İçeriğe atla

Paranoya romanı

Paranoya romanı, edebiyatta bir roman türü. XX. yüzyıldan itibaren yaygınlaşmaya başlamıştır.

Paranoya romanları bazen gerçekliğin özel doğasını araştırıyor. Bu tür romanlarda insan yapısının bir parçası olan paranoya en önemli konumdadır. "Paranoya romanları" terimi iktidara güçler tarafından nasıl manipüle edilebilmesi ile ilgili olan edebiyat eserleri tanımlamak için kullanılan bir terimdir.[1] Bu güçler, totaliter bir hükûmet gibi harici olabilir. Ya da bir karakterin dünyanı olduğu gibi kabul etmeyib, reddetmesi olabilir. Bu roman karakterleri aşırı endişe veya korkuyla karakterize edilir. Onlar sıkça mantıksız kuruntularla bilinen rahatsızlıklar yaratıyorlar.

Tarih

Franz Kafka

Paranoya romanı öğeleri 20. yüzyılın ilk yarısı kadar olan eserlerde görülebilir. Özellikle Franz Kafka'nın eserlerinde bunu görmek olur.

Modern paranoid kurgu atası olarak ise Amerikalı bilimkurgu roman ve kısa hikâye yazarı Philip K. Dick görülüyor. Onun eserleri tam anlamıyla paranoya ve halüsinasyondan ibarettir.[2]

Howard Phillips Lovecraft ise kendi deliliklerinden ilhamlanarak çok önemli paranoya romanları yazmıştır. O, eserlerinde bilimkurgu ile korkuyu birleştiren ilk yazardır.[3]

Paranoya romanı yazarları

Yapılmış filmler

XX. yüzyılda paranoya romanıları en önemli film konularından biri olmuştur. Esasen Amerikan filmlerinde bu konuya daha çok rastlanmaktadır.

Kaynakça

  1. ^ Şablon:Ansiklopedik dergi kaynağı
  2. ^ Davis, Erik. "Philip K. Dick's Divine Interference." 5 Aralık 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  3. ^ "Biography of H. P. Lovecraft". 13 Temmuz 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2011. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Roman</span> bir kişi ya da bir grup insanın başından geçenleri, onların iç ve dış yaşantılarını belli bir kronolojik, mantıksal, duygusal ya da sanatsal ilişkiyi gözeterek öyküleyen uzun kurgusal anlatı

Roman, genellikle düzyazı biçiminde yazılan, kurgusal, görece uzun, insanın (ya da insan özellikleri atfedilen varlıkların) deneyimlerini bir olay örgüsü içinde aktaran ve genellikle kitap halinde basılan bir edebî tür. Uluslararası ve akademik platformlarda beşinci sanat olarak kabul gören edebiyatın bir alt türüdür.

<span class="mw-page-title-main">Çizgi roman</span> çizgi ile hikâye anlatmak için birbirini takip eden panellerin kullanıldığı eserler

Çizgi roman veya resimli roman, çizgi ile hikâye anlatmak için birbirini takip eden panellerin kullanıldığı bir sanat türü.

Bilimkurgu, bilim kurgu ya da bilim-kurgu, yakın ya da uzak gelecek ile ilgili öykülerin bugün olası olmayan bilim ve teknoloji unsurlarını da kullanarak oluşturulmasıdır. Bilimkurgu bazen geçmişi de kurgulayabilir. Bilimkurgu kitap, sanat eserleri, televizyon, film, bilgisayar oyunları, tiyatro eserleri ve diğer kitle iletişim araçlarında bulunabilir. Yapısal ve pazarlama bağlamında bilimkurgu güncel gerçeklik içinde bulunmayacak kurgusal ögeler içeren yaratıcı çalışmaları tanımlamak için kullanılabilir. Bu tanımlama fantastik, korku ve ilgili türleri de içerir.

<span class="mw-page-title-main">Howard Phillips Lovecraft</span> Amerikalı yazar (1890 – 1937)

Howard Phillips Lovecraft, Amerikalı tuhaf kurgu, bilimkurgu, fantezi ve korku kurgu yazarı. En bilinen eserleri, sonradan Cthulhu Mitosu adını alan eserleridir.

