bir ördek gagalı dinozor (hadrosauridae) cinsi.

<span class="mw-page-title-main">Sauropsida</span> dört üyeli omurgalılar grubu

Sauropsida, büyük ölçüde Reptilia sınıfına eşdeğer olan bir amniyot grubudur. Sauropsida, memelileri içeren amniyotların kladı olan Synapsida'nın kardeş taksonudur. Erken sinapsidler tarihsel olarak "memeli benzeri sürüngenler" olarak anılsa da, tüm sinapsidler, herhangi bir modern sürüngenden çok memelilerle daha yakından ilişkilidir. Sauropsidler ise memelilerden çok modern sürüngenlerle daha yakından ilişkili tüm amniyotları içerir. Buna, Linnaean taksonomisinde başlangıçta ayrı bir sınıf olarak adlandırılmasına rağmen, şu anda arkosauriyen sürüngenlerinin bir alt grubu olarak tanınan Aves (kuşlar) dahildir.

<i>Thylacosmilus</i> tarih öncesi keseli memeli cinsi

Thylacosmilus, Geç Miyosen ile Pliyosen dönemleri arasında yaşamış, yüzeysel olarak kılıç dişli kedilere benzeyen bir borhyaenoid keseli. Thylacosmilus kabaca bir büyük kedi ile aynı şekil ve büyüklükteydi, ancak iskeletinin detaylarında açıkça çok farklıydı ve dev bir opossum benziyordu.

<span class="mw-page-title-main">Paul Sereno</span> Amerikalı paleontolog

Paul Callistus Sereno, saha çalışması ve erken dinozorlar üzerine araştırmalarıyla tanınan bir Amerikalı paleontolog. Chicago Üniversitesi'ne bağlı olan Sereno, Güney Amerika, Asya ve Afrika'da yoğun bir şekilde çalıştı. En eski dinozorlardan biri olan Eoraptor'u adlandırdı ve Herrerasaurus'un ilk tam kafatasını buldu. 1994 yılında Sereno, yırtıcı Afrika dinozoru Afrovenator'u buldu ve adlandırdı. Ayrıca dinozor kladogramlarını, özellikle ornithischian gruplarını yeniden düzenledi.

<span class="mw-page-title-main">Othniel Charles Marsh</span> Amerikalı paleontolog (1831 – 1899)

Othniel Charles Marsh,, Amerikalı Paleontolog ve dinozor araştırmalarının öncüsü. Marsh, 25 yeni dinozor cinsi tanımladı ve dünyanın en kapsamlı fosil koleksiyonlarından birini oluşturdu. Almanya'da jeoloji ve paleontoloji okuduktan sonra, Marsh Amerika'ya döndü ve 1860 yılında Yale Üniversitesi'nde paleontoloji profesörü olarak atandı. Amcası George Peabody'yi Yale'de Peabody Doğa Tarihi Müzesi'ni kurmaya ikna etti. Batı Amerika Birleşik Devletleri'nde yapılan bilimsel keşif gezilerinde, Marsh'ın ekipleri bir dizi keşif yaptı. 1871'de ilk Amerikan pterosaur fosillerini buldular. Ayrıca ABD'de erken dönem atlarının kalıntılarını buldular. Marsh, Kretase dişli kuşların ve uçan sürüngenlerin kalıntılarını, ayrıca Apatosaurus ve Allosaurus dahil olmak üzere Kretase ve Jura dinozorlarının kalıntılarını tanımladı.

<span class="mw-page-title-main">Joseph Leidy</span> Amerikalı bilim insanı

Joseph Leidy, Pennsylvania Üniversitesi'nde anatomi profesörü, ayrıca paleontolog ve parazitolog olan, Amerikalı bilim insanı. Saygın bir anatomist ve bağırsak parazitleri konusunda uzman olan Leidy, bir omurgalı paleontoloğu olarak ün kazandı. Batı eyaletlerinden yeni keşfedilen birçok fosil bulgusunu inceledi ve bir dizi önemli kitap ve makalede Amerikan paleontolojisinin temellerini attı. Dakota ve Nebraska'nın Soyu Tükenmiş Faunası (1869) adlı kitabı, bilim tarafından bilinmeyen ve daha önce Amerika kıtasında bulunmamış bazı türleri içeriyordu.

<i>Ichthyosaurus</i> Jura devrinden sucul sürüngen, balık kertenkelesi

Ichthyosaurus, tüm ichthyosaurların en iyi bilinenlerinden biridir ve birçok örneği İngiltere ve Almanya'daki Jura kayalarında bulunmuştur.