<span class="mw-page-title-main">Philip K. Dick</span> Amerikalı bilimkurgu yazarı

Philip Kindred Dick, Amerikalı bilimkurgu yazarı. 44 roman ve 121 hikâye yazdı. Dick hayattayken hikâyelerinin çoğu bilimkurgu dergilerinde yayımlandı.

<span class="mw-page-title-main">Stanisław Lem</span> Bilim kurgu yazarı

Stanisław Herman Lem (Lehçe telaffuz: [staˈɲiswaf ˈlɛm]

<span class="mw-page-title-main">F. Scott Fitzgerald</span> Amerikalı yazar (1896 – 1940)

Francis Scott Key Fitzgerald İrlanda asıllı Amerikalı romancı, deneme yazarı, senarist ve kısa öykü yazarı. Kendisinin popüler hale getirdiği Caz Çağı'nın ihtişamını ve aşırılığını anlatan romanlarıyla tanındı.

Korku filmi izleyicilerde korku, dehşet, terör veya tiksinti uyandırmak amacıyla kurgulanan bir film türüdür. Korku filmlerinin konusunu gündelik hayata sızan ve bazen doğaüstü şekillerde ortaya çıkan şeytani güçler, olaylar ya da karakterler oluşturur. Korku filmi karakterleri vampirler, zombiler, canavarlar, hayaletler, psikopatlar, seri katiller ya da korku uyandıran başka bir dizi karakteri içerir. İlk korku filmleri sıklıkla klasik edebiyattaki Drakula, Frankenstein, Mumya, Kurtadam, Operadaki Hayalet ve Dr. Jekyll ve Mr. Hyde gibi karakter ve öykülerden esinlenmiştir. II. Dünya Savaşı sonrası korku filmleri ise, bundan farklı olarak, yaşamda güvensizlik yaratan şeylerden esinlenmiş ve üç farklı korku filmi alt türünün doğmasına yol açmıştır: kişilik korkusu, kıyamet korkusu ve şeytani güçler korkusu filmleri. Son alt tür, erken dönem korku filmlerinin -dünyaya dehşet salan doğaüstü güçler üzerine daha çok vurgu yapan- modern biçimleri olarak ele alınabilir.

Dost Körpe, Türk yazar, şair ve çevirmendir.

<span class="mw-page-title-main">Mektup roman</span> bir dizi belge olarak yazılan roman

Mektup roman, bir dizi mektuptan oluşan bir roman tarzıdır.

Spekülatif kurgu, edebiyatta ve bununla bağlantılı olarak resim, film ve sanal olmak üzere görsel sanatlarda bilimkurgu, fantezi, korku, tuhaf kurgu, doğaüstü kurgu, süper kahraman romanları, ütopik ve distopik kurgu ile kıyamet ve kıyamet sonrası kurgusu gibi edebiyat türlerini kapsayan bir şemsiye terimdir.

<span class="mw-page-title-main">Felsefi roman</span> sık sorguya dayalı edebi metin türü

Felsefi roman, bir roman türüdür. Bu tür romanlarda genelde eserin önemli bir bölümü felsefi sorulara ve tartışmalara ayrılır. Bu konular toplumun rolü ve özellikleri, hayatın amacı, gelenekler, sanatın insan yaşamındaki yeri veya deney ile nedenlerin bilginin gelişimindeki rolü olabilir. Bu soruların tartışılması kurgusal olaylar çerçevesinde yapılır. Bu türün bir alt türü de "fikir romanları"dır, bu romanlar bilimkurgu ve ütopya ve distopya kurgusu ile benzer konulara eğilebilir.

<span class="mw-page-title-main">Siberpunk</span> fütüristik bir ortamda geçen postmodern bilimkurgu türü

Siberpunk ya da siber çılgınlık, "yüksek teknoloji, düşük yaşam" şeklinde özetlenen bir dünya şekli çizen bilimkurgu alt türü. Siberpunk, bilim ve teknolojinin çok ilerlediği ancak insanların büyük kısmının yaşam kalitesinin çok düşük olduğu, bozulduğu veya toplumsal düzenin radikal bir şekilde değiştiği bir dünya tasavvurudur.