<i>Basilosaurus</i> arkaik balina cinsi

Basilosaurus, küçük arka ayaklara sahip bir Orta Eosen arkaik balinasıdır. Modern balinalarınki gibi küçük pelvis, omur sütununa olan bağlantısını kaybetmiştir. Ön ayakları da küçüktür ve sadece dalgalı yüzmenin kontrolünde işlev görebilirdi. Bu yüzden, Basilosaurus, bir balina kuyruğuna sahip olmalıdır ve kendisi ile birlikte modern deniz memelilerinin hareket tarzı nihayet evrimleşmişti. Basilosaurus fosilleri; ABD, Fas, Pakistan, Ürdün, Tunus ve Mısır'da bulundu.

<i>Zalambdalestes</i> geç kretasede yaşamış sivri fare benzeri memeli cinsi

Zalambdalestes, Moğolistan'ın Geç Kretase döneminden yaşamış, en çok bilinen erken eutherian memelilerden biridir. İnce ön ayakları arka ayaklarından daha uzun olan uzun burunlu, dört ayaklı bir memeliydi. Muhtemelen, hareketli burunları olan küçük, uzun bacaklı, her yerde yaşayan bir grup memeli olan yaşayan fil sivri farelerine benziyordu. Avcılardan kaçmak için hızlı koşarlar ve sıçrarlar. Bazı uzmanlar, Zalambdalestes'in fil sivri fareleriyle yakından ilişkili olduğuna inanıyor. Diğer uzmanlar, Zalambdalestes'in tavşanları ve akrabalarını içeren bir grup olan en eski lagomorf olduğunu savunuyorlar.

<i>Dimetrodon</i> tarih öncesi sinapsid cinsi

Dimetrodon, Permiyen döneminde yaşamış bir bazal sinapsid. Dimetrodon yeryüzünün ilk kara yırtıcılarından biriydi ve güçlü bir çenesi, hançer gibi dişleri olan uzun ve dar bir kafatasına sahipti.

<i>Thrinaxodon</i> bazal sinodont cinsi

Thrinaxodon, Erken Triyas döneminde Güney Afrika ve Antarktika'da yaşayan alçak, keskin dişli bir etobur sinodonttu. Kalıntılarındaki ipuçları, bu canlının sinapsid atalarından daha çok memeliye benzediğini gösterir.

<i>Hipparion</i> soyu tükenmiş atgil

Hipparion, Miyosen döneminde Kuzey Yarımküre otlaklarında yaşayan birkaç üç parmaklı atgil cinsinden biriydi. Pleyistosen döneminde Avrupa ve Afrika'da yaşadılar ve muhtemelen orta pleyistosen döneminde soyları tükendi.

<span class="mw-page-title-main">Ulukurt</span> soyu tükenmiş köpekgil

Ulukurt, Geç Pleyistosen'de ve Erken Holosen'de Amerika'da yaşamış, büyük bir köpekgildir. En ünlü fosil köpekgillerden biridir. Çağdaş kurtlarla karşılaştırıldığında, ulukurtların orantılı olarak daha büyük kafatasları ve dişleri, öte yandan daha kısa bacakları vardı.

<span class="mw-page-title-main">Therizinosauria</span> coelurosaurian dinozor kladı

Terizinozorlar veya Therizinosauria, Kretase döneminde Asya ve Kuzey Amerika'da yaşamış, üyelerinin ellerinde uzun, tırpan benzeri pençeler bulunan maniraptoran dinozor grubu.

<i>Iguanodontia</i> kuş kalçalı dinozor grubu

Iguanodontia veya Iguanodontlar, Geç Jura ile Kretase döneminde, Amerika ve Avrasya'da yaşamış kuş ayaklı (ornithopod) dinozor grubu.

<i>Mastodonsaurus</i> tarih öncesi amfibi cinsi

Mastodonsaurus, bir grup gelişmiş, çoğunlukla Triyas'ta yaşayan capitosaur adı verilen kara omurgalısı grubuna ait büyük başlı bir temnospondyldi.

<i>Scutosaurus</i> permiyen sürüngeni

Scutosaurus soyu tükenmiş bir pareiasaur parareptil cinsidir. Cins adı, vücuduna dağılmış büyük zırh plakalarına atıfta bulunur. Çoğu sürüngenden farklı olarak, büyük ağırlığını desteklemek için bacaklarını vücudunun altında tutan büyük bir anapsid sürüngendi. Avrupa Rusya'sında, Ural Dağları'na yakın Malokinelskaya Formasyonu'nun Sokolki Birleşim Bölgesi'nde, 264 ila 252 milyon yıl önce geç Permiyen'e (Lopingiyen) tarihlenen fosilleri bulunmuştur.