Alternatif tarih, tarihte hiç gerçekleşmemiş bir olayın gerçekleştiğini varsayarak ya da bir olayın sonucunu farklı kabul ederek oluşturulan bilimkurgu edebiyatı türüdür.

<span class="mw-page-title-main">Korku kurgu</span> korku ve gerilim temalı edebiyat türü

Korku kurgu, korku edebiyatı ve korku fantezi bir edebiyat türüdür ve okurlarına korku ve terör hissi vermeyi hedefler. Edebiyat tarihçisi J. A. Cuddon, korku hikâyelerini "farklı uzunluklarda bir kurgu... okurlarını şaşırtıyor ve hatta korkutuyor, ya da belki de onlara nefret ve tiksinme hislerini aşılıyor." sözleri ile tanımlar. Korku kurgu, genellikle tedirgin edici ve korkutucu bir atmosfer yaratır ve yine genellikle doğaüstüdür ancak bu onun her zaman doğaüstü olacağı anlamına da gelmez. Bir korku kurgu çalışması genellikle toplumun genelinin korktuğu bir benzetme olarak da tanımlanabilir.

Light novel, Japonya'da ortaya çıkmış bir roman tipidir. İngilizce “light ve “novel” kelimelerinin birleşiminden oluşmuş Japon yapımı İngilizce (wasei-eigo) bir terimdir. Genellikle “Ranobe", “Rainobe" olarak kısaltılır. Ender olarak keibungaku, keishōsetsu olarak da geçer.

<span class="mw-page-title-main">Gotik kurgu</span>

'Gotik kurgu; kasvet, ölüm gibi unsurları korku/gerilim teması ile birleştiren, kimi zaman romantizm unsurlarını da kapsayan ve tüm bunları karanlık bir atmofer içinde kurgulayan bir edebiyat ve film türüdür. Yirminci yüzyılda Gotik korku olarak anıldığı da görülür. İngiliz yazar Horace Walpole’un ‘Gotik Bir Hikaye’ alt başlığıyla yayınlanan ‘Otranto Şatosu adlı romanından türetildiği söylenir. Katkıda ilk bulunanlar arasında Clara Reeve, Ann Radcliffe, William Thomas Beckford ve Matthew Lewis gibi yazarlar vardır.

"Sosyal bilimkurgu" terimi psikoloji, ekonomi, politik bilimler, sosyoloji, antropoloji gibi sosyal bilimleri esas alan bilimkurgu edebiyatı türünü tanımlamak için kullanılabilir. Bu alandaki kayda değer yazarlar arasında Ursula K. Le Guin ve Philip K. Dick sayılabilir. Terim öncelikli olarak karakterler ve duygular üzerine odaklanan hikâyeleri tanımlar. SFWA Büyük Ustası Ray Bradbury bu sanatın tanınmış bir üstadıdır. Bazı yazarlar katı bilimkurgu ve sosyal bilimkurgu arasındaki sınırı bulanıklaştırmışlardır. Ütopya ve distopya hikâyeleri sosyal bilimkurgunun dallarıdır;The Handmaid's Tale, Bin Dokuz Yüz Seksen Dört ve Brave New World gibi hikâyeler sosyal bilimkurgu örnekleri arasındadır. Gulliver'in Seyahatleri gibi fantastik ortamlarda geçen hicivsel romanlar yaratıcı kurgulamalar olarak kabul edilebilir.

Çılgınlığın Ötesinde ya da orijinal adıyla In the Mouth of Madness John Carpenter'in yönetmenliğini yaptığı korku, gizem türü film.

<span class="mw-page-title-main">Robert Bloch</span> Amerikalı yazar (1917 – 1994)

Robert Bloch, film ve televizyon için senarist olarak yoğun bir şekilde çalışan Amerikalı bir polisiye roman ve fantastik kısa öykü yazarı. 1960 yılında Alfred Hitchcock tarafından bir filme uyarlanan Sapık (Psycho, 1959) romanının yazarıdır.